Znowu Deepak i Tanzi! O Panie, kiedy ci ludzie przestaną obiecywać, że możesz zmienić swoje geny przez zmianę stanu swojego umysłu? Wydanie “World” w PuffHo z tego tygodnia zajmuje się jak zwykle krzykliwą reklamą Deepaka Chopry i Rudy’ego Tanziego w artykule pod tytułem “Deepak Chopra on how to modify your own genes. [Deepak Chopra o tym, jak zmodyfikować swoje geny].
Jest to czysta szarlataneria, która twierdzi, że możemy trwale zmienić nasze geny przez zmianę naszych myśli i stylu życia. Wyobraź sobie: mieć pokojowo nastawione dzieci tylko dzięki temu, że uprawiasz medytację! Jeśli tylko potrafisz myślami wydostać się z depresji klinicznej, być może – nawet jeśli depresja jest dziedziczna w twojej rodzinie – zredukuje to niebezpieczeństwo, że twoje dzieci będą cierpiały na depresję!
Uważam ten artykuł za poważne i szkodliwe wypaczenie nauki. Jego autorka, Kathleen Miles, jest kierowniczką działu w redakcji PuffHo World bez wartego wspomnienia wykształcenia biologicznego. I to widać, gdyż bez skrzywienia się i bez słowa krytyki połyka ona niesmaczną papkę serwowaną przez Tanziego i Choprę. Zdekonstruujmy ten niedorzeczny artykuł, który, na szczęście, jest krótki. (Ma także dwa wideo.)
Lekarz i autor bestsellerów Deepak Chopra ma dające siłę przesłanie: możesz zmodyfikować swoje geny dzięki własnym działaniom i zachowaniom.
“Dosłownie metabolizujemy coś, co jest tak ulotne, jak doświadczenie lub też znaczenie” – powiedział Chopra w wywiadzie w tym tygodniu dla Milken Institute Global Conference w Beverly Hills w Kalifornii. „Jeśli ktoś mówi ‘Kocham cię’, a ja ją kocham, nagle czuję się wspaniale i wytwarzam rzeczy takie jak oksytocynę, dopaminę, serotoninę i opiaty. A jeśli ktoś mówi ‘Kocham cię’, a ja uważam, że manipuluje mną, nie wytwarzam ich. Wytwarzam kortyzol i adrenalinę”.
W całym artykule widzimy splecenie dwóch rzeczy: zmiany w ekspresji genów kontra zmiany w strukturze samych genów. Oczywiście, kiedy organizm reaguje fizjologicznie lub zachodzi aktywność neuronalna, zaangażowane są geny, albo przez wytworzenie hormonów lub neuroprzekaźników, albo przez aktywowanie, by wytworzyć ich więcej. Geny są także zaangażowane w przekablowaniu mózgu w świetle doświadczenia. Jest to jednak zróżnicowana aktywacja genów, które same pozostają strukturalnie niezmienione. Ich sekwencja nie zmienia się: są tylko włączane i wyłączane.
Jest to znane od lat, ale Tanzi i Chopra umyślnie (a przynajmniej tak sądzę) mieszają ekspresję genów (jak w drugim akapicie powyżej) ze strukturą genów, jak w akapicie poniżej:
Jeśli pewne doświadczenia zdarzają się wystarczająco wiele razy, mogą wpłynąć na to, jak geny ulegają ekspresji i jak są upakowane bez zmieniania DNA, powiedział profesor Rudi Tanzi z Harvard Medical School. To zjawisko, zwane epigenetyką, zdobywa coraz większa popularność wśród naukowców.
“Każde doświadczenie spowoduje zmiany chemiczne w twoim organizmie i w twoim mózgu, a te zmiany chemiczne spowodują następnie zmiany genetyczne” – powiedział Tanzi, który niedawno napisał książkę wraz z Choprą: Super Brain. “Jeśli te zmiany genetyczne zachodzą wystarczająco często i z wytrwałością, może to prowadzić do modyfikacji tych genów w taki sposób, że w przyszłości reagują tak samo, ponieważ zostały wytrenowane”.
Chociaż nie jest to typowy rezultat, mamy informację o takich modyfikacjach przekazywanych następnym pokoleniom w czymś, co znane jest jako między pokoleniowa ewolucja epigenetyczna.
No cóż, epigenetyka to nie jest zróżnicowana ekspresja niezmienionych genów, ale zmiana strukturalna genów (co samo w sobie może zmienić ich ekspresję) przez modyfikację sekwencji ich DNA – zazwyczaj przez przyczepienie grup metylowych (jeden atom węgla i trzy atomy wodoru) do określonych zasad DNA. Modyfikacja epigenetyczna genów także jest znana od dłuższego czasu, może wpłynąć na ekspresję genów i może być adaptacyjna, jak w sytuacjach, kiedy geny męskie i żeńskie są w różny sposób metylowane i ulegają różnej ekspresji. Wszystkie jednak zmiany adaptacyjne, jakie znamy, same są zakodowane w DNA; to jest, DNA ma sekwencje, które mówią innym częściom DNA, by stały się epigenetycznie modyfikowane w adaptacyjny sposób.
Nie to jednak mają na myśli ludzie tacy jak Chopra i Tanzi, kiedy mówią o epigenetyce. Chodzi im o to, że zmiany w DNA nie pochodzą z samego kodu DNA, ale ze środowiska, a potem zostają dziedziczone. Istotnie, takie „lamarckowskie” zmiany w modyfikacji DNA mogą zachodzić pod wpływem środowiska i być dziedziczone – ale nie dłużej niż przez kilka pokoleń. Nie jest to stabilna forma dziedziczenia, a więc nie odgrywa roli w ewolucji ani (jak ci panowie powtarzali wielokrotnie) w zmianie genów twoich dzieci. Takie modyfikacje nigdy, na ile mi wiadomo, nie były podstawą adaptacji biologicznej, ponieważ znikają po kilku pokoleniach. Wszystkie adaptacje ewolucyjne, o których wiem, po zbadaniu okazują się być konsekwencją zmian sekwencji zasad DNA. Wykazano, że żadna z nich nie była spowodowana środowiskowymi modyfikacjami DNA.
Tanzi i Chopra jednak używają kilku niestabilnych przykładów znalezionych w laboratoriach, by zbudować wielki gmach poradników samopomocy. Oto, co mówią:
Na przykład, Tanzi powiedział, że badanie opublikowane w grudniu w piśmie “Nature Neuroscience” doniosło, iż myszy dziedziczą pamięć zapachów od swoich ojców – nawet kiedy potomstwo nigdy nie spotkało ojca, ani samo nie doświadczyło danego zapachu. W badaniu stwierdzono także, że trzecie pokolenie myszy rodziło się z tą samą pamięcią zapachu.
“Gdyby mi to ktoś powiedział pięć lat temu, uznałbym, że jest to science-fiction” – powiedział Tanzi o międzypokoleniowej ewolucji epigenetycznej. „Kiedy o tym mówisz, konserwatywni biolodzy ewolucyjni, darwiniści, wystąpią z atakiem na ciebie”.
Podejrzewam, że przez “konserwatywnych biologów ewolucyjnych” Tanzi (który groził mi zaskarżeniem o zniesławienie) rozumie mnie i zapewne Dawkinsa oraz innych, którzy krytykowali Tanziego i Choprę. W końcu jesteśmy irytującymi pchłami na ciele szarlatanerii, żądając dowodów na ich twierdzenia. Problem z przykładem myszy polega na tym, że, jak wszystkie modyfikacje epigenetyczne, nie wykazano, że jest stabilny poza drugie pokolenie.
A oto wiele mówiące przyznanie Tanziego (moje podkreślenie):
Choć naukowcy znaleźli dowody na zmiany epigenetyczne, które przekazywane są u myszy i wioślarek, Tanzi zauważył, że istnieją tylko dowody poszlakowe, iż zjawisko to zachodzi również u ludzi.
Niemniej podkreślił, że związek między działaniami a naszymi genami jest wyraźny.
“Mózg nie jest statyczny. Jest dynamiczny. Zmienia się cały czas – powiedział Tanzi. – A ty kierujesz tym, jak się zmienia”.
Aha – żadnych dowodów u ludzi. Niemniej Pociąg Szarlatanerii ruszył ze stacji i nic nie przekona tych dwóch panów, by dostarczali poprawnych informacji o badaniach, bo sprzedają książki i CD o tym, jak możemy zmienić nasze geny przez zmianę zachowania. Nie mam nic przeciwko ludziom oddającym się spekulacjom, co może dziać się w ludzkich organizmach, przy braku jakichkolwiek dowodów, ale uważam za nieetyczne używanie tych bezpodstawnych spekulacji do sprzedawania ich łatwowiernej publiczności.
Proszę zwrócić uwagę na argument Tanziego w powyższym akapicie, że mózg jest “dynamiczny” i „zmieniający się cały czas”. Oczywiście, że to robi: zmienia się za każdym razem, kiedy otrzymujemy informację od zmysłów, mamy jakąś myśl lub odczuwamy jakąś emocję. No to co? Nie mówi to absolutnie niczego o modyfikacji genów. I powiedzenie: „ty kierujesz tym, jak się zmienia”, wprowadza nieco w błąd. Jako determinista, nie sądzę, że siedzimy za kierownicą (a, nawiasem mówiąc, co Tanzi rozumie przez „ty”?). Nawet jeśli nie jesteś deterministą, musisz przyznać, że zmiany w mózgu często nie mają nic wspólnego z wolą. Jeśli masz trwałą traumę po jakimś koszmarnym przeżyciu lub jeśli twoją pamięć zmienia jakieś zewnętrzne wydarzenie, to dzieje się to bez twojej świadomej woli.
Aby zobaczyć, jak daleko posuwają się ci dwaj faceci, oto dwa wideo z artykułu w PuffHo, opisane następująco:
Deepak Chopra, lekarz i autor bestsellerów, oraz Rudy Tanzi, profesor z Harvard Medical School, rozmawiali z Kathleen Miles, redaktorką z “WorldPost”, podczas Milken Institute Global Conference w Beverly Hills w Kalifornii 28 kwietnia 2014 r.
Są krótkie, więc je obejrzyj. Znajdziesz tu Himalaje szarlatanerii!
Zauważcie twierdzenie Chopry: “Nie ma żadnego doświadczenia jakiegokolwiek rodzaju, które nie zostaje metabolizowane w regulację genową i neuroplastyczność”. Metabolizowane? Co przez to rozumie? Jeśli chodzi mu o to, że doświadczenia wpływają na ekspresję genów, które już mamy, to wszystko w porządku. I jeśli rozumie przez to, że doświadczenia zmieniają okablowanie mózgu, to także to jest prawdą. Ale po 1:45 minuty na wideo wtrąca się Tanzi i mówi, że te zmiany chemiczne w mózgu powodują zmiany genetyczne, które mogą być przekazywane. A to jest po prostu wypaczanie rzeczywistości; nie mamy pojęcia o tym, czy może się to zdarzyć w naszym gatunku (ani być stabilne w jakimkolwiek gatunku), a mamy znaczne dowody świadczące przeciwko temu.
Tutaj jest drugie wideo, w którym Tanzi znowu sugeruje, że jeśli uczynisz siebie niedepresyjnym, możesz zmienić skłonność swoich dzieci do depresji. Gwoli sprawiedliwości trzeba dodać, że przyznaje on, iż w odniesieniu do ludzi dane są wątłe (tj. nieistniejące), ale przechodzi następnie do omówienia chwilowych modyfikacji epigenetycznych widzianych u innych gatunków.
Na wideo (2:30) Tanzi zbywa krytykę “konserwatywnych biologów ewolucyjnych” tym, że „nie dokonują eksperymentów, ale ograniczają się do licznych pouczeń”. Czuję się głęboko urażony, bo spędziłem całe moje życie zawodowe na robieniu eksperymentów (czy powinienem zagrozić Tanziemu pozwem?) i mapowaniu różnic genetycznych między gatunkami. Następnie mówi on, że biologia jest „samoorganizująca się”: żargon, który w zasadzie nic nie znaczy.
Moje trzy wnioski.
1. Chopra uprawia swoje stare sztuczki, próbując zbudować reputację i fortunę na nieudowodnionych tezach (jak również na zaciemnianiu istniejącej nauki). Podtrzymuję mój pogląd, że jest to całkowity szarlatan i mam mu za złe wypaczanie rzetelnej nauki, żeby wprowadzić w błąd ludzi i nabić kieszeń.
2. Jego partner w tym przedsięwzięciu, Tanzi, wyrządzi wielką szkodę swojej reputacji (jest profesorem na Harvardzie) przez nie tylko zadawanie się z szarlatanem Choprą, ale przez propagowanie koncepcji modyfikacji epigenetycznych w naszych mózgach bez żadnych wspierających te twierdzenia dowodów. Gdybym był kolegą Tanziego, namawiałbym go, by odsunął się od Chopry tak daleko, jak to możliwe.
Jest jednak możliwe, że ci faceci do pewnego stopnia mają rację – to jest, może istnieć kilka trwale dziedziczonych modyfikacji naszych genów, spowodowanych epigenetycznymi zmianami wynikającymi ze środowiska. Ale założyłbym się o bardzo duże sumy, że nie znajdziemy choćby pięciu takich, które są adaptacyjne, przez następne dziesięciolecie.
3. To jest dziennikarstwo naukowe w najgorszym możliwym wydaniu. Miles nie podjęła najmniejszego wysiłku, by sprawdzić twierdzenia Tanziego i Chopry przez konsultację z innymi naukowcami. Jest łatwowierna i po prostu chce sprzedać wielką story. PuffHo powinna się wstydzić, publikując coś takiego, ale, jak wiemy, ten szmatławiec nie ma wstydu.
Więcej szarlatanerii i głębot Deepaka z Twittera, który w krótkich słowach próbuje ściągnąć uwagę “ateistycznych darwinistów”:
Profesor na wydziale ekologii i ewolucji University of Chicago, jego książka "Why Evolution is True" (Polskie wydanie: "Ewolucja jest faktem", Prószyński i Ska, 2009r.) została przełożona na kilkanaście języków, a przez Richarda Dawkinsa jest oceniana jako najlepsza książka o ewolucji. Jerry Coyne jest jednym z najlepszych na świecie specjalistów od specjacji, rozdzielania się gatunków. Jest wielkim miłośnikiem kotów i osobistym przyjacielem redaktor naczelnej.
