Prawda

Wtorek, 19 marca 2024 - 03:48

« Poprzedni Następny »


Odporność stada na fakty


Andrzej Koraszewski 2020-05-13


Pojęcie odporności stada stało się w ostatnich czasach modne za sprawą epidemiologów. Kiedy znaczna część populacji jest odporna na daną chorobę, znika prawdopodobieństwo wybuchu epidemii. Dlatego właśnie szczepienia są zbawieniem. Choroby, które dziesiątkowały całe społeczeństwa, odchodzą do lamusa. Jest to jeden z tych cudów nowoczesnej medycyny, którym zawdzięczamy przerwanie długiej historii wysokiej śmiertelności niemowląt i dzieci oraz ciągłe przedłużanie średniej długości życia. Żyjemy dziś grubo ponad dwa razy dłużej niż nasi przodkowie w stanie natury i to nie tylko dlatego, że rzadziej się mordujemy. Mamy sztucznie zbudowaną odporność stadną na naszych najgorszych zabójców.

Dziś patrzymy z oburzeniem na wirusologów i polityków, że nie potrafią sobie dostatecznie szybko poradzić z koronawirusem, nowym mikrodraniem, pakującym się bezczelnie do naszych płuc i innych organów.


Szczepionka przeciw wrażym działaniom nowego wroga ludzkości nie jest sprawą łatwą ani małą, a czy zaliczenie COVID-19 daje odporność trwałą lub okresową, tego tak do końca jeszcze nie wiemy. Politycy i nie tylko politycy wypatrują odporności stadnej jak kania deszczu. Dopiero odporność stada pozwoli wrócić do pełnej normalności. Chwilowo mamy problem z powrotem do aktywności ograniczonej, pozwalającej przetrwać do lepszych czasów. Ograniczona aktywność wymaga koncentracji uwagi na tym, gdzie i jak nasz mikrodrań najłatwiej przeskakuje z człowieka na człowieka i jak najszybciej przyskrzynić nosiciela i ustalić z kim mógł się wirusem podzielić?


„Uczeni bardzo się spierają…” śpiewał Alosza Awdiejew w „Songu o jaju”, dając do zrozumienia, że ekspert ekspertowi nierówny, a my jesteśmy w kłopocie.


Nauka jest cudowna, eksperci to sprawa kluczowa, problemem jest rozumienie nauki i zdolność oceny tego, kto rzeczywiście jest ekspertem oraz (co może być w tym wszystkim najtrudniejsze), zdolność rozumienia, o co oni właściwie się spierają.


Biskup to nie ekspert, a ekspert to nie biskup. Eksperci nie mówią jednym głosem i praktycznie nigdy nie dysponują wiedzą w stu procentach pewną. Uczciwie mówiąc, im częściej ekspert zapewnia nas, że wie na dany temat wszystko, tym bardziej powinniśmy być wobec niego podejrzliwi (chociaż bywają ludzie zadufani, którzy są nieźle zorientowani).


Nauka jest metodą żmudnego przybliżania się do prawdy, a objawienia zostawia idiotom. Naukowiec zakłada gronostaje, kiedy nie ma nic ważnego do powiedzenia, ale kiedy sądzi, że coś znalazł, przedstawia swoje wyniki kolegom, żeby je mogli roznieść na strzępy, bo jeśli im się to nie uda, to być może to, co znalazł, jest ważne i bliskie prawdy (a jeśli im się uda, to wyprowadzą go z błędu). Innymi słowy, nauka jest tylko tak długo nauką, jak długo opiera się na ciągłym sprawdzaniu, czy nie da się jej prawd obalić. Ta naukowa metoda pozwala nam bez obaw wkraczać na mosty, latać samolotami, korzystać z lekarstw, żyć w zaczarowanym świecie technicznych cudów.


Jeśli jesteśmy tak mądrzy, to dlaczego jesteśmy tak mało rozsądni? Dobre pytanie. Podczas gdy w procesie badań naukowych zgadzamy się na dyktat rygorystycznej metodologii, która nie pozwala na ignorowanie faktów, w życiu codziennym mamy paskudny obyczaj używania wybranych faktów do podpierania złudzeń.


Dlaczego? Ponieważ jesteśmy zwierzętami stadnymi, a dla towarzystwa jesteśmy gotowi wyrzec się rozsądku. Wiele razy słyszałem zabawne stwierdzenie: „Byłem w błędzie, ale w dobrym towarzystwie”. Dla towarzystwa Cygan dał się powiesić, mawiała moja matka i było w tym ostrzeżenie nie tyle przed Cyganem, co przed towarzystwem. Istotnie, ewolucja tak ukształtowała nasze umysły, że obawa przed krzywym spojrzeniem stada napawa wielu paraliżującym strachem. Psycholodzy zajmujący się badaniem postaw religijnych pokazują, do jakiego stopnia obowiązujące w stadzie mity mogą nas powstrzymywać przed używaniem krytycznego myślenia.


Herezja i bluźnierstwo nie są ograniczone do sfery religijnej. Ostracyzm może powodować zdrada środowiskowych konsensusików. Zdaniem badaczy lojalność wobec myśli stadnej płynie z najstarszych pokładów naszego mózgu. Ewolucyjnie umocowana skłonność wzmacniana jest również wychowaniem. Najpierw wdrażani jesteśmy do ślepego posłuszeństwa, a dopiero długo potem zachęcają nas do samodzielnego sprawdzania faktów. Okrzyk Tertuliana – „wierzę, bo to absurd” jest ciekawym świadectwem tego, że gotowość zaprzeczenia własnym zmysłom jest próbą naszej lojalności wobec stada. Odporność stada na naruszające stadne wierzenia fakty jest stanem naturalnym.


Czy można to zmienić? Ogłoszenie: „Sprzedam czerep rubaszny, miecz zemsty (straszny) oraz garść myśli narodowej – tanio. (Możliwa ewentualna wymiana za szczyptę rozumu)” może rozśmieszyć, ale poważnego zainteresowania nie wzbudzi.


Czy w czasach pandemii widzimy to wszystko wyraźniej? Trudno powiedzieć. Obserwuje się mylenie ekspertów z biskupami. Nauka wdarła się na ołtarze, więc stado może oddawać jej hołd, bez próby rozumienia. Okrzyk „naukowcy mówią” zastępuje wysiłek zrozumienia, o co badacze się spierają. To upraszcza sprawę, pozwala dobrać ekspertów do potrzeb myśli stadnej. Media dostarczają wiedzy pewnej o tym, co nie jest pewne. Lubią zapewniać, że wiedzą już wszystko. Preferujemy te, które wiedzą to, co my wiemy, wyśmiewamy głupców, którzy wiedzą co innego. Odporność stada na fakty sprzeczne z wierzeniami wydaje się być wielkością stałą.


Namawiałem swego czasu polskich wydawców na wydanie książki Annaki Harris I Wonder, książeczki o sztuce mówienia dzieciom – „nie wiem”. Oczywiście przegrałem. Zachęcanie do pierwszego kroku w kierunku osłabienia odporności stadnej na fakty niemiłe nie jest ponętne. Samodzielne myślenie pozostaje herezją i bluźnierstwem, grozi utratą radości błądzenia w dobrym towarzystwie.


Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nauka

Znalezionych 1466 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Przepływ genów od neandertalczyków i denisowian do ludzi „współczesnych” i odwrotnie   Coyne   2024-03-14
Wejdź – skoro nalegasz   Tonhasca Júnior   2024-03-09
Czy “bezpłciowe” bakterie tworzą biologiczne gatunki?   Coyne   2024-03-06
Carl Zimmer o gatunkach i ochronie     2024-02-29
Kolejna błędna próba skorygowania ewolucji   Coyne   2024-02-22
Ryjący w ziemi przedsiębiorcy   Tonhasca Júnior   2024-02-15
Olbrzymie armie o niezliczonych umiejętnościach    Tonhasca Júnior   2024-02-08
Wejdź, powiedziała, dam ci schronienie przed burzą   Tonhasca Júnior   2024-01-15
Czy ludzie wyewoluowali w wodzie?   Coyne   2024-01-08
Jak upadają wielcy   Tonhasca Júnior   2024-01-04
Oczy reniferów zmieniają kolor, żeby łatwiej im było dostrzec jadalne porosty   Coyne   2023-12-30
Życzliwi przestępcy   Tonhasca Júnior   2023-12-28
Conor Friedesdorf (i Alexander Barvinok) o ideologicznym przymusie na amerykańskich uczelniach   Coyne   2023-12-26
Zdumiewający manipulatorzy   Tonhasca Júnior   2023-12-25
Nie gryzie się ręki, która cię zapyla   Tonhasca Júnior   2023-10-19
Rewolucja komunikacyjna   Hannam   2023-10-18
BBC szerzy propagandę rolnictwa organicznego, a biedni na świecie cierpią   i Kathleen Hefferon   2023-10-13
Niezwykły przypadek koewolucji i specyficzności zapylacz/storczyk   Coyne   2023-10-07
Płeć męska lub żeńska: nie ma nic pomiędzy   Elliot   2023-10-03
Myślenie intuicyjne i analityczne   Novella   2023-09-29
„Kryzys klimatyczny” to mistyfikacja   Williams   2023-09-25
Jak (i dlaczego) ośmiornica edytuje swój RNA   Lewis   2023-09-23
„Najbardziej znany zabójca ludzi”: jakie są prawdziwe początki XIV-wiecznej Czarnej Śmierci?   Lewis   2023-09-15
Do jakiego stopnia pary mają wspólne cechy?   Novella   2023-09-14
Kenia daje zielone światło 58 projektom GMO – naukowcy na całym świecie kontynuują badania w dziedzinie biotechnologii, mimo procesów sądowych i dezinformacji   Ombogo   2023-09-08
Lancet atakuje anty-przebudzenie, a czytelnik odpowiada   Coyne   2023-08-24
Więcej wyrafinowanej teologii: uczony religijny zastanawia się, czy neandertalczycy mieli nieśmiertelne dusze   Coyne   2023-08-16
Aktywiści anty-GMO w Afryce szerzą mity i strach, ale nie przedstawiają żadnych naukowych dowodów   Abutu   2023-08-14
Mało znana strona ryjkowców   Tonhasca Júnior   2023-08-11
Dlaczego nie można być osobą transrasową?   Coyne   2023-08-10
Walka z malarią za pomocą inżynierii genetycznej   Novella   2023-08-08
Jak restrykcje Unii Europejskiej podsycały głosy przeciwko GMO, jak również głód na globalnym Południu, a zwłaszcza w Afryce   Oria   2023-08-02
Nieznośni mali pomocnicy   Tonhasca Junior   2023-07-29
Macedońskie skarby   Tonhasca Júnior   2023-07-26
GMO i motyle   Novella   2023-07-25
Narzucanie ideologii naturze: Kew Garden celebruje „rośliny queer”   Coyne   2023-07-24
Smak miesiąca   Tonhasca Júnior   2023-07-20
Kłopoty na wylocie   Szczęsny   2023-07-18
Ideologiczne podważanie biologii   i Luana S. Maroja   2023-07-17
Role mężczyzn i kobiet w polowaniu, raz jeszcze   Coyne   2023-07-15
David Hillis o specjacji   Coyne   2023-07-13
Niechętni dawcy i pracowici biorcy   Tonhasca Júnior   2023-07-08
Grube problemy z jelitem   Szczęsny   2023-07-07
Badaczka z Leakey Foundation twierdzi, że kości orangutanów mówią nam, że biologiczna płeć jest spektrum, a nie binarna   Coyne   2023-06-30
Przez dziurkę od klucza   Szczęsny   2023-06-24
Nowa (nie podparta żadnymi dowodami) hipoteza, która eliminuje role płciowe w społecznościach łowców-zbieraczy   Coyne   2023-06-22
Błędne wyobrażenia o ewolucji   Coyne   2023-06-16
Influencerzy z podziemia   Tonhasca Júnior   2023-06-13
Jak wyewoluowało ubarwienie ostrzegawcze?   Coyne   2023-06-12
„San Francisco Chronicle” bardzo myli się w sprawie biologicznej płci   Coyne   2023-06-09
Kolczasty problem   Tonhasca Júnior   2023-06-06
Wpaść w amok. Empiryczna analiza szaleńczych zabójstw pokazuje, że wyłaniają się dwa różne wzorce.   King   2023-06-03
Błędna krytyka genetycznych testów na pochodzenie   Coyne   2023-06-02
Zdatny do lotu   Tonhasca Júnior   2023-06-01
‘Raniąca’ idea merytorycznych podstaw nauki    i Jerry Coyne   2023-05-29
Główny problem w filogenezie zwierząt wydaje się być rozwiązany   Coyne   2023-05-26
Americana   Tonhasca Júnior   2023-05-24
Czy uprawa jabłek odzwierciedla bigoterię?   Coyne   2023-05-18
Kenia: Musimy zająć się brakiem bezpieczeństwa żywnościowego, ale najpierw musimy położyć kres dezinformacji na temat upraw modyfikowanych genetycznie   Oria   2023-05-16
Czytanie myśli z fMRI i AI   Novella   2023-05-05
Jest lepiej niż myślisz   Lomborg   2023-05-03
Dwudziestu dziewięciunaukowców publikuje artykuł w obronie merytorycznych podstaw w nauce     2023-05-01
Niewygodna historia   Ferguson   2023-04-28
Biologia rezygnacji z działania: kiedy kontynuować, a kiedy spasować   Coyne   2023-04-26
Porywacze ciał   Tonhasca Júnior   2023-04-25
Porażka jest kluczowym składnikiem innowacji   Ridley   2023-04-22
Używanie roślin jako biofrabryk   Novella   2023-04-14
Dawno zmarli przemawiają do nas   Tonhasca Júnior   2023-04-12
Wątpliwi pomocnicy    Tonhasca Júnior   2023-04-08
Uganda: aktywiści przeciwni biotechnologii szerzą dezinformację   Wetaya   2023-04-05
Anglia pozwala na uprawy poddane edycji genów   Novella   2023-04-03
Recenzja z książki  Can “The Whole World” Be Wrong?   Rose   2023-04-01
Psychologia ewolucyjna dla początkujących   Coyne   2023-03-27
“Konwergentna” ewolucja mrówek grzybiarek Starego i Nowego świata   Coyne   2023-03-23
Gigantyczna armia małych zabójców   Tonhasca Júnior   2023-03-22
Colin Wright broni binarności płci u zwierząt   Coyne   2023-03-15
AI: gorąca randka z “Sydneyem ”   Gotefridi   2023-03-15
Zmienić język w ekologii i biologii ewolucyjnej! Przykład anemii sierpowatej   Coyne   2023-03-13
Wzrost liczby nieobecnych ojców i towarzyszące temu społeczne problemy   Geary   2023-03-11
No pasarán    Tonhasca Júnior   2023-03-04
Dezinformacja o GMO: Kenijczykom będzie trudno podejmować racjonalne decyzje i to może kosztować życie   Mykonyo   2023-02-24
Twardy kwiat do zgryzienia    Tonhasca Júnior   2023-02-22
ChatGPT niemal zdaje lekarski egzamin końcowy   Novella   2023-02-21
“Rogi” trylobitów mogły być używane jako broń w walkach między samcami   Coyne   2023-02-15
Postmodernizm obnażony   Dawkins   2023-02-14
Powody naszych wierzeń. Jak i dlaczego irracjonalność trzyma nas w swoich szponach i jak możemy z tym walczyć?   Pinker   2023-02-13
Kiedy zapada noc i ziemia jest ciemna   Tonhasca Júnior   2023-02-10
W nowej książce jest słuszna krytyka idei, że są lepsze i gorsze gatunki, ale jest także błędne twierdzenie, że gatunki nie są realne   Coyne   2023-02-06
Kolczatki wydmuchują bąbelki śluzu z nosa, żeby się ochłodzić   Coyne   2023-02-02
Mali i zręczni influencerzy   Tonhasca Júnior   2023-01-31
Dowody na ewolucję: Bezwłose zwierzęta mają martwe geny na sierść   Coyne   2023-01-23
Krew, znój, łzy i pot   Tonhasca Júnior   2023-01-19
Bąkojady czyszczą nosorożce   Coyne   2023-01-18
Mózg używa geometrii hiperbolicznej   Novella   2023-01-16
O wspaniały nowy świecie   Tonhasca Júnior   2023-01-12
Ciepło zabija. Zimno zabija wielu więcej   Jacoby   2023-01-09
Po co badać przestrzeń kosmiczną?   Jacoby   2023-01-04
Rdzenni Amerykanie żądają doczesnych resztek pumy z Griffith Park   Coyne   2023-01-03
Świetny artykuł o epigenetyce   Coyne   2022-12-30
Śmiało podążaj tam, gdzie nie dotarł jeszcze żaden owad   Tonhasca Júnior   2022-12-28

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk