Badałem okresowo łyski amerykańskie (Fulica americana) przez ostatnie trzydzieści lat w środkowej Kolumbii Brytyjskiej w Kanadzie i pomyślałem, że podzielę się kilkoma zdjęciami i biologią. Łyski wyglądają trochę jak kaczki, ale są w rzeczywistości chruścielami. Bardzo powszechnie występują (na zachodzie Ameryki Północnej) i nawet uważa się je za szkodniki (np., kiedy setki ich żyje na polu golfowym i tam załatwiają swoje potrzeby). Łyski są Rodneyami Dangerfieldami ptasiego świat i podobnie jak tego komika nikt ich nie szanuje! Nawet ich nazwa jest obrazą. Niezależnie jednak od reputacji, łyski są naprawdę ciekawe pod względem swojego życia rodzinnego i taktyk reprodukcyjnych.
Poniżej: Łyska amerykańska pływająca po swoim terytorium. Proszę zwrócić uwagę na demoniczne, czerwone oko. Kilka niespokrewnionych grup ptaków nurkujących ma czerwone oczy (nury, wiele perkozów) – nie mam pojęcia, czy oznacza to coś ciekawego.
Poniżej: Idealny habitat rozrodu łysek: jeden z wielu terenów podmokłych, gdzie badałem łyski w pobliżu Jeziora Williams i Riske Creek w Kolumbii Brytyjskiej. Łyski potrzebują pałek wodnych na pokrycie gniazda, ale na szczęście używają martwych łodyg z poprzedniego roku, jak te widziane tutaj, nie muszą więc opóźniać gniazdowania w oczekiwaniu na nowe rośliny. Te tereny podmokłe mają niesłychane zagęszczenie łysek – dziesięciokrotnie wyższe niż przewidywane dla ptaka tych rozmiarów w oparciu o badanie porównawcze wielkości terytorium dla ptaków.
Łyski są zaciekle terytorialne i walczą zażarcie ze sobą. Co ciekawe, walki dotyczą bezpośrednich sąsiadów, nie zaś ptaków z terytorium, próbujących odstraszyć ptaki bez terytoriów przed uzurpowaniem sobie ich miejsca. Łyski najwyraźniej zapomniały przeczytać podręczniki i nie kierują się “efektem kochanego wroga”, gdzie dwa sąsiadujące zwierzęta terytorialne stają się wobec siebie mniej agresywne (po ustaleniu granic terytoriów). Te walki są częste i zdarzają się przez cały sezon lęgowy. Z wszystkimi tymi walkami obserwowanie ich przypomina trochę mecz hokejowy.
Walki są poważne i nie są tylko zrytualizowanymi pokazami – szpony łysek są duże i bardzo ostre, a ich długie nogi wymierzają solidne kopniaki. Popatrzcie na szpony ptaków poniżej. W literaturze są informacje o walkach kończących się śmiercią. Nigdy takiej walki nie widziałem, ale widziałem kilka, w których jeden ptak był bliski utopienia drugiego. Czasami znajdujemy krew na jajach, kiedy sprawdzamy gniazda i podejrzewamy, że ptaki wróciły z walki i krwawiły w gnieździe na jaja, które wysiadywały. Kiedy pierwszy raz wyjmowałem łyskę z pułapki, popełniłem błąd i zrobiłem to gołymi rękami. Boleśnie za to zapłaciłem posiekanymi rękami.
Walczą oba ptaki w parze i wydaje się, że samce walczą głównie z samcami, a samice z samicami. Czasami angażuje się cała rodzina. Pamiętam scenę, gdzie czworo dorosłych z sąsiednich terytoriów walczyło ze sobą, a pisklęta obu rodzin siedziały z boku i popiskiwały (co zinterpretowałem antropomorficznie, że zagrzewały do walki rodziców).
Kiedy łyski mają dość bójki, niemal zawsze odbywają małą ceremonię pokoju, która wydaje się sygnalizować, że walka chwilowo jest skończona. W hokeju jest face-off – łyski mają ass-off™ (nie jest to oficjalna nazwa, ale “pokaz parami” brzmi nudnie). W pokazie ptaki wystawiają do siebie swoje tylne części, które są ozdobione dwiema wyraźnymi białymi plamami (białe flagi?) i podnoszą skrzydła, żeby podkreślić te białe plamy. Te pokazy były naprawdę pomocne w naszym badaniu, ponieważ zdarzały się dokładnie na granicy terytorialnej – na zdjęciu poniżej granica terytorialna przebiega między parami. Dzięki tym pokazom mogliśmy zaznaczać granice terytorium (przez przyczepianie taśmy oznaczającej do najbliższego sitowia) a później oceniać wielkość terytorium. Większość terytoriów przylega do linii brzegowej i mierzyliśmy terytorium jako długość bronionej linii brzegowej. Z wszystkich licznych rzeczy, jakie mierzyliśmy, rozmiar terytorium jest jedyną miarą niezawodnie korelującą z sukcesem reprodukcyjnym – im większe terytorium, tym więcej piskląt. Ma to sens, ponieważ rodziny czerpią całe swoje pożywienie ze swoich terytoriów i im większe terytoria, tym więcej żywności. Może to wyjaśnić, dlaczego łyski tak często ze sobą walczą – walczą o zachowanie wielkości swojego terytorium i tym samym o zmaksymalizowanie swojego sukcesu reprodukcyjnego.
Film poniżej pokazuje koniec walki (ominęła mnie sama walka). Pokaz obejmuje często sporo piruetów – wielokrotnego obracania sie, żeby pokazać kuper, a potem odwrócić go. Te dwie pary na filmie miały swoje lęgi blisko granicy terytorialnej. Proszę zauważyć pisklęta, żebrzące podczas kontaktów rodzica z sąsiadem.
Poniżej łyska z opaską na szyi z unikatowym numerem, który identyfikuje tego ptaka – przedstawiam łyskę Lucky. Potrzebna mi była możliwość śledzenie znanych osobników, a ponieważ nogi łysek są przez większość czasu ukryte w wodzie, bo tak dużo pływają, kolorowe opaski na nogi nie były sensowne, więc zdecydowałem się na opaski na szyi. Chwytałem ptaki w ich gniazdach w nocy, żeby je zmierzyć i założyć opaskę.
Opaski robiłem sam i sądzę, że jestem jedyną osobą, która kiedykolwiek używała ich na łyskach (normalnie używa się ich na ptactwie wodnym). Dlatego, kiedy kilka lat temu odwiedziłem Sacramento Wildlife Refuge w Kalifornii i zobaczyłem wypchaną łyskę z żółtą opaską na szyi, która siedziała na biurku pracującego tam biologa, natychmiast poznałem jednego z “moich” ptaków. Nałożyłem opaskę temu ptakowi w Kolumbii Brytyjskiej i po sezonie lęgowym migrował do Central Valley w Kalifornii, gdzie go natychmiast zastrzelono, wypchano i podarowano biologowi rezerwatu. Nie było to szczęśliwe spotkanie zwierząt, do jakiego przyzwyczaiły nas filmy. Ta łyska chyba powinna zostać nazwana Unlucky.
Używaliśmy pływających kryjówek, przypominających domy piżmowców, żeby obserwować rodziny łysek. Podstawą był krąg ze sklejki przyczepiony do opony ciężarówki, budowla na tym była z rur plastikowych pokrytych materiałem kamuflażowym, a całość okrywaliśmy wysuszonymi roślinami, które przypominały rośliny bagienne (Cabelas sprzedaje panele z wysuszonymi roślinami dla myśliwych polujących na kaczki). Siedzieliśmy w takiej kryjówce, czasami 8 -10 godzin, i obserwowaliśmy. Kryjówki działają dobrze i czasami jesteśmy tylko kilka metrów od rodziny łysek. W rzeczywistości kamuflaż jest tak dobry, że kiedyś orzeł usiadł na takiej kryjówce z człowiekiem w środku. Te kryjówki są również znakomite do fotografowania i często mogę dostawać się naprawdę blisko różnych fajnych ptaków bagiennych. Są także wspaniałe do psikusów. Kiedyś rowerzysta jechał w pobliżu , zatrzymał się i przyglądał kryjówce, w której byłem. Rozhuśtałem ją i oczy niemal wylazły mu z orbit. Powtórzyłem huśtanie kilka razy, a on wyglądał na coraz bardziej zdumionego. W końcu odjechał. Może myślał, ze piżmowce w środku oszalały.
Poniżej jest typowe gniazdo łyski ukryte w szuwarach. Gniazda łysek mają zazwyczaj pochylnie schodzącą do wody, pokazaną tutaj z przodu gniazda. Pochylnie ułatwiają ptakom wchodzenie do gniazda.
Pisklęta łyski są śliczne i puchate po wykluciu. Wychodzą z gniazda w dzień po wykluciu i podążają za rodzicami po całym terytorium, kiedy rodzice żerują. Dajemy każdemu pisklęciu “przywieszkę” z unikatową kombinacją kolorów, co pozwala nam na odróżnianie piskląt w lęgu. Są to kolorowe koraliki na malutkiej agrafce, która jest przypięta do fałdy skóry na karku. Kiedy je przypinamy, pisklęta nie okazują żadnych oznak bólu i nigdy nie ma tam krwi, więc nie martwimy się, że robimy pisklętom krzywdę.
Pisklęta łyski są karmione przez rodziców. Na zdjęciu poniżej rodzic podaje pisklęciu owada wodnego. Pokarm od rodziców jest konieczny przez pierwszych dziesięć dni życia – bez niego pisklęta zginęłyby. Pisklęta na ogół dostają larwy owadów wodnych – ważek, ważek równoskrzydłych i chruścików, które trzeba wydostać z twardych pokryć ochronnych zanim da się je pisklęciu. Proszę zauważyć niezwykły wygląd tego nowo wyklutego pisklęcia – pomarańczowe upierzenie, zmodyfikowane pióra twarzowe, które wyglądają jak krople wosku, niebieskie brwi, które odbijają większość fal ultrafioletowych i łysina na szczycie głowy, która może szybko zmieniać kolor. W przyszłym poście napiszę dużo więcej o tych kolorach.
Poniżej: Rodzic nurkuje w poszukiwaniu żywności, a jego pisklęta huśtają się na powierzchni. Podejrzewam, że powodem, dla którego pisklęta nie żywią się same, jest to, że są zbyt lekkie, by pływać pod wodą w poszukiwaniu pokarmu, a może im także brakować doświadczenia. Kiedy pisklęta są nieco starsze, zaczynają żywić się same przez dziobanie małych kawałków żywności na powierzchni wody i z zarośli.
Profesor biologii ewolucyjnej na University of California. Jego główny obszar badań to ekologiczne i ewolucyjne podstawy strategii reprodukcyjnych, społeczne zachowania zwierząt oraz reprodukcyjne pasożytnictwo, opieka rodzicielska i harce godowe.
