Jedną z zabawnych konsekwencji zamieszczania w postach na tym blogu lub na mojej
stronie Facebooka zdjęć mało znanych i rzadko widzianych zwierząt jest to, że czasami oskarżają mnie o fałszowanie ich, szczególnie, jeśli wątpiący w prawdziwość moich zdjęć nie znajdują w Google podobnych zdjęć innych fotografów. Zdarza się to szczególnie często ze zwierzętami, które są największe w swoim rodzaju, czy to olbrzymi
krab palmowy, czy pasożytnicza
mucha nietoperza. Zastanawiam się, czy zdjęcia z tego postu także spotkają się z podobnym niedowierzaniem.
W zeszłym miesiącu prowadziłem (zwabiłem) grupę badaczy do odległego kąta parku narodowego Gorongosa, żeby kontynuować dokumentowanie bogactwa biologicznego tego niezwykłego miejsca. Mieliśmy obóz u podnóża twardzielca Bunga, jednej z kilku małych, izolowanych gór w zachodniej części parku. Te twardzielce nigdy nie były zbadane przez biologów i chociaż nie spodziewaliśmy się znalezienia gatunków endemicznych, zawsze była szansa natknięcia się na organizmy rzadkie lub nowe dla nauki. Twardzielce Bunga są w zasadzie gigantycznymi stertami skały wulkanicznej pokrytymi bardzo cienką warstwą gleby i gęstym dywanem lesistej roślinności. Takie środowisko jest rajem dla wielu zwierząt, ale ku mojej wielkiej uldze, nie dla lwów i słoni. Znaczyło to, że mogliśmy swobodnie wędrować po twardzielcach, stosunkowo bezpieczni, bez ograniczeń potrzebą stałego towarzystwa uzbrojonych strażników. Mówię „stosunkowo”, ponieważ Afryka pełna jest stworzeń, które mogą cię dopaść, i twardzielce Bunga nie są inne – podczas pierwszej wizyty w tym miejscu moich przyjaciół i mnie zaatakowała chmara dzikich pszczół i następnego dnia wyciągnąłem niemal 150 żądeł z ramion i karku. (Pamiętam, że zanim straciłem przytomność pomyślałem: „Przynajmniej jest to koniec właściwy dla entomologa”.) Na szczęście nie mieliśmy żadnych podobnych przygód podczas tego badania, chociaż upewniłem się, że każdy członek wyprawy miał zestaw Epipen, w razie potencjalnego szoku anafilaktycznego.
Podnoszenie ciężkich kamieni wulkanicznych w poszukiwaniu zwierząt było ciężką pracą, ale także niezmiernie nagradzającą. Każdy płaski kawałek bazaltu mógł ukrywać gekona, węża, rodzinę świerszczy, jakieś fantastyczne chrząszcze albo skorpiona i to ten ostatni najbardziej mnie zaskoczył. Skorpiony skalne rodzaju Hadogenes uważane są za największe, a przynajmniej najdłuższe skorpiony na świecie. Niektóre gatunki mogą osiągnąć długość 22 cm i kilka osobników z Bunga miało co najmniej tę długość. To prawda, że dużą częścią ciała jest długi i cienki telson („ogon”), ale nadal jest to widowiskowy stwór, który każe ci wstrzymać oddech, gdy przeplata się między twoimi palcami. Wszystkie gatunki Hadogenes są skałolubne czyli kochają skały. Ich ciała są doskonale przystosowane do wciskania się w wąskie szczeliny, a ich stopy mają sztywne szczecinki i zakrzywione pazurki, co pozwala im trzymanie się najgładszej nawet skały (i wisieć ze skały do góry nogami, czego potrafi dokonać niewiele innych skorpionów). Podniesione krawędzie chronią ich środkowe przyoczka – główną parę oczu - przed zadrapaniem o skały, a całe ciało jest bardziej spłaszczone niż u jakiegokolwiek innego skorpiona podobnych rozmiarów.
Jak to się jednak często zdarza, duże rozmiary i przerażający wygląd niekoniecznie idą w parze z prawdziwą zdolnością zrobienia krzywdy. Zdradza to telson, który u skorpionów skalnych jest długi i cienki, pokazując słabe mięśnie i mały gruczoł jadowy, a więc nie polegają na jadzie ani do chwytania zwierzyny, ani do obrony. Oczywiście mogą ukłuć i robią to, ale moc ich jadu nie jest większa niż pszczoły (i na szczęście nie poruszają się w wielkich rojach jak te chrzanione małe kawałki fruwającego bólu). Kilka gatunków Hadogenes ma zdolność opryskania napastnika jadem, co może spowodować bolesne podrażnienie, jeśli krople dostaną się do oczu, ale poza tym są niegroźne. W rzeczywistości artykuł (pdf) opisujący znaczenie skorpionów skalnych dla medycyny, kładzie większy nacisk na ich zdolność uszczypnięcia twoich palców niż wstrzyknięcia jadu.
Skorpiony rodzaju Hadogenes występują w środowiskach skalistych w całej południowej i wschodniej Afryce, często na izolowanych górach, co prowadzi do częstej specjacji allopatrycznej i wysokiej liczby gatunków endemicznych. Kiedy po raz pierwszy znalazłem skorpiony skalne na Bunga, miałem nadzieję na nowy, nieopisany jeszcze gatunek, ale niestety, tak się nie stało, bo wszystkie były członkami H. granulatus, gatunku znanego z innych miejsc w Mozambiku.
Fotografowałem jednego osobnika, który siedział na pionowej skale, tuż obok mojej ręki. Wiedziałem, że to zwierzę jest dość niegroźne, ale i tak nie chciałem porównywać jego jadu do pszczelego i postanowiłem nie robić jego zdjęcia w bezpośrednim sąsiedztwie mojej ręki. I, oczywiście, spowodowało to, że było znacznie łatwiej manipulować wizerunkiem w Photoshopie, żeby skorpion wydawał się większy. (Żartuję!)
Photoshop or not
The Smaller majoraty, 22 czerwca 2015
Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska
