Prawda

Wtorek, 19 marca 2024 - 11:15

« Poprzedni Następny »


Ewolucyjne wyjaśnienie nienaukowych przekonań


Brandon Bretl 2020-01-31


“Inną teorią jest, że ludzi stworzył Bóg” – oznajmiła moja uczennica podczas lekcji biologii w drugiej klasie licealnej, kiedy przeskoczyła przez slajdy z PowerPoint z ziębami Darwina i zatrzymała się na obrazie katastrofalnej powodzi. Po jej prezentacji starannie unikałem bezsensownej debaty i po prostu powtórzyłem jak naukowe metody pomagają nam w czynieniu poprawnych prognoz. Następnie przygotowałem się na odpór ze strony rodziców i administracji szkoły. I oczywiście, następnego dnia dyrektor z okręgowej administracji szkolnej (odpowiednik polskiego kuratorium – tłum.) przyszedł do mojej klasy z kreacjonistyczną literaturą, która – jak był pewien – zmieni mój pogląd na całą teorię ewolucji drogą doboru naturalnego. Nie zrobiła tego, ale doprowadziła mnie do rozpoczęcia doktoratu z psychologii edukacyjnej w poszukiwaniu wyjaśnienia, jak taka wiara może trwać w nowoczesnych czasach, szczególnie w obliczu tak silnych dowodów.

Jak się okazuje, teoria ewolucji drogą doboru naturalnego dostarcza mocnego wyjaśnienia tego, jak i dlaczego niektórzy ludzie nie wierzą, że ewolucja drogą doboru naturalnego kiedykolwiek miała miejsce. Początkowo sądziłem, że jest to kwestia wiedzy i standardów, jakie ludzie mają wobec tego, co stanowi wiedzę, ale z czasem stało się jasne, że wyznawcy antynaukowych przekonań (od Williama Jennings Briana z procesu Scopes Monkey do dzisiejszych wyznawców teorii spiskowych) na ogół zakorzeniają swoje przekonania w obowiązku moralnym.


Dla zrozumienia moralności z ewolucyjnego punktu widzenia, trzeba zdać sobie sprawę z tego, że ludzie zawsze istnieli w grupach. Te grupy często konkurują ze sobą, a to znaczy, że naciski selekcyjne na poziomie grupowym wpłynęły na indywidualne cechy, włącznie z cechami psychologicznymi. Na przykład, jeśli dwa plemiona ścierają się w konflikcie, plemię, którego członkowie potrafią lepiej współpracować, zwycięży. Tak więc psychologiczne zjawiska, takie jak empatia, troska o sprawiedliwość i wzajemność, grupowa lojalność i respekt wobec hierarchii miały selektywną przewagę w grupowej konkurencji i natychmiast rozpoznajemy brak tych cech jako psychopatię. Innymi słowy, większość ludzi ma wrodzone tendencje, które kierują rozwojem moralnym – uczestniczenie w sprawiedliwej wymianie i widzenie natychmiastowej kary dla łamiących normy moralne są z natury przyjemne, podczas gdy widok niesprawiedliwości i cierpienia są naturalnie nieprzyjemne (tak samo jak słodki smak jest w sposób wrodzony przyjemny, a gorzki nieprzyjemny, także dla niemowląt).


Tak więc to, co uważamy za moralne i dlaczego uważamy to za moralne nie jest arbitralne ani nie jest wyłącznie kierowane społecznym uczeniem się. Nasze moralne intuicje są zakorzenionymi w doborze naturalnym odpowiedziami na społeczne problemy, jakie systematycznie powstawały przez całą naszą ewolucyjną przeszłość. Niemniej to, co rozpoznajemy jako moralne, zależy od szerokiego wachlarza pojęciowych zdolności, które muszą być wystarczająco elastyczne, by przystosować się do kulturowego kontekstu i żeby używać ich poprawnie w specyficznych okolicznościach społecznych (na przykład, empatia wobec straty członka grupy, ale przyjemność ze straty wroga), a więc znaczna część naszych moralnych intuicji zależy również od uczenia się i społecznych doświadczeń.   


Tę dynamiczną interakcję genów, kultury i uczenia się nazywa się często koewolucją genów i kultury, i przyjmuje się, że kiedy ludzie zaczęli polegać na przekazywaniu kulturowej wiedzy dla swojego przetrwania, kulturowe uczenie się stało się czynnikiem, które współdziała z genami przy kierowaniu ewolucyjnymi skutkami. Na przykład, ludy Inuitów, żyjących w Arktyce, polegają na skomplikowanych strategiach zdobywania żywności i schronienia. Utrata nawet niewielkiej ilości tej wiedzy byłaby katastrofalna, więc zdolność osobnika do nauczenia się (i grupy do nauczania) niezbędnej wiedzy i umiejętności jest naciskiem selekcyjnym, który wpłynął na geny i cechy Inuitów.  


Naukowcy mają dość dobre pojęcie o tym, kiedy kulturowe uczenie się zyskało znaczenie jako nacisk selekcyjny. Paleontolodzy znaleźli praworęczne narzędzia do cięcia i dłubania sprzed około dwóch milionów lat temu. Dominacja jednej ręki jest wynikiem wyspecjalizowanych funkcji lewej i prawej półkuli mózgowej (lateralizacja mózgu), a lateralizacja mózgu jest dowodem na abstrakcyjne zdolności językowe – fundament kulturowego przekazu. Tak więc, około dwa miliony lat temu, a może więcej, koewolucja genów i kultury wpłynęła na wiele naszych skrzywień uczenia się, włącznie z dostarczeniem psychologicznych mechanizmów, dzięki którym naciski kulturowe i społeczne mogą przeważyć nad bezpośrednim doświadczeniem i racjonalną myślą.  


Przed powstaniem nauki i poprawnych modeli przyczynowych zjawisk naturalnych same kultury ewoluowały metodą prób i błędów, polegając na przesądach, mitach i tradycji by zachować sprzyjającą przetrwaniu wiedzę i umiejętności. W takich okolicznościach zdolność przeważenia racjonalnej myśli na korzyść konformizmu mogła dawać reprodukcyjne korzyści. Widzimy dowody takich konformistycznych skrzywień w badaniach obrazowania mózgu – kiedy uczestnicy zmieniają swoją opinię, by pasowała do opinii innych, aktywizuje się część mózgu biorąca udział w uczuciach przyjemności i szczęścia. Chętniej również imitujemy i uczymy się od osób o wysokim prestiżu i dlatego ludziom o wysokim prestiżu płaci się tak dużo za reklamowanie produktów (zjawisko znane jako „efekt prestiżu”).  Wreszcie, w najbardziej skrajnych wypadkach, wielkie emocjonalne podniecenie może całkowicie zamknąć racjonalne zdolności. Dlaczego akademicka dyskusja o warstwach osadów w skorupie ziemskiej może wywołać czyjąś wysoce emocjonalną reakcję? Ponieważ grozi ich członkostwu w ich plemieniu, a nasze umysły są tak okablowane, że nasze emocje mogą zamknąć nasz racjonalny umysł w obliczu takiej groźby.   


Co doprowadza nas do antynaukowych przekonań. Co doprowadza nas do antynaukowych przekonań. Jeśli jesteś członkiem grupy, w której członkostwo zależy od wyznawania pewnych przekonań, nie będzie niczego, co bardziej rozbudza emocje, niż zagrożenie tych przekonań, bo jest to zagrożenie integralności twojej grupy i twojego w niej członkostwa. Przez miliony lat to nie lwy i węże były największym zagrożeniem dla naszych przodków, ale ostracyzm, wykluczenie z grupy, które narażało ich na wszelkiego rodzaju niebezpieczeństwa. Jeśli wątpisz, że te mechanizmy psychologiczne istnieją, spróbuj użyć dowodów, by przekonać kreacjonistę, że ewolucja drogą doboru naturalnego jest faktem, lub negacjonistę zmiany klimatu, że zmiana klimatu jest rzeczywista, lub fanatycznego kibica Cowboys, że Green Bay Packers są lepszą drużyną futbolową. Najprawdopodobniej już próbowaliście czegoś takiego i wiecie doskonale, że jest to daremne, doprowadzające do wściekłości, a czasami nawet traumatyczne.


Jest jednak nadzieja. Nie same emocje są siłą napędową moralnych intuicji w tych grupowych skrzywieniach i dowody neurologiczne pokazują, że mózg jest wrażliwy na oceny moralne, wartościując je emocjonalnie. Mózg nie jest ewolucyjnie okablowany „dla” emocji. Mózg jest okablowany do spełniania skomplikowanych celów społecznych i używa emocji jako jednego ze źródeł informacji, by ten cel spełnić. To jest istotne w nauczaniu i popularyzacji nauki, ponieważ kiedy brak racjonalnych wyjaśnień i dowodów (na przykład, w wypadku kreacjonizmu), orędownicy automatycznie przekształcą debatę w sprawę moralną. Będą apelować, albo w sposób zawoalowany, albo wyraźnie, do takich moralnych wartości jak troska, krzywda, sprawiedliwość, szacunek dla autorytetu, lojalność grupowa, czystość lub świętość. Umieszczanie dyskusji w takich moralnych ramach jest tym, co wywołuje emocjonalne reakcje, nie zaś odwrotnie; to używanie ram moralnych jest zaprojektowane do wykorzystania niektórych naszych najgłębszych, wyewoluowanych cech.  


Na zakończenie: popularyzacją i nauczaniem nauki zajmują się ludzie, a każdy człowiek jest wynikiem milionów lat selektywnych nacisków społecznych, które traktowały priorytetowo grupowość. Jako społeczeństwa tworzymy pojęciowe domeny moralności na fundamentach naszych wyewoluowanych cech moralnych i stworzyliśmy kulturowe narzędzia i instytucje na poparcie tego procesu. Pewne aspekty naszego moralnego świata i naszej zdolności uczenia się są wrodzone, ale sposoby, na jakie używa się tych moralnych narzędzi, są skonstruowane społecznie. Jesteśmy odpowiedzialni za tworzenie naszego moralnego świata, używając szczątkowych pozostałości naszej plemiennej przeszłości i nagromadzonej mądrości naszych wyewoluowanych intuicji moralnych. Ignorowanie tego prowadzi do porażki wysiłków nauczania i popularyzacji nauki oraz do frustracji nauczycieli i popularyzatorów nauki.


Wreszcie, uważni obserwatorzy mogli zauważyć niedawny trend ku moralizowaniu racjonalności, kiedy to naukowcy chętnie przedstawiają kwestie naukowe odwołując się do pojęć z dziedziny moralności (np. GMO, zmianę klimatyczną i szczepienia) a członkostwo w grupie i pozycja społeczna zależą od zajęcia takiego lub innego stanowiska w danej sprawie. To wydaje się być nieuniknionym rezultatem tego, że nauką parają się ludzie. Jednak, biorąc pod uwagę moc ludzkich grup społecznych oraz zdolność do irracjonalnego grupowego myślenia i działania, kiedy te grupy są podburzane przez moralne zatroskanych, jest to ryzykowne.


An Evolutionary Explanation for Unscientific Beliefs

Qullette, 13 stycznia 2020

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska



Brandon Bretl

 

Doktorant na wydziale psychologii ewolucyjnej na University of Kansas. Zajmuje się badaniami wpływu ideologii i innych czynników kulturowych na rozwój zdolności poznawczych w okresie dorastania.  

 


Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nauka

Znalezionych 1467 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Ideolodzy: dlaczego nauczanie genetyki musi mieć charakter społeczno-polityczny   Coyne   2024-03-19
Przepływ genów od neandertalczyków i denisowian do ludzi „współczesnych” i odwrotnie   Coyne   2024-03-14
Wejdź – skoro nalegasz   Tonhasca Júnior   2024-03-09
Czy “bezpłciowe” bakterie tworzą biologiczne gatunki?   Coyne   2024-03-06
Carl Zimmer o gatunkach i ochronie     2024-02-29
Kolejna błędna próba skorygowania ewolucji   Coyne   2024-02-22
Ryjący w ziemi przedsiębiorcy   Tonhasca Júnior   2024-02-15
Olbrzymie armie o niezliczonych umiejętnościach    Tonhasca Júnior   2024-02-08
Wejdź, powiedziała, dam ci schronienie przed burzą   Tonhasca Júnior   2024-01-15
Czy ludzie wyewoluowali w wodzie?   Coyne   2024-01-08
Jak upadają wielcy   Tonhasca Júnior   2024-01-04
Oczy reniferów zmieniają kolor, żeby łatwiej im było dostrzec jadalne porosty   Coyne   2023-12-30
Życzliwi przestępcy   Tonhasca Júnior   2023-12-28
Conor Friedesdorf (i Alexander Barvinok) o ideologicznym przymusie na amerykańskich uczelniach   Coyne   2023-12-26
Zdumiewający manipulatorzy   Tonhasca Júnior   2023-12-25
Nie gryzie się ręki, która cię zapyla   Tonhasca Júnior   2023-10-19
Rewolucja komunikacyjna   Hannam   2023-10-18
BBC szerzy propagandę rolnictwa organicznego, a biedni na świecie cierpią   i Kathleen Hefferon   2023-10-13
Niezwykły przypadek koewolucji i specyficzności zapylacz/storczyk   Coyne   2023-10-07
Płeć męska lub żeńska: nie ma nic pomiędzy   Elliot   2023-10-03
Myślenie intuicyjne i analityczne   Novella   2023-09-29
„Kryzys klimatyczny” to mistyfikacja   Williams   2023-09-25
Jak (i dlaczego) ośmiornica edytuje swój RNA   Lewis   2023-09-23
„Najbardziej znany zabójca ludzi”: jakie są prawdziwe początki XIV-wiecznej Czarnej Śmierci?   Lewis   2023-09-15
Do jakiego stopnia pary mają wspólne cechy?   Novella   2023-09-14
Kenia daje zielone światło 58 projektom GMO – naukowcy na całym świecie kontynuują badania w dziedzinie biotechnologii, mimo procesów sądowych i dezinformacji   Ombogo   2023-09-08
Lancet atakuje anty-przebudzenie, a czytelnik odpowiada   Coyne   2023-08-24
Więcej wyrafinowanej teologii: uczony religijny zastanawia się, czy neandertalczycy mieli nieśmiertelne dusze   Coyne   2023-08-16
Aktywiści anty-GMO w Afryce szerzą mity i strach, ale nie przedstawiają żadnych naukowych dowodów   Abutu   2023-08-14
Mało znana strona ryjkowców   Tonhasca Júnior   2023-08-11
Dlaczego nie można być osobą transrasową?   Coyne   2023-08-10
Walka z malarią za pomocą inżynierii genetycznej   Novella   2023-08-08
Jak restrykcje Unii Europejskiej podsycały głosy przeciwko GMO, jak również głód na globalnym Południu, a zwłaszcza w Afryce   Oria   2023-08-02
Nieznośni mali pomocnicy   Tonhasca Junior   2023-07-29
Macedońskie skarby   Tonhasca Júnior   2023-07-26
GMO i motyle   Novella   2023-07-25
Narzucanie ideologii naturze: Kew Garden celebruje „rośliny queer”   Coyne   2023-07-24
Smak miesiąca   Tonhasca Júnior   2023-07-20
Kłopoty na wylocie   Szczęsny   2023-07-18
Ideologiczne podważanie biologii   i Luana S. Maroja   2023-07-17
Role mężczyzn i kobiet w polowaniu, raz jeszcze   Coyne   2023-07-15
David Hillis o specjacji   Coyne   2023-07-13
Niechętni dawcy i pracowici biorcy   Tonhasca Júnior   2023-07-08
Grube problemy z jelitem   Szczęsny   2023-07-07
Badaczka z Leakey Foundation twierdzi, że kości orangutanów mówią nam, że biologiczna płeć jest spektrum, a nie binarna   Coyne   2023-06-30
Przez dziurkę od klucza   Szczęsny   2023-06-24
Nowa (nie podparta żadnymi dowodami) hipoteza, która eliminuje role płciowe w społecznościach łowców-zbieraczy   Coyne   2023-06-22
Błędne wyobrażenia o ewolucji   Coyne   2023-06-16
Influencerzy z podziemia   Tonhasca Júnior   2023-06-13
Jak wyewoluowało ubarwienie ostrzegawcze?   Coyne   2023-06-12
„San Francisco Chronicle” bardzo myli się w sprawie biologicznej płci   Coyne   2023-06-09
Kolczasty problem   Tonhasca Júnior   2023-06-06
Wpaść w amok. Empiryczna analiza szaleńczych zabójstw pokazuje, że wyłaniają się dwa różne wzorce.   King   2023-06-03
Błędna krytyka genetycznych testów na pochodzenie   Coyne   2023-06-02
Zdatny do lotu   Tonhasca Júnior   2023-06-01
‘Raniąca’ idea merytorycznych podstaw nauki    i Jerry Coyne   2023-05-29
Główny problem w filogenezie zwierząt wydaje się być rozwiązany   Coyne   2023-05-26
Americana   Tonhasca Júnior   2023-05-24
Czy uprawa jabłek odzwierciedla bigoterię?   Coyne   2023-05-18
Kenia: Musimy zająć się brakiem bezpieczeństwa żywnościowego, ale najpierw musimy położyć kres dezinformacji na temat upraw modyfikowanych genetycznie   Oria   2023-05-16
Czytanie myśli z fMRI i AI   Novella   2023-05-05
Jest lepiej niż myślisz   Lomborg   2023-05-03
Dwudziestu dziewięciunaukowców publikuje artykuł w obronie merytorycznych podstaw w nauce     2023-05-01
Niewygodna historia   Ferguson   2023-04-28
Biologia rezygnacji z działania: kiedy kontynuować, a kiedy spasować   Coyne   2023-04-26
Porywacze ciał   Tonhasca Júnior   2023-04-25
Porażka jest kluczowym składnikiem innowacji   Ridley   2023-04-22
Używanie roślin jako biofrabryk   Novella   2023-04-14
Dawno zmarli przemawiają do nas   Tonhasca Júnior   2023-04-12
Wątpliwi pomocnicy    Tonhasca Júnior   2023-04-08
Uganda: aktywiści przeciwni biotechnologii szerzą dezinformację   Wetaya   2023-04-05
Anglia pozwala na uprawy poddane edycji genów   Novella   2023-04-03
Recenzja z książki  Can “The Whole World” Be Wrong?   Rose   2023-04-01
Psychologia ewolucyjna dla początkujących   Coyne   2023-03-27
“Konwergentna” ewolucja mrówek grzybiarek Starego i Nowego świata   Coyne   2023-03-23
Gigantyczna armia małych zabójców   Tonhasca Júnior   2023-03-22
Colin Wright broni binarności płci u zwierząt   Coyne   2023-03-15
AI: gorąca randka z “Sydneyem ”   Gotefridi   2023-03-15
Zmienić język w ekologii i biologii ewolucyjnej! Przykład anemii sierpowatej   Coyne   2023-03-13
Wzrost liczby nieobecnych ojców i towarzyszące temu społeczne problemy   Geary   2023-03-11
No pasarán    Tonhasca Júnior   2023-03-04
Dezinformacja o GMO: Kenijczykom będzie trudno podejmować racjonalne decyzje i to może kosztować życie   Mykonyo   2023-02-24
Twardy kwiat do zgryzienia    Tonhasca Júnior   2023-02-22
ChatGPT niemal zdaje lekarski egzamin końcowy   Novella   2023-02-21
“Rogi” trylobitów mogły być używane jako broń w walkach między samcami   Coyne   2023-02-15
Postmodernizm obnażony   Dawkins   2023-02-14
Powody naszych wierzeń. Jak i dlaczego irracjonalność trzyma nas w swoich szponach i jak możemy z tym walczyć?   Pinker   2023-02-13
Kiedy zapada noc i ziemia jest ciemna   Tonhasca Júnior   2023-02-10
W nowej książce jest słuszna krytyka idei, że są lepsze i gorsze gatunki, ale jest także błędne twierdzenie, że gatunki nie są realne   Coyne   2023-02-06
Kolczatki wydmuchują bąbelki śluzu z nosa, żeby się ochłodzić   Coyne   2023-02-02
Mali i zręczni influencerzy   Tonhasca Júnior   2023-01-31
Dowody na ewolucję: Bezwłose zwierzęta mają martwe geny na sierść   Coyne   2023-01-23
Krew, znój, łzy i pot   Tonhasca Júnior   2023-01-19
Bąkojady czyszczą nosorożce   Coyne   2023-01-18
Mózg używa geometrii hiperbolicznej   Novella   2023-01-16
O wspaniały nowy świecie   Tonhasca Júnior   2023-01-12
Ciepło zabija. Zimno zabija wielu więcej   Jacoby   2023-01-09
Po co badać przestrzeń kosmiczną?   Jacoby   2023-01-04
Rdzenni Amerykanie żądają doczesnych resztek pumy z Griffith Park   Coyne   2023-01-03
Świetny artykuł o epigenetyce   Coyne   2022-12-30

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk