Prawda

Wtorek, 19 marca 2024 - 03:38

« Poprzedni Następny »


Przekonania antyoświeceniowe są „zaskakująco trwałe”


Quillette Magazine 2018-05-11


Wydawcy Quillette skontaktowali się z profesorem Pinkerem z prośbą o wywiad. Poniżej podajemy jego treść. Wywiad przeprowadzony drogą e-mailową.  

Najnowsza książka Stevena Pinkiera ma wiele entuzjastycznych recenzji, ale również sporo krytyk, jak sam Pinker tłumaczy ten niechętny stosunek do Osiecenia:   
Część z tego jest obroną terytorium: niektórzy intelektualiści-eksperci, krytycy kulturalni, intelektualiści literaccy, profesorowie nauk humanistycznych i inni członkowie „Drugiej Kultury” C. P. Snowa nie znoszą wtargnięcia nauki, danych i wymierności na tradycyjnie odgrodzone terytoria, które uważają za swoją własność. I zaskakująco wielu z nich jest kulturowymi pesymistami, którzy nie znoszą ideałów oświeceniowych rozumu, nauki, humanizmu i postępu. 

O psychologii

 

Quillette: Jakie są klasyczne eksperymenty w psychologii, które Pana zdaniem wykształcony człowiek powinien znać?  

 

Steven Pinker: Nie wiem gdzie zacząć. Przytoczyłbym badania o iluzjach i uprzedzeniach, by przypomnieć ludziom o zawodności naszych zdolności postrzegawczych i poznawczych. Wśród nich byłyby eksperymenty o wizualnej uwadze Anne Treisman i innych, pokazujące, że ludzie są nieświadomi wizualnego materiału, na który zazwyczaj nie zwracają uwagi, jak też eksperymenty o pamięci, pokazujące, jak nie-fotograficzna jest nasza pamięć i nasze wspomnienia (na przykład, badanie Elizabeth Loftus o zawodności świadectw naocznych świadków lub też nawet niezbyt techniczne badanie, w którym poproszono ludzi o narysowanie pensa, przedmiotu, który widzieli tysiące razy). Dodajmy tu zademonstrowanie przez Slovica, Tversky’ego i Kahnemana iluzji w rozumowaniu o prawdopodobieństwie i ryzyku. Zbytnia pewność siebie i Efekt Jeziora Wobegon (wszyscy są powyżej przeciętnej). Dysonans poznawczy i wyrachowane racjonalizacje. Fundamentalny Błąd Przypisania – przeszacowujemy – znaczenie indywidualnych cech i nie doceniamy wpływu sytuacji. A także podstawowe odkrycia genetyki behawioralnej: że większość indywidualnych różnic jest częściowo odziedziczalna.

 

Q: Kto jest najbardziej niedocenionym psychologiem XX-XXI wieku?

 

SP: Judith Rich Harris, którą wyrzucono z programu doktoranckiego na moim wydziale (psychologii na Harvardzie) w latach 1960., ponieważ „nie pasowała do stereotypu studenta psychologii” i która po napisaniu kilku podręczników opublikowała w 1998 r. książkę Geny czy wychowaniepierwszą książkę o rodzicielstwie i osobowości, która poważnie potraktowała wyniki badań genetyki behawioralnej. Pokazała, że ludzie (włącznie z psychologami) dawali się zwieść odziedziczalnością osobowości i przeceniali wpływ rodzicielstwa na osobowość, jak też, że rówieśnicy, nie zaś rodzice, wpływają głównie na  socjalizację dzieci.

 

Q: Kto jest najbardziej przeceniany (lub najbardziej wpływowy daleko poza moc przekonującą ich teorii)?

 

SP: „Teoretycy przywiązania” i to z tego samego powodu – wszystkie badania skutków rodzicielstwa na cokolwiek są fatalnie pogmatwane przez genetykę, jeśli nie używa się osób adoptowanych, bliźniaków lub punktów poligenicznych.

 

O sztuce

 

Q: W najnowszej książce kładzie Pan duży nacisk na wartość rozumu i jego wkład w postęp ludzkości. Jaką rolę odgrywa muzyka, poezja, taniec, malarstwo, powieści itd. w zrozumieniu nas samych i w rozwoju? Czy istnieją dziedziny ludzkiego życia, które naświetla najlepsza sztuka, a których nie wyjaśniają rozum i empiria?

 

SP: W książce Zmierzch przemocy. Lepsza strona naszej natury poparłem teorię Lynn Hunt, Marthy Nussbaum i innych, że realistyczne powieści zachęcają czytelników do postawienia się w sytuacji innych, niepodobnych do nas, rozszerzają krąg empatii i czynią, że jesteśmy  bardziej skłonni do humanitarnych reform, takich jak zniesienie niewolnictwa i tortur. Istnieją pewne dowody z badań psychologicznych nad empatią na rzecz tej hipotezy, choć nadal nie jest to dowiedzione. Jak na ironię, badacze literatury na ogół nienawidzą tej teorii – wydaje się, że czyni ona powieści czymś nazbyt utylitarnym.

 

Q: Elon Musk odpowiedział na Pana argumenty o sztucznej inteligencji (AI) przez rozróżnienie między funkcjonalną/wąską AI (używaną w samochodach) i ogólną AI, która podobno ma potencjał mocy wiele milionów razy większej niż wąska AI. Czy wobec tego rozróżnienia nadal Pan tak uważa?

 

SP: “Ogólna AI” obecnie nie istnieje i prawdopodobnie jest niespójnym pojęciem: niedbałą ekstrapolacją indywidualnych różnić między ludźmi. Inteligencja musi być zdefiniowana w stosunku do celów i wiedzy potrzebnej dla ich osiągnięcia. W każdym razie, argument przeciwko sianiu paniki o zbliżającym się sądnym dniu w sprawie AI rozciąga się na potężniejsze systemy: każdy system, który ślepo dąży do jednego celu (takiego jak robienie spinaczy do papieru), a równocześnie nie zważa na inne cele (takie jak nie zamienianie ludzi w spinacze do papieru) nie jest sztucznie inteligentny: jest sztucznie głupi  i niepodobny do niczego, co technologicznie zaawansowane społeczeństwo kiedykolwiek wynalazłoby i wzmocniło. A scenariusze, w których same roboty przejmują kierowanie, opiera się na błędnym założeniu, że inteligencja implikuje wolę władzy, co wynika z pomieszania tych dwóch cech, które – tak się składa – przychodzą w parze u Homo sapiens, ponieważ jesteśmy produktami darwinowskiego doboru naturalnego.  

 

O szkołach wyższych

 

Q: Było wiele dyskusji w Quilette i Heterodox Academy o lewicowym przechyle na uniwersytetach, szczególnie w naukach społecznych i humanistycznych. Niemniej, niektórzy nasi krytycy twierdzili, że nasze niepokoje są przesadne. Jak zachować równowagę między analizowaniem uniwersyteckich trendów bez wpadania w pesymizm lub panikarstwo na temat ogólnego stanu edukacji?  

 

SP: Podobnie jak z wszystkim innym, zasadnicze są dane empiryczne: trzeba ocenić, jak ortodoksyjni, nietolerancyjni, o wąskich horyzontach są profesorowie i studenci i porównać ich (najlepiej, jak potrafimy) z danymi z przeszłości. Ludzie z Heterodox mówili o pewnych alarmujących trendach, choć niedawne wyniki General Social Survey (analizowane przez Justina Murphy’ego) wskazują, że poparcie dla wolności słowa (jako zasady) pozostaje silne.  

 

O promowaniu dialogu i otwartych dociekań

 

Q: Częściowo przyczyną naszej obecnej polaryzacji wydaje się być zawężenie po wszystkich stronach zakresu rozsądnej niezgody. Gdzie może rozsądny człowiek stawiać te granice? Innymi słowy, czy istnieją sposoby rozróżnienia między ideami, które są tak nie do przyjęcia, że trzeba się im przeciwstawiać, a takimi, co do których rozsądni i przyzwoici ludzie mogą się po prostu różnić.

SP: Odpowiedź musi być inna, kiedy chodzi o prawo (gdzie kwestią jest stosowanie siły przez państwo), a uniwersytetami (gdzie dotyczy to celu instytucji, jakim jest rozwijanie wiedzy). Można popierać prawo neonazistów do publikowania i demonstrowania bez zapraszania ich na wykłady na uniwersytecie, lub dawania im łamów na stronie opiniotwórczej pisma. W wypadku uniwersytetu kryteria powinny obejmować naukową staranność, intelektualną dyscyplinę i brak widocznego motywu demonizowania lub antagonizowania. Jest jasne, że w wielu słynnych sytuacjach protestu, ludzie przeciwko którym protestowano, spełniali te kryteria i byli prześladowani po prostu dlatego, że ich poglądy były heterodoksyjne.   

 

Q: Czego mogą nauczyć pewni myśliciele z XVII i XVIII wieku o znaczeniu rozumu i otwartego dociekania? Co, Pana zdaniem, powiedzieliby nam dzisiaj, szczególnie gdyby przyszli i odwiedzili nasze kampusy uniwersyteckie?

 

SP: Nie mogę postawić się na ich miejscu, by odpowiedzieć na to pytanie, ale to nie jest właściwe pytanie. Niektórzy krytycy Drugiej Kultury i religijni apologeci nie zrozumieli tezy mojej książki, i uznali, że twierdzę, że filozofowie Oświecenia byli grupą wspaniałych facetów i powinniśmy czcić ich i przyznawać im zasługę za wszystko, co poszło dobrze przez ostatnich 250 lat, uniewinniając ich z wszystkiego, co poszło źle. Uważają, że ustawiłem zawody miedzy moimi świętymi, bohaterami, mesjaszami i wielkimi ludźmi, a ich oponentami. W rzeczywistości popieram ideały rozumu, nauki i humanizmu, i używam „Oświecenia” jako wygodnego tytułu dla zestawu idei (ponieważ ich najbardziej żarliwy i trwały wyraz znajdujemy w tej epoce).   

 

Enlightenment Now 

 

Q: Jaki jest najlepszy kontrargument, na który natknął się Pan, przeciwko pana ogólnej tezie?

 

SP: Nie umiem na to odpowiedzieć. W Enlightenment Now przedstawiam wiele argumentów zamiast jednej ogólnej tezy i są kontrargumenty dla wielu, których nie mogę uszeregować w kategorii „najlepszy”.

 

Q: W książce antycypuje Pan swoich krytyków, wyliczając pewne powody tego, co nazywa Pan ‘postępofobią’. Niemniej zajadłość Pana oponentów zaskoczyła nas. Wydaje się, że ludzie czują się osobiście obrażeni Pana argumentami, mimo że są spokojne i poparte ogromną ilością danych. Co wyjaśnia tę antypatię – część z tego, wydaje się być osobistą reakcją na prezentowane przez Pana dobre wiadomości?

 

SP: Część z tego jest obroną terytorium: niektórzy intelektualiści-eksperci, krytycy kulturalni, intelektualiści literaccy, profesorowie nauk humanistycznych i inni członkowie „Drugiej Kultury” C. P. Snowa nie znoszą wtargnięcia nauki, danych i wymierności na tradycyjnie odgrodzone terytoria, które uważają za swoją własność. I zaskakująco wielu z nich jest kulturowymi pesymistami, którzy nie znoszą ideałów oświeceniowych rozumu, nauki, humanizmu i postępu. Wolą hermeneutykę od rozumowania analitycznego (jedna z przyczyn, dla której są życzliwie nastawieni do religii, nawet jeśli są ateistami), cenią konsumpcję sztuki elitarnej (w odróżnieniu od dobrostanu mas ludzkich) jako najwyższe dobro moralne i wierzą, że zachodnia cywilizacja jest na krawędzi upadku i jest tak dekadencka i zdegenerowana, że cokolwiek wzniesie się na jej ruinach musi być polepszeniem. Te przekonania idą wstecz do XIX–wiecznego kontroświecenia i są zadziwiająco trwałe.

 

Steven Pinker: Counter-Enlightenment Convictions are ‘Surprisingly Resilient

Quillette, 20 kwietnia 2018

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska


Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nauka

Znalezionych 1466 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Przepływ genów od neandertalczyków i denisowian do ludzi „współczesnych” i odwrotnie   Coyne   2024-03-14
Wejdź – skoro nalegasz   Tonhasca Júnior   2024-03-09
Czy “bezpłciowe” bakterie tworzą biologiczne gatunki?   Coyne   2024-03-06
Carl Zimmer o gatunkach i ochronie     2024-02-29
Kolejna błędna próba skorygowania ewolucji   Coyne   2024-02-22
Ryjący w ziemi przedsiębiorcy   Tonhasca Júnior   2024-02-15
Olbrzymie armie o niezliczonych umiejętnościach    Tonhasca Júnior   2024-02-08
Wejdź, powiedziała, dam ci schronienie przed burzą   Tonhasca Júnior   2024-01-15
Czy ludzie wyewoluowali w wodzie?   Coyne   2024-01-08
Jak upadają wielcy   Tonhasca Júnior   2024-01-04
Oczy reniferów zmieniają kolor, żeby łatwiej im było dostrzec jadalne porosty   Coyne   2023-12-30
Życzliwi przestępcy   Tonhasca Júnior   2023-12-28
Conor Friedesdorf (i Alexander Barvinok) o ideologicznym przymusie na amerykańskich uczelniach   Coyne   2023-12-26
Zdumiewający manipulatorzy   Tonhasca Júnior   2023-12-25
Nie gryzie się ręki, która cię zapyla   Tonhasca Júnior   2023-10-19
Rewolucja komunikacyjna   Hannam   2023-10-18
BBC szerzy propagandę rolnictwa organicznego, a biedni na świecie cierpią   i Kathleen Hefferon   2023-10-13
Niezwykły przypadek koewolucji i specyficzności zapylacz/storczyk   Coyne   2023-10-07
Płeć męska lub żeńska: nie ma nic pomiędzy   Elliot   2023-10-03
Myślenie intuicyjne i analityczne   Novella   2023-09-29
„Kryzys klimatyczny” to mistyfikacja   Williams   2023-09-25
Jak (i dlaczego) ośmiornica edytuje swój RNA   Lewis   2023-09-23
„Najbardziej znany zabójca ludzi”: jakie są prawdziwe początki XIV-wiecznej Czarnej Śmierci?   Lewis   2023-09-15
Do jakiego stopnia pary mają wspólne cechy?   Novella   2023-09-14
Kenia daje zielone światło 58 projektom GMO – naukowcy na całym świecie kontynuują badania w dziedzinie biotechnologii, mimo procesów sądowych i dezinformacji   Ombogo   2023-09-08
Lancet atakuje anty-przebudzenie, a czytelnik odpowiada   Coyne   2023-08-24
Więcej wyrafinowanej teologii: uczony religijny zastanawia się, czy neandertalczycy mieli nieśmiertelne dusze   Coyne   2023-08-16
Aktywiści anty-GMO w Afryce szerzą mity i strach, ale nie przedstawiają żadnych naukowych dowodów   Abutu   2023-08-14
Mało znana strona ryjkowców   Tonhasca Júnior   2023-08-11
Dlaczego nie można być osobą transrasową?   Coyne   2023-08-10
Walka z malarią za pomocą inżynierii genetycznej   Novella   2023-08-08
Jak restrykcje Unii Europejskiej podsycały głosy przeciwko GMO, jak również głód na globalnym Południu, a zwłaszcza w Afryce   Oria   2023-08-02
Nieznośni mali pomocnicy   Tonhasca Junior   2023-07-29
Macedońskie skarby   Tonhasca Júnior   2023-07-26
GMO i motyle   Novella   2023-07-25
Narzucanie ideologii naturze: Kew Garden celebruje „rośliny queer”   Coyne   2023-07-24
Smak miesiąca   Tonhasca Júnior   2023-07-20
Kłopoty na wylocie   Szczęsny   2023-07-18
Ideologiczne podważanie biologii   i Luana S. Maroja   2023-07-17
Role mężczyzn i kobiet w polowaniu, raz jeszcze   Coyne   2023-07-15
David Hillis o specjacji   Coyne   2023-07-13
Niechętni dawcy i pracowici biorcy   Tonhasca Júnior   2023-07-08
Grube problemy z jelitem   Szczęsny   2023-07-07
Badaczka z Leakey Foundation twierdzi, że kości orangutanów mówią nam, że biologiczna płeć jest spektrum, a nie binarna   Coyne   2023-06-30
Przez dziurkę od klucza   Szczęsny   2023-06-24
Nowa (nie podparta żadnymi dowodami) hipoteza, która eliminuje role płciowe w społecznościach łowców-zbieraczy   Coyne   2023-06-22
Błędne wyobrażenia o ewolucji   Coyne   2023-06-16
Influencerzy z podziemia   Tonhasca Júnior   2023-06-13
Jak wyewoluowało ubarwienie ostrzegawcze?   Coyne   2023-06-12
„San Francisco Chronicle” bardzo myli się w sprawie biologicznej płci   Coyne   2023-06-09
Kolczasty problem   Tonhasca Júnior   2023-06-06
Wpaść w amok. Empiryczna analiza szaleńczych zabójstw pokazuje, że wyłaniają się dwa różne wzorce.   King   2023-06-03
Błędna krytyka genetycznych testów na pochodzenie   Coyne   2023-06-02
Zdatny do lotu   Tonhasca Júnior   2023-06-01
‘Raniąca’ idea merytorycznych podstaw nauki    i Jerry Coyne   2023-05-29
Główny problem w filogenezie zwierząt wydaje się być rozwiązany   Coyne   2023-05-26
Americana   Tonhasca Júnior   2023-05-24
Czy uprawa jabłek odzwierciedla bigoterię?   Coyne   2023-05-18
Kenia: Musimy zająć się brakiem bezpieczeństwa żywnościowego, ale najpierw musimy położyć kres dezinformacji na temat upraw modyfikowanych genetycznie   Oria   2023-05-16
Czytanie myśli z fMRI i AI   Novella   2023-05-05
Jest lepiej niż myślisz   Lomborg   2023-05-03
Dwudziestu dziewięciunaukowców publikuje artykuł w obronie merytorycznych podstaw w nauce     2023-05-01
Niewygodna historia   Ferguson   2023-04-28
Biologia rezygnacji z działania: kiedy kontynuować, a kiedy spasować   Coyne   2023-04-26
Porywacze ciał   Tonhasca Júnior   2023-04-25
Porażka jest kluczowym składnikiem innowacji   Ridley   2023-04-22
Używanie roślin jako biofrabryk   Novella   2023-04-14
Dawno zmarli przemawiają do nas   Tonhasca Júnior   2023-04-12
Wątpliwi pomocnicy    Tonhasca Júnior   2023-04-08
Uganda: aktywiści przeciwni biotechnologii szerzą dezinformację   Wetaya   2023-04-05
Anglia pozwala na uprawy poddane edycji genów   Novella   2023-04-03
Recenzja z książki  Can “The Whole World” Be Wrong?   Rose   2023-04-01
Psychologia ewolucyjna dla początkujących   Coyne   2023-03-27
“Konwergentna” ewolucja mrówek grzybiarek Starego i Nowego świata   Coyne   2023-03-23
Gigantyczna armia małych zabójców   Tonhasca Júnior   2023-03-22
Colin Wright broni binarności płci u zwierząt   Coyne   2023-03-15
AI: gorąca randka z “Sydneyem ”   Gotefridi   2023-03-15
Zmienić język w ekologii i biologii ewolucyjnej! Przykład anemii sierpowatej   Coyne   2023-03-13
Wzrost liczby nieobecnych ojców i towarzyszące temu społeczne problemy   Geary   2023-03-11
No pasarán    Tonhasca Júnior   2023-03-04
Dezinformacja o GMO: Kenijczykom będzie trudno podejmować racjonalne decyzje i to może kosztować życie   Mykonyo   2023-02-24
Twardy kwiat do zgryzienia    Tonhasca Júnior   2023-02-22
ChatGPT niemal zdaje lekarski egzamin końcowy   Novella   2023-02-21
“Rogi” trylobitów mogły być używane jako broń w walkach między samcami   Coyne   2023-02-15
Postmodernizm obnażony   Dawkins   2023-02-14
Powody naszych wierzeń. Jak i dlaczego irracjonalność trzyma nas w swoich szponach i jak możemy z tym walczyć?   Pinker   2023-02-13
Kiedy zapada noc i ziemia jest ciemna   Tonhasca Júnior   2023-02-10
W nowej książce jest słuszna krytyka idei, że są lepsze i gorsze gatunki, ale jest także błędne twierdzenie, że gatunki nie są realne   Coyne   2023-02-06
Kolczatki wydmuchują bąbelki śluzu z nosa, żeby się ochłodzić   Coyne   2023-02-02
Mali i zręczni influencerzy   Tonhasca Júnior   2023-01-31
Dowody na ewolucję: Bezwłose zwierzęta mają martwe geny na sierść   Coyne   2023-01-23
Krew, znój, łzy i pot   Tonhasca Júnior   2023-01-19
Bąkojady czyszczą nosorożce   Coyne   2023-01-18
Mózg używa geometrii hiperbolicznej   Novella   2023-01-16
O wspaniały nowy świecie   Tonhasca Júnior   2023-01-12
Ciepło zabija. Zimno zabija wielu więcej   Jacoby   2023-01-09
Po co badać przestrzeń kosmiczną?   Jacoby   2023-01-04
Rdzenni Amerykanie żądają doczesnych resztek pumy z Griffith Park   Coyne   2023-01-03
Świetny artykuł o epigenetyce   Coyne   2022-12-30
Śmiało podążaj tam, gdzie nie dotarł jeszcze żaden owad   Tonhasca Júnior   2022-12-28

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk