Sprytne kruki odmawiają
współpracy z oszustami

Eksperyment pokazany jest poniżej: kruki umieszczone są w klatce, a po drugiej stronie siatki jest drewniana platforma z dwoma kawałkami sera. Przez kółka przymocowane do platformy przeciągnięte są sznurki i żeby przyciągnąć ser do klatki i dostać przysmak, dwa kruki muszą ciągnąć sznurki równocześnie; jeśli ciągnie tylko jeden, sznurek po prostu wysuwa się i ptaki pozostają bez jedzenia.

Wykonano dwa zestawy eksperymentów z w sumie dziewięcioma wychowanymi przez ludzi młodocianymi krukami. Pierwszym wnioskiem jest, że kruki nie potrafią samodzielnie wpaść na rozwiązanie zadania; to znaczy, nie potrafią spontanicznie zrozumieć, że muszą być dwa ptaki razem, by dobrać się do smakołyku. Wyciągnięto taki wniosek, ponieważ kruki nie czekały na przybycie partnera zanim zaczynały ciągnąć za sznurek. Jak piszą autorzy:  

W próbach kontrolnych w 243 z 288 prób samotnych (84,38%) osobniki ciągnęły sznurek, chociaż nie dawało to pozytywnych rezultatów. Również w 5 (z 288 prób; 1,73%) testach ptaki (tylko 2) czekały na pojawienie się partnera i potem współpracowały z powodzeniem. Te dane sugerują, że kruki nie rozumiały potrzeby posiadania partnera do wykonania zadania w tym eksperymencie.

A więc nie są AŻ TAK bystre!

Dwa eksperymenty dają jednak intrygujące wyniki:

• Kruki z czasem nauczyły się, że wspólne ciągnięcie za sznurek pozwala przyciągnąć jedzenie. W pierwszym badaniu przy użyciu kruków w klatce, była spontaniczna kooperacja w 397 próbach z 600 i każdemu ptakowi udało się co najmniej 32 razy.

• Z rozmaitych cech ptaków: ich wieku, ich rangi w hierarchii dominacji, płci, pokrewieństwa i “między osobniczej tolerancji” (odległości na jaką ptaki mogły tolerować obecność innego, kiedy oba ciągnęły każdy swój sznurek przywiązany do platformy z serem), jedynym czynnikiem prognostycznym kooperacji była między osobnicza tolerancja (IIT). Tutaj są dane, z lewym wykresem pokazującym korelację między IIT a udanym wspólnym ciągnięciem, kiedy testowano grupy ptaków, a po prawej stronie wykres z sytuacji, kiedy testowano tylko pary ptaków. Korelacja między IIT a wspólnym sukcesem jest istotna i pokazuje, że ptaki rozpoznają się wzajemnie, woląc kooperować z tymi, których obecność lepiej tolerują:

• Eksperyment powtórzono ustawiając ptaki we wszystkich możliwych kombinacjach, poza krukami na szczycie hierarchii dominacji, które po prostu nie pozwalały żadnemu innemu krukowi zbliżyć się do sera. Ten eksperyment pokazał dwie rzeczy. Pierwsza, niektóre kruki oszukiwały w dwójkowej współpracy: po tym, jak oba przyciągnęły platformę z serem, jeden odpędzał drugiego i zjadał oba kawałki sera. To byli OSZUŚCI. Kiedy autorzy przeanalizowali wyniki, odkryli, że kruk był mniej skłonny do kooperacji w kolejnych próbach, jeśli padł ofiarą oszusta. Tutaj są wyniki:  

Jak widać, odsetek prób, w których dwa ptaki pracowały razem z powodzeniem, jest niższy, jeśli poprzednia próba dawała nierówny podział nagrody w porównaniu do prób, w których oba ptaki dostały ser (lewa kolumna w porównaniu do prawej). Był tu także efekt pokrewieństwa: krewni kooperowali istotnie częściej niż niespokrewnieni, ale wartość p nie jest imponująca (0.02) i efektu pokrewieństwa nie widziano w eksperymencie grupowym.

• Końcowa analiza sprawdzała tezę, że przy takich wynikach oszuści, którzy zabrali  dwa kawałki sera, będą jeszcze bardziej skłonni współpracować następnym razem. Tego jednak nie stwierdzono: kruki, które były oszustami i dostały dwie nagrody w poprzedniej próbie, były równie skłonne do kooperacji jak te, które dostały tylko jedną nagrodę, co pokazuje poniższy wykres. Raz jeszcze stwierdzamy jednak, że kruk, który nie dostał sera, będzie mniej skłonny do kooperacji w przyszłości:

Proporcja prób, w których ptak ciągnął sznurek po otrzymaniu zero, jednej lub dwóch nagród w poprzedniej, udanej próbie współpracy.

• Na koniec autorzy sprawdzali, czy oszuści stali się uczciwsi – to jest, pozwolili swoim partnerom na dostanie kawałka sera – w kolejnych próbach. Można by oczekiwać, że ponieważ kruki rozumieją, że zostały oszukane i nie współpracują potem z oszustem, oszuści muszą odzyskać dobre imię wśród swoich towarzyszy przez uczciwe działania. Jeśli bowiem zostajesz napiętnowany jako oszust, nikt nie będzie z tobą współpracował i dostaniesz w przyszłości mniej sera. Niestety, oszuści kontynuowali swój niecny proceder. Nie jestem pewien, czy jest to dla nich niekorzystne: w końcu, niektóre ptaki dają się oszukać do kooperacji z oszustem, nawet po tym, jak raz zostały oszukane, więc ogólnie oszukiwanie może być korzystne.  

W sumie, ten eksperyment pokazuje, że kruki potrafią rozpoznawać indywidualne ptaki, mają tendencję do współpracowania z tymi, których obecność łatwiej tolerują i potrafią rozpoznawać oszustów i unikać współpracy z nimi w przyszłości.

Jest to intrygujące, ale były to wychowane przez człowieka ptaki testowane w bardzo wyrafinowanej sytuacji eksperymentalnej, a więc znaczenie tego badania dla zachowania ptaków w naturze nie jest jasne. Jak współpracują kruki na wolności? Czy stada są na wpół permanentne, a więc ptaki mają szansę rozpoznawać i unikać oszustów? Czy stada obejmują krewnych? Być może istnieją już odpowiedzi na te pytania, ale musielibyście zapytać Bernda Heinricha.

O, zapomniałem: eksperyment pokazuje także, że kruki uwielbiają ser. Jest poważnym niedociągnięciem naukowym, że autorzy nie podali gatunku sera, jakiego używali.

h/t: Scott G.

________

Massen, J. G. M., C. Ritter, and T. Bugnyar. 2015. Tolerance and reward equity predict cooperation in ravens (Corvus corax). Nature Scientific Reports, 15021, doi:10.1038/srep15021

Canny corvids curb cooperation with cheaters

Why Evolution Is True, 28 października 2015

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska