Prawda

Wtorek, 19 marca 2024 - 06:54

« Poprzedni Następny »


Metamorfozy

 


Athayde Tonhasca Júnior 2022-04-09

Fig 1. Manuskrypt Owidiusza na pergaminie, Xi do XIII wieku. Biblioteca Nazionale di Napoli.
Fig 1. Manuskrypt Owidiusza na pergaminie, Xi do XIII wieku. Biblioteca Nazionale di Napoli.

(Jerry A Coyne: Dzisiaj mamy niezwykłe połączenie biologii, sztuki i historii nauki przysłane przez Athayde’a Tonhasca Júniora. Napisał mi: “Niektórych Twoich czytelników może zainteresować historia Marii Merian, niezwykłej i mało znanej przyrodniczki”.)


Poemat Owidiusza Metamorfozy (8 n.e.) jest zestawem mitów i legend wokół centralnego tematu przekształcenia lub metamorfozy, od greckiego meta (zmiana) i morfe (kształt). Poemat wywarł głęboki wpływ na zachodnią literaturę i sztukę, więc inspirowani klasycyzmem biolodzy i przyrodnicy mieli doskonałe słowo do opisania jednego z najbardziej fascynujących i zagadkowych zjawisk biologicznych.


Metamorfoza jest procesem, w którym pewne owady i inne zwierzęta ulegają radykalnej zmianie kształtu i funkcji, kiedy przechodzą z niedojrzałej do dorosłej postaci. Ta transformacja wymaga całkowitego rozpłynięcia się wewnętrznych narządów i ich ponownego zgromadzenia się w całkowicie nowym stworzeniu: patrz na przykład jak gąsienica zamienia się w motyla. Nadal nie rozumiemy w pełni mechanizmu i procesów chemicznych metamorfozy.


Metamorfoza wydaje się tak dezorientująca, że przez stulecia nikt nie uważał, by larwa i owad były tym samym zwierzęciem. Ten pogląd zaczął zmieniać się wraz z pracami Jana Goedarta (1617–1688) i Jana Swammerdama (1637–1680), holenderskich przyrodników i entomologów, którzy pokazali, że larwa, poczwarka i dorosły owad były fazami rozwoju jednego osobnika.


Rysunki i opisy Goedarta i Swammerdama zauważyła młoda imigrantka niemiecka, Maria Sibylla Merian (1647-1717), kobieta o niezwykłej biografii. Od czasu, kiedy była nastolatką, Merian malowała, zbierała i badała rośliny i owady, szczególnie ćmy i motyle. Wyszła za mąż i założyła rodzinę, ale nigdy nie porzuciła swojej sztuki i badań naukowych. Kiedy mąż ją opuścił przeniosła się do Amsterdamu i zarabiała na życie swoje i dwóch córek publikacjami, sprzedażą samodzielnie wyrabianych farb i płócien oraz uczeniem młodych kobiet malarstwa i hafciarstwa.


W 1699 roku w wieku 52 lat Merian i jej młodsza córka wybrały się do Surinamu, wówczas holenderskiej kolonii. Podczas wyprawy, która wymagałaby i dzisiaj niemałej odwagi, panie Merian przez dwa lata podróżowały przez południowoamerykańską dżunglę, obserwując, rysując i zbierając rośliny i zwierzęta. Merian była jedną z pierwszych ludzi, którzy opisali pasożytniczą osę wyłaniającą się z kokonu ćmy lub motyla, i metamorfozę tropikalnego motyla. Obie kobiety wróciły do Amsterdamu obładowane spreparowanymi okazami roślin i zwierząt. Merian opublikowała książkę o swoich badaniach, Metamorphosis insectorum Surinamensium, i do śmierci kontynuowała malowanie, publikowanie i handlowanie okazami.  


Fig. 2. Tom Metamorphosis insectorum Surinamensium oprawiony w skórę cielęcą z towarzyszącym tekstem po łacinie. Merian zadedykowała ksiażkę “wszystkim miłośnikom i badaczom przyrody”.  



Artyści-przyrodnicy owych czasów byli przewidywalni i formalni: na ogół przedstawiali okazy pojedynczo na neutralnym tle. Merian jednak rysowała i malowała zwierzęta i rośliny w ich środowisku i we wzajemnej interakcji. Jej obrazy były opisowe, na przykład pokazujące reprodukcyjny cykl kwiatu od pączka do owocu. Albo też wszystkie fazy motyla, od gąsienicy do imago (dorosłego, dojrzałego etapu), włącznie z rośliną-gospodarzem. Obrazy Merian pokazują ekologiczne społeczności na dwa stulecia zanim niemiecki zoolog Ernst Haeckel ukuł termin oecologie, który stał się podstawą dziedziny ekologii.


Fig 3. Cykl życia motyla i granatu (Punica granatum). Metamorphosis insectorum Surinamensium, wydanie 1726.



Fig 4. Mrówki i pająki z Surinamu. Metamorphosis insectorum Surinamensium, 1705:



Artystyczny styl Merian stał się standardem naukowych ilustracji nadal używanym w dzisiejszych przewodnikach do przyrody. Dzięki pięknej sztuce i poprawnym obserwacjom Merian rozprzestrzeniła wiedzę o biologicznych zjawiskach i pomogła w odrzuceniu zakorzenionego poglądu, że owady powstają spontanicznie.


Fig 5. Metamorfoza żaby, M.S. Merian, 1701.



Fig 6. Kajman okularowy (Caiman crocodilus) i cylindrowiec koralowy (Anilius scytaleMetamorphosis insectorum Surinamensium, 1705.



Merian była szanowana i uznana jako przyrodniczka w swoim pokoleniu. Carl Linnaeus klasyfikował później owady w oparciu o jej rysunki, a Goethe, który był poetą i przyrodnikiem, wychwalał Merian za jej zdolność poruszania się “między sztuką i nauką, między obserwacją przyrody i artystycznym zamiarem”. Z czasem jednak jej prace zostały zapomniane aż do lat 1970., kiedy radziecka Akademia Nauk ponownie opublikowała jej obrazy. Świat na nowo odkrył osiągnięcia Merian i honorowano ją na banknotach, znaczkach pocztowych, w akademickich publikacjach, książkach i wystawach muzealnych. Rodzaj roślin (Meriania), jaszczurka (Salvator merianae), ropucha (Rhinella merianae), pająk (Metellina merianae), wśród innych gatunków, otrzymały nazwy na jej cześć. Te pochwały są w pełni zasłużone. Maria Sibylla Merian była kobietą, która uczyniła naukę piękną.


Fig 6. Niemiecki banknot z portretem Marii Sibylli Merian i pasożytniczej osy.



Readers’ wildlife photos 1552

Maria Merian, a remarkable and not widely known scientist

Why Evolution Is True, 23 lutego 2022

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska

 

Athayde Tonhasca Júnior jest brazylijskim entomologiem.


Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nauka

Znalezionych 1466 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Przepływ genów od neandertalczyków i denisowian do ludzi „współczesnych” i odwrotnie   Coyne   2024-03-14
Wejdź – skoro nalegasz   Tonhasca Júnior   2024-03-09
Czy “bezpłciowe” bakterie tworzą biologiczne gatunki?   Coyne   2024-03-06
Carl Zimmer o gatunkach i ochronie     2024-02-29
Kolejna błędna próba skorygowania ewolucji   Coyne   2024-02-22
Ryjący w ziemi przedsiębiorcy   Tonhasca Júnior   2024-02-15
Olbrzymie armie o niezliczonych umiejętnościach    Tonhasca Júnior   2024-02-08
Wejdź, powiedziała, dam ci schronienie przed burzą   Tonhasca Júnior   2024-01-15
Czy ludzie wyewoluowali w wodzie?   Coyne   2024-01-08
Jak upadają wielcy   Tonhasca Júnior   2024-01-04
Oczy reniferów zmieniają kolor, żeby łatwiej im było dostrzec jadalne porosty   Coyne   2023-12-30
Życzliwi przestępcy   Tonhasca Júnior   2023-12-28
Conor Friedesdorf (i Alexander Barvinok) o ideologicznym przymusie na amerykańskich uczelniach   Coyne   2023-12-26
Zdumiewający manipulatorzy   Tonhasca Júnior   2023-12-25
Nie gryzie się ręki, która cię zapyla   Tonhasca Júnior   2023-10-19
Rewolucja komunikacyjna   Hannam   2023-10-18
BBC szerzy propagandę rolnictwa organicznego, a biedni na świecie cierpią   i Kathleen Hefferon   2023-10-13
Niezwykły przypadek koewolucji i specyficzności zapylacz/storczyk   Coyne   2023-10-07
Płeć męska lub żeńska: nie ma nic pomiędzy   Elliot   2023-10-03
Myślenie intuicyjne i analityczne   Novella   2023-09-29
„Kryzys klimatyczny” to mistyfikacja   Williams   2023-09-25
Jak (i dlaczego) ośmiornica edytuje swój RNA   Lewis   2023-09-23
„Najbardziej znany zabójca ludzi”: jakie są prawdziwe początki XIV-wiecznej Czarnej Śmierci?   Lewis   2023-09-15
Do jakiego stopnia pary mają wspólne cechy?   Novella   2023-09-14
Kenia daje zielone światło 58 projektom GMO – naukowcy na całym świecie kontynuują badania w dziedzinie biotechnologii, mimo procesów sądowych i dezinformacji   Ombogo   2023-09-08
Lancet atakuje anty-przebudzenie, a czytelnik odpowiada   Coyne   2023-08-24
Więcej wyrafinowanej teologii: uczony religijny zastanawia się, czy neandertalczycy mieli nieśmiertelne dusze   Coyne   2023-08-16
Aktywiści anty-GMO w Afryce szerzą mity i strach, ale nie przedstawiają żadnych naukowych dowodów   Abutu   2023-08-14
Mało znana strona ryjkowców   Tonhasca Júnior   2023-08-11
Dlaczego nie można być osobą transrasową?   Coyne   2023-08-10
Walka z malarią za pomocą inżynierii genetycznej   Novella   2023-08-08
Jak restrykcje Unii Europejskiej podsycały głosy przeciwko GMO, jak również głód na globalnym Południu, a zwłaszcza w Afryce   Oria   2023-08-02
Nieznośni mali pomocnicy   Tonhasca Junior   2023-07-29
Macedońskie skarby   Tonhasca Júnior   2023-07-26
GMO i motyle   Novella   2023-07-25
Narzucanie ideologii naturze: Kew Garden celebruje „rośliny queer”   Coyne   2023-07-24
Smak miesiąca   Tonhasca Júnior   2023-07-20
Kłopoty na wylocie   Szczęsny   2023-07-18
Ideologiczne podważanie biologii   i Luana S. Maroja   2023-07-17
Role mężczyzn i kobiet w polowaniu, raz jeszcze   Coyne   2023-07-15
David Hillis o specjacji   Coyne   2023-07-13
Niechętni dawcy i pracowici biorcy   Tonhasca Júnior   2023-07-08
Grube problemy z jelitem   Szczęsny   2023-07-07
Badaczka z Leakey Foundation twierdzi, że kości orangutanów mówią nam, że biologiczna płeć jest spektrum, a nie binarna   Coyne   2023-06-30
Przez dziurkę od klucza   Szczęsny   2023-06-24
Nowa (nie podparta żadnymi dowodami) hipoteza, która eliminuje role płciowe w społecznościach łowców-zbieraczy   Coyne   2023-06-22
Błędne wyobrażenia o ewolucji   Coyne   2023-06-16
Influencerzy z podziemia   Tonhasca Júnior   2023-06-13
Jak wyewoluowało ubarwienie ostrzegawcze?   Coyne   2023-06-12
„San Francisco Chronicle” bardzo myli się w sprawie biologicznej płci   Coyne   2023-06-09
Kolczasty problem   Tonhasca Júnior   2023-06-06
Wpaść w amok. Empiryczna analiza szaleńczych zabójstw pokazuje, że wyłaniają się dwa różne wzorce.   King   2023-06-03
Błędna krytyka genetycznych testów na pochodzenie   Coyne   2023-06-02
Zdatny do lotu   Tonhasca Júnior   2023-06-01
‘Raniąca’ idea merytorycznych podstaw nauki    i Jerry Coyne   2023-05-29
Główny problem w filogenezie zwierząt wydaje się być rozwiązany   Coyne   2023-05-26
Americana   Tonhasca Júnior   2023-05-24
Czy uprawa jabłek odzwierciedla bigoterię?   Coyne   2023-05-18
Kenia: Musimy zająć się brakiem bezpieczeństwa żywnościowego, ale najpierw musimy położyć kres dezinformacji na temat upraw modyfikowanych genetycznie   Oria   2023-05-16
Czytanie myśli z fMRI i AI   Novella   2023-05-05
Jest lepiej niż myślisz   Lomborg   2023-05-03
Dwudziestu dziewięciunaukowców publikuje artykuł w obronie merytorycznych podstaw w nauce     2023-05-01
Niewygodna historia   Ferguson   2023-04-28
Biologia rezygnacji z działania: kiedy kontynuować, a kiedy spasować   Coyne   2023-04-26
Porywacze ciał   Tonhasca Júnior   2023-04-25
Porażka jest kluczowym składnikiem innowacji   Ridley   2023-04-22
Używanie roślin jako biofrabryk   Novella   2023-04-14
Dawno zmarli przemawiają do nas   Tonhasca Júnior   2023-04-12
Wątpliwi pomocnicy    Tonhasca Júnior   2023-04-08
Uganda: aktywiści przeciwni biotechnologii szerzą dezinformację   Wetaya   2023-04-05
Anglia pozwala na uprawy poddane edycji genów   Novella   2023-04-03
Recenzja z książki  Can “The Whole World” Be Wrong?   Rose   2023-04-01
Psychologia ewolucyjna dla początkujących   Coyne   2023-03-27
“Konwergentna” ewolucja mrówek grzybiarek Starego i Nowego świata   Coyne   2023-03-23
Gigantyczna armia małych zabójców   Tonhasca Júnior   2023-03-22
Colin Wright broni binarności płci u zwierząt   Coyne   2023-03-15
AI: gorąca randka z “Sydneyem ”   Gotefridi   2023-03-15
Zmienić język w ekologii i biologii ewolucyjnej! Przykład anemii sierpowatej   Coyne   2023-03-13
Wzrost liczby nieobecnych ojców i towarzyszące temu społeczne problemy   Geary   2023-03-11
No pasarán    Tonhasca Júnior   2023-03-04
Dezinformacja o GMO: Kenijczykom będzie trudno podejmować racjonalne decyzje i to może kosztować życie   Mykonyo   2023-02-24
Twardy kwiat do zgryzienia    Tonhasca Júnior   2023-02-22
ChatGPT niemal zdaje lekarski egzamin końcowy   Novella   2023-02-21
“Rogi” trylobitów mogły być używane jako broń w walkach między samcami   Coyne   2023-02-15
Postmodernizm obnażony   Dawkins   2023-02-14
Powody naszych wierzeń. Jak i dlaczego irracjonalność trzyma nas w swoich szponach i jak możemy z tym walczyć?   Pinker   2023-02-13
Kiedy zapada noc i ziemia jest ciemna   Tonhasca Júnior   2023-02-10
W nowej książce jest słuszna krytyka idei, że są lepsze i gorsze gatunki, ale jest także błędne twierdzenie, że gatunki nie są realne   Coyne   2023-02-06
Kolczatki wydmuchują bąbelki śluzu z nosa, żeby się ochłodzić   Coyne   2023-02-02
Mali i zręczni influencerzy   Tonhasca Júnior   2023-01-31
Dowody na ewolucję: Bezwłose zwierzęta mają martwe geny na sierść   Coyne   2023-01-23
Krew, znój, łzy i pot   Tonhasca Júnior   2023-01-19
Bąkojady czyszczą nosorożce   Coyne   2023-01-18
Mózg używa geometrii hiperbolicznej   Novella   2023-01-16
O wspaniały nowy świecie   Tonhasca Júnior   2023-01-12
Ciepło zabija. Zimno zabija wielu więcej   Jacoby   2023-01-09
Po co badać przestrzeń kosmiczną?   Jacoby   2023-01-04
Rdzenni Amerykanie żądają doczesnych resztek pumy z Griffith Park   Coyne   2023-01-03
Świetny artykuł o epigenetyce   Coyne   2022-12-30
Śmiało podążaj tam, gdzie nie dotarł jeszcze żaden owad   Tonhasca Júnior   2022-12-28

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk