Prawda

Piątek, 3 maja 2024 - 22:21

« Poprzedni Następny »


Globalne zazielenienie kontra globalne ocieplenie


Matt Ridley 2016-11-03

Czy brytyjskie Towarzystwo Królewskie powinno gościć tych, którzy przeczą nauce o klimacie? Na to pytanie warto sobie odpowiedzieć po zapoznaniu się z wykładem Matta Ridley’a
Czy brytyjskie Towarzystwo Królewskie powinno gościć tych, którzy przeczą nauce o klimacie? Na to pytanie warto sobie odpowiedzieć po zapoznaniu się z wykładem Matta Ridley’a

Wykład 2016 r. dla Global Warming Policy Foundation (GWPF) wygłoszony w Towarzystwie Królewskim 17 października 2016 r.:


Jestem żarliwym orędownikiem nauki. Poświęciłem większość życia na celebrowanie i opisywanie odkryć naukowych. Uważam, że metoda naukowa jest największym osiągnięciem ludzkości i że nie ma dla człowieka wyższego powołania.


Tak więc to, co powiem dziś o stanie nauki o klimacie, nie jest w żadnym sensie przeciwko nauce. Jest przeciwko wypaczeniom i zdradzie nauki.


Nadal kocham naukę jako filozofię; niezmiernie podziwiam i lubię olbrzymią większość naukowców, których spotykam; ale jestem coraz bardziej zrażony do nauki jako instytucji.


Po części powodem tego jest sposób, w jaki naukowcy zajmują się zmianą klimatyczną.


Relacjonując debatę o globalnym ociepleniu przez niemal 30 lat (początkowo z łatwowiernością, a potem z narastającym sceptycyzmem), doszedłem do wniosku, że ryzyko niebezpiecznego ocieplenia globalnego, obecnie i w przyszłości, zostało bardzo przesadzone, podczas gdy stosowane środki, by złagodzić to ryzyko, dokonały więcej szkód niż pożytku, zarówno z ekonomicznego punktu widzenia, jak dla środowiska i szkodzą dalej.


I za ten wniosek jestem uważany za swego rodzaju pariasa.


Dlaczego sądzę, że ryzyko globalnego ocieplenia zostało przesadnie wyolbrzymione? Z czterech głównych powodów.

1. Wszystkie przepowiednie katastrofy środowiskowej zawsze są wyolbrzymione;
2. modele konsekwentnie mylą się od ponad 30 lat;
3. najlepsze dowody pokazują, że czułość klimatyczna jest stosunkowo niska;
4. establishment nauki o klimacie ma własny interes w podnoszeniu alarmu.


Globalne zazielenienie


Za chwilę przejdę do omówienia tych czterech punktów. Najpierw jednak chcę powiedzieć o globalnym zazielenieniu, stopniowym, ale dużym wzroście zielonej roślinności na planecie.


Uważam, że jest to jedno z najbardziej doniosłych odkryć w ostatnich latach i że zmienia ono naukowe tło polityki klimatycznej, chociaż nigdy byście tego nie wiedzieli ze sposobu, w jaki było relacjonowane. A jest to historia, z powodu której byłem zarówno szkalowany, jak zrehabilitowany.  


W grudniu 2012 r. naukowiec zajmujący się środowiskiem, Jesse Ausubel z Rockefeller University, zwrócił mi uwagę na film wideo z wykładem wygłoszonym przez badacza o nazwisku Ranga Myneni z Boston University.



W tym wykładzie Myneni przedstawił pomysłową analizę danych satelitarnych, dowodząc, że znaczna część porośniętych roślinnością obszarów na planecie stawała się zieleńsza, tylko niewiele stawało się bardziej brązowe, a ogólnie przez 30 lat miał miejsce wzrost zielonej roślinności na planecie Ziemi o mniej więcej o 14 procent.



Według tego slajdu dzieje się to z wszystkimi typami roślinności – tropikalnymi lasami deszczowymi, podarktyczną tajgą, terenami trawiastymi, półpustynnymi, uprawnymi – wszędzie.


Co więcej, Myneni argumentował, że dzięki różnym sposobom mógł wyliczyć, że około połowa zazielenienia była bezpośrednim wynikiem rosnących poziomów dwutlenku węgla w atmosferze, nie zaś stosowaniu nawozów rolnych, irygacji, cieplejszym temperaturom lub większym opadom deszczu.


Dwutlenek węgla wraz z wodą jest surowcem używanym przez rośliny do tworzenia węglowodanów – z pomocą słońca. Jest więc rozsądnym założenie, że wzrastająca koncentracja dwutlenku węgla powinna pomóc roślinom we wzroście.


Zaskoczyły mnie dane Myneniego. Wiedziałem, że istnieją tysiące tak zwanych eksperymentów wzbogacania powietrza (FACE), w których poziom CO2 podnosi się nad roślinami uprawnymi lub w naturalnym ekosystemie, żeby stwierdzić czy pobudzi ich wzrost (robił to), i właściciele komercyjnych szklarni rutynowo podwajają teraz poziom CO2 – bo dzięki temu ich pomidory rosną szybciej.


Ale na ile mi było wiadomo, globalne efekty wyższego poziomu CO2 nie były do tego czasu mierzone.  


Inne linie dowodów także wskazują na to globalne zazielenienie:

  • szybsze tempo wzrostu drzew w lasach,
  • zwiększona amplituda sezonowych zmian dwutlenku węgla mierzona na Hawajach i w innych miejscach,
  • fotograficzne badania roślinności,
  • szybsze tempo wzrostu fitoplanktonu, roślin morskich i niektórych koralowców i tak dalej.

W styczniu 2013 r. opublikowałem artykuł w “Wall Street Journal” o tych różnych liniach dowodowych, włącznie z satelitarną analizą Myneniego, wskazując na wzrost zielonej roślinności.  



Był to przypuszczalnie pierwszy artykuł w mediach głównego nurtu o dowodach satelitarnych na globalne zazielenienie.


Za ten artykuł stali spece od propagandy klimatycznej poddali mnie miażdżącemu wyszydzaniu w Internecie, ale nawet oni musieli przyznać, że byłem “faktograficznie poprawny”.


Sześć miesięcy później Randall Donohue z kolegami w Australii opublikował artykuł na podstawie danych satelitarnych z wnioskiem, że suche części planety, takie jak Australia zachodnia i region Sahelu zazieleniły się netto o 11% w ciągu 30 lat – wynik podobny do Myneniego.


Wyniki Myneniego pozostały jednak nieopublikowane. Dziwiło mnie to, ale przypomniałem sobie, że przygotowywano jeden z okresowych raportów Międzyrządowego Panelu ds. Zmiany Klimatu (IPCC) i że prawdopodobnie dr  Myneni i jego koledzy mogą opóźniać publikację swoich wyników do czasu publikacji tego raportu, bo inaczej “sceptycy będą mieli używanie”.


Nawiasem mówiąc, ten ostatni zwrot pochodzi z jednego z e-maili z Climategate, tego z 22 września 1999 r., w którym dr Michael Mann aprobuje wymazanie niewygodnych danych.


Wyniki Myneniego zostały w końcu opublikowane trzy lata później, w kwietniu 2016 r. w artykule w “Nature Climate Change”, z 32 autorami z 24 instytucji w ośmiu krajach – kiedy raport IPCC był już bezpiecznie dostarczony domenie publicznej, a wielki zlot klimatyczny w Paryżu zakończył się.



Jego wyniki były teraz nawet mocniejsze niż te, które podał w wykładzie z 2012 r. Teraz powiedział, że przyczyną zazielenienia był w 70% dwutlenek węgla – czyli podniósł to z uprzednio podawanych 50%.



Jak ujmuje to współautor Myneniego, Zaichun Zhu, z Uniwersytetu Pekińskiego, jest to odpowiednik dodania zielonego kontynentu dwukrotnej wielkość obszaru lądowego USA.


Uważam to za bardzo ważną wiadomość. Zielona roślinność wartości całego kontynentu w czasie jednego pokolenia ludzkiego!  


Pod koniec 2015 r., kiedy jego artykuł znajdował się już od ośmiu miesięcy u specjalistów do oceny, a więc wiedział, że te wyniku zostaną opublikowane, dr Myneni skrytykował mnie osobiście, pisząc na “zielonym” blogu, że “[Ridley] fałszywie twierdzi, że CO2 jest odpowiedzialny za zazielenienie się ziemi”. Niemniej kilka miesięcy później sam opublikował dowody, że “CO2 wyjaśnia 70% trendu zazieleniania”.


W komunikacie prasowym, który towarzyszył artykułowi w kwietniu 2016 r., raz jeszcze odniósł się do mnie, wymieniając moje nazwisko:


[“Korzystny aspekt] CO2 w promowaniu wzrostu roślin jest używany przez sceptyków, szczególnie lorda Ridley’a… jako argument przeciwko cięciom emisji węgla dla złagodzenia zmiany klimatycznej…"]


Jak skomentował Richard Tol: “Ten nowy artykuł oddaje sprawiedliwość temu, co Matt Ridley i inni mówili cały czas – niemniej najwyraźniej i tak zasługuje on na kopniaka”.


Napisałem do dra Myneni uprzejmie prosząc, by uzasadnił krytykę wobec mnie konkretnymi przykładami. Nie był w stanie tego zrobić.  Wszystko, co powiedział, to: “Nie ma ‘pozytywów’ zbyt dużej ilości CO2 w powietrzu”.  


W tej samej sprawie i w tym samym piśmie był jeszcze inny artykuł międzynarodowego zespołu o dalszych korzyściach globalnego zazielenienia, którego wnioskiem było, że CO2 prawdopodobnie zwiększy wydajność wodną upraw na całym świecie, na przykład do 48% nawadnianej deszczem pszenicy na suchych obszarach oraz że “Jeśli tak rzeczywiście się stanie, efekty podniesionego poziomu [CO2] mogą znacznie zmniejszyć globalne straty plonów, redukując równocześnie konsumpcję wody przez rolnictwo (4-17%)”. 



Ich wykres pokazuje, że bez CO2 uprawy będą pod większym stresem wodnym w bieżącym stuleciu; z CO2 będą pod MNIEJSZYM stresem wodnym.


To są olbrzymie korzyści dla ziemi i dla ludzi. Efekt CO2 już jest wart miliardy dolarów, według szczegółowych wyliczeń Craiga Idso.



Steve McIntyre z Climate Audit zwrócił na Twitterze uwagę na to, przyznano mi rację. Richard Betts, częsty gość Tweetera Biura Meteorologicznego, zaprotestował, że globalne zazielenienie było dobrze znane i pisano o nim w raporcie IPCC.


To było w najlepszym wypadku wprowadzające w błąd, a w najgorszym, fałszywe. Streszczenie dla Decydentów Grupy Roboczej Nr 2 w ogóle nie wspomina o globalnym zazielenieniu. Pełen Raport Grupy Roboczej Nr 2 podaje bardzo delikatną wzmiankę o tym, że są jakieś dowody na zazielenienie, ale w sposób dość lekceważący. Tutaj są jedyne wzmianki, jakie udało mi się znaleźć:



[“Obserwacje satelitarne z lat 1982–2010 pokazują 11% wzrostu w zielonym listowiu w gorących, suchych środowiskach... Wyższe koncentracje CO2 podnoszą fotosyntezę i wzrost (do pewnego punktu) i redukują użycie wody przez roślinę… te efekty są na ogół korzystne;  jednak wysoki poziom CO2 ma także negatywne skutki”.  


“W sumie, istnieje poczucie wysokiej pewności, że produktywność netto lądowego ekosystemu na skalę globalną podniosła się w stosunku do epoki przedindustrialnej. Nie ma pewności co do przypisywania tych trendów zmianie klimatycznej. Większość badań rozważa możliwość, że rosnąca koncentracja CO2 przyczynia się do tego trendu przez stymulowanie fotosyntezy, nie ma jednak żadnego wyraźnego, konsekwentnego znaku wkładu zmiany klimatycznej”.] 


Jeśli to jest jasna i otwarta wypowiedź, że emisje dwutlenku węgla podniosły ilość zielonej roślinności na planecie o 14% i w sposób znaczący redukują wymagania wody dla rolnictwa, to ja jestem Królową Saby.  


Już w 1908 r. Svante Arrhenius, ojciec teorii gazów cieplarnianych, powiedział, co następuje:


“Przez wpływ wzrastającego procentu kwasu węglowego w atmosferze, możemy mieć nadzieję na cieszenie się czasami o bardziej umiarkowanym i lepszym klimacie”.  


Wygląda na to, że się nie mylił.


Konsensus


Wróćmy teraz do globalnego ocieplenia.


Gro Harlem Brundtland, była premier Norwegii i Specjalna Reprezentantka ONZ ds. zmiany klimatycznej, powiedziała w 2007 r., że “kwestionowanie powagi sytuacji jest nieodpowiedzialne, lekkomyślne i niemoralne. Czas na diagnozę minął. Teraz jest czas na działanie”.


Nie zgadzam się. Jest nieodpowiedzialnością pozostawienie dowodów bez porządnego ich kwestionowania, szczególnie, kiedy polityka prowadzona na ich podstawie powoduje cierpienie.


Coraz usilniej wielu ludzi chciałoby zdelegalizować, zdławić, ścigać sądownie i cenzurować wszelką dyskusję o tym, co nazywają “nauką”, zamiast zaangażować się w debatę.


“Nie będziemy w żadnym momencie dyskutować o nauce o zmianie klimatycznej” – oznajmiło niedawno trzech profesorów z University of Colorado w e-mailu do swoich studentów.


Jest hańbą, że znaczna część establishment naukowego i mediów jest gotowa zgodzić się z tym. I prześladować akademików lub dziennikarzy, którzy wychylają się poza tę „linię partyjną”.


Ten przymus był aż zanadto widoczny, kiedy groźby od kolegów zmusiły wybitnego naukowca, Lennarta Bengtssona, do rezygnacji z członkowstwa w radzie naukowej Global Warming Policy Foundation w 2014 r. Zaczął nawet “niepokoić się o swoje zdrowie i bezpieczeństwo…”


I kiedy Philippe Verdier został wyrzucony ze stanowiska meteorologa we Francji za napisanie uczciwej książki. I kiedy 538 stron internetowych wyrzuciło Rogera Pielke za powiedzenie prawdy o burzach.


Nic dziwnego, że często rozmawiam z naukowcami, którzy są sceptyczni, ale nie odważają się powiedzieć tego otwarcie. To jest absurdalna sytuacja.


Mówi się nam, że kwestionowanie “nauki” jest impertynencją i że mamy myśleć tak, jak nam każą. Ale argument w oparciu o autorytet jest ucieczką stosowaną przez księży.


Thomas Henry Huxley ujął to w ten sposób: “Ten, który ulepsza wiedzę przyrodniczą, absolutnie odmawia uznania autorytetu jako takiego. Dla niego sceptycyzm jest najwyższym z obowiązków; ślepa wiara zaś niewybaczalnym grzechem”.


Tym, co utrzymuje uczciwość nauki, co powstrzymuje ją przed całkowitym poddaniem się efektowi potwierdzenia, jest to, że jest zdecentralizowana, pozwalając, by jedno laboratorium kwestionowało wyniki drugiego.  


W ten sposób dochodzi się do prawdy w nauce, nie przez to, że naukowcy kwestionują własne teorie (to jest mit), ale przez to, że naukowcy wzajemnie kwestionują swoje teorie.


W dzisiejszych czasach istnieje tłum dobrze opłacanych speców od propagandy o klimacie. Ich zadaniem jest utrzymywanie debaty w stanie dwubiegunowym: albo wierzysz, że zmiana klimatyczna jest rzeczywista i niebezpieczna, albo jesteś negacjonistą, który uważa, że to jest mistyfikacja.


Istnieje jednak trzecia możliwość, której istnienia odmawiają: że jest rzeczywista ale nie jest niebezpieczna. To rozumiem przez łagodne ocieplenie i uważam, że jest to najbardziej prawdopodobna prognoza.


Nie twierdzę, że dwutlenek węgla nie jest gazem cieplarnianym; jest.


Nie twierdzę, że jego koncentracja w atmosferze nie wzrasta; wzrasta.


Nie twierdzę, że główną przyczyną tego wzrostu nie jest spalanie paliw kopalnych; jest.


Nie twierdzę, że klimat nie zmienia się; robi to.


Nie twierdzę, że atmosfera nie jest cieplejsza dzisiaj niż była 50 i 100 lat temu; jest.


I nie twierdzę, że emisje dwutlenku węgla nie spowodowały pewnej części (prawdopodobnie około połowy) ocieplenia od 1950 r.  


We wszystkich tych punktach zgadzam się z konsensusem.


W żadnym sensie nie jestem “negacjonistą” – co jest nieprzyjemną, nowoczesną obelgą wobec bluźnierców przeciwko dogmatowi klimatycznemu - chociaż  “Guardian” i “New Scientist” nigdy nie pozwalają, by fakty zagrodziły w takich sprawach drogę przesądom. Jestem zwolennikiem łagodnego ocieplenia.


Nawiasem mówiąc, niektórzy moi naukowi przyjaciele oskarżają mnie o niekonsekwencję, bo zgadzam się z konsensusem naukowym, że modyfikacje genetyczne roślin są bezpieczne i korzystne, ale odmawiam zgodzenia się z konsensusem naukowym, że zmiana klimatyczna jest niebezpieczna. Inni – na przykład, książę Charles – zajmują stanowisko odwrotne.


No cóż, moi przyjaciele mylą się. Zgadzam się z konsensusem naukowym w sprawie GMO nie dlatego, że jest to konsensus, ale ponieważ widziałem wystarczające dowody.


W każdym razie, jak powiedziałem, nie jest tak, że nie zgadzam się z konsensusem w sprawie zmiany klimatycznej.


Nie istnieje consensus, że zmiana klimatyczna będzie niebezpieczna. Także IPCC mówi, że jest zakres możliwych efektów: od nieszkodliwego do katastrofalnego. Mieszczę się w tym zakresie: uważam, że górny kraniec tego zakresu jest bardzo nieprawdopodobny. Ale również IPCC uważa, że górny kraniec tego zakresu jest bardzo nieprawdopodobny.



Domniemany, 97% konsensus, oparty na wręcz zabawnie fałszywym badaniu Johna Cooka, odnosi się tylko do propozycji, że zmiana klimatyczna jest rzeczywista i częściowo spowodowana przez człowieka. Nikt nigdy nie wykazał niczego podobnego do konsensusu wśród naukowców na propozycję, że zmiana klimatyczna będzie niebezpieczna.


Dobrze ujął to niedawno profesor Daniel Sarewitz: “Także okrzyczany konsensus naukowy w sprawie zmiany klimatu… odnosi się tylko do wąskiego twierdzenia o zauważalnym wpływie człowieka na ocieplenie globalne. W momencie, w którym dochodzisz do pytań o tempo i powagę przyszłego wpływu lub koszty i najlepsze drogi do przeciwdziałania temu, nie pozostaje nic na podobieństwo konsensusu wśród ekspertów”.


Ponadto, konsensus jest rozsądnym przewodnikiem do danych o przeszłości, ale nie jest przewodnikiem do przyszłości i nigdy nim nie był. W układzie nieliniowym ze sprzężeniami zwrotnymi, takim jak ekonomia lub atmosfera, eksperci są dobrze znani z błędnego przewidywania wydarzeń. Nie ma niczego takiego jak ekspert od przyszłości.


Tak więc, jak powiedział kiedyś mój dobry przyjaciel, Christopher Hitchens: “Nie szukaj schronienia w fałszywym bezpieczeństwie konsensusu”.


I proszę pamiętać, co powiedział Richard Feynman: “nauka jest wiarą w ignorancję ekspertów”.


Konto przepowiedni klęsk i nieszczęść


Powiedziałem, że jednym z powodów sceptycyzmu wobec niebezpieczeństwa zmiany klimatycznej jest to, że przewidywania klęsk środowiskowych zawsze były błędne.


Oto lista przewidywań dokonywanych z wielką pompą i szumem w mediach w latach 1970., kiedy byłem młody i zielony w obu znaczeniach tego słowa:

  • eksplozji populacji nie da się zatrzymać;
  • globalna klęska głodowa będzie nieunikniona;
  • plony spadną;
  • epidemia raka spowodowanego pestycydami skróci długość życia;
  • pustynia będzie rozszerzać się o trzy kilometry rocznie;
  • lasy deszczowe znikną;
  • kwaśny deszcz zniszczy lasy deszczowe;
  • wycieki ropy naftowej będą gorsze;
  • ropa naftowa i gaz wyczerpią się;
  • to samo będzie z miedzią, cynkiem, chromem i wieloma innymi zasobami naturalnymi;
  • Wielkie Jeziora wymrą;
  • dziesiątki gatunków ptaków i ssaków będzie wymierać każdego roku;
  • zacznie się nowa epoka lodowcowa;

Wszystkie te przepowiednie były szeroko roztrąbione przez media głównego nurtu. Żadne nie zbliżyło się do apokaliptycznych oczekiwań swoich orędowników. Czasami było tak dlatego, że podejmowaliśmy kroki, by odwrócić niebezpieczeństwo. Czasami dlatego, że nadal nie ma wyroku. Częściej jednak było tak dlatego, że panika była przesadna.


Do nich dołączyły kolejne przepowiednie katastrofy:

  • liczba plemników spadnie;
  • choroba szalonych krów zabije setki tysięcy ludzi;
  • genetycznie modyfikowane chwasty zdewastują ekosystemy;
  • nanotechnologia spowoduje chaos;
  • systemu komputerowe załamią się na przełomie tysiąclecia, niszcząc cywilizację;
  • dziura w warstwie ozonowej spowoduje ślepotę i raka na olbrzymią skalę;

Wiele prognoz katastrofy klimatycznej już okazało się błędnych.


Nie zdarzyło się też wiele przewidywanych efektów globalnego ocieplenia:

  • malaria miała pogorszyć się z powodu rosnących temperatur; nie zrobiła tego.


- śnieg miał być czymś, co było w przeszłości; niemniej pokrywa śnieżna północnej półkuli nie wykazuje żadnego trendu


- huragany/cyklony będą gorsze; nie są.


- susze będą gorsze; nie są


- lód morski na Arktyce zniknie do 2013 r.; nie zniknął


- cofanie się lodowców przyspieszy; niemniej ponad połowa cofania się lodowców zdarzyła się przed 1950 r.


- podnoszenie się poziomu mórz przyspieszy; nie przyspieszyło


- Golfsztrom osłabnie, na co załapał się film „Pojutrze”.


Wszystkie te przewidywania także jak dotąd nie sprawdziły się.


Liczba zgonów z powodu suszy, powodzi i burz maleje dramatycznie. Nie dlatego, że pogoda jest bezpieczniejsza, ale dzięki technologii i zamożności.



W 1988 r. James Hansen powiedział, że do roku 2000 “West Side Highway będzie pod wodą. I będą taśmy naklejone na szyby z powodu silnych wiatrów. I nie będzie tych samych ptaków.”


Program Środowiskowy ONZ przewidywał w 2005 r., że do 2010 r. będzie 50 milionów uchodźców klimatycznych. W 2010 r. próbował wymazać ten link.  


Dziesięć lat temu Al Gore powiedział, że w ciągu dziesięciu lat dotrzemy do sytuacji, od której nie ma odwrotu [“Niewygodna prawda”].


Powinniśmy więc przyjmować przewidywania katastrof i nieszczęść ze szczyptą soli.


Modele


Modelom klimatycznym nie udało się poprawnie opisać ocieplenia globalnego. Jak potwierdził IPCC, dla okresu of 1998 r.:


“111 ze 114 dostępnych symulacji modeli klimatu pokazuje trend ogrzewania powierzchni wyższy od zaobserwowanego”. [IPCC Synthesis report 2014, p 43]



To znaczy, że istnieje konsensus, że modele wyolbrzymiają tempo globalnego ocieplania. 


Ocieplenie, jak dotąd, nie spowodowało żadnej znaczącej lub konsekwentnej zmiany częstotliwości lub intensywności burz, tornado, powodzi, susz lub zimowej pokrywy śniegowej.


Jak ujęło to dwóch klimatologów, Richard McNider i John Christy:


“Moglibyśmy wybaczyć twórcom tych modeli, gdyby ich prognozy nie były tak systematycznie i spektakularnie błędne. Od początku stosowania modeli klimatycznych w latach 1980. te prognozy, przeciętnie, wyolbrzymiały stopień, do jakiego Ziemia ociepla się w porównaniu do tego, co widzimy w rzeczywistym klimacie”.


W 1990 r. pierwsze oszacowanie IPCC zawiera wypowiedź przewidującą wzrost temperatury o 0,3ºC na dziesięciolecie (z zakresem niepewności 0,2ºC do 0,5ºC).


W rzeczywistości w dwa i pół dziesięciolecia, jakie minęły od tego czasu, mimo że emisje podnosiły się szybciej niż zakładano, temperatura rosła w przeciętnym tempie 0,15oC na dziesięciolecie w oparciu o pomiary powierzchniowe i 0,12oC na dziesięciolecie  w oparciu o dane satelitarne; to jest, mniej niż połowa w stosunku do oczekiwanego wzrostu i poniżej dolnej granicy zasięgu niepewności!


A co z 2015 i 2016 rokiem, jako rekordowo gorącymi latami? No cóż, z powodu masywnego  El Nino, linia temperatury powierzchniowej HADCRUT4 urosła na krótko na początku 2016 r. do terytorium na niższej połowie przewidywanej przez modele, by po kilku miesiącach znowu spaść [Clive Best chart]. To wszystko.



Proszę też zauważyć, że ocieplenie było dwukrotnie szybsze na półkuli północnej niż na południowej, że koncentrowało się na chłodniejszych obszarach, w chłodniejszych porach roku i nocami. Różnica między liniami czerwoną i niebieską na tym wykresie jest globalnym ociepleniem przez 20 lat.



Proszę także zauważyć, że ocieplenie zdecydowanie nie zabrało nas na nieznane terytorium. Jesteśmy w chłodniejszej części obecnego interglacjału, jak pokazują trzony lodowe Grenlandii, i linia drzew na Ukrainie nadal jest niższa niż była w Średniowieczu.


Nawiasem mówiąc, bardziej ufam danym satelitarnym niż danym o temperaturze powierzchniowej.



Te ostatnie są beznadziejnie zanieczyszczone przez brak poprawnego korygowania ze względu na urbanizację wokół stacji pomiarowych oraz zwyczaj tych, którzy kontrolują te dane, do “korygowania” starych temperatur w dół bez podawania dobrych dla tego powodów. Globalne temperatury za rok 1910 w tajemniczy sposób spadały przez ostatnich osiem lat. Globalne temperatury za rok 2000 w tajemniczy sposób rosły. 


Ale – i to jest zadziwiające – nawet w porównaniu do danych powierzchniowych, tempo globalnego ocieplenia jest znacznie powolniejsze niż przewidują modele.


Międzyrządowy Panel ds. Zmiany Klimatu mówi, że ma 95% pewności, że ponad połowa ocieplenia od 1950 r. jest spowodowana przez człowieka. Jeśli użyjesz danych temperatury powierzchniowej, nadal znaczy to mniej niż pół stopnia ocieplenia spowodowanego przez człowieka przez pół wieku.  


To nadal nie jest niebezpieczna zmiana. W tym tempie niebezpieczne ocieplenie jest odległe o co najmniej stulecie. A im wolniej zachodzi, tym jest mniej niebezpieczne i tym łatwiej się do niego przystosować.


Czułość


Dlaczego więc atmosfera nie robi tego, co jej powiedziano?


W rzeczywistości, robi to. Te wyniki są dokładnie zgodne z fizyką efektu cieplarnianego.  



Sądzimy, że niedawne ocieplenie było głównie spowodowane zmianą składników w atmosferze, wzrostem dwutlenku węgla z 0,03% do 0,04%.


Wiemy, że kolejny wzrost o 0,01%, oczekiwany wkrótce po połowie stulecia, będzie miał mniejszy wpływ niż poprzednie 0,01% - jest to podstawowa fizyka, zmniejszające się zwroty lub logarytmiczna natura krzywej, jak pokazał Guy Callender w 1938.


Podwojenie CO2 w atmosferze nie może samo dać niebezpiecznego ocieplenia.



Czułość atmosfery na CO2 wynosi około 1,20C na podwojenie się. Taki jest konsensus powtarzany przez IPCC kilkakrotnie w ciągu tych lat. I to jest obecne stanowisko.


Na czym więc polega problem? No cóż, teoria niebezpiecznej zmiany klimatycznej polega na  dodatkowym kroku w argumentacji, o którym, jak się wydaje, wie bardzo niewielu polityków i dziennikarzy – domniemanym trzykrotnym wzmocnieniu ocieplającego potencjału dwutlenku węgla głównie przez dodatkowe opary wodne uwolnione do atmosfery przez ogrzewający się ocean i akumulujące się na wielkich wysokościach.


To jest wykres Warrena Meyera, który pokazuje różnicę.



I tutaj dowody są znacznie bardziej chwiejne. W jednych badaniach znaleziono wzrost oparów wodnych wysoko w atmosferze, w innych ich nie znaleziono. Dodatkową komplikacją jest tutaj fakt, że opary wodne kondensują się w chmury, a jeszcze nie potrafimy poprawnie ani mierzyć chmur ani tworzyć dla nich modeli.  


Wiemy, że chmury utrzymują powierzchnię ciepłą w nocy, podczas gdy (zwłaszcza niskie chmury) ochładzają ją w ciągu dnia przez odbijanie w przestrzeń światła słonecznego. Podczas jednak gdy modele generalnie utrzymują, że istnieje pozytywna korelacja miedzy radiacyjnym efektem netto chmur a temperaturą, podnosząc amplifikację oparów wodnych, dane NASA z CERES pokazują, że istnieje silna i istotna korelacja negatywna: że wyższe temperatury prowadzą do większego chłodzenia chmur. To jest rażąca rozbieżność między modelami a danymi.


Zgodnie z tą rozbieżnością niedawne próby mierzenia czułości systemu klimatycznego na dwutlenek węgla przy pomocy rzeczywistych danych niemal wszystkie stwierdziły, że ta czułość jest znacznie niższa niż zakładają modele, jak Nic Lewis, Marcel Crok, Judith Curry i Pat Michaels pokazali w ostatnich latach.



Należy zauważyć, że ochładzający efekt aerozoli siarczanowych jest mniejszy niż sądzono, więc nie mogą stanowić wyjaśnienia powolności niedawnego ogrzewania.


Tak więc, jeśli to konsensus jest tym, co was kręci, obecnie wyłania się konsensus oparty na obserwacjach, że czułość klimatu jest niska.


Modele zakładają zbyt silne sprzężenie zwrotne.



Co więcej, wszystkie wysokie oszacowania ocieplenia opierają się na scenariuszu ekonomicznym i demograficznym o nazwie RCP 8.5, który jest bardzo, bardzo nierealistyczny.


Zakłada, że wzrost populacji przestanie zwalniać i znowu przyspieszy.


Zakłada, że w znacznej mierze zamrze handel i innowacje.


Zakłada, że zawiedzie zdolność oceanów do absorbowania CO2.


Zakłada, że mimo tego wszystkiego dochód przeciętnego człowieka potroi się.


I najbardziej absurdalnie ze wszystkiego, zakłada, że wrócimy do węgla z niemal wszystkim, włącznie z produkowaniem paliwa do pojazdów, tak że w roku 2100 będziemy używać dziesięć razy więcej węgla niż dzisiaj.  


Krótko mówiąc, jest to kompletnie szalony scenariusz, niemniej kiedy słyszycie naukowca lub polityka, mówiącego, że jesteśmy skazani na globalne ocieplenie “aż do” czterech stopni, zakładają to – oraz nieprawdopodobnie wysoką czułość – często o tym nie wiedząc.


Interesy własne


Zajmę się teraz paliwami kopalnymi.


Parafrazując Monty Pythona: Co paliwa kopalne kiedykolwiek dla nas zrobiły?


Poza zieloną roślinnością jakby z całego dodatkowego kontynentu.


I usunięciem potrzeby gotowania na spalanym drewnie, z którego dym jest jednym z największych zabójców na świecie, zabijając – według Światowej Organizacji Zdrowia – ponad trzy miliony ludzi rocznie.


I usunięciem potrzeby zdobywania drewna z lasu, przy której to okazji niszczy się ekosystem.


Poza tym, co zrobiły dla nas paliwa kopalne?


No cóż, sądzę, że dostarczają energii do pompowania wody, żeby nie trzeba jej było czerpać ręcznie.


Pozwalają na światło elektryczne, a więc pomagają zdobywać umiejętność czytania i pisania i ogólnie edukację.  


Dają chłodzenie dla żywności i szczepionek.


Umożliwiają dziecku dojazd do szkoły.


Dają nawozy, które podnoszą plony rolnicze, niemal kończąc z głodem i oszczędzając ziemię dla dzikiej przyrody.


Tak, ale poza zakończeniem głodu, umożliwieniem dzieciom dotarcia do szkół, chłodzeniem szczepionek, szerzeniem umiejętności czytania i pisania, pompowaniem wody, zredukowaniem nacisków na lasy, zredukowaniem zanieczyszczenia powietrza w pomieszczeniach i stworzeniem 14% więcej zielonej roślinności – poza tym wszystkim, co paliwa kopalne zrobiły dla nas?


“Paliwa kopalne nie zastały bezpiecznego klimatu i uczyniły go niebezpiecznym; zastały niebezpieczny klimat i czynią go bezpiecznym” – mówi Alex Epstein.


Od czasu do czasu bywam oskarżany, że pozwalam moim komercyjnym interesom w przemyśle węglowym (o których informowałem wiele razy, a niniejszym informuję znowu), wpływać na moją ocenę nauki o klimacie.


Jeśli jednak moi krytycy wysuwają taki argument przeciwko mnie, to ja mogę w ten sam sposób argumentować o nich. Być może, komercyjne interesy Ala Gore’a w przemyśle energii odnawialnej wpływają na jego ocenę nauki o klimacie. Być może granty Michaela Manna i nagrody Jamesa Hansena dla tych, którzy badają spowodowaną przez człowieka zmianę klimatu, wpływają na ich wnioski. Nie uważam, że powinno się ich cenzurować, ale dlaczego ja miałbym być cenzurowany?


Jeśli zmiana klimatyczna nie jest niebezpieczna, to nie ma żadnego uzasadnienia dla subsydiów na energię odnawialną.


Jest całkowicie bezdyskusyjne, że globalne ocieplenie wygenerowało olbrzymie fundusze badawcze, mierzone w wielu miliardach, że to pobudziło wszelkiego rodzaju naukowców, od botaniki do psychiatrii, by powiązać swoją pracę ze zmianą klimatu i że niemal nic z tych pieniędzy nie dostaje się tym, którzy są sceptyczni.


Jak napisał wybitny klimatolog z NASA, Roy Spencer:


“Jeśli finansujesz naukowców, by znaleźli dowody na coś, będą szczęśliwi znajdując je dla ciebie. Przez ponad 20 lat finansowaliśmy ich, by znaleźli dowody wpływu człowieka na klimat. I posłusznie znaleźli ten wpływ wszędzie, ukrywający się pod każdym kamieniem, lodowcem, w oceanie i w każdej chmurze, huraganie, tornado, kropli deszczu i płatku śniegu. Powiedz więc tylko naukowcom, że 20% ich funduszy będzie nastawione na badania naturalnych źródeł zmiany klimatu. Znajdą je także”.


Koszt błędnych ocen


Załóżmy, że mam rację, i że nasze wnuki odkryją, że znacznie wyolbrzymialiśmy ryzyko i nie docenialiśmy korzyści CO2.


Załóżmy, że istotnie doświadczą poziomów dwutlenku węgla 600 części na milion lub więcej, ale nie doświadczą niebezpiecznego ocieplenia globalnego ani bardziej ekstremalnej pogody, a tylko łagodny i malejący wzrost przeciętnych temperatur globalnych, szczególnie na dużych wysokościach, w nocy i w zimie, a towarzyszyć temu będzie spektakularne globalne zielenienie i mniej stresu wodnego dla ludzi i upraw.  


Czy ma znaczenie, że nasi politycy wpadli w panikę na początku lat 2000? Z pewnością, lepiej być ostrożnym.


Oto dlaczego ma to znaczenie. Nasza obecna polityka pociąga za sobą nie tylko olbrzymie koszty ekonomiczne, które najbardziej uderzają w najbiedniejszych, ale także powoduje olbrzymie koszty środowiskowe.


Zachęcamy do niszczenia lasów przez spalanie drewna, etanolu i biodieslu.


Odmawiamy ubogim ludziom najtańszego rodzaju elektryczności, co zmusza ich do dalszego polegania na drewnie jako paliwie, kosztem ich zdrowia.


Używamy rzek, estuariów, wzgórz, pól do produkcji energii, kiedy moglibyśmy oddać ziemię przyrodzie i polegać na rodzajach energii, o którą przyroda nie współzawodniczy – z paliw kopalnych i elektrowni jądrowych.


Jest jednak jeszcze dalsza przyczyna, dla której to ma znaczenie. Zaniedbujemy prawdziwe problemy środowiskowe. Nacisk na zmianę klimatyczną jako wybijające się zagrożenie dla środowiska oznacza, że niewiele uwagi poświęcamy autentycznym problemom środowiskowym na świecie.


Grzmimy o zakwaszeniu oceanów, podczas gdy zbyt intensywne połowy i ścieki najbardziej szkodzą rafom koralowym.


Stawiamy błędną diagnozę, że powodem powodzi jest globalne ocieplenie, podczas gdy tym powodem jest drenowanie gruntu i urbanizacja.


Twierdzimy, że zmiana klimatu jest powodem wymierania gatunków, podczas gdy to gatunki inwazyjne naruszają i niszczą ekosystemy i wypędzają rzadkie gatunki.


Mówimy, że zmiana klimatu jest zagrożeniem dla jakości powietrza, podczas gdy polityka klimatyczna przeszkodziła działaniom na rzecz poprawy jakości powietrza.


Mówimy o utracie kolonii ptaków morskich z powodu ogrzewających się mórz, a potem budujemy farmy wiatrowe, które masakrują te ptaki i przymykamy oczy na nadmierne połowy.


Oto dlaczego naprawdę uważam to wyolbrzymianie za poważny problem: zdegradowało, wyparło i zdyskredytowało prawdziwą ochronę środowiska tego rodzaju, jakiemu poświęciłem część mojego życia.


Pracowałem przy projektach ochrony dzikiej przyrody w Indiach, Pakistanie i innych miejscach. Zmiana klimatu jest najmniejszym z problemów stojących przed ptakami takimi jak tragopan rudolicy, hubarka długoczuba, bażant himalajski i płatkonóg płaskodzioby, rzadkie gatunki, które kiedyś badałem i publikowałem artykuły o nich.


Obsesja klimatyczna pochłania pieniądze, energię i wolę polityczną, których można by użyć do pozbycia się szarej wiewiórki, do ochrony raf koralowych, do zapobieżenia deforestacji i zbyt intensywnym połowom ryb, do odzwyczajenia biednych w Afryce od mięsa z buszu i paliwa drzewnego.


Proszę pamiętać, że IPCC zgadza się ze mną, że w kategoriach wpływu ekonomicznego zmiana klimatu jest pomniejszym problemem. Raz jeszcze nie odbiegam of konsensusu.


Pierwsze słowa wstępnego raportu grupy roboczej Nr 3 o wpływie zmiany klimatu w Piątym Raporcie IPCC brzmią następująco:


“Dla większości sektorów gospodarczych wpływ zmiany klimatu będzie mały w stosunku do wpływu innych czynników […]. Zmiany populacji, wiek, dochód, technologia, stosunkowe ceny, styl życia, regulacje, zarządzanie i wiele innych aspektów rozwoju socjoekonomicznego będą miały wpływ na podaż i popyt dóbr i usług, który jest duży w stosunku do wpływu zmiany klimatu”.


To jest konsensus IPCC.


Źródła odnawialne


I tutaj jest rzecz najbardziej szalona ze wszystkich. Obecna polityka nawet nie osiąga dekarbonizacji. Jakiekolwiek masz poglądy na pilność zredukowania emisji, polityka subsydiowania energii odnawialnej tego nie osiąga.


Przejście na biodiesel lub etanol w rzeczywistości podnosi poziom emisji. To samo robi spalanie drewna w elektrowniach. To samo robi energia słoneczna w pochmurnych Niemczech. To samo robią farmy wiatrowe, ponieważ powstrzymują zastąpienie węgla gazem lub energią jądrową.


W 2012 r. Bjorn Lomborg wyliczył, że 20 lat polityki klimatycznej zredukowało emisje globalne o mniej niż jeden procent. W tym czasie świat wydał ponad bilion dolarów na subsydiowanie energii wiatrowej i słonecznej, niemniej obie razem nie osiągnęły 1% światowych dostaw energii. W tym kraju właśnie osiągnęły 2%.


W Niemczech 20% wzrost odnawialnych źródeł energii między 1999 a 2014 rokiem nie dał w ogóle żadnej zmiany w emisjach.


Zeznając przed Kongresem w 2014 r. profesor Judith Curry, dziekan Earth Sciences na Georgia Tech University, powiedziała:


“Motywowane zasadą ostrożności w celu uniknięcia niebezpiecznej, antropogenicznej zmiany klimatu próby modyfikowania klimatu przez zredukowanie emisji CO2 mogą okazać się daremne”.


Zwycięzcy w sporze


Kiedy Nigel Lawson założył GWPF w 2009 r., praktycznie wszyscy zgadzali się, że globalne ocieplenie jest największym zagrożeniem ludzkości w dwudziestym pierwszym wieku. Obecnie niemal nikt, poza tymi, którzy mają w tym interes własny, tak nie uważa.  


Odsetek Amerykanów, których zupełnie nie niepokoi globalne ocieplenie, podwoił się od 1990 r. [Gallup, 1989-2015]


Kandydaci na prezydenta nie mówią o zmianie klimatu, ponieważ wyborcy uważają inne problemy za ważniejsze. W niedawnym sondażu Amerykanów zaledwie 3% powiedziało, że uważają klimat za najważniejszą kwestię.


Co najbardziej druzgocące dla tych, którzy wydali majątek na propagandę, w olbrzymim sondażu ONZ, badającym ludzi na całym świecie, o nazwie „My World”, na który odpowiedziało niemal dziesięć milionów ludzi, działania na rzecz zmiany klimatu przychodzą na szarym końcu, na 16. miejscu, a i to z dużym marginesem – dużo za priorytetem numer 15, którym jest dostęp do telefonu i Internetu.


Sceptycy, z ich minimalnymi budżetami i odcięci od pieniędzy publicznych, mimo, że są  nieustannie atakowani, zwyciężają w tym sporze.


Dziękuję.

 

Global Warming Versus Global Greening

Rational Optimist, 19 października 2016

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska



Matt Ridley


Brytyjski pisarz popularnonaukowy, sympatyk filozofii libertariańskiej. Współzałożyciel i b. prezes International Centre for Life, "parku naukowego” w Newcastle. Zrobił doktorat z zoologii (Uniwersytet Oksfordzki). Przez wiele lat był korespondentem naukowym w "The Economist". Autor książek: The Red Queen: Sex and the Evolution of Human Nature (1994; pol. wyd. Czerwona królowa, 2001, tłum. J.J. Bujarski, A. Milos), The Origins Of Virtue (1997, wyd. pol. O pochodzeniu cnoty, 2000, tłum. M. Koraszewska), Genome (1999; wyd. pol. Genom, 2001, tłum. M. Koraszewska), Nature Via Nurture: Genes, Experience, and What Makes us Human (także jako: The Agile Gene: How Nature Turns on Nurture, 2003), Rational Optimist 2010.

Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj




Komentarze
1. Ech Kamil 2016-11-17


Nauka

Znalezionych 1476 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

„Grubogłowi przedsiębiorcy pogrzebowi w noc żywych trupów”   Júnior   2022-05-31
„Gryzoń skunksowy”, który żuje trujące rośliny i wypluwa truciznę na swoje futro   Coyne   2020-12-02
„Kryzys klimatyczny” to mistyfikacja   Williams   2023-09-25
„Najbardziej znany zabójca ludzi”: jakie są prawdziwe początki XIV-wiecznej Czarnej Śmierci?   Lewis   2023-09-15
„New Yorker” pisze o hoacynie, sugeruje, że koncepcja Darwina drzew ewolucyjnych może być urojeniem   Coyne   2022-07-25
„San Francisco Chronicle” bardzo myli się w sprawie biologicznej płci   Coyne   2023-06-09
„Zapylisz mnie!”: nachalni bohaterowie świata roślin   Júnior   2022-06-11
“Czarne tygrysy” w małym indyjskim rezerwacie sugerują losowy dryf genetyczny   Coyne   2021-10-26
“Daily Beast” wypacza epigenetykę oszukańczymi twierdzeniami, że dzieci mogą “odziedziczyć wspomnienia Holocaustu”   Coyne   2017-10-05
“Konwergentna” ewolucja mrówek grzybiarek Starego i Nowego świata   Coyne   2023-03-23
“Odwrócenie specjacji” (fuzja gatunków) u kruków   Coyne   2018-03-16
“Partenogenetyczny” rak rozmnaża się bez seksu: czy to jest nowy gatunek?   Coyne   2018-02-17
“Rogi” trylobitów mogły być używane jako broń w walkach między samcami   Coyne   2023-02-15
“Scientific American” poświęca się polityce, a nie nauce; odmawia publikowania krytycznych analiz swoich fałszywych lub wprowadzających w błąd twierdzeń   Coyne   2022-09-01
“Współczesny” Homo sapiens mógł być w Eurazji aż 210 tysięcy lat temu   Coyne   2019-07-17
‘Raniąca’ idea merytorycznych podstaw nauki    i Jerry Coyne   2023-05-29
 Syntetyczna biologia oferuje obietnicę rozwiązania globalnego problemu z plastikiem   Agaba   2021-12-13
10 twierdzeń działaczy walczących w Afryce z GMO o tym, dlaczego postępy w biotechnologii upraw powinny zostać odrzucone – i dlaczego są one błędne   Maina   2022-11-17
100 milionów lat ozdabiania się śmieciami   Yong   2016-07-05
12 podstawowych punktów biologii ewolucyjnej   Cobb   2016-03-02
Pseudonauka Masaru Emoto   Novella   2017-12-18
Czy „toksyczna kobiecość” jest główną przyczyną bojów o społeczną sprawiedliwość?   Coyne   2021-02-08
Paradoksalne cechy genetyki inteligencji   Ridley   2013-12-18
“New Scientist”: Darwin jednak miał rację    Coyne   2020-10-01
Intelektualna pustka numeru “New Scientist” o ewolucji: 1. Genetyczna plastyczność    Coyne   2020-10-03
Intelektualna pustka numeru “New Scientist” o ewolucji: 2. Rzekome nieistnienie gatunków   Coyne   2020-10-05
Klasyczna historia skorygowana: porosty to grzyby + glony + drożdże (inne grzyby)   Coyne   2016-08-05
Homo floresiensis, hominin “hobbit”, w Internecie   Coyne   2016-11-25
No pasarán    Tonhasca Júnior   2023-03-04
Strzelby, zarazki, maszyny to zdecydowanie antyrasistowska książka. Dlaczego lewica jej nie kocha?   Barnett   2021-10-13
„ Całujące się” koralowce złapane in flagranti   Yong   2016-07-28
”Sygnalizowanie cnoty” może nas irytować. Cywilizacja byłaby jednak bez niego niemożliwa    Miller   2019-09-13
A jednak chorują na raka    Łopatniuk   2016-02-13
Czyste okrucieństwo cięć w pomocy żywnościowej   Lomborg   2017-08-07
Dalszy spadek zgonów z powodu raka   Novella   2019-02-04
Dlaczego mamy alergie?   Zimmer   2016-01-28
Dlaczego sądy nie powinny rozstrzygać o nauce     2018-12-13
Dlaczego większość zasobównie wyczerpuje się   Ridley   2014-05-04
Dlaczego zwierzęta są urocze?   Coyne   2014-12-30
Dziennik z Mozambiku: Demony w kurzu   Naskręcki   2018-03-30
Dziwaczne, wysysające krew czerwie jurajskie   Cobb   2014-06-28
Ewolucja, ptaki i kwiaty   Coyne   2014-06-02
Gigantyczne “paleonory” wykopane przez wymarłe ssaki   Coyne   2017-06-29
Grupy anty-GMO przegrywają sprawę sądową w Nigerii    i Nkechi Isaak   2022-07-30
Jak karakara wygrywa z osami   Cobb   2013-12-29
Kiedy zapada noc i ziemia jest ciemna   Tonhasca Júnior   2023-02-10
Kilka lekcji z rosyjskiej rewolucji. Jak kuszący radykalny nihilizm prowadzi do ekstremizmu   Geifman   2021-03-22
Komisja Europejska ukrywa naukę o pszczołach   Ridley   2017-05-03
Malaria pachnąca cytryną    Zimmer   2015-04-07
Małpo ty moja   Koraszewski   2015-04-17
Metamorfozy    Júnior   2022-04-09
Minęło 40 lat od wydania „Samolubnego genu” – śmiała książka Richarda Dawkinsa ostała się próbie czasu   Ridley   2016-02-17
Niezwykły pasikonik szklany   Naskręcki   2014-05-27
Nowe badanie wskazuje na jednego oszusta   Coyne   2016-08-18
Nowy i dziwaczny rodzaj mimikry: nasiona rośliny naśladują kształt i zapach odchodów zwierzęcych, by ułatwić roznoszenie ich przez żuki gnojowe   Coyne   2015-10-20
O porażkach wolności i lęku przed nauką   Dennett   2016-05-20
O rzeczywistości rasy i odrazie do rasizmu    i Brian Boutwell   2017-09-04
Obniżenie poprzeczki dla tradycyjnej medycyny chińskiej dla ideologii i zysku     2017-12-29
Olbrzymie armie o niezliczonych umiejętnościach    Tonhasca Júnior   2024-02-08
Osobisty mikrobiom w cyfrach   Zimmer   2014-08-14
Ostrogony nie są naprawdę “żywymi skamieniałościami”    Coyne   2015-07-29
Palestyńska intersekcjonalność z nazistami   Frantzman   2017-07-08
Pochwała ignorancji, czyli wiem, że nie wiem   Cullen   2017-01-11
Przykre niespodzianki, czyli czerniak i siwizna   Łopatniuk   2015-08-01
Przypuszczalnie złamana kość    Coyne   2015-06-04
Rozum i Wiara IICzyli takie sobie rozmowy o religijnych „prawdach” i problemach z nimi związanych.   Ferus   2015-11-22
Ryba z biodrami   Mayer   2016-03-30
Siedem narzędzi myślenia   Dennett   2014-11-19
Skrzydlaci oszuści i straż obywatelska   Young   2014-01-02
Tako rzecze antyszczepionkowa “wojowniczka mama”, Brittney Kara: jeśli szczepionki są tak wspaniałe, to dlaczego nie wspomina ich Biblia?     2018-04-26
Twardy kwiat do zgryzienia    Tonhasca Júnior   2023-02-22
Wielkoskrzydłe   Naskręcki   2014-04-02
Wierzący nagradzani za życia   Coyne   2014-12-21
Wpaść w amok. Empiryczna analiza szaleńczych zabójstw pokazuje, że wyłaniają się dwa różne wzorce.   King   2023-06-03
Wątpliwi pomocnicy    Tonhasca Júnior   2023-04-08
Świetna ewolucyjna innowacjaktóra okazała się zgubna   Yong   2015-12-10
Dlaczego odmawiamy dostrzegania jaśniejszej strony, choć powinniśmy   Pinker   2018-04-17
Krew, znój, łzy i pot   Tonhasca Júnior   2023-01-19
Mądrość w pułapce autorytetu   Witkowski   2020-04-18
Po prostu nie mogę się doczekać, aby znów wyruszyć w trasę   Tonhasca Júnior   2022-10-27
Pochwała jednoznaczności   Witkowski   2019-10-29
Z perspektywy naszego kurnika   Witkowski   2020-01-16
A co to takie włochate?   Łopatniuk   2016-04-02
A genomy ciągle kurczą się…   Zimmer   2016-11-22
A teraz dobre wiadomości: Sprawy naprawdę idą w dobrym kierunku   Pinker   2015-11-24
A polać wielką wodą…   Cipiur   2019-05-18
A.N. Wilson znowu kopie Darwina, tym razem w “Times”   Coyne   2017-09-07
Adam i Ewa: dwoje, czy więcej niż dwoje przodków?   Coyne   2017-01-07
Afrykańscy naukowcy wzywają do polityki poparcia biologii syntetycznej i innych innowacji   Agaba   2021-12-02
Agroekologia zmienia biednych farmerów w biedniejszych   Muhumuza   2022-06-09
AI – asystent lekarza   Novella   2020-12-09
AI: gorąca randka z “Sydneyem ”   Gotefridi   2023-03-15
Akademicki skandal: troje badaczy umyślnie publikowało fałszywe artykuły o „badaniach żałości”, by pokazać fatalne standardy akademickie w naukach społecznych   Coyne   2018-10-12
Akcja afirmatywna w wieloetnicznym narodzie   Hyams   2020-07-17
Aktywacja telomerazy mogłaby prowadzić do leczenia samej starości   Ridley   2015-10-27
Aktywiści anty-GMO w Afryce szerzą mity i strach, ale nie przedstawiają żadnych naukowych dowodów   Abutu   2023-08-14
Aktywność umysłowa nie zapobiega osłabieniu umysłowej sprawności   Novella   2018-12-15
Akupunktura jadu pszczelego: śmiercionośne znachorstwo, które może zabić     2018-04-23
Akupunktura kontra nauka, wersja lingwistyczna     2017-06-01
Akupunktura kwantowa   Novella   2019-04-23

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk