Opera mydlana z życia łysek amerykańskich, część III
Bruce Lyon
2017-07-28
To jest mój trzeci post z opery mydlanej czyli opowieści o życiu rodzinnym łysek amerykańskich (tutaj i tutaj). Praca wykonana razem z moim studentem, Daiem Shizuka, obecnie profesorem na University of Nebraska, pokazała, że życie rodzinne łysek jest nieco bardziej zniuansowane niż tylko śmierć i zniszczenie, jakie malowałem poprzednio. To, co opisałem, było pierwszym etapem życia rodziny łysek, ale jest drugi, bardzo odmienny etap, od którego robi się ciepło na sercu (przynajmniej niektórym pisklętom). Przez pierwszych dziesięć dni po wykluciu pisklęta wydają się kontrolować, które z nich są karmione – bez żadnej wyraźnej ingerencji rodzicielskiej – ale ta wolnoamerykanka kończy się, kiedy rodzice nagle zaczynają kontrolować sytuację i decydują, które pisklę dostanie posiłek.
Przez pierwsze dziesięć dni jest to “kto pierwszy ten lepszy”: pisklęta podążają za rodzicem i kiedy rodzic znajduje pokarm, na ogół daje go najbliższemu pisklęciu. Albo, kiedy pisklęta są w grupie, rodzic prezentuje pokarm i jedno z piskląt chwyta go.
Większość zgonów piskląt zdarza się podczas pierwszych dziesięciu dni, kiedy rodzice niczego nie kontrolują. Sądzimy, że większe wymiary dają przewagę starszym pisklętom – ponieważ są większe, pływają szybciej i mają większą szansę pochwycenia oferowanego pokarmu. Nigdy nie widzieliśmy dowodów bezpośredniej agresji między pisklętami: w odróżnieniu od niektórych ptaków, takich jak ptaki drapieżne lub czapla biała, większe pisklęta nigdy nie biją mniejszych. Zamiast tego, jeśli jest niewiele pokarmu, młodsze, mniejsze pisklęta po prostu nie dostają wystarczająco dużo i z czasem stają się zbyt słabe, by podążać za rodziną.
Film wideo poniżej pokazuje, jak wielkość pisklęcia wpływa na to, które pisklę dostaje pokarm. Rodzic prezentuje jadalny kawałek trzem pisklętom, które płyną za nim i największe pisklę, które jest najdalej, rzuca się i chwyta pokarm.
Mniej więcej około dziesiątego dnia sprawy radykalnie zmieniają się. Rodzice przejmują kontrolę i zaczynają wykazywać agresję wobec piskląt. Rodzice “dyscyplinują” pisklęta, chwytając je za kark i potrząsając nimi. To zachowanie jest powszechne i wrzaski piskląt, które dostają lanie często słychać na całych mokradłach. Nie my pierwsi badaliśmy to zachowanie: poprzednio badano je u dwóch innych chruścieli: kokoszki zwyczajnej (Gallinula chloropus) i łyski zwyczajnej (Fulica atra). Życie rodzinne tych dwóch gatunków różni się jednak trochę od życia łyski amerykańskiej.
Poniżej: Ten rodzic nie zjada swojego pisklęcia, ale sprawia mu lanie.
Poniżej inny rodzic wychowuje swoje pisklę. Zdjęcie dobrze pokazuję potrząsanie.
Zdjęcia nie oddają sprawiedliwości agresji rodzicielskiej, więc tutaj jest film wideo rodzica potrząsającego jedno ze swoich piskląt. Chociaż pisklęta drą się wniebogłosy podczas potrząsania, nie są poważnie uszkodzone. Po takiej przygodzie jednak starannie trzymają się z daleka od rodzica.
Początkowo sądziliśmy, że ptaki mogą używać potrząsania, by przetrzebić lęg podczas redukcji lęgu, co sugerowano dla łysek zwyczajnych, ale nasze obserwacje tego nie popierają – większość zgonów piskląt zdarza się wcześnie, na etapie wolnoamerykanki, zanim rodzice zaczynają używać agresji, by przejąć kontrolę nad przydziałem żywności.
Dlaczego więc łyski biją swoje dzieci? Okazuje się, że interweniują, by pomóc przeżyć najmniejszym pisklętom w lęgu. Rodzice używają agresji, by zapewnić, że najmniejsze pisklęta dostają wystarczająco dużo pokarmu. Większe pisklęta dostają lanie częściej niż małe i w rezultacie spędzają mniej czasu w pobliżu rodzica, a więc są rzadziej karmione. Przy skrajnej asynchroniczności wykluwania się podejrzewamy, że bez interwencji rodzicielskiej i kontroli nad przydziałem żywności redukcja lęgu trwałaby, aż pozostałyby jedno lub dwa bardzo tłuste pisklęta.
Czasami większe pisklęta rzucają się i zabierają pokarm, który jest wyraźnie przeznaczony dla mniejszego pisklęcia. Te kradzieże często karane są potrząsaniem, jak widać na filmie poniżej. Proszę zwrócić uwagę na kolejność zdarzeń: rodzic oferuje pokarm mniejszemu pisklęciu, duże pisklę rzuca się i chwyta kąsek, ale wtedy rodzic goni je i nim potrząsa. Trochę jak oglądanie ludzkich rodzin w supermarkecie! Czasami trudno powstrzymać uśmiech.
Jest tam dodatkowa warstwa skomplikowania w kwestii kontroli rodzicielskiej – rodzice dzielą lęg tak, że mama ma tylko te pisklęta, które ona karmi, a tata ma swoje pisklęta. Kiedy już podzielą lęg między siebie, każdy rodzic karmi ten sam zestaw piskląt aż do ich niezależności. Co ciekawe, oboje rodzice często żerują na tym samym terenie, więc podział lęgu nie jest wynikiem przestrzennego podziału terytorium i trzymania obu zestawów piskląt oddzielnie. Wydaje się jasne, że rodzice rozpoznają indywidualne pisklęta w lęgu.
Film poniżej pokazuje podział lęgu, w którym samiec żeruje, podczas gdy “jego” pisklęta wszędzie za nim podążają, a samicę otaczają “jej” pisklęta. Wrzeszczący dorosły jest samcem – łatwo odróżnić płcie po ich zawołaniach. Większe samce mają wyższe tony zawołania, co jest odwróceniem ogólnego porządku u zwierząt, gdzie większe zwierzęta mają niższe głos.
Lęgu nie dzieli się losowo między rodziców. Każde z rodziców na ogół bierze jedno z najmłodszych piskląt, które zostaje potem faworyzowanym pisklęciem. Dostają one więcej żywności niż pozostałe pisklęta, często znacznie więcej, i są mniej potrząsane. Mimo że te pisklęta zaczynają jako mniejsze od rodzeństwa, są tak rozpieszczane i karmione, że doganiają, a nawet przeganiają rozmiarami starsze rodzeństwo. Sądzimy, że rodzice używają faworytyzmu rodzicielskiego, by wyrównać szanse i odrobić negatywne efekty asynchroniczności wykluwania.
Czasami trudno nie myśleć o tych małych faworytach jako o rozpuszczonych bachorach. Wykazują zachowanie nazwane „zadręczaniem”, które po raz pierwszy udokumentował u łysek zwyczajnych John Horsfall, który zrobił to, kiedy pracował w Edward Grey Institute of Ornithology, dawnym miejscu Davida Lacka. Głównie faworyci zadręczają rodziców: składają się na to szybkie ćwierkanie i włażenie na grzbiet rodzica. Dręczenie jest irytujące i powoduje, że rodzic ostro reaguje i potrząsa pisklęciem. Zaskakująco, to nie na dręczącym pisklęciu wyładowuje się gniew rodzica, ale ofiarą pada któreś z rodzeństwa, które popłynęło zbyt blisko i zagraża monopolowi ukochanego, małego faworyta na żywność. Doprawdy wygląda to, jakby faworyt używał zadręczania, by rodzic odegnał konkurencję malucha. Jest to dziwaczna forma pośredniej dominacji – dręczyciel używa rodzicielskiego egzekutora by zatwierdzić swoją dominację nad większym rodzeństwem. Pisklęta, które nie są faworyzowane, uczą się, jakie jest ich miejsce i zaczynają ustępować dręczycielowi przez odchodzenie, gdy ten tylko rozpoczyna dręczenie. Najbliższe podobne zachowanie, jakie przychodzi mi na myśl to dziedziczna dominacja wśród naczelnych: w oparciu o odziedziczoną rangę maluch dominującej samicy może dominować społecznie nad innymi dorosłymi, które z łatwością mogłyby zbić go na kwaśne jabłko.
Zdjęcie poniżej pokazuje dręczenie. Pisklę na grzbiecie rodzica jest dręczycielem. Proszę zauważyć, że rodzic nie sprawia lania irytującemu dręczycielowi, ale innemu pisklęciu, które jest w pobliżu. „Mama, Bobby groził, że zabierze moje jedzenie!”
Na poniższym filmie możemy obejrzeć dręczenie. Film zaczyna się od dręczyciela zawracającego głowę rodzicowi (zauważ ćwierkające zawołania), rodzic zamierza się na drugie pisklę, które ucieka w bezpieczne miejsce, żeby uniknąć potrząsania
To na razie tyle opery mydlanej z życia łysek. Za kilka tygodni przygotuję parę postów o dziwacznym ubarwieniu piskląt i o pasożytnictwie lęgowym, przy którym samice łysek składają jaja wzajemnie w swoich gniazdach.
Profesor biologii ewolucyjnej na University of California. Jego główny obszar badań to ekologiczne i ewolucyjne podstawy strategii reprodukcyjnych, społeczne zachowania zwierząt oraz reprodukcyjne pasożytnictwo, opieka rodzicielska i harce godowe.
