Prawda

Wtorek, 19 marca 2024 - 08:53

« Poprzedni Następny »


Błąd atrybucji, sofizmat rozszerzenia (atakowanie chochoła) i zasada wielkoduszności


Steven Novella 2018-03-14


Dlaczego ludzie kłócą się tak bardzo w komentarzach na platformach mediów społecznościowych? To pytanie zapoczatkowało nową dziedzinę psychologii społecznej, ale częściowa odpowiedź, moim zdaniem, polega na kilku zasadach krytycznego myślenia.  


Częste takie zasady nie funkcjonują jako izolowane idee, są mocno ze sobą splecione. Czasami te zasady są tak ściśle związane, że lepiej omawiać je jako pakiet, ponieważ związek z innymi zasadami jest kluczem do ich zrozumienia.


Zauważyłem, że często spór wynika z przyjmowania fałszywych założeń o tym, co mówi druga osoba lub jaka jest jej motywacja do wypowiedzenia tych słów. Te fałszywe założenia na ogół idą w tym samym kierunku, a jest to zjawisko nazywane przez psychologów podstawowym błędem atrybucji. Jest to tendencja przypisywania zachowania czynnikom zewnętrznym, kiedy chodzi o nasze zachowanie, ale czynnikom wewnętrznym, kiedy analizujemy zachowanie innych.


Jest parę przyczyn tego błędu. Pierwsza jest prosta – żyjemy naszym życiem i dlatego doskonale znamy wszystkie zewnętrzne czynniki, które wpływają na nasze zachowanie. Nie znamy (i możemy być całkowicie nieświadomi) zewnętrznych czynników, które mogą wpływać na zachowanie kogoś innego. Po drugie, chcemy dobrze się czuć, mieć dobrą opinię o sobie, jesteśmy więc bardzo szczodrzy w interpretacji własnych motywacji, osobowości i zdolności. Jesteśmy najbardziej fanatycznymi adwokatami samych siebie.


Kiedy więc widzisz rodzica wrzeszczącego publicznie na dziecko, możesz pomyśleć, że jest złym rodzicem lub gniewnym człowiekiem o niewielkiej samokontroli. Jeśli jednak jesteś tym rodzicem, jest nieprawdopodobne, byś doszedł/doszła do tych samych wniosków. Przypiszesz raczej swoje zachowanie temu, że dziecko było wyjątkowo niegrzeczne i frustrujące, że jesteś wyjątkowo zestresowany/a i że dotarłeś/łaś właśnie do punktu załamania, do jakiego dotarłby każdy rozsądny człowiek.


Uogólniając to: kiedy widzimy jak ktoś robi coś złego, mamy tendencję do zakładania, że jest to zły człowiek, zamiast założenia, że jest to dobry (lub po prostu typowy) człowiek w złej lub niezwykłej sytuacji, albo ktoś, kto zwyczajnie popełnił błąd.


Podobnie, jeśli ktoś przedstawia twierdzenie, z którym nie zgadzamy się, jest łatwe i kuszące założyć, że to ogólnie rzecz biorąc ignorant, nieszczery człowiek, lub może nawet tuba  jakiejś nikczemnej grupy, albo ma jakieś inne, podejrzane motywy. Mamy tendencję przypisywania negatywnych cech tej osobie (jest chciwa, głupia, łatwowierna itd.)  -  zakładania, że jej opinia jest wyłącznie spowodowana czynnikami wewnętrznymi.  


Choć osobowość z pewnością odgrywa rolę, najprawdopodobniej rolę odgrywa także mnóstwo czynników zewnętrznych i mogą one być dominujące.


Tendencja do przypisywania negatywnych cech lub motywacji komuś, z kim nie zgadzamy się, wzmaga się przez pragnienie przedstawienia siebie w pozytywnym świetle. Im bardziej negatywni są nasi postrzegani wrogowie, tym szlachetniejsi jesteśmy my. Ich motywacja jest mroczna, a w porównaniu do tego nasze motywy są czyste.


Tę tendencję podchwyciły i zamieniły na broń grupy ideologiczne. Jest powszechne dla członków takich grup oskarżanie swoich ideologicznych przeciwników o bycie samym złem.


Z eksperymentów psychologicznych wiemy, że negatywne założenia, które wypływają z błędu atrybucji, są najczęściej niesłuszne, że jest prawdopodobne, iż nie mamy niezbędnej informacji, by naprawdę osądzić działania lub wypowiedzi kogoś innego i że jesteśmy niesłychanie stronniczy na własną korzyść. Wynikiem jest często tworzenie ze stanowiska drugiej osoby „chochoła”, jeśli się z nią nie zgadzamy.   


W ten sposób związane są te dwie zasady krytycznego myślenia – błąd atrybucji zachęca do  sofizmatu rozszerzenia (walki z chochołem). Błąd atrybucji może prowadzić do tworzenia karykatury ze stanowiska innej osoby, zbudowanej z nam służących założeń. Sofizmat rozszerzenia otrzymuje dalszą pożywkę przez pragnienie posiadania łatwego celu do obalenia. Możemy także doświadczać dysonansu poznawczego, jeśli ktoś przedstawia zasadny argument przeciwko naszemu stanowisku, a więc możemy rozwiązać ten dysonans przez zmianę tego zasadnego argumentu w niedającego się obronić chochoła.


Wszystkie te siły psychologiczne prowadzą do okopanych obozów ludzi, którzy są pewni, że nie tylko mają rację, ale są szlachetni i prawi, walcząc przeciwko tym innym, którzy nie tylko nie mają racji, ale są nikczemni. Jak to zmienić?


I tutaj wkracza zasada wielkoduszności. Ta zasada stanowi, że należy świadomie zakładać to, co najlepsze, o twoim przeciwniku i jego stanowisku (przynajmniej dopóki nie dowiedzie się czegoś odwrotnego) i argumentować przeciwko najlepszej wersji ich stanowiska (nie przeciwko najsłabszej wersji). Z wielu powodów jest to dobra praktyka.


Jeśli twoim celem jest dotarcie do najmocniejszego stanowiska (niekoniecznie twojego punktu wyjściowego) i poprawienie błędów, to chcesz kwestionowania własnej opinii najlepszymi możliwymi argumentami. Jeśli potrafi ostać się takiemu kwestionowaniu, to jest bardziej prawdopodobne, że jest słuszna.


Zasada wielkoduszności jest jednak potrzebna także do korekty naszej stronniczości i tendencji tłumaczenia wszystkiego na własną korzyść. Ta zasada jest jak korekcyjna soczewka, która usuwa znane wypaczenia z naszego postrzegania. Jesteśmy więc prawdopodobnie znacznie bliżej prawdy w naszym rozumieniu stanowiska kogoś innego lub w interpretowaniu powodów ich zachowania niż kiedy ignorujemy tę zasadę i idziemy za własną stronniczością.


Stosowanie zasady wielkoduszności znaczy, że początkowo powinniśmy powstrzymać się od osądu. Nie wyciągaj pochopnych wniosków w oparciu o początkową lub powierzchowną informację. Pamiętaj, że ludzie są skomplikowani, życie jest skomplikowane i że prawdopodobnie nie posiadasz wszystkich informacji. Kiedy widzisz rodzica, który traci cierpliwość ze swoim dzieckiem, załóż, że nie masz dość informacji, by go sądzić. Możesz także wyobrażać sobie, jakie zewnętrzne czynniki mogły tu zaważyć.


Kiedy sprzeczasz się z kimś, nie buduj chochoła i nie zakładaj, że mają opinie, których nie wypowiedzieli. Kiedy człowiek wyraża pogląd kojarzony z jedną perspektywą, istnieje tendencja do sądzenia, że popiera on każdy pogląd związany z tą perspektywą. Na przykład, jeśli ktoś popiera liberalne stanowisko w jednej sprawie, przyklejamy mu etykietkę liberała i zakładamy, że popiera wszystkie stanowiska liberalne, nawet skrajnie „chochole” stanowiska.


W skrajnych wypadkach możemy znaleźć się w sytuacji, w której dyskutujemy z karykaturalną fikcją, istniejącą tylko w naszych umysłach. Skonstruowaliśmy wewnętrzną narrację i inni ludzie są tylko aktorami w tej narracji. Dlatego możemy poszufladkować ludzi w uproszczone archetypy i tak ich traktować.


Wyłamanie się z nawet łagodniejszych postaci takiej postawy wymaga trzymania się zasady wielkoduszności, która jest niezbędna dla zaangażowania się w znaczącą wymianę z innymi ludźmi. Słuchaj lub czytaj to, co rzeczywiście mówią, próbuj zrozumieć najlepszą interpretację ich stanowiska i nie czyń założeń ani nie wypełniaj luk własną narracją. Jeśli coś wydaje się nie mieć sensu, poproś o wyjaśnienie.


Wreszcie – nie zakładaj, że ludzie są źli lub mają niecne motywy albo negatywne cechy osobowości tylko dlatego, że głoszą opinię, z którą się nie zgadzasz. Oczywiście, istnieją źli ludzie, ale to są wyjątki. Większość ludzi wierzy, że są szlachetni i tak chcą być postrzegani. Jeśli zaczynasz od założenia, że ludzie mają dobre intencje, jest całkiem prawdopodobne, że masz rację i będziesz w stanie sensowniej z nimi dyskutować. Jeśli są psychopatycznymi oszustami, to stanie się jasne, a ty wykazałeś/łaś należytą staranność przez założenie, że może być inaczej.


(Dla wyjaśnienia: to wszystko jest w kontekście dyskusji. Stosowałbym inne zasady wobec kogoś, kto próbuje mi coś sprzedać.)


Tutaj chodzi o ludzi, którzy spotykają się w mediach społecznościowych lub na spotkaniach. Najbardziej uparci, frustrujący i niemający rozeznania ludzie to ci, którzy popełniają błąd atrybucji, czynią chochoła z twoich propozycji i oskarżają cię o mnóstwo negatywnych cech i motywów. Nie bądź taką osobą.


Attribution Error, Straw Men, and the Principle of Charity

1 marca 2018

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska



Steven Novella


Neurolog, wykładowca na Yale University School of Medicine. Przewodniczący i współzałożyciel New England Skeptical Society. Twórca popularnych (cotygodniowych) podkastów o nauce The Skeptics’ Guide to the Universe.  Jest również dyrektorem Science-Based Medicine będącej częścią James Randi Educational Foundation (JREF), członek Committee for Skeptical Inquiry (CSI) oraz członek założyciel Institute for Science in Medicine.

Prowadzi blog Neurologica.


Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nauka

Znalezionych 1467 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Ideolodzy: dlaczego nauczanie genetyki musi mieć charakter społeczno-polityczny   Coyne   2024-03-19
Przepływ genów od neandertalczyków i denisowian do ludzi „współczesnych” i odwrotnie   Coyne   2024-03-14
Wejdź – skoro nalegasz   Tonhasca Júnior   2024-03-09
Czy “bezpłciowe” bakterie tworzą biologiczne gatunki?   Coyne   2024-03-06
Carl Zimmer o gatunkach i ochronie     2024-02-29
Kolejna błędna próba skorygowania ewolucji   Coyne   2024-02-22
Ryjący w ziemi przedsiębiorcy   Tonhasca Júnior   2024-02-15
Olbrzymie armie o niezliczonych umiejętnościach    Tonhasca Júnior   2024-02-08
Wejdź, powiedziała, dam ci schronienie przed burzą   Tonhasca Júnior   2024-01-15
Czy ludzie wyewoluowali w wodzie?   Coyne   2024-01-08
Jak upadają wielcy   Tonhasca Júnior   2024-01-04
Oczy reniferów zmieniają kolor, żeby łatwiej im było dostrzec jadalne porosty   Coyne   2023-12-30
Życzliwi przestępcy   Tonhasca Júnior   2023-12-28
Conor Friedesdorf (i Alexander Barvinok) o ideologicznym przymusie na amerykańskich uczelniach   Coyne   2023-12-26
Zdumiewający manipulatorzy   Tonhasca Júnior   2023-12-25
Nie gryzie się ręki, która cię zapyla   Tonhasca Júnior   2023-10-19
Rewolucja komunikacyjna   Hannam   2023-10-18
BBC szerzy propagandę rolnictwa organicznego, a biedni na świecie cierpią   i Kathleen Hefferon   2023-10-13
Niezwykły przypadek koewolucji i specyficzności zapylacz/storczyk   Coyne   2023-10-07
Płeć męska lub żeńska: nie ma nic pomiędzy   Elliot   2023-10-03
Myślenie intuicyjne i analityczne   Novella   2023-09-29
„Kryzys klimatyczny” to mistyfikacja   Williams   2023-09-25
Jak (i dlaczego) ośmiornica edytuje swój RNA   Lewis   2023-09-23
„Najbardziej znany zabójca ludzi”: jakie są prawdziwe początki XIV-wiecznej Czarnej Śmierci?   Lewis   2023-09-15
Do jakiego stopnia pary mają wspólne cechy?   Novella   2023-09-14
Kenia daje zielone światło 58 projektom GMO – naukowcy na całym świecie kontynuują badania w dziedzinie biotechnologii, mimo procesów sądowych i dezinformacji   Ombogo   2023-09-08
Lancet atakuje anty-przebudzenie, a czytelnik odpowiada   Coyne   2023-08-24
Więcej wyrafinowanej teologii: uczony religijny zastanawia się, czy neandertalczycy mieli nieśmiertelne dusze   Coyne   2023-08-16
Aktywiści anty-GMO w Afryce szerzą mity i strach, ale nie przedstawiają żadnych naukowych dowodów   Abutu   2023-08-14
Mało znana strona ryjkowców   Tonhasca Júnior   2023-08-11
Dlaczego nie można być osobą transrasową?   Coyne   2023-08-10
Walka z malarią za pomocą inżynierii genetycznej   Novella   2023-08-08
Jak restrykcje Unii Europejskiej podsycały głosy przeciwko GMO, jak również głód na globalnym Południu, a zwłaszcza w Afryce   Oria   2023-08-02
Nieznośni mali pomocnicy   Tonhasca Junior   2023-07-29
Macedońskie skarby   Tonhasca Júnior   2023-07-26
GMO i motyle   Novella   2023-07-25
Narzucanie ideologii naturze: Kew Garden celebruje „rośliny queer”   Coyne   2023-07-24
Smak miesiąca   Tonhasca Júnior   2023-07-20
Kłopoty na wylocie   Szczęsny   2023-07-18
Ideologiczne podważanie biologii   i Luana S. Maroja   2023-07-17
Role mężczyzn i kobiet w polowaniu, raz jeszcze   Coyne   2023-07-15
David Hillis o specjacji   Coyne   2023-07-13
Niechętni dawcy i pracowici biorcy   Tonhasca Júnior   2023-07-08
Grube problemy z jelitem   Szczęsny   2023-07-07
Badaczka z Leakey Foundation twierdzi, że kości orangutanów mówią nam, że biologiczna płeć jest spektrum, a nie binarna   Coyne   2023-06-30
Przez dziurkę od klucza   Szczęsny   2023-06-24
Nowa (nie podparta żadnymi dowodami) hipoteza, która eliminuje role płciowe w społecznościach łowców-zbieraczy   Coyne   2023-06-22
Błędne wyobrażenia o ewolucji   Coyne   2023-06-16
Influencerzy z podziemia   Tonhasca Júnior   2023-06-13
Jak wyewoluowało ubarwienie ostrzegawcze?   Coyne   2023-06-12
„San Francisco Chronicle” bardzo myli się w sprawie biologicznej płci   Coyne   2023-06-09
Kolczasty problem   Tonhasca Júnior   2023-06-06
Wpaść w amok. Empiryczna analiza szaleńczych zabójstw pokazuje, że wyłaniają się dwa różne wzorce.   King   2023-06-03
Błędna krytyka genetycznych testów na pochodzenie   Coyne   2023-06-02
Zdatny do lotu   Tonhasca Júnior   2023-06-01
‘Raniąca’ idea merytorycznych podstaw nauki    i Jerry Coyne   2023-05-29
Główny problem w filogenezie zwierząt wydaje się być rozwiązany   Coyne   2023-05-26
Americana   Tonhasca Júnior   2023-05-24
Czy uprawa jabłek odzwierciedla bigoterię?   Coyne   2023-05-18
Kenia: Musimy zająć się brakiem bezpieczeństwa żywnościowego, ale najpierw musimy położyć kres dezinformacji na temat upraw modyfikowanych genetycznie   Oria   2023-05-16
Czytanie myśli z fMRI i AI   Novella   2023-05-05
Jest lepiej niż myślisz   Lomborg   2023-05-03
Dwudziestu dziewięciunaukowców publikuje artykuł w obronie merytorycznych podstaw w nauce     2023-05-01
Niewygodna historia   Ferguson   2023-04-28
Biologia rezygnacji z działania: kiedy kontynuować, a kiedy spasować   Coyne   2023-04-26
Porywacze ciał   Tonhasca Júnior   2023-04-25
Porażka jest kluczowym składnikiem innowacji   Ridley   2023-04-22
Używanie roślin jako biofrabryk   Novella   2023-04-14
Dawno zmarli przemawiają do nas   Tonhasca Júnior   2023-04-12
Wątpliwi pomocnicy    Tonhasca Júnior   2023-04-08
Uganda: aktywiści przeciwni biotechnologii szerzą dezinformację   Wetaya   2023-04-05
Anglia pozwala na uprawy poddane edycji genów   Novella   2023-04-03
Recenzja z książki  Can “The Whole World” Be Wrong?   Rose   2023-04-01
Psychologia ewolucyjna dla początkujących   Coyne   2023-03-27
“Konwergentna” ewolucja mrówek grzybiarek Starego i Nowego świata   Coyne   2023-03-23
Gigantyczna armia małych zabójców   Tonhasca Júnior   2023-03-22
Colin Wright broni binarności płci u zwierząt   Coyne   2023-03-15
AI: gorąca randka z “Sydneyem ”   Gotefridi   2023-03-15
Zmienić język w ekologii i biologii ewolucyjnej! Przykład anemii sierpowatej   Coyne   2023-03-13
Wzrost liczby nieobecnych ojców i towarzyszące temu społeczne problemy   Geary   2023-03-11
No pasarán    Tonhasca Júnior   2023-03-04
Dezinformacja o GMO: Kenijczykom będzie trudno podejmować racjonalne decyzje i to może kosztować życie   Mykonyo   2023-02-24
Twardy kwiat do zgryzienia    Tonhasca Júnior   2023-02-22
ChatGPT niemal zdaje lekarski egzamin końcowy   Novella   2023-02-21
“Rogi” trylobitów mogły być używane jako broń w walkach między samcami   Coyne   2023-02-15
Postmodernizm obnażony   Dawkins   2023-02-14
Powody naszych wierzeń. Jak i dlaczego irracjonalność trzyma nas w swoich szponach i jak możemy z tym walczyć?   Pinker   2023-02-13
Kiedy zapada noc i ziemia jest ciemna   Tonhasca Júnior   2023-02-10
W nowej książce jest słuszna krytyka idei, że są lepsze i gorsze gatunki, ale jest także błędne twierdzenie, że gatunki nie są realne   Coyne   2023-02-06
Kolczatki wydmuchują bąbelki śluzu z nosa, żeby się ochłodzić   Coyne   2023-02-02
Mali i zręczni influencerzy   Tonhasca Júnior   2023-01-31
Dowody na ewolucję: Bezwłose zwierzęta mają martwe geny na sierść   Coyne   2023-01-23
Krew, znój, łzy i pot   Tonhasca Júnior   2023-01-19
Bąkojady czyszczą nosorożce   Coyne   2023-01-18
Mózg używa geometrii hiperbolicznej   Novella   2023-01-16
O wspaniały nowy świecie   Tonhasca Júnior   2023-01-12
Ciepło zabija. Zimno zabija wielu więcej   Jacoby   2023-01-09
Po co badać przestrzeń kosmiczną?   Jacoby   2023-01-04
Rdzenni Amerykanie żądają doczesnych resztek pumy z Griffith Park   Coyne   2023-01-03
Świetny artykuł o epigenetyce   Coyne   2022-12-30

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk