Zwierzęta, które odżywiają się padliną lub odchodami traktujemy jako najniższą możliwą postać życia, obojętni wobec faktu, że układ odpornościowy padlinożerców i koprofagów oraz ich skuteczność w zdobywaniu pożywienia znacznie przewyższają nasze.

Moja kariera harcerza była bardzo krótka i nieciekawa – po prostu nie mogłem znieść tego, że ktoś organizuje mi aktywności, a myśl o noszeniu munduru napełnia mnie przerażeniem do dzisiaj. Zdobyłem jednak cenną naukę na jednej z harcerskich wypraw: jeśli puszka z mięsem wydaje się być wypuczona, wyrzuć ją. Botulizm, śmiertelna choroba wywoływana przez bakterię Clostridium botulinum, jest czymś, z czym nasz układ odpornościowy nie daje sobie rady, nie jest więc zaskakujące, że nasz gatunek wyewoluował wrodzoną odrazę do organizmów martwych lub gnijących. Ta awersja chroni nas przed kontaktem z innymi szkodliwymi mikroorganizmami, które powodują takie choroby jak salmonella, wąglik lub cholera. Niestety, ta sama odraza powoduje, że z pogardą traktujemy stworzenia odporne na śmiertelne skutki tych patogenów. Zwierzęta, które odżywiają się padliną lub odchodami traktujemy jako najniższą możliwą postać życia, obojętni wobec faktu, że układ odpornościowy padlinożerców i koprofagów oraz ich skuteczność w zdobywaniu pożywienia znacznie przewyższają nasze.

Dwa wydarzenia w 2013 r. spowodowały, że zacząłem myśleć o rzeszach tych niedocenianych, ale mających istotne znaczenie członków społeczności zwierzęcych. Pierwszym było badanie biologiczne, które prowadziłem na wyżynie Cheringoma w Parku Narodowym Gorongosa w kwietniu i maju. Wśród wielu grup organizmów były żuki gnojaki, bohatersko zbierane przez Bruno de Medeiros, który do znudzenia musiał znosić powtarzające się dowcipy o jego „przynęcie”. Ostatecznie jednak Bruno dowiódł nie tylko, że Gorongosa ma zaskakująco bogatą faunę tych owadów, wskazującą na bogatą i zróżnicowaną faunę kręgowców, ale że niektóre z tych żuków zarówno były piękne, jak też charakteryzowały się fascynującymi zachowaniami. We wcześniejszym poście na tym blogu wspominam o niektórych znaleziskach.

Idąc śladami wyposażonego w nadajnik lwa, weterynarz z Gorongosa, Rui Branco (po prawej) doprowadził nas do świeżo zabitej antylopy szablorogiej.

Wróciłem do Gorongosa we wrześniu i tym razem miałem przywilej obserwowania w akcji innego niezwykłego, niemniej zdumiewająco niedocenianego zwierzęcia – sępa. Obserwowanie, jak żerowały na padlinie antylopy zabitej przez lwy, było dla mnie najważniejszym wydarzeniem w 2013 r. A to znaczy bardzo dużo, biorąc pod uwagę, że był to rok, kiedy widziałem pareczniki z piórami, kocie modliszki, zjadające żaby pająki, wykrywające bomby szczury i mrówki, które nie mogą chodzić. Sępy są ptakami, wiem, ale uważam, że zasługują na honorowe członkostwo w Mniejszej Większości, chociażby ze względu na braku szacunku dla tych ptaków – podobny zresztą do braku szacunku dla większości stworzeń, które wyglądają lub zachowują się w sposób niepodobny do nas, wspaniałych istot ludzkich.

Kiedy lwy odeszły, około pięćdziesiąt sępów afrykańskich (Gyps africanus) rzuciło się na padlinę.

Sępy jednak – dwie niespokrewnione grupy ptaków, które upodobniły się wyglądem i zachowaniem – są zarówno fascynujące, jak niezwykle piękne. W Nowym Świecie członkowie rodziny Catharitidae i w Starym Świecie niektórzy członkowie Accipitridae wyewoluowały umiejętność szybkiego znajdowania padliny dużych kręgowców i żerowania na niej. Musiały w tym celu rozwinąć zdolność wywęszenia jej z odległości wielu kilometrów, który to wyczyn wymagał niezwykle rozwiniętych guzków węchowych w jamie nosowej, zwiniętych i wyściełanych nabłonkiem unerwionym nerwem węchowym. Co ciekawe, wcześni przyrodnicy snuli przypuszczenia, że sępy zawdzięczają zdolność znajdowania padliny tajemniczemu „zmysłowi okultystycznemu”. Bardziej pragmatyczni i racjonalni naukowcy zrozumieli, że niesłychany węch sępów można wykorzystać i pod koniec lat 1930. Union Oil Company zaczęła wstrzykiwać metanotiol, substancję produkowaną przez gnijące mięso, do rurociągów, żeby zwabione zapachem do miejsc wycieku ropy, sępniki różowogłowe informowały o uszkodzeniach.

Jeszcze bardziej imponująca jest zdolność oparcia się truciznom wytwarzanym przez C. botulinum, Salmonella, Bacillus anthracis, Vibrio cholerae i inne śmiertelne patogeny. Ich pierwszą linią obrony jest, o dziwo, unikanie zepsutego mięsa. Wbrew powszechnemu przekonaniu, sępy wolą mięso świeżo zabitych zwierząt i stare, rozkładające się mięso jedzą tylko w przypadku skrajnej desperacji. Nawet jednak kiedy jedzą mięso zakażone tymi bakteriami, niezwykle wysoka kwasowość ich żołądków zabija niemal wszystko, co mogło żyć w padlinie. Soki żołądkowe sępów mają poziom pH 0,2-0,8 – w zasadzie odpowiednik czystego kwasu solnego (u ludzi zazwyczaj jest to 2,0 do 3,5). Ta wysoka kwasowość pozwala im także trawić kości, a orłosęp (Gypaetus barbatus) jest jedynym kręgowcem żerującym wyłącznie na kościach (nawet hiena cętkowana je kości tylko sporadycznie). A dodatkowo do tego wszystkiego sępy mają niewiarygodnie skuteczny układ odpornościowy, który reaguje na patogeny tak, że są, praktycznie rzecz biorąc, niepodatne na zakażenia i choroby. Niektórzy to zauważyli i w Kolumbii picie krwi sępa uważa się za skuteczną terapię na raka (chociaż skuteczność takiego leczenia nie została jeszcze oceniona przez społeczność medyczną).

Jak okrutne dzieci, szydzące z tych, którzy są inni i często bardziej utalentowani, cały nasz gatunek szykanuje te organizmy, które nie podporządkowują się naszym koncepcjom normalności. Mówimy sobie, że żuki gnojaki i sępy są odrażające, ale sądzę, że w głębi ducha po prostu zazdrościmy.

Mówimy sobie, że sępy są brzydkie i obrzydliwe, ale sądzę, że jesteśmy po prostu zazdrośni o ich lepsze możliwości i sprawność przetrwania.

Victims of our deficiencies

The Smaller Majority, 31 grudnia 2013

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska

Piotr (Peter) Naskręcki

Entomolog, fotograf, popularyzator nauki. Ukończył studia na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, doktorat na University of Connecticut, pracuje w Museum of Comparative Zoology, Harvard University.

Piotr Naskręcki prowadzi znakomity blog naukowy The Smaller Majority. Jego zdjęcia owadów (i nie tylko owadów) fascynują i kuszą, żeby je sobie natychmiast ściągnąć. Nie należy tego jednak robić bez pozwolenia, gdyż zarówno zdjęcia, jak i teksty zastrzeżone są prawami autorskimi.

Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj

Nauka

Znalezionych 1476 artykuły.

Tytuł	Autor	Opublikowany

Kameleon przekazuje różne informacje różnymi częściami ciała	Yong	2013-12-14
Paradoksalne cechy genetyki inteligencji	Ridley	2013-12-18
Wielki skandal z biopaliwami	Lomborg	2013-12-19
Przedwczesna wiadomość o śmierci samolubnego genu	Coyne	2013-12-22
Czy jest życie na Europie?	Ridley	2013-12-22
Nowa data udomowienia kotów: około 5300 lat temu – i to w Chinach	Coyne	2013-12-26
Na Zeusa, natura jest przeżarta rują i korupcją	Koraszewski	2013-12-26
Proces cywilizacji	Ridley	2013-12-28
Jak karakara wygrywa z osami	Cobb	2013-12-29
Żebropławy, czyli dziwactwa ewolucji	Coyne	2013-12-30
Czy może istnieć sztuka bez artysty?	Wadhawan	2013-12-30
Zderzenie mentalności	Koraszewski	2014-01-01
Skrzydlaci oszuści i straż obywatelska	Young	2014-01-02
Delfiny umyślnie narkotyzują się truciznami rozdymków	Coyne	2014-01-04
Długi cień anglosfery	Ridley	2014-01-05
Ciemna materia genetyki psychiatrycznej	Zimmer	2014-01-06
Co czyni nas ludźmi?	Dawkins	2014-01-07
Twoja choroba na szalce	Yong	2014-01-08
Czy mamut włochaty potrzebuje adwokata?	Zimmer	2014-01-09
Pradawne rośliny kwitnące znalezione w bursztynie	Coyne	2014-01-10
Ratując gatunek możesz go niechcący skazać	Yong	2014-01-11
Ewolucja ukryta w pełnym świetle	Zimmer	2014-01-13
Koniec humanistyki?	Coyne	2014-01-15
Jak poruszasz nogą, która kiedyś była płetwą?	Yong	2014-01-16
Jak wyszliśmy na ląd, kość za kością	Zimmer	2014-01-19
Twoja wewnętrzna mucha	Cobb	2014-01-22
Ukwiał żyje w antarktycznym lodzie!	Coyne	2014-01-25
Dlaczego poligamia zanika?	Ridley	2014-01-26
Wspólne pochodzenie sygnałów płodności	Cobb	2014-01-28
Ewolucja i Bóg	Coyne	2014-01-29
O delfinach, dużych mózgach i skokach logiki	Yong	2014-01-30
Dziennikarski „statek upiorów” Greg Mayer	Mayer	2014-01-31
Dlaczego leniwce wypróżniają się na ziemi?	Bruce Lyon	2014-02-02
Moda na kopanie nauki	Coyne	2014-02-03
Neandertalczycy: bliscy obcy	Zimmer	2014-02-05
O pochodzeniu dobra i zła	Coyne	2014-02-05
Sposób znajdowania genów choroby	Yong	2014-02-07
Czy humaniści boją się nauki?	Coyne	2014-02-07
Kiedy zróżnicowały się współczesne ssaki łożyskowe?	Mayer	2014-02-10
O przyjaznej samolubności	Koraszewski	2014-02-12
Skąd wiesz, że znalazłeś je wszystkie?	Zimmer	2014-02-15
Nauka odkrywa nową niewiedzę o przeszłości	Ridley	2014-02-18
Żyjące gniazdo?	Zimmer	2014-02-19
Planeta tykwy pospolitej	Zimmer	2014-02-21
Nowe niezwykłe skamieniałości typu “Łupki z Burgess”	Coyne	2014-02-22
Dziennik z Mozambiku: Pardalota	Naskręcki	2014-02-23
Wskrzeszona odpowiedź z kredy na “chorobę królów”	Yong	2014-02-26
Dziennik z Mozambiku: Sybilla		2014-03-01
Spojrzeć ślepym okiem	Yong	2014-03-02
Intelektualne danie dnia The Big Think	Coyne	2014-03-04
Przeczołgać się przez mózg i nie zgubić się	Zimmer	2014-03-05
Gdzie podziewają się żółwiki podczas zgubionych lat?	Yong	2014-03-10
Supergen, który maluje kłamcę	Yong	2014-03-14
Idea, którą pora oddać na złom	Koraszewski	2014-03-15
Zwycięstwa bez chwały	Ridley	2014-03-17
Twarde jak skała	Naskręcki	2014-03-18
Pasożyty informacyjne	Zimmer	2014-03-19
Seymour Benzer: humor, historia i genetyka	Cobb	2014-03-21
Kto to był Per Brinck?	Naskręcki	2014-03-23
Potrafimy rozróżnić między przynajmniej bilionem zapachów	Yong	2014-03-25
Godzina Ziemi czyli o celebrowaniu ciemności	Lomborg	2014-03-27
Słonie słyszą więcej niż ludzie	Yong	2014-03-30
Niebo gwiaździste nade mną, małpa włochata we mnie	Koraszewski	2014-03-31
Wielkoskrzydłe	Naskręcki	2014-04-02
Najstarsze żyjące organizmy	Coyne	2014-04-03
Jak zmienić bakterie jelitowe w dziennikarzy	Yong	2014-04-06
Eureka! Sprytne wrony to odkryły	Coyne	2014-04-07
Sukces upraw GM w Indiach	Lomborg	2014-04-09
Wirus, który sterylizuje owady, ale je pobudza	Yong	2014-04-12
Przystosować się do zmiany klimatu	Ridley	2014-04-14
Jeden oddech, który zmienił planetę	Naskręcki	2014-04-16
Najgorsze w karmieniu komarów jest czekanie	Yong	2014-04-17
Kłopotliwa podróż w przyszłość	Ridley	2014-04-19
Pierwsze spojrzenie na mikroby współczesnych łowców zbieraczy		2014-04-23
Seksizm w nauce o jaskiniowych owadach	Coyne	2014-04-26
Musza bakteria zaprasza inne muszki na uczty owocowe	Yong	2014-04-27
Zachwycający rabuś, który liczy sto milionów lat	Cobb	2014-04-28
Mądrość (małych) tłumów	Zimmer	2014-04-29
Tak bada się ewolucję inteligencji u zwierząt	Yong	2014-05-02
Fantastyczna mimikra tropikalnego pnącza	Coyne	2014-05-03
Dlaczego większość zasobównie wyczerpuje się	Ridley	2014-05-04
Pomidory tworzą pestycydy z zapachu swoich sąsiadów	Yong	2014-05-07
Potrawy z pasożytów	Zimmer	2014-05-08
Technologia jest często matką nauki, a nie odwrotnie	Ridley	2014-05-09
Montezuma i jego flirty	Coyne	2014-05-11
Insekt dziedziczy mikroby z plemnika taty	Yong	2014-05-12
Polowanie na nietoperze	Naskręcki	2014-05-14
Zmień swoje geny przez zmianę swojego życia	Coyne	2014-05-15
Obrona śmieciowego DNA	Zimmer	2014-05-17
Gdzie są badania zwierzęcych wagin?	Yong	2014-05-20
Niemal ssaki	Naskręcki	2014-05-21
Zobaczyć jak splątane są gałęzie drzewa	Zimmer	2014-05-23
Dlaczego ramiona ośmiornicy nie plączą się	Yong	2014-05-24
Niezwykły pasikonik szklany	Naskręcki	2014-05-27
Wąż zgubiony i ponownie odnaleziony	Mayer	2014-05-28
Niespodziewani krewni mamutaków	Yong	2014-05-30
Trochę lepszy świat	Ridley	2014-05-31
Tam, gdzie są ptaki	Mayer	2014-06-01
Ewolucja, ptaki i kwiaty	Coyne	2014-06-02
Jestem spełniony	Naskręcki	2014-06-04

« Poprzednia strona Następna strona »