Prawda

Niedziela, 4 maja 2025 - 21:16

« Poprzedni Następny »


Zmień swoje geny przez zmianę swojego życia


Jerry Coyne 2014-05-15


Znowu Deepak i Tanzi! O Panie, kiedy ci ludzie przestaną obiecywać, że możesz zmienić swoje geny przez zmianę stanu swojego umysłu? Wydanie “World” w PuffHo z tego tygodnia zajmuje się jak zwykle krzykliwą reklamą Deepaka Chopry i Rudy’ego Tanziego w artykule pod tytułem “Deepak Chopra on how to modify your own genes. [Deepak Chopra o tym, jak zmodyfikować swoje geny].

Jest to czysta szarlataneria, która twierdzi, że możemy trwale zmienić nasze geny przez zmianę naszych myśli i stylu życia. Wyobraź sobie: mieć pokojowo nastawione dzieci tylko dzięki temu, że uprawiasz medytację! Jeśli tylko potrafisz myślami wydostać się z depresji klinicznej, być może – nawet jeśli depresja jest dziedziczna w twojej rodzinie – zredukuje to niebezpieczeństwo, że twoje dzieci będą cierpiały na depresję!


Uważam ten artykuł za poważne i szkodliwe wypaczenie nauki. Jego autorka, Kathleen Miles, jest kierowniczką działu w redakcji PuffHo World bez wartego wspomnienia wykształcenia biologicznego. I to widać, gdyż bez skrzywienia się i bez słowa krytyki połyka ona niesmaczną papkę serwowaną przez Tanziego i Choprę. Zdekonstruujmy ten niedorzeczny artykuł, który, na szczęście, jest krótki. (Ma także dwa wideo.)


Lekarz i autor bestsellerów Deepak Chopra ma dające siłę przesłanie: możesz zmodyfikować swoje geny dzięki własnym działaniom i zachowaniom.


“Dosłownie metabolizujemy coś, co jest tak ulotne, jak doświadczenie lub też znaczenie” – powiedział Chopra w wywiadzie w tym tygodniu dla Milken Institute Global Conference w Beverly Hills w Kalifornii. „Jeśli ktoś mówi ‘Kocham cię’, a ja ją kocham, nagle czuję się wspaniale i wytwarzam rzeczy takie jak oksytocynę, dopaminę, serotoninę i opiaty. A jeśli ktoś mówi ‘Kocham cię’, a ja uważam, że manipuluje mną, nie wytwarzam ich. Wytwarzam kortyzol i adrenalinę”.


W całym artykule widzimy splecenie dwóch rzeczy: zmiany w ekspresji genów kontra zmiany w strukturze samych genów. Oczywiście, kiedy organizm reaguje fizjologicznie lub zachodzi aktywność neuronalna, zaangażowane są geny, albo przez wytworzenie hormonów lub neuroprzekaźników, albo przez aktywowanie, by wytworzyć ich więcej. Geny są także zaangażowane w przekablowaniu mózgu w świetle doświadczenia. Jest to jednak zróżnicowana aktywacja genów, które same pozostają strukturalnie niezmienione. Ich sekwencja nie zmienia się: są tylko włączane i wyłączane.


Jest to znane od lat, ale Tanzi i Chopra umyślnie (a przynajmniej tak sądzę) mieszają ekspresję genów (jak w drugim akapicie powyżej) ze strukturą genów, jak w akapicie poniżej:


Jeśli pewne doświadczenia zdarzają się wystarczająco wiele razy, mogą wpłynąć na to, jak geny ulegają ekspresji i jak są upakowane bez zmieniania DNA, powiedział profesor Rudi Tanzi z Harvard Medical School. To zjawisko, zwane epigenetyką, zdobywa coraz większa popularność wśród naukowców.


“Każde doświadczenie spowoduje zmiany chemiczne w twoim organizmie i w twoim mózgu, a te zmiany chemiczne spowodują następnie zmiany genetyczne” – powiedział Tanzi, który niedawno napisał książkę wraz z Choprą: Super Brain. “Jeśli te zmiany genetyczne zachodzą wystarczająco często i z wytrwałością, może to prowadzić do modyfikacji tych genów w taki sposób, że w przyszłości reagują tak samo, ponieważ zostały wytrenowane”.


Chociaż nie jest to typowy rezultat, mamy informację o takich modyfikacjach przekazywanych następnym pokoleniom w czymś, co znane jest jako między pokoleniowa ewolucja epigenetyczna.


No cóż, epigenetyka to nie jest zróżnicowana ekspresja niezmienionych genów, ale zmiana strukturalna genów (co samo w sobie może zmienić ich ekspresję) przez modyfikację sekwencji ich DNA – zazwyczaj przez przyczepienie grup metylowych (jeden atom węgla i trzy atomy wodoru) do określonych zasad DNA. Modyfikacja epigenetyczna genów także jest znana od dłuższego czasu, może wpłynąć na ekspresję genów i może być adaptacyjna, jak w sytuacjach, kiedy geny męskie i żeńskie są w różny sposób metylowane i ulegają różnej ekspresji. Wszystkie jednak zmiany adaptacyjne, jakie znamy, same są zakodowane w DNA; to jest, DNA ma sekwencje, które mówią innym częściom DNA, by stały się epigenetycznie modyfikowane w adaptacyjny sposób.


Nie to jednak mają na myśli ludzie tacy jak Chopra i Tanzi, kiedy mówią o epigenetyce. Chodzi im o to, że zmiany w DNA nie pochodzą z samego kodu DNA, ale ze środowiska, a potem zostają dziedziczone. Istotnie, takie „lamarckowskie” zmiany w modyfikacji DNA mogą zachodzić pod wpływem środowiska i być dziedziczone – ale nie dłużej niż przez kilka pokoleń. Nie jest to stabilna forma dziedziczenia, a więc nie odgrywa roli w ewolucji ani (jak ci panowie powtarzali wielokrotnie) w zmianie genów twoich dzieci. Takie modyfikacje nigdy, na ile mi wiadomo, nie były podstawą adaptacji biologicznej, ponieważ znikają po kilku pokoleniach. Wszystkie adaptacje ewolucyjne, o których wiem, po zbadaniu okazują się być konsekwencją zmian sekwencji zasad DNA. Wykazano, że żadna z nich nie była spowodowana środowiskowymi modyfikacjami DNA.


Tanzi i Chopra jednak używają kilku niestabilnych przykładów znalezionych w laboratoriach, by zbudować wielki gmach poradników samopomocy. Oto, co mówią:


Na przykład, Tanzi powiedział, że badanie opublikowane w grudniu w piśmie “Nature Neuroscience” doniosło, iż myszy dziedziczą pamięć zapachów od swoich ojców – nawet kiedy potomstwo nigdy nie spotkało ojca, ani samo nie doświadczyło danego zapachu. W badaniu stwierdzono także, że trzecie pokolenie myszy rodziło się z tą samą pamięcią zapachu.


“Gdyby mi to ktoś powiedział pięć lat temu, uznałbym, że jest to science-fiction” – powiedział Tanzi o międzypokoleniowej ewolucji epigenetycznej. „Kiedy o tym mówisz, konserwatywni biolodzy ewolucyjni, darwiniści, wystąpią z atakiem na ciebie”.   


Podejrzewam, że przez “konserwatywnych biologów ewolucyjnych” Tanzi (który groził mi zaskarżeniem o zniesławienie) rozumie mnie i zapewne Dawkinsa oraz innych, którzy krytykowali Tanziego i Choprę. W końcu jesteśmy irytującymi pchłami na ciele szarlatanerii, żądając dowodów na ich twierdzenia. Problem z przykładem myszy polega na tym, że, jak wszystkie modyfikacje epigenetyczne, nie wykazano, że jest stabilny poza drugie pokolenie. 


A oto wiele mówiące przyznanie Tanziego (moje podkreślenie):


Choć naukowcy znaleźli dowody na zmiany epigenetyczne, które przekazywane są u myszy i wioślarek, Tanzi zauważył, że istnieją tylko dowody poszlakowe, iż zjawisko to zachodzi również u ludzi.


Niemniej podkreślił, że związek między działaniami a naszymi genami jest wyraźny.


“Mózg nie jest statyczny. Jest dynamiczny. Zmienia się cały czas – powiedział Tanzi. – A ty kierujesz tym, jak się zmienia”.


Aha – żadnych  dowodów u ludzi. Niemniej Pociąg Szarlatanerii ruszył ze stacji i nic nie przekona tych dwóch panów, by dostarczali poprawnych informacji o badaniach, bo sprzedają książki i CD o tym, jak możemy zmienić nasze geny przez zmianę zachowania. Nie mam nic przeciwko ludziom oddającym się spekulacjom, co może dziać się w ludzkich organizmach, przy braku jakichkolwiek dowodów, ale uważam za nieetyczne używanie tych bezpodstawnych spekulacji do sprzedawania ich łatwowiernej publiczności.


Proszę zwrócić uwagę na argument Tanziego w powyższym akapicie, że mózg jest “dynamiczny” i „zmieniający się cały czas”. Oczywiście, że to robi: zmienia się za każdym razem, kiedy otrzymujemy informację od zmysłów, mamy jakąś myśl lub odczuwamy jakąś emocję. No to co? Nie mówi to absolutnie niczego o modyfikacji genów. I powiedzenie: „ty kierujesz tym, jak się zmienia”, wprowadza nieco w błąd. Jako determinista, nie sądzę, że siedzimy za kierownicą (a, nawiasem mówiąc, co Tanzi rozumie przez „ty”?). Nawet jeśli nie jesteś deterministą, musisz przyznać, że zmiany w mózgu często nie mają nic wspólnego z wolą. Jeśli masz trwałą traumę po jakimś koszmarnym przeżyciu lub jeśli twoją pamięć zmienia jakieś zewnętrzne wydarzenie, to dzieje się to bez twojej świadomej woli.


Aby zobaczyć, jak daleko posuwają się ci dwaj faceci, oto dwa wideo z artykułu w PuffHo, opisane następująco:


Deepak Chopra, lekarz i autor bestsellerów, oraz Rudy Tanzi, profesor z Harvard Medical School, rozmawiali z Kathleen Miles, redaktorką z “WorldPost”, podczas Milken Institute Global Conference w Beverly Hills w Kalifornii 28 kwietnia 2014 r.


Są krótkie, więc je obejrzyj. Znajdziesz tu Himalaje szarlatanerii!


Zauważcie twierdzenie Chopry: “Nie ma żadnego doświadczenia jakiegokolwiek rodzaju, które nie zostaje metabolizowane w regulację genową i neuroplastyczność”. Metabolizowane? Co przez to rozumie? Jeśli chodzi mu o to, że doświadczenia wpływają na ekspresję genów, które już mamy, to wszystko w porządku. I jeśli rozumie przez to, że doświadczenia zmieniają okablowanie mózgu, to także to jest prawdą. Ale po 1:45 minuty na wideo wtrąca się Tanzi i mówi, że te zmiany chemiczne w mózgu powodują zmiany genetyczne, które mogą być przekazywane. A to jest po prostu wypaczanie rzeczywistości; nie mamy pojęcia o tym, czy może się to zdarzyć w naszym gatunku (ani być stabilne w jakimkolwiek gatunku), a mamy znaczne dowody świadczące przeciwko temu.


Tutaj jest drugie wideo, w którym Tanzi znowu sugeruje, że jeśli uczynisz siebie niedepresyjnym, możesz zmienić skłonność swoich dzieci do depresji. Gwoli sprawiedliwości trzeba dodać, że przyznaje on, iż w odniesieniu do ludzi dane są wątłe (tj. nieistniejące), ale przechodzi następnie do omówienia chwilowych modyfikacji epigenetycznych widzianych u innych gatunków.


Na wideo (2:30) Tanzi zbywa krytykę “konserwatywnych biologów ewolucyjnych” tym, że „nie dokonują eksperymentów, ale ograniczają się do licznych pouczeń”. Czuję się głęboko urażony, bo spędziłem całe moje życie zawodowe na robieniu eksperymentów  (czy powinienem zagrozić Tanziemu pozwem?) i mapowaniu różnic genetycznych między gatunkami. Następnie mówi on, że biologia jest „samoorganizująca się”: żargon, który w zasadzie nic nie znaczy.


Moje trzy wnioski.

1. Chopra uprawia swoje stare sztuczki, próbując zbudować reputację i fortunę na nieudowodnionych tezach (jak również na zaciemnianiu istniejącej nauki). Podtrzymuję mój pogląd, że jest to całkowity szarlatan i mam mu za złe wypaczanie rzetelnej nauki, żeby wprowadzić w błąd ludzi i nabić kieszeń.


2. Jego partner w tym przedsięwzięciu, Tanzi, wyrządzi wielką szkodę swojej reputacji (jest profesorem na Harvardzie) przez nie tylko zadawanie się z szarlatanem Choprą, ale przez propagowanie koncepcji modyfikacji epigenetycznych w naszych mózgach bez żadnych wspierających te twierdzenia dowodów. Gdybym był kolegą Tanziego, namawiałbym go, by odsunął się od Chopry tak daleko, jak to możliwe.


Jest jednak możliwe, że ci faceci do pewnego stopnia mają rację – to jest, może istnieć kilka trwale dziedziczonych modyfikacji naszych genów, spowodowanych epigenetycznymi zmianami wynikającymi ze środowiska. Ale założyłbym się o bardzo duże sumy, że nie znajdziemy choćby pięciu takich, które są adaptacyjne, przez następne dziesięciolecie.


3. To jest dziennikarstwo naukowe w najgorszym możliwym wydaniu. Miles nie podjęła najmniejszego wysiłku, by sprawdzić twierdzenia Tanziego i Chopry przez konsultację z innymi naukowcami. Jest łatwowierna i po prostu chce sprzedać wielką story. PuffHo powinna się wstydzić, publikując coś takiego, ale, jak wiemy, ten szmatławiec nie ma wstydu.


Więcej szarlatanerii i głębot Deepaka z Twittera, który w krótkich słowach próbuje ściągnąć uwagę “ateistycznych darwinistów”:

 





Deepak and Tanzi at it again: change your genes by changing your life

Why Evolution Is True, 8 maja 2014

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska



Jerry A. Coyne

Profesor na wydziale ekologii i ewolucji University of Chicago, jego książka "Why Evolution is True" (Polskie wydanie: "Ewolucja jest faktem", Prószyński i Ska, 2009r.) została przełożona na kilkanaście języków, a przez Richarda Dawkinsa jest oceniana jako najlepsza książka o ewolucji.  Jerry Coyne jest jednym z najlepszych na świecie specjalistów od specjacji, rozdzielania się gatunków.  Jest wielkim miłośnikiem kotów i osobistym przyjacielem redaktor naczelnej.

Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nauka

Znalezionych 1510 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Rządy prawa: Między literą a duchem prawa   Walter   2025-04-27
Chytra manipulacja płci   Tonhasca Júnior   2025-04-20
Colin Wright przedstawia historię gametycznej definicji biologicznej płci   Coyne   2025-04-11
Granice władzy państwa, granice wolności: Hayek i liberalna tradycja myślenia o władzy   Walter   2025-03-23
Król i jego muchy   Tonhasca Júnior   2025-03-16
Niezależna i wielokrotna ewolucja płci binarnej   Coyne   2025-03-01
Barbarzyńcy u bram   Tonhasca Júnior   2025-02-02
Przeleciało z wiatrem   Tonhasca Júnior   2025-01-12
Biologia nie jest bigoterią   Coyne   2025-01-05
Jeszcze więcej cenzurowania nauki przez poprawność polityczną: małżeństwo kuzynów jest tematem tabu w Wielkiej Brytanii   Coyne   2024-12-22
Cobb o Cricku: “Centralny Dogmat”   Coyne   2024-12-15
Najbardziej bzdurny artykuł roku   Coyne   2024-12-08
Errare humanum est   Koraszewski   2024-12-03
Trzepoczące dusze   Tonhasca Júnior   2024-11-10
Katastrofy mieszkaniowe   Tonhasca Júnior   2024-10-30
Oparta na ideologii i wprowadzająca w błąd krytyka sposobu nauczania współczesnej genetyki   Coyne   2024-10-22
Ignorowanie przez świat głodu w Sudanie dowodzi, że rasizm i antysemityzm to dwie strony tej samej monety     2024-09-25
Zarażenie i uzależnienie: metafory antysemityzmu   Garrard   2024-08-19
„Wyżeraj ich czaszki”: przyjemności antysemityzmu ponownie rozpatrzone po 7 października   Garrard   2024-08-18
Dumania o “Ewolucja jest faktem”   Coyne   2024-08-15
Imperializm i irredentyzm islamski i arabski napędzają konflikt między rzeką a morzem   Landes   2024-08-11
Zombi antysyjonizm    Tabarovsky   2024-08-08
Nowe odkrycia o „ostatnim uniwersalnym wspólnym przodku” Stworzenie, które dało początek wszystkim żywym istotom - istniało znacznie wcześniej niż dotychczas sądzono   Coyne   2024-08-06
Dowody na to, że ludzie współcześni opuścili Afrykę znacznie wcześniej niż nam się wydawało   Coyne   2024-07-25
Nowe odkrycia o denisowianach   Coyne   2024-07-18
Gdzie jest dziś Ameryka?   Koraszewski   2024-07-17
Pierwszy dowód na to, że owady przekraczają ocean   Coyne   2024-07-11
Podejrzenia i dowody   Tonhasca Júnior   2024-07-06
Tajemnica ewolucji ryb flądrokształtnych: częściowo rozwiązana    Coyne   2024-07-03
Starożytne kości ofiar ludzkich składanych przez Majów wykazują pokrewieństwo między zabitymi (i nie tylko to)   Coyne   2024-06-27
Nature” pisze o semantyce płci, a nie o nauce   Coyne   2024-06-18
Czerwone skarby   Tonhasca Júnior   2024-05-16
“Lancet” wychwala tradycyjną wiedzę rdzennych ludów   Coyne   2024-05-10
Więcej ludzi, więcej dobrobytu: wskaźnik obfitości SimonaWedług Simon Abundance Index 2024 zasoby Ziemi są o 509% większe niż w 1980 roku.   Tupy   2024-05-08
Rdzenna matematyka: zasłona dymna   Coyne   2024-05-02
Skamieniałe zachowanie: termity uwięzione w tandemie   Coyne   2024-04-25
Artykuł w piśmie „Science”: rozszerzyć DEI w STEMM   Coyne   2024-04-19
Dlaczego organizacje naukowe powinny zachować neutralność polityczną?   Coyne   2024-04-11
Darwin znowu się myli! Artykuł pokazuje, że jego hipoteza o „samcach większych u ssaków” wydaje się błędna   Coyne   2024-04-06
Czasami gwoździe, koparki, straż, czasami lalki, wstążki, makijaż   Tonhasca Júnior   2024-04-03
Po raz kolejny twierdzenie, że płeć nie jest binarna, ale bez żadnych nowych argumentów   Coyne   2024-03-29
Jak małpy człekokształtne (włącznie z ludźmi) straciły swoje ogony   Coyne   2024-03-26
Ale najpierw kawa   Tonhasca Júnior   2024-03-21
Ideolodzy: dlaczego nauczanie genetyki musi mieć charakter społeczno-polityczny   Coyne   2024-03-19
Przepływ genów od neandertalczyków i denisowian do ludzi „współczesnych” i odwrotnie   Coyne   2024-03-14
Wejdź – skoro nalegasz   Tonhasca Júnior   2024-03-09
Czy “bezpłciowe” bakterie tworzą biologiczne gatunki?   Coyne   2024-03-06
Carl Zimmer o gatunkach i ochronie     2024-02-29
Kolejna błędna próba skorygowania ewolucji   Coyne   2024-02-22
Ryjący w ziemi przedsiębiorcy   Tonhasca Júnior   2024-02-15
Olbrzymie armie o niezliczonych umiejętnościach    Tonhasca Júnior   2024-02-08
Wejdź, powiedziała, dam ci schronienie przed burzą   Tonhasca Júnior   2024-01-15
Czy ludzie wyewoluowali w wodzie?   Coyne   2024-01-08
Jak upadają wielcy   Tonhasca Júnior   2024-01-04
Oczy reniferów zmieniają kolor, żeby łatwiej im było dostrzec jadalne porosty   Coyne   2023-12-30
Życzliwi przestępcy   Tonhasca Júnior   2023-12-28
Conor Friedesdorf (i Alexander Barvinok) o ideologicznym przymusie na amerykańskich uczelniach   Coyne   2023-12-26
Zdumiewający manipulatorzy   Tonhasca Júnior   2023-12-25
Nie gryzie się ręki, która cię zapyla   Tonhasca Júnior   2023-10-19
Rewolucja komunikacyjna   Hannam   2023-10-18
BBC szerzy propagandę rolnictwa organicznego, a biedni na świecie cierpią   i Kathleen Hefferon   2023-10-13
Niezwykły przypadek koewolucji i specyficzności zapylacz/storczyk   Coyne   2023-10-07
Płeć męska lub żeńska: nie ma nic pomiędzy   Elliot   2023-10-03
Myślenie intuicyjne i analityczne   Novella   2023-09-29
„Kryzys klimatyczny” to mistyfikacja   Williams   2023-09-25
Jak (i dlaczego) ośmiornica edytuje swój RNA   Lewis   2023-09-23
„Najbardziej znany zabójca ludzi”: jakie są prawdziwe początki XIV-wiecznej Czarnej Śmierci?   Lewis   2023-09-15
Do jakiego stopnia pary mają wspólne cechy?   Novella   2023-09-14
Kenia daje zielone światło 58 projektom GMO – naukowcy na całym świecie kontynuują badania w dziedzinie biotechnologii, mimo procesów sądowych i dezinformacji   Ombogo   2023-09-08
Lancet atakuje anty-przebudzenie, a czytelnik odpowiada   Coyne   2023-08-24
Więcej wyrafinowanej teologii: uczony religijny zastanawia się, czy neandertalczycy mieli nieśmiertelne dusze   Coyne   2023-08-16
Aktywiści anty-GMO w Afryce szerzą mity i strach, ale nie przedstawiają żadnych naukowych dowodów   Abutu   2023-08-14
Mało znana strona ryjkowców   Tonhasca Júnior   2023-08-11
Dlaczego nie można być osobą transrasową?   Coyne   2023-08-10
Walka z malarią za pomocą inżynierii genetycznej   Novella   2023-08-08
Jak restrykcje Unii Europejskiej podsycały głosy przeciwko GMO, jak również głód na globalnym Południu, a zwłaszcza w Afryce   Oria   2023-08-02
Nieznośni mali pomocnicy   Tonhasca Junior   2023-07-29
Macedońskie skarby   Tonhasca Júnior   2023-07-26
GMO i motyle   Novella   2023-07-25
Narzucanie ideologii naturze: Kew Garden celebruje „rośliny queer”   Coyne   2023-07-24
Smak miesiąca   Tonhasca Júnior   2023-07-20
Kłopoty na wylocie   Szczęsny   2023-07-18
Ideologiczne podważanie biologii   i Luana S. Maroja   2023-07-17
Role mężczyzn i kobiet w polowaniu, raz jeszcze   Coyne   2023-07-15
David Hillis o specjacji   Coyne   2023-07-13
Niechętni dawcy i pracowici biorcy   Tonhasca Júnior   2023-07-08
Grube problemy z jelitem   Szczęsny   2023-07-07
Badaczka z Leakey Foundation twierdzi, że kości orangutanów mówią nam, że biologiczna płeć jest spektrum, a nie binarna   Coyne   2023-06-30
Przez dziurkę od klucza   Szczęsny   2023-06-24
Nowa (nie podparta żadnymi dowodami) hipoteza, która eliminuje role płciowe w społecznościach łowców-zbieraczy   Coyne   2023-06-22
Błędne wyobrażenia o ewolucji   Coyne   2023-06-16
Influencerzy z podziemia   Tonhasca Júnior   2023-06-13
Jak wyewoluowało ubarwienie ostrzegawcze?   Coyne   2023-06-12
„San Francisco Chronicle” bardzo myli się w sprawie biologicznej płci   Coyne   2023-06-09
Kolczasty problem   Tonhasca Júnior   2023-06-06
Wpaść w amok. Empiryczna analiza szaleńczych zabójstw pokazuje, że wyłaniają się dwa różne wzorce.   King   2023-06-03
Błędna krytyka genetycznych testów na pochodzenie   Coyne   2023-06-02
Zdatny do lotu   Tonhasca Júnior   2023-06-01
‘Raniąca’ idea merytorycznych podstaw nauki    i Jerry Coyne   2023-05-29
Główny problem w filogenezie zwierząt wydaje się być rozwiązany   Coyne   2023-05-26

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Hamasowscy mordercy


Stawianie czoła


 Dyplomaci, pokerzyści i matematycy


Dlaczego BIden


Nie do naprawy


Brednie


Rafizadeh


Demokracje powinny opuścić


Zarażenie i uzależnienie


Nic złego się nie dzieje


Chłopiec w kefiji


Czerwone skarby


Gdy­by nie Ży­dzi


Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill

Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk