Kiedy
Domenico Fulgione umieścił gekony murowe na ciemnych powierzchniach, zobaczył to, co widział od lat. Te łuskowate, wielkości dłoni jaszczurki zmieniały kolor. W ciągu godziny ich zazwyczaj kremowobiała skóra zmieniała odcień na ciemniejszy, który lepiej pasował do ich środowiska.
A potem Fulgione zawiązał gekonom oczy.
Nadal zmieniały kolor. Jak zwierzę zmienia kolor, żeby pasował do środowiska, skoro w ogóle nie może zobaczyć tego środowiska?
Zespół Fulgione’a znalazł ważną wskazówkę, kiedy powtórzyli eksperyment, ale zabandażowali tułowie gekonów zamiast ich głów. Tym razem kamuflaż nie wyszedł. Widziały doskonale, ale z zasłoniętymi bokami były mniej skuteczne w dopasowywaniu się do otoczenia niż ich albo zupełnie swobodni koledzy, albo ci z zawiązanymi oczyma.
Skóra tego samego gekona umieszczona na białym podłożu (po lewej) i na ciemnym (po prawej).
Te dziwaczne wyniki zaczęły mieć więcej sensu, kiedy zespół zbadał skórę gekona. Odkryli, że pełna jest opsyn – wrażliwych na światło białek, które stanowią podstawę wzroku zwierząt. Kiedy światło dociera do twoich oczu, opsyny w siatkówkach reagują przez wywoływanie reakcji chemicznych, które wysyłają sygnały do mózgu. W ten sposób widzisz. Gekon murowy ma również dużo opsyn w oczach, ale zespół znalazł te białka na całej skórze jego tułowia. Jest go szczególnie dużo po bokach i w komórkach zwanych melanoforami, które wypełnione są ciemnym barwnikiem.
Badacze sądzą, że opsyny na bokach jaszczurki mogą reagować na otaczający poziom światła i automatycznie przystosowywać kolor gekona. Jeśli mają rację, jaszczurki mają rodzaj rozproszonego widzenia, które jest niezależne od oczu i, być może, od mózgu. Innymi słowy, mogą „widzieć” skórą.
Nie jest to nowa koncepcja. Niektóre komórki w skórze ryb takich jak tetra i tilapia potrafią zmieniać kolor niezależnie dzięki własnym opsynom. W 2010 r. Lydia Mäthger i Roger Hanlon odkryli, że także mątwy mają opsyny na całej skórze. Te krewne kałamarnic i ośmiornic celują w szybkim dopasowywaniu koloru skóry do otoczenia. Niemniej, nie rozróżniają kolorów – są daltonistami. Być może mątwy także używają opsyn w skórze do wyczuwania światła, nie angażując do tego oczu?
Obecność opsyn sama w sobie znaczy jednak niewiele. Naukowcy nadal muszą wykazać, że opsyny u tych zwierząt istotnie reagują na światło, że wysyłają sygnały do innych części ciała i że te sygnały powodują zmianę barwy. U gekonów mamy jeszcze jedną zagadkę: dlaczego większość opsyn mieści się na bokach zwierzęcia, kiedy to jego grzbiet w najbardziej dramatyczny sposób zmienia kolor?
Źródło: Fulgione, Trapanese, Maselli, Rippa, Itri, Avallone, Van Damme, Monti & Raia. 2014. Seeing through the skin: dermal light sensitivity provides cryptism in moorish gecko. Journal of Zoology http://dx.doi.org/10.1111/jzo.12159
Lizard sees with its skin for automatic camouflage
Not Exactly Rocket Science, 16 lipca 2014
Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska
