To stwierdzenie, że religia to ideologia, słyszę od lat z ust liberalnych muzułmanów, a jeszcze częściej z ust byłych muzułmanów i związane jest z reguły z oczekiwaniami głębokiej reformy islamu, radykalnego oddzielenia państwa i meczetu i całkowitego wyparcia instytucji religijnych z areny politycznej oraz uniemożliwienia tym instytucjom korzystania z państwowego systemu oświaty dla indoktrynacji ideologicznej.
Ostatnio trochę wystraszył mnie radykalizm zaprzyjaźnionej pisarki brytyjskiej, która w całej serii artykułów pisze wprost, że islam to barbarzyńska ideologia, wzywająca do mordów, do nienawiści wszystkich, którzy nie są muzułmanami oraz tych, którzy są nie dość pobożnymi muzułmanami, ideologia akceptująca grabież, niewolnictwo, poniżanie kobiet, żądająca śmierci dla homoseksualistów, utrzymania kary śmierci za apostazję. Ona również twierdzi, że są wspaniali muzułmanie, ale ci muzułmanie, którzy są moralni i zdolni do ludzkich odruchów, muszą ignorować nakazy swojej religii. Pobożny muzułmanin, który przestrzega nakazów zapisanych w Koranie i hadisach, to wyznawca barbarzyńskiej ideologii.
Anjuli Pandavar urodziła się w Republice Południowej Afryki, w rodzinie muzułmańskiej i dobrze wie jak wygląda wychowanie do pobożności w ideologii muzułmańskiej. Podczas gdy Stanisław Obirek ciągle chce mieć nadzieję, że katolicyzm uda się jakoś zreformować, Anjuli Pandavar nie ma takich złudzeń, jest głęboko przekonana, że świat muzułmański albo porzuci islam, albo pozostanie barbarzyński.
Nadzieje chrześcijańskich liberałów nie są tak zupełnie pozbawione podstaw. Chrześcijaństwo pogodziło się z rezygnacją z niewolnictwa, z rozdziałem Kościoła i państwa, z emancypacją kobiet, z ignorowaniem pierwszego przykazania i tolerancją dla innych wyznań, a nawet z koniecznością odstąpienia od prześladowania homoseksualistów. Zaraz ktoś powie, że chrześcijaństwo nigdy się z niczym nie pogodziło, że zostało zmuszone i dziś próbuje przywrócić świetność swojego barbarzyństwa. Też prawda, chociaż może nie cała. Bowiem chrześcijaństwo to ideologia, w której ludzie wymusili ignorowanie wielu starych nakazów tej ideologii.
Tak, Stanisław Obirek ma rację, katolicyzm jest ideologią i znacznie więcej katolików ignoruje nakazy swojej religii niż mogą sobie na to pozwolić muzułmanie. W krajach chrześcijańskich nie ma policji religijnej, nie bije się na ulicy kobiet, którym zsunęła się z głowy gwarantująca skromność chusta, nie wiesza się gejów na publicznych placach, ani nie zrzuca się ich z wysokich budynków, nie obcina się głów za apostazję, nie kamienuje kobiet za to, że zostały zgwałcone, a władza polityczna, nawet jeśli jest zdominowana przez nieumiarkowanie wierzących, przynajmniej udaje, że akceptuje prawo stanowione, a nie wyłącznie boskie. Czy są próby odwrotu, czy nasila się ideologiczny fanatyzm katolickich instytucji?
W Polsce widać to gołym okiem. Ponownie ożywiony barbarzyński biblijny nakaz nienawiści do osób o odmiennej niż dominująca orientacji seksualnej, to tylko jeden z drobnych przykładów. Widzimy triumfalne wdzieranie się religijnego fundamentalizmu na arenę polityczną, próby przejęcia steru systemu oświaty, wpływy w medycynie, próby wpływania na system prawny, a wreszcie coraz silniejszą obecność religijnego fundamentalizmu w gospodarce.
Co właściwie charakteryzuje ideologie? Jak się wydaje, tą najbardziej charakterystyczną cechą jest wiara; wiara, która pozwala zdławić ciekawość i sceptycyzm. Ideologia może przywoływać racjonalizm, może nawet chwalić naukę, ale ze względu na swój nieuchronny dogmatyzm jest nieodmiennie przeciwieństwem racjonalizmu. Domaga się posłuszeństwa, niezależnie od wszelkich dowodów, które mogłyby skłaniać do wątpliwości. Stanisław Obirek pisze, że w przypadku katolicyzmu władzę nad ideologią sprawują bezżenni mężczyźni, których orientacja seksualna nie ma żadnego znaczenia. Liczne badania pokazują, że wśród księży jest bardzo wysoki procent homoseksualistów, a im wyżej w hierarchii, tym więcej.
Nie ma to oczywiście żadnego znaczenia, bowiem mamy biblijny dogmat, nauka Kościoła, jest niezmienna, koniec kropka. Obirek pisze, że papieże nadają ton całej katolickiej ideologii. Podejrzewam, że nie jest to cała prawda, że papież może być również zakładnikiem watykańskiej kurii, chociaż prawdą jest, że dekret o papieskiej nieomylności, miał najwyraźniej chronić chorążych katolickiej ideologii przed niepotrzebnymi dyskusjami. Tak więc, w tej ideologii podstawy opierają się na słowie bożym, co dyskusję wyklucza i na interpretacji tego słowa przez papieża, co pozwala nieomylnemu zatwierdzać płynną niezmienność.
Ciekawym zjawiskiem jest obecnie wpływ religijnych ideologii na reakcje wierzących na pandemię koronawirusa. Ponownie bodaj najbardziej obskurancki jest tu islam. Oczywiście nie cały, Arabia Saudyjska odwołała nawet tegoroczną pielgrzymkę do Mekki, w większości meczetów wzywa się do stosowania zaleceń władz świeckich. W żadnym razie nie można jednak powiedzieć, że religijne wyjaśnienia przyczyn pandemii, włącznie z twierdzeniem, iż jest to boża kara, bądź jakiś boży plan, że wezwania do niezłomnej wiary w chroniącą przed zarazą siłę religii są zaledwie mało znaczącym marginesem.
Jak pisał pakistański publicysta Khaled Ahmed, panuje powszechna opinia, że muzułmanie XXI wieku odrzucają nowoczesność. Są tu dwie postawy – dostosowania się do zmieniającego się świata i próba dostosowania świata do swoich zasad. Religijne instytucje optują za tą drugą postawą, a udzielając politykom swojego poparcia, oczekują od nich tego samego.
Konsekwencją takiej postawy jest zachwyt i miłość do nowoczesnego przemysłu zbrojeniowego i odraza do krzyżującej boskie plany medycyny. (Stąd częste w Pakistanie, w Afganistanie i w niektórych krajach Afryki mordy pracowników służby zdrowia rozdających szczepienia przeciw polio i innym chorobom zakaźnym.) Ta motywowana głęboką wiarą odraza do medycyny ujawniła się ostatnio szczególnie wyraźnie w związku z pandemią COVID-19. Najpierw widzieliśmy radość, że jest to kara Allaha na prześladujących muzułmanów Chinczyków. Kiedy zaraza dotknęła również muzułmanów, ci sami kaznodzieje wyjaśniali, że uderza tylko w tych, których wiara jest zbyt słaba.
Ta koncepcja jest silnie zakotwiczona w ideologii głoszącej, że muzułmanie są ulubionym ludem bożym, Mahomet jest ostatnim Prorokiem, a Koran ostatnim słowem Boga.
Na kolejnym etapie zobaczyliśmy zalew artykułów i kazań wyjaśniających, że odpowiedzialny za pandemię wirus został stworzony w USA, że ma na celu pogrążenie gospodarki chińskiej, a równocześnie, że jest okazją do werbowania żołnierzy dżihadu i że „nie ma niczego złego w tym, że muzułmanin modli się o śmierć niewiernych i życzy im, żeby zarazili się wirusem lub inną śmiertelną chorobą”. W miarę trwania pandemii i ujawniających się problemów gospodarczych, które ta pandemia tworzy, głęboko wierzący zaczęli się domyślać, że to jednak Allah, który wysłał wirusy, iżby wsparły walkę o ostateczne zwycięstwo jedynej prawdziwej religii.
Czy chrześcijanie patrzą z zazdrością na głęboką wiarę muzułmanów? Chwilami trudno się oprzeć takiemu wrażeniu. Nad Wisłą również widzimy głębokie podziały, w Kościele obrońcy niezachwianej wiary walczą o rząd dusz ze sprzedawczykami, gotowymi iść na zgniły kompromis z racjonalizmem. W marcu arcybiskup Andrzej Dzięga przekonywał w liście pasterskim do parafian, że w kościele nie można się zarazić, bo „Chrystus nie roznosi zarazków” i wzywał by wierni bez obaw sięgali po wodę święconą.
Oleśnicki ksiądz ogłosił, że koronawirusa nam się wmawia, że na wiarę czyhają "ci z lewej strony", ale Kościół od wirusa jest zupełnie czysty.
Można powiedzieć, że mamy tu klasyczny przykład tego, jak działa ideologia. Co interesujące, to wierni „naskarżyli” na księdza, a zareagował nie tylko Inspektorat Sanitarny, ale również wrocławska kuria, która oświadczyła, że „ambona nie jest miejscem do dyskutowania z faktami naukowymi”. (Koń by się uśmiał, fundamentem religijnej wiary jest zaprzeczanie faktom naukowym.)
Inny kapłan wyjaśniał, że "epidemia to kara boska za życie w grzechu: za homoseksualizm, za pary, które mieszkają razem bez ślubu i za tych, którzy «mordują nienarodzone dzieci»." Na tę wypowiedź zareagował sam Prymas, Wojciech Polak. I ciekawe byłyby badania, do jak wielu dotarł głos proboszcza, a do ilu reakcja Prymasa.
Głosów radykalnej ideologii katolickiej były dosłownie setki. Przedstawiciele umiarkowanego skrzydła ideologów przekonywali, że wirus jest faktem, a nawet, że wychodzenie z domu jest grzechem. Pytanie, czy powiniśmy zaliczyć arcybiskupa Marka Jędraszewskiego do umiarkowanych? Światły pogromca tęczowej zarazy, wzywał do odpowiedzialności i roztropności, ale również do niewpadania w panikę, solidaryzował się z chorymi i wyrażał wdzięczność dla służb medycznych oraz władz państwowych.
Metropolita przekonywał, że trzeba patrzeć na pandemię w kategoriach wiary.
„Co, przez to co się dzieje, Pan Bóg chce nam powiedzieć, do czego nas wzywa, do jakiej refleksji nas pobudza, zwłaszcza jeśli chodzi o uświadomienie sobie świętości każdego życia, wartości zdrowia a także pokory – wynikającej z pewnej niemożności i bezradności – wobec tego wszystkiego, co się dzieje. Czy te znaki czasu, ta choroba nie wzywa nas do głębokiej rewizji spojrzenia na nas, na nasze życie, by nasze drogi wyprostować i by stały się one drogami prawdziwie Bożymi.”
Profesor Stanisław Obirek wydaje się mieć rację: katolicyzm to ideologia, a ludzie reagują różnie. Koniec wieku ideologii nie nastąpił i nie nastąpi. Mamy silną potrzebę uproszczonego obrazu świata i budowania plemion skupionych wokół różnych ideologii. Teoretycznie nauka jest przeciwieństwem ideologii, ale nauka to głównie metoda, a ludzie nauki również czasem ulegają pokusie wiary w różne bzdury. Jak dotąd stosowanie naukowej metody do sprawdzania sensowności naszych wierzeń nie powiodło się i wszelki optymizm na tym polu zakrawa na utopię. Możliwy jest jednak dystans (nie tyle społeczny co indywidualny) nawet do tych ideologii, które nas kuszą, i ignorowanie ich nakazów, kiedy czujemy, że są sprzeczne tak z rozsądkiem, jak i z moralnością.
