Korzyści zdrowotne papierosów! Dziwuszki ogrodowe wkładają niedopałki do gniazd, by odpędzić kleszcze

Artykuł jest krótki. Súarez-Rodríguez i Macías Garcia pracowali na kampusie swojego uniwersytetu, modyfikując gniazda dziwuszek ogrodowych, które zawierały nowo wyklute pisklęta. Najpierw usunęli wyściółki gniazd, starannie ważąc włókna z niedopałków i licząc kleszcze. Potem dodali sztuczną wyściółkę z filcu z kilkoma patykami i trawą, żeby wszystko trzymało się na miejscu. Następnie poddali wyściółkę trzem różnym zabiegom:

1. Dodanie żywych kleszczy: 70 świeżo złapanych kleszczy położone na wyściółkę (10 gniazd)
2. Kontrola przez martwe kleszcze: 70 świeżo złapanych kleszczy, ale zabitych przez zanurzenie w etanolu (10 gniazd)
3. Kontrola bez kleszczy: nie dodano żadnych kleszczy, ale potrząśnięto nad gniazdami pustą fiolkę jako kontrolę (12 gniazd).

Po pewnym czasie (niestety, nie mogę znaleźć tego w artykule) autorzy zebrali wyściółkę i zważyli materiał z niedopałków zebrany w tym okresie.

Stwierdzili, że kleszcze (jak też ilość materiału z niedopałków początkowo usunięta z gniazd) ma znaczący wpływ na ilość materiału z niedopałków dodany do nowej wyściółki. Najsilniejszy wpływ miało nie samo dodanie kleszczy – niezależnie od tego, czy były żywe, czy martwe – ale ilość materiału z niedopałków w pierwotnej wyściółce (im więcej było go początkowo, tym więcej dodawano do sztucznej wyściółki). Efekt żywych pasożytów w stosunku do martwych oraz grupy kontrolnej bez dodanych pasożytów także był znaczący, sugerując, że ptaki dodają więcej niedopałków do gniazda, kiedy są w nim kleszcze. (Pomiary temperatury w gniazdach pokazały, że niedopałki nie dawały żadnego efektu.)

Tutaj są wyniki pokazujące gramy włókien niedopałków dodanych w każdej z tych grup:

Praktycznie rzecz biorąc, nie dodano żadnych niedopałków do dwóch typów gniazd kontrolnych, podczas gdy dodawano przeciętnie 0,2 grama włókien niedopałków do gniazd zawierających żywe kleszcze. Przypuszczalnie więc obecność żywych pasożytów (a, biorąc pod uwagę różnicę między tymi gniazdami a gniazdami kontrolnymi z martwymi kleszczami, ptaki potrafią odróżnić żywe kleszcze od martwych – chyba że zapach został całkowicie usunięty przez etanol użyty do zabicia kleszczy) powodowała dodawanie włókien niedopałków. Ilość włókiem była nieduża: przeciętnie 0,2 grama, ale to i tak może być całkiem sporo niedopałków.

Zdaniem autorów dodawanie niedopałków jest sposobem używanym przez ptaki do zwalczania pasożytów i to odkrycie wywołało wiele reakcji (patrz ten artykuł w „New Scientist” i krótki film, jaki zrobili (poniżej).

Fakt, że istnieje silny związek między dodanymi niedopałkami, a niedopałkami w oryginalnej wyściółce sugeruje, że ptaki potrafią pamiętać jak pierwotnie wyścieliły gniazdo. I chociaż autorzy policzyli kleszcze w gniazdach (przeciętnie 70 na gniazdo), nie zbadali, czy w nieruszonych przez nich gniazdach liczba kleszczy była związana z ilością materiału z niedopałków (czy było więcej, czy mniej kleszczy w gniazdach z większą ilością niedopałków?).

Nie wiedzą także, czy niedopałki rzeczywiście odpędzają kleszcze. Nie ma żadnych informacji – i nie może ich być w tym badaniu – czy ptaki uczą się wkładania włókien z niedopałków w swoich gniazdach, wyewoluowały to zachowanie jako instynktowną reakcję na obecność kleszczy – czy jedno i drugie. Musi tam odgrywać rolę pamięć, ale jeśli zachowanie ma składnik ewolucyjny, musiało wyewoluować stosunkowo niedawno – po pojawieniu się palenia papierosów – i być ograniczone do obszarów miejskich. Wreszcie, nie ma danych informujących o tym, czy pisklęta w gniazdach, w których jest więcej kleszczy, częściej giną lub gorzej rozmnażają się w późniejszym życiu, nie wiemy więc – choć wydaje się to prawdopodobne – czy te pasożyty redukują genetyczne przystosowanie.

Proszę zauważyć, że w filmie poniżej jest informacja, że niedopałki istotnie szkodzą ptakom genetycznie. Chociaż nie ma wspomnienia o tym w artykule, w „New Scientist” czytamy:

Jednak wcześniejsze prace Macías Garcii sugerują, że ten zwyczaj jest także szkodliwy. Mówi on: “Niedopałki powodują [genetyczne] uszkodzenia u dziwuszek przez zakłócanie podziału komórkowego, co oceniamy przez badanie ich czerwonych krwinek”.

“Sądzę, że przeciwpasożytnicze efekty niedopałków papierosów muszą przeważać nad wszystkimi negatywnymi problemami, jakie powodują – mówi Portugal.  – Alternatywnie, efekty genotoksyczne objawiają się po tak długim czasie, że dorosłe ptaki nie są świadome jakiegokolwiek problemu”.  

(Chociaż czerwone krwinki u ludzi nie mają jądra, u ptaków mają je.) Nie wiemy jednak, czy zakłócony podział komórkowy, jaki zaobserwowali, redukuje przystosowanie ptaków (tych danych nie ma w oryginalnym artykule). Jeśli nie, to nie potrzeba brać ich pod uwagę przy kalkulowaniu przystosowania netto wobec założonej redukcji pasożytów. Taka kalkulacja będzie potrzebna, żeby zobaczyć, czy zachowanie jest adaptacyjne.

Jest więc z tym badaniem wiele problemów i jesteśmy daleko od możliwości powiedzenia, że ptaki wkładają niedopałki do gniazd, by zredukować szkodliwe pasożyty. To jednak można ustalić w dalszych pracach i mam nadzieję, że ta grupa będzie je kontynuowała. Byłoby także dobrze wiedzieć, czy jest to zachowanie instynktowne czy wyłącznie wyuczone. Jeśli to drugie, to te ptaki są bardzo inteligentne!

Wróbel chwytający niedopałek (zdjęcie z Trini Lulz):

Gniazdo dziwuszki wyścielone włóknami z niedopałków (zdjęcie: Suárez-Rodriguez, z Science News for Students). Proszę zauważyć żółte plamy z dymu:

h/t: Hempenstein

__________

Suárez-Rodriguez, M. and C. Macías Garcia. 2017. An experimental demonstration that house finches add cigarette butts in response to ectoparasites.  J. Avian Biology, online, DOI: 10.1111/jav.01324

A health benefit of cigarettes!: Finches put cigarette butts in their nests to repel ticks

Why Evolution Is True, 2 lipca 2017

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska