Prawda

Wtorek, 15 lipca 2025 - 23:24

« Poprzedni Następny »


Genesis po raz szósty: spowodowana przez człowieka masowa specjacja


Matt Ridley 2017-07-07

Carpodacus erythrinus
Carpodacus erythrinus

Gdyby ludzie mieli zniknąć z naszej planety, jaki pozostawiliby efekt swojej obecności na dziką przyrodę? Spowodowaliśmy lawinę wymarć gatunków, ale również mnóstwo mieszania gatunków, tak że kangury rdzawoszyje i papużki aleksandretty żyją w Anglii, a króliki i wróble w Australii, co więcej – według Chrisa Thomasa – przyczyniliśmy się do podwojenia liczby gatunków na naszej planecie: „Genesis po raz szósty”, jak to nazywa jako aluzja do pięciu poprzednich razy, kiedy bioróżnorodność eksplodowała po masowym wymieraniu. My, ludzie, powodujemy masową specjację.

Książka o tym jak ludzie przyczynili się do wzrostu bioróżnorodności

 

Różnorodność na skalę lokalną bardzo wzrosła: “Liczba gatunków żyjących w dosłownie każdym kraju i wyspie już wzrosła w okresie wpływów ludzkich i nadal wzrasta”. Fauna i flora Wielkiej Brytanii jest dzisiaj znacznie bogatsza niż 10 tysięcy lat temu w wyniku rolnictwa, miast, ogrodnictwa, zmiany klimatycznej i świadomego wprowadzania egzotycznych gatunków. Thomas znajduje to samo w lasach tropikalnych w Kamerunie, na Kostaryce i w Brazylii: efektem netto pewnych zakłóceń spowodowanych przez człowieka jest wzmożona bioróżnorodność.


Możesz być niezadowolony z obecności pewnych egzotycznych gatunków (ja jestem), ale należy zastanowić się i uznać, że w kategoriach funkcjonowania ekosystemów ogólnie rzecz biorąc było polepszenie. W skrajnym przypadku Wyspy Wniebowstąpienia była to naga skała wulkaniczna z kilkoma paprociami na szczycie. Teraz jest to na wpół zazieleniona wyspa, która wychwytuje znacznie więcej wilgoci z powietrza dzięki świadomym wysiłkom – rozpoczętym przez Charlesa Darwina – by wzbogacić jej ekosystem.  


Profesor Thomas, ekolog i biolog ewolucyjny z York University, napisał niezmiernie ważną książkę. Jest świetnie napisana, starannie przemyślana, bezlitośnie dokumentowana, zgrabnie ilustrowana badaniami przypadku – i szokująco przekorna. Pokazuje pozytywną stronę antropocenu dla dzikiej przyrody. W żadnym razie nie zaprzecza on, że ludzie spowodowali dzikiej przyrodzie także problemy, ale uważa, że niemal całkowicie przeoczyliśmy zyski, jakie nasza obecność także przyniosła przyrodzie.


Od pewnego czasu myślałem o tym, że choć ludzie spowodowali wymarcie wielu gatunków, muszą także powodować wiele specjacji. Nie całkiem miałem odwagę powiedzenia tego z obawy przed oskarżeniem przez zieloną policję myśli o posuwanie się zbyt daleko. Obserwując wróble podczas niedawnej podróży na Hawaje, przyszło mi do głowy, że choć niewiele różniły się od tych, jakie widuję w Londynie, muszą, z powodu izolacji, być na drodze do stania się nowym gatunkiem wróbli. Tak samo jak stado azjatyckich Carpodacus (ptak z rodziny łuszczakowatych), rozbitków, które wylądowały na jednej z wysp hawajskich sześć milionów lat temu, zamieniło się w dziesiątki gatunków łuskaczy, z których polowa niestety wymarła.


Thomas ma odwagę, której mnie brakuje. Tak się składa, że zaczyna swoją książkę od wróbli. Wróble wcale nie są rdzenne dla Wielkiej Brytanii. Przyszły z Azji środkowej wraz z ludźmi jako pierwszy z wielu ptaków, wykorzystujących miejski habitat. We Włoszech krzyżowały się z wróblami śródziemnomorskimi dając hybrydę, która z czasem stała się prawdziwym gatunkiem wróbla apenińskiego, już niemal całkowicie izolowanego reprodukcyjnie od gatunków rodzicielskich. Jeden dodatek do listy gatunków ptaków. Wróble są prześladowane w Ameryce za kradzież miejsc do gniazdowania rdzennych drozdów, ale chronione w Wielkiej Brytanii, gdzie krótkotrwały (i obecnie odwrócony) spadek ich liczebności w latach 1980. i 1990. doprowadził do obaw, że możemy je stracić. Te sprzeczne postawy nie mają żadnego sensu: są w obu miejscach sprowadzonymi przez człowieka gatunkami egzotycznymi.


Thomas dokumentuje sposób, w jaki ewoluuje nowy gatunek. Na Hawajach jest pochodzący z Australii świerszcz, który przez ostatnie dziesięciolecia zamilkł z powodu mutacji. Spowodowała to pasożytnicza mucha z Ameryki Północnej, która polując, kieruje się zawołaniem godowym świerszcza. I jest tam gatunek muchy, który żeruje na owocach głogu, ale którego część członków przeszła na żerowanie na jabłkach. Ewoluują one w odrębny gatunek razem z trzema gatunkami ich pasożytniczych os – zamieniając cztery gatunki w osiem.


Dawna koncepcja, że ewolucja zdarza sie tylko bardzo powoli, zostaje odrzucona. „Biologiczne procesy ewolucyjnego rozchodzenia się i specjacji nie zostały złamane w antropocenie. Zaczęły działać na najwyższych obrotach. Stworzyliśmy globalny archipelag, generator gatunków”.


A jeszcze jest hybrydyzacja. W Ameryce mucha Rhagoletis mendax i mucha Lonicera, dwa odrębne gatunki, stworzyły hybrydę, żerującą na nie-rdzennym wiciokrzewie, który sam jest hybrydą różnych gatunków azjatyckich. Na rondzie w mieście York rośnie unikatowy gatunek kwiatów o nazwie Yorkworth, uratowany niedawno przed wymarciem przez użycie zachowanych nasion. Ale  Yorkworth narodził się jako gatunek w 1979 r., kiedy kolej pozwoliła rozprzestrzenić się Senecio squalidus (oksfordzki starzec jakubek) – który sam jest naturalną hybrydą rosnącą na górze Etna, przywiezioną do Anglii  przez botaników w XVIII wieku – i która zaczęła hybrydyzować się ze starcem zwyczajnym z jakiegoś powodu akurat w Yorku.


“Więcej nowych gatunków roślin powstało jako hybrydy w Wielkiej Brytanii w ciągu ostatnich 300 lat niż wylicza się jako wymarłe dla całej Europy” – pisze Thomas. Jeśli kręcisz nosem na hybrydy, pamiętaj, że prawdopodobnie sam jesteś jedną z nich: wszyscy ludzie nie-afrykańskiego pochodzenia mają geny neandertalczyków (Europejczyków) lub denisowian (Azjatów).


Thomas argumentuje, że “ludzie muszą adaptować i pomóc ukierunkować zmianę zamiast próbować przechowywać świat w formalinie”. Przyroda jest znacznie bardziej dynamiczna niż na ogół przyznajemy. Gatunki przenoszą się, stają się rzadkie i znowu powszechne. W czasie i przestrzeni przyrody panuje bezustanny ruch. W nanosach z epoki lodowej w Wielkiej Brytanii często znajdujemy pozostałości gatunku żuka gnojowego znanego dzisiaj tylko z płaskowyżu tybetańskiego – jak to się stało? Sosna kalifornijska ledwie trzyma się w kilku maleńkich miejscach na wybrzeżu Kalifornii, ale jest podstawą olbrzymiego przemysłu drzewnego w Nowej Zelandii, Chile, Australii i innych miejscach. Eukaliptusy gałkowe z Australii znajdują się w całej Kalifornii, gaje liwistony chińskiej pokrywają brzegi jeziora Maggiore w Alpach, a himalajski niecierpek gruczołkowaty dokonuje inwazji brytyjskich dolin rzecznych.


I tutaj moje drogi zaczynają rozchodzić się z drogą Thomasa. Choć akceptuje on, że wytępienie szczurów w Georgii Południowej, żeby uratować ptaki morskie, było dobrym posunięciem, nie jest przekonany, że Nowa Zelandia powinna wytępić ssaki – z których żaden nie jest rdzenny – dla dobra ptaków. Niech sobie zamiast tego ewoluują. Ma rację, że nie wszystko, co nie jest tubylcze, jest złe, ale przyznanie, że ludzie powinni aktywnie zarządzać procesem zmiany naturalnej, powinno być może skłaniać do większej przychylności dla tępienia szkodników jako przykład takiego właśnie zarządzania.


Na przykład, nie mogę stać bezczynnie i patrzeć jak trzy gatunki znikają z mojej farmy, wszystkie w wyniku amerykańskich gatunków inwazyjnych: karczownik ziemnowodny (wytępiony przez norki); rodzimy rak (wytępiony przez raka sygnałowego); i ruda wiewiórka (w trakcie wytępienia przez szarą wiewiórkę). Łapię więc norki, raki sygnałowe i szare wiewiórki, kiedy tylko mogę. Może to być obecnie daremna, syzyfowa praca, ale na długą metę nowe techniki genetyczne mogą ją ułatwić. Gatunki inwazyjne są bez porównania największą przyczyną wymierania lokalnego i globalnego, nie zaś utrata habitatu lub polowania.


Thomas za wymarcie żaby drzewołaza wytwornego w Ameryce Środkowej częściowo obwinia zmianę klimatu (zanim poprawia się później, by zgodzić się, że powodem był grzyb z Afryki, szerzący się po świecie), a częściowo testy ciążowe. W kwestii globalnego ocieplenia jest znacznie bardziej zrównoważony niż większość akademików, przyznając na przykład, że „podstawowym oczekiwaniem cieplejszego i nieco wilgotniejszego świata jest, że wzrośnie różnorodność w wielu – a może w większości – regionów świata”. 


Jest to z pewnością prawdą w Wielkiej Brytanii, gdzie przybywa więcej gatunków, które lubią ciepło, niż ubywa gatunków, które lubią zimno. Co dziwne, Thomas w ogóle nie wspomina o globalnym zazielenieniu, zjawisku globalnego wzrostu zielonej roślinności w ciągu 33 lat o odpowiednik kontynentu dwukrotnej wielkości Stanów Zjednoczonych, czego przyczyną w 70% jest dodatkowy dwutlenek węgla w atmosferze. To z pewnością zasługuje na wzmiankę w książce świętującej korzyści ingerencji człowieka w przyrodę.


Kiedy pisze, że “trudno zrozumieć, dlaczego jakiś pojedynczy moment w ciągłym przemijaniu czasu miałby mieć szczególne znaczenie” to z pewnością odnosi się to także do zmiany klimatu. Świat był w przeszłości dużo cieplejszy w jednych czasach i dużo zimniejszy w innych. Tempo zmiany było dużo szybsze pod koniec ostatniej epoki lodowej.


Myślimy o ludziach jako czymś nienaturalnym, odseparowanym od przyrody i „mit separacji” przenika naszą literaturę o świecie przyrody, ale to jest nonsens. Thomas pisze: „Możemy nie być szczęśliwi z pewnych zmian, które zachodzą w konsekwencji naszego istnienia, ale są one nadal naturalne”.  Spowodowaliśmy wiele wymarć, szczególnie dużych ssaków i ptaków, kiedy byliśmy łowcami-zbieraczami w pełni osadzonymi w naturalnych ekosystemach. Gdzie tylko pojawił się człowiek 50 tysięcy lat temu, następowało znikanie mamutów i nosorożców, diprotodonów  i kangurów olbrzymich, moa i mamutaków, jeleni olbrzymich i alk olbrzymich. Nowoczesna technologia nie jest problemem: spowodowaliśmy dwukrotnie więcej wymierania ptaków i ssaków przez rokiem 1700 niż od tego czasu.


Standardowym stanowiskiem przy zajmowaniu się środowiskiem, mówi Thomas, jest “traktowanie zmiany jako czegoś negatywnego”, działanie “jak gdyby przyroda była Wielkim Malarzem, wspaniałym obrazem, który trzeba utrzymać w tym stanie, w jakim jest”. To jest błędne. Zmiany, jakie widzimy wokół nas, włącznie z tymi, które sami spowodowaliśmy, nie są koniecznie na lepsze lub na gorsze. Po prostu są inne. Pora, powiada Thomas, by ruchy ochrony przyrody i środowiska „odstawiły katastroficzną retorykę… odrzuciły samodzielnie narzucone ograniczenia i strach przed zmianą i przeszły do ofensywy”.


Inheritors of the Earth: How Nature is Thriving in an Age of Extinction, Chris Thomas, Allen Lane, 320pp, £20


The Sixth Genesis: a man-made, mass-speciation event

Rational Optimist, 3 lipca 2017

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska



Matt Ridley


Brytyjski pisarz popularnonaukowy, sympatyk filozofii libertariańskiej. Współzałożyciel i b. prezes International Centre for Life, "parku naukowego” w Newcastle. Zrobił doktorat z zoologii (Uniwersytet Oksfordzki). Przez wiele lat był korespondentem naukowym w "The Economist". Autor książek: The Red Queen: Sex and the Evolution of Human Nature (1994; pol. wyd. Czerwona królowa, 2001, tłum. J.J. Bujarski, A. Milos), The Origins Of Virtue (1997, wyd. pol. O pochodzeniu cnoty, 2000, tłum. M. Koraszewska), Genome (1999; wyd. pol. Genom, 2001, tłum. M. Koraszewska), Nature Via Nurture: Genes, Experience, and What Makes us Human (także jako: The Agile Gene: How Nature Turns on Nurture, 2003), Rational Optimist 2010.

Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nauka

Znalezionych 1511 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Cudowna podróż Jerrego Coyna   Coyne   2025-07-15
Rządy prawa: Między literą a duchem prawa   Walter   2025-04-27
Chytra manipulacja płci   Tonhasca Júnior   2025-04-20
Colin Wright przedstawia historię gametycznej definicji biologicznej płci   Coyne   2025-04-11
Granice władzy państwa, granice wolności: Hayek i liberalna tradycja myślenia o władzy   Walter   2025-03-23
Król i jego muchy   Tonhasca Júnior   2025-03-16
Niezależna i wielokrotna ewolucja płci binarnej   Coyne   2025-03-01
Barbarzyńcy u bram   Tonhasca Júnior   2025-02-02
Przeleciało z wiatrem   Tonhasca Júnior   2025-01-12
Biologia nie jest bigoterią   Coyne   2025-01-05
Jeszcze więcej cenzurowania nauki przez poprawność polityczną: małżeństwo kuzynów jest tematem tabu w Wielkiej Brytanii   Coyne   2024-12-22
Cobb o Cricku: “Centralny Dogmat”   Coyne   2024-12-15
Najbardziej bzdurny artykuł roku   Coyne   2024-12-08
Errare humanum est   Koraszewski   2024-12-03
Trzepoczące dusze   Tonhasca Júnior   2024-11-10
Katastrofy mieszkaniowe   Tonhasca Júnior   2024-10-30
Oparta na ideologii i wprowadzająca w błąd krytyka sposobu nauczania współczesnej genetyki   Coyne   2024-10-22
Ignorowanie przez świat głodu w Sudanie dowodzi, że rasizm i antysemityzm to dwie strony tej samej monety     2024-09-25
Zarażenie i uzależnienie: metafory antysemityzmu   Garrard   2024-08-19
„Wyżeraj ich czaszki”: przyjemności antysemityzmu ponownie rozpatrzone po 7 października   Garrard   2024-08-18
Dumania o “Ewolucja jest faktem”   Coyne   2024-08-15
Imperializm i irredentyzm islamski i arabski napędzają konflikt między rzeką a morzem   Landes   2024-08-11
Zombi antysyjonizm    Tabarovsky   2024-08-08
Nowe odkrycia o „ostatnim uniwersalnym wspólnym przodku” Stworzenie, które dało początek wszystkim żywym istotom - istniało znacznie wcześniej niż dotychczas sądzono   Coyne   2024-08-06
Dowody na to, że ludzie współcześni opuścili Afrykę znacznie wcześniej niż nam się wydawało   Coyne   2024-07-25
Nowe odkrycia o denisowianach   Coyne   2024-07-18
Gdzie jest dziś Ameryka?   Koraszewski   2024-07-17
Pierwszy dowód na to, że owady przekraczają ocean   Coyne   2024-07-11
Podejrzenia i dowody   Tonhasca Júnior   2024-07-06
Tajemnica ewolucji ryb flądrokształtnych: częściowo rozwiązana    Coyne   2024-07-03
Starożytne kości ofiar ludzkich składanych przez Majów wykazują pokrewieństwo między zabitymi (i nie tylko to)   Coyne   2024-06-27
Nature” pisze o semantyce płci, a nie o nauce   Coyne   2024-06-18
Czerwone skarby   Tonhasca Júnior   2024-05-16
“Lancet” wychwala tradycyjną wiedzę rdzennych ludów   Coyne   2024-05-10
Więcej ludzi, więcej dobrobytu: wskaźnik obfitości SimonaWedług Simon Abundance Index 2024 zasoby Ziemi są o 509% większe niż w 1980 roku.   Tupy   2024-05-08
Rdzenna matematyka: zasłona dymna   Coyne   2024-05-02
Skamieniałe zachowanie: termity uwięzione w tandemie   Coyne   2024-04-25
Artykuł w piśmie „Science”: rozszerzyć DEI w STEMM   Coyne   2024-04-19
Dlaczego organizacje naukowe powinny zachować neutralność polityczną?   Coyne   2024-04-11
Darwin znowu się myli! Artykuł pokazuje, że jego hipoteza o „samcach większych u ssaków” wydaje się błędna   Coyne   2024-04-06
Czasami gwoździe, koparki, straż, czasami lalki, wstążki, makijaż   Tonhasca Júnior   2024-04-03
Po raz kolejny twierdzenie, że płeć nie jest binarna, ale bez żadnych nowych argumentów   Coyne   2024-03-29
Jak małpy człekokształtne (włącznie z ludźmi) straciły swoje ogony   Coyne   2024-03-26
Ale najpierw kawa   Tonhasca Júnior   2024-03-21
Ideolodzy: dlaczego nauczanie genetyki musi mieć charakter społeczno-polityczny   Coyne   2024-03-19
Przepływ genów od neandertalczyków i denisowian do ludzi „współczesnych” i odwrotnie   Coyne   2024-03-14
Wejdź – skoro nalegasz   Tonhasca Júnior   2024-03-09
Czy “bezpłciowe” bakterie tworzą biologiczne gatunki?   Coyne   2024-03-06
Carl Zimmer o gatunkach i ochronie     2024-02-29
Kolejna błędna próba skorygowania ewolucji   Coyne   2024-02-22
Ryjący w ziemi przedsiębiorcy   Tonhasca Júnior   2024-02-15
Olbrzymie armie o niezliczonych umiejętnościach    Tonhasca Júnior   2024-02-08
Wejdź, powiedziała, dam ci schronienie przed burzą   Tonhasca Júnior   2024-01-15
Czy ludzie wyewoluowali w wodzie?   Coyne   2024-01-08
Jak upadają wielcy   Tonhasca Júnior   2024-01-04
Oczy reniferów zmieniają kolor, żeby łatwiej im było dostrzec jadalne porosty   Coyne   2023-12-30
Życzliwi przestępcy   Tonhasca Júnior   2023-12-28
Conor Friedesdorf (i Alexander Barvinok) o ideologicznym przymusie na amerykańskich uczelniach   Coyne   2023-12-26
Zdumiewający manipulatorzy   Tonhasca Júnior   2023-12-25
Nie gryzie się ręki, która cię zapyla   Tonhasca Júnior   2023-10-19
Rewolucja komunikacyjna   Hannam   2023-10-18
BBC szerzy propagandę rolnictwa organicznego, a biedni na świecie cierpią   i Kathleen Hefferon   2023-10-13
Niezwykły przypadek koewolucji i specyficzności zapylacz/storczyk   Coyne   2023-10-07
Płeć męska lub żeńska: nie ma nic pomiędzy   Elliot   2023-10-03
Myślenie intuicyjne i analityczne   Novella   2023-09-29
„Kryzys klimatyczny” to mistyfikacja   Williams   2023-09-25
Jak (i dlaczego) ośmiornica edytuje swój RNA   Lewis   2023-09-23
„Najbardziej znany zabójca ludzi”: jakie są prawdziwe początki XIV-wiecznej Czarnej Śmierci?   Lewis   2023-09-15
Do jakiego stopnia pary mają wspólne cechy?   Novella   2023-09-14
Kenia daje zielone światło 58 projektom GMO – naukowcy na całym świecie kontynuują badania w dziedzinie biotechnologii, mimo procesów sądowych i dezinformacji   Ombogo   2023-09-08
Lancet atakuje anty-przebudzenie, a czytelnik odpowiada   Coyne   2023-08-24
Więcej wyrafinowanej teologii: uczony religijny zastanawia się, czy neandertalczycy mieli nieśmiertelne dusze   Coyne   2023-08-16
Aktywiści anty-GMO w Afryce szerzą mity i strach, ale nie przedstawiają żadnych naukowych dowodów   Abutu   2023-08-14
Mało znana strona ryjkowców   Tonhasca Júnior   2023-08-11
Dlaczego nie można być osobą transrasową?   Coyne   2023-08-10
Walka z malarią za pomocą inżynierii genetycznej   Novella   2023-08-08
Jak restrykcje Unii Europejskiej podsycały głosy przeciwko GMO, jak również głód na globalnym Południu, a zwłaszcza w Afryce   Oria   2023-08-02
Nieznośni mali pomocnicy   Tonhasca Junior   2023-07-29
Macedońskie skarby   Tonhasca Júnior   2023-07-26
GMO i motyle   Novella   2023-07-25
Narzucanie ideologii naturze: Kew Garden celebruje „rośliny queer”   Coyne   2023-07-24
Smak miesiąca   Tonhasca Júnior   2023-07-20
Kłopoty na wylocie   Szczęsny   2023-07-18
Ideologiczne podważanie biologii   i Luana S. Maroja   2023-07-17
Role mężczyzn i kobiet w polowaniu, raz jeszcze   Coyne   2023-07-15
David Hillis o specjacji   Coyne   2023-07-13
Niechętni dawcy i pracowici biorcy   Tonhasca Júnior   2023-07-08
Grube problemy z jelitem   Szczęsny   2023-07-07
Badaczka z Leakey Foundation twierdzi, że kości orangutanów mówią nam, że biologiczna płeć jest spektrum, a nie binarna   Coyne   2023-06-30
Przez dziurkę od klucza   Szczęsny   2023-06-24
Nowa (nie podparta żadnymi dowodami) hipoteza, która eliminuje role płciowe w społecznościach łowców-zbieraczy   Coyne   2023-06-22
Błędne wyobrażenia o ewolucji   Coyne   2023-06-16
Influencerzy z podziemia   Tonhasca Júnior   2023-06-13
Jak wyewoluowało ubarwienie ostrzegawcze?   Coyne   2023-06-12
„San Francisco Chronicle” bardzo myli się w sprawie biologicznej płci   Coyne   2023-06-09
Kolczasty problem   Tonhasca Júnior   2023-06-06
Wpaść w amok. Empiryczna analiza szaleńczych zabójstw pokazuje, że wyłaniają się dwa różne wzorce.   King   2023-06-03
Błędna krytyka genetycznych testów na pochodzenie   Coyne   2023-06-02
Zdatny do lotu   Tonhasca Júnior   2023-06-01
‘Raniąca’ idea merytorycznych podstaw nauki    i Jerry Coyne   2023-05-29

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Hamasowscy mordercy


Stawianie czoła


 Dyplomaci, pokerzyści i matematycy


Dlaczego BIden


Nie do naprawy


Brednie


Rafizadeh


Demokracje powinny opuścić


Zarażenie i uzależnienie


Nic złego się nie dzieje


Chłopiec w kefiji


Czerwone skarby


Gdy­by nie Ży­dzi


Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill

Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk