Prawda

Piątek, 17 maja 2024 - 11:01

« Poprzedni Następny »


Pozory mylą, czyli niespodzianki nie zawsze przykre


Paulina Łopatniuk 2017-12-30

<span>Pierwotny chłoniak skórny, Sebastián Ortiz, </span>https://twitter.com/sortizreina/status/944222146007584768
Pierwotny chłoniak skórny, Sebastián Ortiz, https://twitter.com/sortizreina/status/944222146007584768

Wielokrotnie już na fejsbukowej stronce patologów pojawiały się zmiany na pozór łagodne i niegroźne, które po bliższym (najlepiej mikroskopowym) przyjrzeniu się ujawniały swe dobrze zamaskowane oblicze, jeśli nawet nie zaraz zabójców, to przynajmniej przeciwników, których nie należy bagatelizować. Ot, chociażby tegotygodniowy chłoniak skórny. Płaskowyniosła, nieco łuszcząca się, pokryta strupem zmiana na goleni pewnego siedemdziesięciolatka.

Kto by pomyślał, że takie raczej niepozorne jednak coś to nowotwór złośliwy, który może zabić. A może, owszem, i czyni to wcale nierzadko – ten konkretny typ chłoniaka skóry (pierwotny skórny chłoniak rozlany z dużych komórek B typu kończynowego, primary cutaneous diffuse large B-cell lymphoma, leg type z przepięknym skrótowcem PCDLBCL-LT)  wcale nie należy do tych mało agresywnych. Około połowy chorujących nań umrze przed upływem pięciu lat. Większość – mimo leczenia – będzie doświadczać nawrotów.


Przerzuty czerniaka w mózgu pacjenta, którego pierwotna zmiana zdążyła po pobraniu wycinka do diagnozy samoistnie zniknąć, pozostawiając jedynie “czystą” skórę i przerzuty; https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27981212

Przerzuty czerniaka w mózgu pacjenta, którego pierwotna zmiana zdążyła po pobraniu wycinka do diagnozy samoistnie zniknąć, pozostawiając jedynie “czystą” skórę i przerzuty; https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27981212



A to przecież jeszcze wcale nie najbardziej  niebezpieczna zmiana mogąca się rozwinąć w skórze. Czerniaki zaczynają się wszak od drobnych plamek niekiedy częściowo lub całkiem zresztą zanikających już w momencie, gdy komórki przerzutowe w najlepsze hulają po organizmie (utrudniając tym samym postawienie prawidłowego rozpoznania – to zjawisko zwane regresją budzące niepokój u większości oglądających pod mikroskopem zmiany melanocytarne), a i na czerniakach świat nowotworów złośliwych samej tylko choćby i skóry wcale się nie kończy.


Niektóre z nich potrafią do złudzenia przypominać twory pokroju najzwyklejszych w świecie czyraków, tak że potrafią zmylić zarówno pacjentów/tki, jak i zajmujący się nimi personel medyczny. Parę tygodni temu opowiadałam na fejsbukowym fanpejdżu patologów historię pewnego czterdziestolatka, którego taki właśnie “czyrak” zabił w ciągu niecałego roku. Pacjent pierwszy raz zauważywszy niewielki guzek podczas golenia, przekonany był, że to nic wymagającego szczególnej uwagi. Ot, nie pierwszy taki pryszcz i nie ostatni. Podobnie pomyślano w jego przychodni, gdzie zmianę nacięto, zdrenowano i zaaplikowano kotrimoksazol (znany m.in. jako Biseptol) ze sterydem i wypuszczono pacjenta bez większych niepokojów.


Angiosarcoma w momencie pobrania wycinków do badania; wcale nie wygląda już niewinnie; https://escholarship.org/uc/item/0053z21b

Angiosarcoma w momencie pobrania wycinków do badania; wcale nie wygląda już niewinnie; https://escholarship.org/uc/item/0053z21b



Niepokój – słuszny zresztą – pojawił się, gdy mimo zastosowanych procedur zmiana miast zmniejszyć się, uparcie rosła, powoli przestając przypominać cokolwiek banalnego i niegroźnego. Pobrano wycinki i obraz mikroskopowy daleki był od optymistycznego. Skóra rozlegle nacieczona była przez rozrastające się bez ładu i składu naczynia krwionośne wysłane przez dziwnokształtne, intensywnie dzielące się komórki śródbłonka.

Angiosarcoma. Intensywnie dzielące się (gwiazdkowata mitoza pośrodku i nieco po lewej) pulchniutkie komórki śródbłonka, a pomiędzy nimi uciśnięte wąskie przestrzenie naczyniowe z nielicznymi czerwonymi krwinkami; https://escholarship.org/uc/item/0053z21b

Angiosarcoma. Intensywnie dzielące się (gwiazdkowata mitoza pośrodku i nieco po lewej) pulchniutkie komórki śródbłonka, a pomiędzy nimi uciśnięte wąskie przestrzenie naczyniowe z nielicznymi czerwonymi krwinkami; https://escholarship.org/uc/item/0053z21b



Angiosarcoma, czyli mięsak naczyniowy (wspominałam o nim w notce o rzadkich mięsakach) to zmiana niestety często przebiegająca bardzo agresywnie. Jeszcze w trakcie oczekiwania na kolejny zabieg mający usunąć zmianę w całości choremu zaczęły dokuczać bóle głowy i osłabienie, a wykonane w trybie nagłym TK ujawniło zmianę przerzutową w mózgowiu i kolejne w płucach. Niestety, mimo wycięcia zmiany skórnej, mimo interwencji neurochirurgicznej, naświetlań i chemioterapii nie udało się wiele ugrać. Kolejne badania do listy miejsc zajętych przez przerzuty dołożyły serce (prawy przedsionek) i w dziewięć miesięcy od momentu rozpoznania mężczyzna zmarł. Przez głupiego “czyraka”.

Polip pęcherzyka (strzałka pokazuje szypułę, na której siedzi rozcięty na pół polip widoczny po lewej) może się nieoczekiwanie okazać przerzutem raka nerki; https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5379575/

Polip pęcherzyka (strzałka pokazuje szypułę, na której siedzi rozcięty na pół polip widoczny po lewej) może się nieoczekiwanie okazać przerzutem raka nerki; https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5379575/



Zresztą każda parająca się patologią osoba opowie wam o przysłanych do badania zupełnie niby zwyczajnych “zapalonych” pęcherzykach żółciowych, które na szkiełku ujawniały nacieki nowotworowe czy to lokalne, pierwotne, z pęcherzyka się właśnie wywodzące, czy też może “gościnne”, przerzutowe. Takie polipy pęcherzyka na przykład – znakomita ich większość jest nie tylko łagodna (ponad 90%), ale wręcz nienowotworowa nawet. Zwykle to wypakowane obładowanymi cholesterolem makrofagami – to takie komórki żerne – drobne guzki, ale może też się polip niespodziewanie okazać przerzutem raka nerki. W nudnym kaszaku, torbieli naskórkowej czy torbieli tricholemmalnej, w ścianie może powstać rak płaskonabłonkowy, a w torbieli jajnika – rak tarczycy. To nie jest nudna praca.

Pokryty strupem czarnobrunatny guzek na palcu niemowlęcia; http://adc.bmj.com/content/100/7/630

Pokryty strupem czarnobrunatny guzek na palcu niemowlęcia; http://adc.bmj.com/content/100/7/630



Brzmi to wszystko bardzo niesympatycznie, na szczęście jednak patomorfologia przynosi nie tylko takie nieprzyjazne chorym niespodzianki. Niekiedy niesie ulgę i pozytywne zaskoczenia, koi lęki, przywraca spokój. Czasami zmiany na pierwszy rzut oka budzące poważny niepokój pod mikroskopem stają się nagle dużo mniej groźne. Ten tu na przykład guzek z fotografii. Bardzo szybko rosnący – u noworodka rodzice zauważyli drobne brązowawe  przebarwienie, taką plamkę, której wystarczyło zaledwie osiem miesięcy, bo dojść do rozmiarów ze zdjęcia.  Czarna, owrzodziała, pokryta strupem i gwałtownie rosnąca zmiana? Ani chybi czerniak, prawda? No – ku uldze wszystkich zainteresowanych – jednak nie. Zupełnie łagodna zmiana naczyniowa o efektownej nazwie. Rogowiec krwawy (angiokeratoma). Trochę jak rasa smoka w Harrym Potterze: rogogon węgierski i rogowiec krwawy.

<span>Obraz mikroskopowy rogowca krwawego pełen rozdętych bąbli wypełnionych krwią wrzynających się na oko w głąb naskórka; </span>http://adc.bmj.com/content/100/7/630
Obraz mikroskopowy rogowca krwawego pełen rozdętych bąbli wypełnionych krwią wrzynających się na oko w głąb naskórka; http://adc.bmj.com/content/100/7/630

Angiokeratoma nie jest guzem rzadkim, jednak zazwyczaj pojawia się u osób nieco starszych. Choć rzeczywiście może pojawiać się u dzieci i młodzieży (zwłaszcza właśnie w obrębie grzbietów i palców rąk oraz stóp – nawet ukuto dla tej odmiany odrębną nazwę: rogowiec Mibellego), niemowlęta nie do końca są grupą, u której należy się ich spodziewać. Tu na szczęście rozpoznanie mikroskopowe nie nastręczało jednak wątpliwości, które mógłby ewentualnie nasuwać wiek chłopca. Rozdęte cienkościenne naczynia powierzchownych warstw skórnych (warstwy brodawkowatej, tej, której brodawki bezpośrednio łączą się z naskórkiem) na przekrojach dające złudzenie nieomalże wrzynania się w sam naskórek, wylewy krwi, nawarstwiająca się na kształt rogu warstwa rogowa. Obraz tyleż spokojny, co i charakterystyczny dla tej niegroźnej zmiany.

Rogowiec Mibellego – rozdęte niczym bąble wypełnione krwią cienkościenne naczynia, a w centrum nawarstwienie mas rogowych; LWozniak&KWZielinski, CC BY-SA 3.0, https://en.wikipedia.org/wiki/Angiokeratoma

Rogowiec Mibellego – rozdęte niczym bąble wypełnione krwią cienkościenne naczynia, a w centrum nawarstwienie mas rogowych; LWozniak&KWZielinski, CC BY-SA 3.0, https://en.wikipedia.org/wiki/Angiokeratoma




Mały brunatny guzek – czyżby przerzut czerniaka? https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4195049/
Mały brunatny guzek – czyżby przerzut czerniaka? https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4195049/

Czerniak był głównym podejrzanym także i w przypadku siedemdziesięcioletniego mężczyzny, u którego podczas operacji przepukliny pachwinowej odkryto niespodzianie guzek tuż przy powrózku nasiennym. Brunatny, czarny nieomalże, spoisty. Zupełnie jakby przerzut czerniaka w węźle chłonnym, tak przynajmniej rzecz skojarzyła się ekipie w pacjencie gmerającej, która to ekipa miała już wcześniej do czynienia z podobnym czerniakowym przypadkiem. Z takim też podejrzeniem wysłano guzek do laboratorium. Ku (zapewne) radości pacjenta podejrzenie nie potwierdziło się. Z tym że nie, wyjaśnienie nie jest aż tak proste, jak można by w pierwszej chwili pomyśleć.

Schemat przepukliny pachwinowej u mężczyzny: na dole moszna z jądrem i powrózkiem nasiennym, od góry wślizguje się przez pierścienie pachwinkowe jelito; National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases, NIH, domena publiczna (Wikipedia)
Schemat przepukliny pachwinowej u mężczyzny: na dole moszna z jądrem i powrózkiem nasiennym, od góry wślizguje się przez pierścienie pachwinkowe jelito; National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases, NIH, domena publiczna (Wikipedia)

To nie jakiś tam wylew krwi, i nie znowu rogowiec krwawy czy naczyniak. Mamy do czynienia z bezpośrednią pochodną podstawowego problemu zdrowotnego mężczyzny. Wspomniałam, że poddawano go zabiegowi z powodu przepukliny pachwinowej. Czym właściwie jest taka przepuklina? Otóż w ramach przepukliny pachwinowej typu skośnego (zwanej też boczną ze względu na swe położenie względem naczyń nabrzusznych dolnych) – bo taka właśnie u chorego wystąpiła – zawartość jamy brzusznej wślizguje się do moszny kanałem pachwinowym. Czasem w worku przepuklinowym znajdzie się, jak na schemacie, fragment jelita, czasem – tylko trochę tkanki tłuszczowej, czasem takie niespodzianki, jak w tej właśnie historii. Worek przepuklinowy wcale nie musi przez cały czas pozostawać uwięziony w swym nowym położeniu – jego “treść” raczej ześlizguje się okresowo, w sytuacjach wzmożonego ciśnienia w jamie brzusznej. Ot, chory zakaszle i klops. Ciśnienie wypycha zawartość tam, gdzie akurat trafi się miejsce o obniżonej oporności. Myślicie, że kaszel to za mało? Możecie się zdziwić. W tekście o krztuścu wspominałam o kaszlu tak potężnym, że mogącym doprowadzić do wypadnięcia odbytnicy, zwykła przepuklina to przy tym bagatela.

Wypełniony kałową treścią uchyłek wysłany zwykłą (granatowa warstewka) błoną śluzową jelita grubego, częściowo zawierający w ścianie tekże warstwę mięśniową ściany jelita; https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4195049/
Wypełniony kałową treścią uchyłek wysłany zwykłą (granatowa warstewka) błoną śluzową jelita grubego, częściowo zawierający w ścianie tekże warstwę mięśniową ściany jelita; https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4195049/

No ale nie o przepuklinach w sumie teraz rozmawiamy, a o niespodziance towarzyszącej jednej z nich. Otóż rzekomy węzeł chłonny okazał się zawierać na przekrojach błonę śluzową jelita grubego. Zdrową, choć może nieco zmienioną zapalnie. A także – pardon le mot – kupę w środku. By nie przedłużać – guzek nie był ani węzłem, ani właściwie nawet guzkiem tak naprawdę. Był uchyłkiem jelita grubego, który podczas któregoś ześlizgu do kanału pachwinowego musiał oderwać się od ściany jelita (a pamiętajcie – uchyłki to takie kieszonki, woreczki z błony śluzowej uwypuklające się na zewnątrz cewy pokarmowej) i przycupnąć w nowym miejscu, wzbudzając niepokój ekipy lekarskiej. 

<span>Uchyłek bardziej z bliska – od lewej: tkanka tłuszczowa z zaznaczonymi strzałkami naczyniami krwionośnymi, granatowa błona śluzowa i czaerwonawobrunatna treść kałowa; </span>https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4195049/
Uchyłek bardziej z bliska – od lewej: tkanka tłuszczowa z zaznaczonymi strzałkami naczyniami krwionośnymi, granatowa błona śluzowa i czaerwonawobrunatna treść kałowa; https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4195049/

A dlaczego taki brunatny właściwie? A to już powodu zalegającej w nim treści kałowej. Ubitej i ugniecionej podczas lat wędrówki zawartości jelita spychanej po drodze do wnętrza uchyłka. Takie drobne kamyki kałowe (fekality) często w uchyłkach znajdujemy. Ot, wiele hałasu o nic.


I jak historii o czerniakach czy mięsakach udających zwykłe pryszcze można znaleźć dziesiątki, tak można również opowiadać o niewinnych naczyniakach nadsyłanych do badania z metką czerniaków. O guzach zapalnych, które tak udatnie udawały raki jelita grubego, że doprowadzały do wycięcia okrężnicy (nie, spokojnie, jelita zazwyczaj nie wycina się na oko, tylko uprzednio pobiera wycinki, by sprawdzić czy rak jest rakiem rzeczywiście, ale też jeśli guz jelitko – mówiąc trywialnie – zatka, to na taką diagnostykę czasu nie ma, bo pacjenta/tkę należy odetkać w trybie natychmiastowym). O guzach najądrzy czy jąder nadsyłanych do badania z podejrzeniem zmian nowotworowych, które to guzy okazywały się zmianami gruźliczymi (a gruźlicę jednak łatwiej leczyć niż wiele nowotworów złośliwych). O “nowotworach” dopiero w badaniu mikroskopowym okazujących się zmianami pasożytniczymi tak naprawdę. Bo patologia pełna jest niespodzianek, owszem. Ale nie wszystkie z nich są przykre.


(Przypominam też, że patologów możecie śledzić również na fejsbuku – warto tam zaglądać, bo strona jest codziennie aktualizowana)


Literatura:


Primary Cutaneous B-cell Lymphomas
. CB Hope, LB Pincus; Clinics in Laboratory Medicine2017;37(3):547-574

Metastatic melanoma with spontaneous complete regression of a thick primary lesion. H Khosravi, AL Akabane, A Alloo, RM Nazarian, GM Boland; JAAD Case Reports 2016;2(6):439-441

Regression in primary cutaneous melanoma: etiopathogenesis and clinical significance. PP Aung, P Nagarajan, VG Prieto; Laboratory Investigation 2017;97:657-68

Rapidly fatal metastatic cutaneous angiosarcoma initially mimicking a furuncle in a middle-aged male. AS Cantor, E Satter, M Douglas; Dermatology Online Journal 2017;23(10)

rare case of angiokeratoma in a 8-month-old boy. A BassiF Facchini,  A GrecoAM BuccolieroS LazzeriC De FilippiA Messineo, M de Martino; Archives of Disease in Childhood2015;100(7):630

Parasitised large intestinal diverticulum of the spermatic cord. T Grigor, S Ahmad; BMJ Case Reports 2014;2014

Helminthic infections mimicking malignancy: a review of published case reports. FH Pilsczek; Journal of Infection in Developing Countries 2010; 4(7):425-29


Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nauka

Znalezionych 1479 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Co robi mózg, kiedy widzisz nie to, co chcesz?   Koraszewski   2017-01-03
Co słychać w sprawie globalnego ocieplenia?   Ridley   2014-09-14
Co tam, panie, w anatomii, czyli mózg, naczynia limfatyczne i inne drobiazgi   Łopatniuk   2015-06-13
Co to jest czerwona rtęć?   Novella   2019-09-20
Co wojny o klimat zrobiły nauce   Ridley   2015-07-23
Co wypadające dyski mówią nam o 700 milionach lat ewolucji   Zimmer   2014-09-24
Co z tą szyjką, czyli od wirusa do raka   Łopatniuk   2016-03-05
Co zabiło megafaunę Ameryki Północnej?   Novella   2021-02-25
Co zabiło niedźwiadka?   Łopatniuk   2015-09-19
Colin Wright broni binarności płci u zwierząt   Coyne   2023-03-15
Conor Friedesdorf (i Alexander Barvinok) o ideologicznym przymusie na amerykańskich uczelniach   Coyne   2023-12-26
Coraz mniejsza część głównych plonów roślin jadalnych na świecie idzie na wyżywienie głodnych, a coraz więcej wykorzystuje się do celów niespożywczych     2022-05-28
Covid 19 może przejmować kontrolę nad receptorami bólu, uśmierzając ból i podnosząc szerzenie się choroby: możliwy rezultat doboru naturalnego   Coyne   2020-10-15
COVID-19 – To są szkody   Novella   2020-05-05
Cuchnąca pułapka i przytulna kryjówka   Tonhasca Júnior   2022-10-21
Cud? Ryba-piła urodzona z dziewiczej matki   Coyne   2015-06-23
Cuda genetyki: arbuz bez pestek   Coyne   2014-08-25
Cudowna animacja DNA i komórek   Coyne   2020-01-06
Czarni uczeni i nauka o rasizmie   Koraszewski   2021-11-03
Czas powiedzieć stop pseudonauce o GMO   Novella   2018-10-02
Czasami gwoździe, koparki, straż, czasami lalki, wstążki, makijaż   Tonhasca Júnior   2024-04-03
Czaszka maleńkiego dinozaura/ptaka znaleziona w bursztynie   Coyne   2020-03-27
Czego może nas nauczyć była zwolenniczka antyszczepionkowców, Kelley Watson-Snyder     2019-08-30
Czego pandemia nauczyła nas o nauce?   Ridley   2020-10-19
Czego programy przyrodnicze nie mówią o afrykańskich dzikich psach   Yong   2016-04-13
Czego się spodziewać, kiedy się spodziewasz   Zimmer   2016-05-30
Czerwone skarby   Tonhasca Júnior   2024-05-16
Czerwonogłowe muchy   Naskręcki   2015-03-22
Cztery prawa biologii ewolucyjnej   Coyne   2015-10-13
Czworonożny wąż   Mayer   2015-07-30
Czy “bezpłciowe” bakterie tworzą biologiczne gatunki?   Coyne   2024-03-06
Czy będzie genetycznie modyfikowana pszenica?   Novella   2017-02-15
Czy brytyjski naukowy establishment popełnił największy błąd w historii?   Ridley   2020-06-13
Czy człowiek musiał wyewoluować?   Coyne   2015-05-15
Czy ewolucja człowieka była nieunikniona?   Coyne   2016-03-08
Czy falsyfikowalność jest zasadnicza dla nauki?   Coyne   2015-12-30
Czy farmerzy mają czekać aż parlamentarzyści podszkolą się w nauce o manioku?   Ongu   2018-03-22
Czy gaz i energia jądrowa są “zielone”   Novella   2022-01-12
Czy genetyka może pomóc wyeliminować nierówność?   Coyne   2021-11-26
Czy globalne ocieplenie może być dla nas dobre?   Ridley   2022-03-03
Czy gąbki są najbliższymi krewnymi pozostałych zwierząt?   Coyne   2021-03-26
Czy hieny rozbijają ludzki patriarchat?   Coyne   2018-06-30
Czy humaniści boją się nauki?   Coyne   2014-02-07
Czy islamska teologia i filozofia może wzbogacić etyczną debatę wokół CRISPR?   Coyne   2019-03-06
Czy istnieje darwinowskie wyjaśnienie ludzkiej kreatywności?   Dennett   2014-08-08
Czy jaszczurka “widzi” skórą   Yong   2014-08-02
Czy jest życie na Europie?   Ridley   2013-12-22
Czy kiedykolwiek lepiej jest nie wiedzieć?   i Jonny Anomaly   2017-05-10
Czy klucz do COVID można znaleźć w rosyjskiej pandemii?   Ridley   2020-06-18
Czy koniki morskie coś nam mówią o LGBT? Błąd naturalistyczny popełniony przez Sussex Wildlife Trust   Coyne   2022-01-25
Czy koty rozumieją prawa fizyki?   Coyne   2016-06-24
Czy kruki mają teorię umysłu? Nowy eksperyment sugeruje, że “tak”   Coyne   2016-05-25
Czy kruki robią plany na przyszłość?   Coyne   2017-07-29
Czy ludzie byli w Nowym Świecie ponad 30 tysięcy lat temu?   Coyne   2020-07-26
Czy ludzie nadal ewoluują? Tak, zarówno globalnie, jak lokalnie   Coyne   2015-09-28
Czy ludzie wyewoluowali w wodzie?   Coyne   2024-01-08
Czy ludzkość zmierza w kierunku kanibalizmu?   Lomborg   2014-06-09
Czy mamut włochaty potrzebuje adwokata?   Zimmer   2014-01-09
Czy mężczyźni są bardziej kreatywni niż kobiety?   Kim   2016-11-24
Czy mikrobiom może się zbuntować?   Zimmer   2015-01-28
Czy mizoandria może być zakaźna?   Tonhasca Júnior   2022-10-24
Czy mleko matek może odżywiać manipulujące umysłem mikroby?   Yong   2015-04-14
Czy może istnieć sztuka bez artysty?    Wadhawan   2013-12-30
Czy możemy zobaczyć osobowość?   Novella   2020-06-05
Czy można falsyfikować naukowe teorie? Naukowiec odpowiada, że “nie”   Coyne   2020-09-12
Czy mrożącą krew w żyłach prawdą jest, że decyzja o zamknięciu społeczeństwa opierała się na luźnych matematycznych spekulacjach?   Ridley   2020-05-15
Czy nadchodzi hydroponika?   Novella   2021-07-13
Czy nauka zabija duszę?   Steven Pinker   2015-08-06
Czy nauka zabija duszę?   S. Pinker   2018-01-09
Czy Oświecenie przygasa?   Ridley   2017-10-13
Czy pasożyt mózgu powoduje chorobliwy pociąg szympansów do lampartów?   Yong   2016-02-27
Czy poparcie przez celebrytę może skłonić ludzi do zaakceptowania ewolucji?   Coyne   2018-12-07
Czy problem zwijania białka został rozwiązany?   Coyne   2020-12-05
Czy przestaniemy być mięsożerni?   Ridley   2017-05-09
Czy ptaki wyewoluowały większe dzioby, by zjadać duże, inwazyjne ślimaki?   Coyne   2017-12-13
Czy płeć jest jak gender konstruktem społecznym? Nie.   Coyne   2017-02-17
Czy rozum jest “większy niż nauka”? Kiepska próba deprecjonowania nauki   Coyne   2015-04-28
Czy teoria doboru naturalnego Darwina zmieniła nasz pogląd na miejsce ludzkości   Dennett   2018-06-07
Czy to jest teoria? Czy to jest prawo? Nie, to jest fakt.   Dawkins   2015-12-05
Czy uczenie się metodą prób i błędów jest „nauką”?   Coyne   2022-01-14
Czy Uganda potrzebuje GMO? Naukowcy spoglądają na edytowanie genów, by przyspieszyć innowacje   Ongu   2017-09-20
Czy uprawa jabłek odzwierciedla bigoterię?   Coyne   2023-05-18
Czy wierzysz w duchy?   Łopatniuk   2017-10-28
Czy wirusy pomogły uczynić z nas ludzi?   Zimmer   2017-02-10
Czy współczesny Homo sapiens wyewoluował w różnych częściach Afryki?   Coyne   2018-07-24
Czy wykształceni ludzie są bardziej antysemiccy?   Albert Cheng i Ian Kingsbury   2021-04-05
Czy wyrazy ludzkiej twarzy są uniwersalne w okazywaniu emocji?   Coyne   2020-09-02
Czy wyrostek robaczkowy jest narządem szczątkowym?   Coyne   2016-05-21
Czy znaleziono najstarszy dowód na istnienie zwierzęcia? Nowa gąbko-podobna skamieniałość liczy 890 milionów lat   Coyne   2021-08-11
Czy świat rzeczywiście staje się biedniejszy? Odpowiedź Stevena Pinkera   Coyne   2019-02-06
Czy Samolubny gen zaszkodził publicznemu rozumieniu biologii?   Coyne   2022-10-13
Czy kometa zabiła mamuty   Novella   2018-02-22
Czym jest nauka i dlaczego ma nas obchodzić?   Sokal   2014-07-22
Czytanie myśli z fMRI i AI   Novella   2023-05-05
Déjà vu i swojskość   Novella   2018-03-17
Daj ać ja pobruszę …   Łukaszewski   2018-10-20
Dan Brown - akomodacjonista   Coyne   2015-01-31
Darwin znowu się myli! Artykuł pokazuje, że jego hipoteza o „samcach większych u ssaków” wydaje się błędna   Coyne   2024-04-06
Darwin, lisy i inne ssaki na Falklandach   Mayer   2019-12-11
David Barash namawia naukowców do stworzenia człowieko-szympansiej hybrydy   Coyne   2018-03-20

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


&#8222;Choroba&#8221; przywrócona przez Putina


&#8222;Przebudzeni&#8221;


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk