Czy ludzie nadal ewoluują? Tak, zarówno globalnie, jak lokalnie

Dwukrotnie o tym pisałem (patrz tutaj i tutaj), a w ostatnich latach mamy dowody ewolucji H. sapiens, która prowadzi wśród kobiet do wcześniejszego wieku pierwszego porodu, późniejszego wieku ostatniego porodu i (także wśród kobiet) podniesienia wzrostu w jednych miejscach i obniżenia w innych. Badania w USA, które nie były prowadzone nigdzie indziej, pokazują niedawną ewolucję obniżonych poziomów cholesterolu i niższego ciśnienia krwi oraz podwyższonego wieku menopauzy.

Dane z USA nasuwają pytanie, czy nawet jeśli cały gatunek ludzki nie ewoluuje w jakimś kierunku, poszczególne populacje lub grupy mogą podlegać „ewolucji rozbieżnej” w reakcji na ich specyficzne środowisko. A na to pytanie jest wyraźniejsza odpowiedź: „Tak”. Wiemy o tym już od pewnego czasu. Tybetańczycy i populacje południowoamerykańskie wyewoluowały adaptacje do warunków niskich poziomów tlenu, populacje pasterskie (ci, którzy hodują owce, kozy i krowy na mleko) wyewoluowały trwałą tolerancję laktozy (co normalnie zostaje wyłączone po odstawieniu od piersi), niektóre populacje afrykańskie wyewoluowały niski wzrost, cechę, o której sądzi się, że jest użyteczna w tropikach. Niższy wzrost jest trochę bardziej wątpliwy jako adaptacja, ale we wszystkich trzech przypadkach wspomnianych powyżej naukowcy wskazali na geny odpowiedzialne za zmianę adaptacyjną.

Są także inne przypadki adaptacji populacji ludzkiej do swojego wyjątkowego środowiska z wstępnie zidentyfikowanymi genami dla tej adaptacji. W krótkim artykule “wiadomości i poglądy” w najnowszym numerze “Science” (link poniżej), zajmująca się genetyką Sarah Tishkoff podsumowuje zarówno dane genetyczne, jak dane dotyczące cech, pokazując sympatyczny wykres poniżej, gdzie ta ewolucja ma miejsce, których cech dotyczy i które geny biorą udział w tych adaptacjach. (Proszę zauważyć, że w adaptacjach, także w tych wypadkach, prawdopodobnie zaangażowane jest więcej genów niż te wyliczone, jako że trudno wykryć geny, które mają niewielki efekt):

Tishkoff napisała swój artykuł, żeby naświetlić pracę Matteo Gumagalli i in. (wielu współpracowników!), do którego daję odnośnik poniżej. Autorzy użyli w tej pracy genetycznej analizy populacji Inuitów z Grenlandii, żeby odkryć odcinki na dwóch chromosomach, które wydają się doświadczać w ostatnich latach silnej selekcji. (Wiemy o tym, ponieważ możemy zobaczyć, że częstotliwość tych odcinków wzrosła w porównaniu do podobnych odcinków w innych miejscach.) Tak się składa, że te odcinki zawierają geny zaangażowane w metabolizm kwasów tłuszczowych; a warianty genów, których częstotliwość wzrosła u Inuitów są także związane z niskim wzrostem i niższą wagą. (Małe i krępe ciała populacji północy mogą także być adaptacją, by uniknąć utraty ciepła – Reguła Bergmanna, jak zaobserwowano u wielu gatunków zwierząt – lub może to być po prostu produkt uboczny metabolizmu zmienionego przez dobór, by odzwierciedlić nową, bogatą w ryby dietę.)

Na pytanie więc „czy ludzie nadal ewoluują?” odpowiedź brzmi: „No cóż, istnieją pewne dowody, że nasz gatunek ewoluuje jako całość dla cech takich jak wiek rozmnażania, ale jest dużo więcej dowodów na to, że różne odłamy naszego gatunku ewoluują w różnych kierunkach, adaptując się do środowisk, które różnią się geograficznie lub na przestrzeni czasu”. Oczywiście, nasza kultura spowolniła pewne formy doboru, bo lekarze i dentyści pomagają przeżyć ludziom, którzy byliby bezlitośnie wytrzebieni na sawannie. (Jestem jednym z tych odmieńców.) Jak długo jednak istnieją warianty genetyczne związane z różną ilością potomstwa, nasz gatunek będzie nadal ewoluował.

_______

Tishkoff, S. 2015. Strength in small numbers. Science 349:1282-1283.

Fumagalli, M. et al. 2015. Greenlandic Inuit show genetic signatures of diet and climate adaptation. Science 349:1343-1347.

Are Humans still evolving? Yes both globally and locally

Why Evolution Is True, 18 września 2015

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska