Prawda

Wtorek, 19 marca 2024 - 11:59

« Poprzedni Następny »


Powrót łysenkoizmu w Putinowskiej Rosji


Stewen Novella 2018-01-03

Trofim Łysenko w akcji
Trofim Łysenko w akcji

Wydaje się, że złe idee nigdy naprawdę nie znikają. Jakiekolwiek kulturowe lub psychologiczne czynniki faworyzowały ich powstanie, mogą one sprowadzić je  ponownie raz za razem. Solidne obalenie może przyhamować je na pewien czas, ale nowe pokolenie, nie znające przeszłości, może je wskrzesić.

Muszę powiedzieć, że mimo faktu, iż jestem doświadczonym, a nawet zblazowanym sceptykiem, zaskoczył mnie wzrost liczby zwolenników płaskiej ziemi na przestrzeni ostatnich paru lat. Wiem, że praktycznie nie ma granic dla samo-oszustwa i wypaczających efektów, jakie silne narracje mogą mieć na percepcję i rozumowanie. Nadal jednak zaskakują mnie nowe przykłady rozpychania granic niechlujnego myślenia.    


Obecnie, konkurując o tytuł najgłupszej wskrzeszonej pseudonauki, mamy powrót łysenkoizmu w Rosji. Niedawny artykuł w “Current Biology” opisuje, jak sympatia do Trofima Łysenki, choć nadal na marginesie, rośnie w Rosji, widocznie na fali anty-zachodnich i pro-stalinowskich uczuć.


Krótka historia Łysenki


Często używam Łysenki jako historycznego przykładu tego, co się dzieje, kiedy ideologia przebija naukę i rozsądek. Ta historia jest tak doskonałym i skrajnym przykładem, że niemal brzmi jak apokryficzna, ale jest całkowicie prawdziwa. Niedawny artykuł w “Atlantic” daje dobry przegląd.


Trofim Łysenko był zasadniczo maniakiem. Był marnie wykształconym rolnikiem, ale był entuzjastycznym komunistą, na którego zwrócił uwagę Stalin, polubił jego pomysły i wspierał go. Łysenko odrzucił darwinowską ewolucję i genetykę. Nie uważał, by jakieś geny w ogóle istniały. Wierzył, że środowisko ma nieskończoną zdolność kształtowania roślin i zwierząt w trwały sposób. To dobrze pasowało do komunistycznej ideologii.


Z poparciem Stalina Łysenko stanął na czele radzieckiego rolnictwa. Za jego czasów kołchozy, które już wcześniej były porażką, pogorszyły się jeszcze bardziej. Jak relacjonuje „Atlantic”:  

Łysenko, na przykład, zmusił rolników do sadzenia nasion bardzo blisko, ponieważ według jego “prawa o życiu gatunków” rośliny z tej samej “klasy” nigdy nie konkurowały ze sobą. Zabronił także wszelkiego używania nawozów i pestycydów. 

Pszenica, żyto, ziemniaki, buraki – właściwie wszystko uprawiane według metod Łysenki – zamierało lub gniło.


Łysenko wierzył, że potrafi wytrenować rośliny, by miały każdą cechę, jaka była potrzebna. Świat poza Związkiem Radzieckim odrzucił jego pomysły i szydzono z niego jako z całkowicie niekompetentnego durnia. W kraju jednak Łysenko miał niesłychaną władzę i prestiż. Pod jego przywództwem wypatroszono radziecką biologię, zniszczono genetykę i jak to się ocenia, cofnięto ją o pół wieku. Doprowadzał do uwięzienia, wyrzucenia z pracy lub nawet zabijania naukowców, którzy się z nim nie zgadzali. 


To był ohydny obraz tego, co dzieje się, kiedy nauka jest podporządkowana ideologii, chyba najskrajniejszy przykład w historii. W wyniku szalonych pomysłów Łysenki, klęska głodowa, która już zaczynała się, znacznie się pogorszyła. Łysenkoizm eksportowano także do innych krajów komunistycznych, takich jak Chiny, które także doznały straszliwych klęsk głodowych. Miliony ludzi umarło z głodu z powodu szalonych pomysłów Łysenki, co czyni z niego naukowca o największej liczbie ofiar w historii ludzkości.


Powrót Łysenki


Potęga Łysenki zbladła po śmierci Stalina, a sam Łysenko umarł w 1976 r. Do pewnego stopnia nadal był szanowany, ale to także blaknęło i zniknęło pod koniec lat 1980. Teraz jednak, według artykułu w „Current Biology”, Łysenko i jego pomysły wracają. Autorzy podejrzewają, że są dwa główne powody tego powrotu.


Pierwszym jest epigenetyka
, która jest badaniem wpływów środowiskowych na ekspresję genów i na fenotyp. Czynniki epigenetyczne mogą pomóc zaadaptować organizm do obecnych warunków środowiska, takich jak susza, głód lub obfitość. Te czynniki mogą być nawet do pewnego stopnia dziedziczone, wpływając na nowe pokolenia. To są zasadniczo pewne zakłócenia genetycznego dziedzictwa, pozwalające na krótkoterminowe przystosowania fenotypu do zmieniających się warunków środowiska.


Frustrujące jest to, że epigenetyka jest często bardzo marnie relacjonowana i wyjaśniana publiczności, rozdęta w coś, czym nie jest. Epigenetyka nie jest dziedziczeniem nabytych cech, ani nie obala głównych filarów darwinowskiej ewolucji. Powierzchowne doniesienia o epigenetyce mogą jednak wypaczyć ją (i to właśnie dzieje się w Rosji), pozwalając na  twierdzenia, że Łysenko miał jednak rację.  


Oczywiście, łysenkoizm w żaden sposób nie był epigenetyką. Łysenko odrzucał istnienie genów i miał dziwaczne koncepcje o zachowaniu roślin. Nie antycypował epigenetyki, ani żadne obecne badania epigenetyki nie ratują Łysenki przed opinią zwyczajnego maniaka.  


Prawdopodobnie jednak prawdziwym powodem powrotu chwały Łysenki jest to, że reprezentuje on minioną chwałę sowiecka i jest symbolem anty-zachodniej ideologii. Ponowne zainteresowanie Łysenką jest sposobem  przeciwstawienia się Zachodowi i gloryfikowania rosyjskiej wyjątkowości.


Wydaje się, że główna lekcja przypadku Łysenki została zapomniana wraz z wyblaknięciem pamięci o horrorach, jaki stworzył. Niebezpieczne jest, kiedy ideologia przebija naukę. Żyjemy w wielkim i skomplikowanym świecie, a stawki są często wysokie. Nasza cywilizacja polega na technologii. Jeden szalony pomysł w rolnictwie, jeśli zastosuje się go na szeroką skalę, może być katastrofalny.


I, oczywiście, nie potrzeba wiele wyobraźni, by pomyśleć o innych przykładach ideologii przebijającej naukę i dowody. Zaprzeczanie globalnemu ociepleniu, akcje antyszczepionkowe, histeria przeciwko GMO oraz alternatywna medycyna są wszystkie triumfem narracji nad logiką i dowodami.


Wszystkie te problemy pogarsza ogólna atmosfera przeciwko elitom, przeciwko ekspertom i przeciwko intelektualistom. Jest zbyt łatwo odrzucić wiedzę oddając się spiskowym teoriom, które również zbyt łatwo spotykają się z akceptacją. Poprzeczka została obniżona do tego stopnia, że ludzie wierzą, iż NASA bierze udział w olbrzymim spisku, by przekonać wszystkich, że świat jest kulisty i że ciążenie istnieje. A co ze zdjęciami okrągłej ziemi z kosmosu? To są „fake news”.


Mam nadzieje, że nie będziemy musieli zagłodzić na śmierć kolejnych 30 milionów ludzi, byśmy mogli ponownie nauczyć się lekcji Łysenki na jeszcze jedno pokolenie.

 

The Return of Lysenkoism

21 grudnia 2017

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska



Steven Novella


Neurolog, wykładowca na Yale University School of Medicine. Przewodniczący i współzałożyciel New England Skeptical Society. Twórca popularnych (cotygodniowych) podkastów o nauce The Skeptics’ Guide to the Universe.  Jest również dyrektorem Science-Based Medicine będącej częścią James Randi Educational Foundation (JREF), członek Committee for Skeptical Inquiry (CSI) oraz członek założyciel Institute for Science in Medicine.

Prowadzi blog Neurologica.


Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nauka

Znalezionych 1467 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Ideolodzy: dlaczego nauczanie genetyki musi mieć charakter społeczno-polityczny   Coyne   2024-03-19
Przepływ genów od neandertalczyków i denisowian do ludzi „współczesnych” i odwrotnie   Coyne   2024-03-14
Wejdź – skoro nalegasz   Tonhasca Júnior   2024-03-09
Czy “bezpłciowe” bakterie tworzą biologiczne gatunki?   Coyne   2024-03-06
Carl Zimmer o gatunkach i ochronie     2024-02-29
Kolejna błędna próba skorygowania ewolucji   Coyne   2024-02-22
Ryjący w ziemi przedsiębiorcy   Tonhasca Júnior   2024-02-15
Olbrzymie armie o niezliczonych umiejętnościach    Tonhasca Júnior   2024-02-08
Wejdź, powiedziała, dam ci schronienie przed burzą   Tonhasca Júnior   2024-01-15
Czy ludzie wyewoluowali w wodzie?   Coyne   2024-01-08
Jak upadają wielcy   Tonhasca Júnior   2024-01-04
Oczy reniferów zmieniają kolor, żeby łatwiej im było dostrzec jadalne porosty   Coyne   2023-12-30
Życzliwi przestępcy   Tonhasca Júnior   2023-12-28
Conor Friedesdorf (i Alexander Barvinok) o ideologicznym przymusie na amerykańskich uczelniach   Coyne   2023-12-26
Zdumiewający manipulatorzy   Tonhasca Júnior   2023-12-25
Nie gryzie się ręki, która cię zapyla   Tonhasca Júnior   2023-10-19
Rewolucja komunikacyjna   Hannam   2023-10-18
BBC szerzy propagandę rolnictwa organicznego, a biedni na świecie cierpią   i Kathleen Hefferon   2023-10-13
Niezwykły przypadek koewolucji i specyficzności zapylacz/storczyk   Coyne   2023-10-07
Płeć męska lub żeńska: nie ma nic pomiędzy   Elliot   2023-10-03
Myślenie intuicyjne i analityczne   Novella   2023-09-29
„Kryzys klimatyczny” to mistyfikacja   Williams   2023-09-25
Jak (i dlaczego) ośmiornica edytuje swój RNA   Lewis   2023-09-23
„Najbardziej znany zabójca ludzi”: jakie są prawdziwe początki XIV-wiecznej Czarnej Śmierci?   Lewis   2023-09-15
Do jakiego stopnia pary mają wspólne cechy?   Novella   2023-09-14
Kenia daje zielone światło 58 projektom GMO – naukowcy na całym świecie kontynuują badania w dziedzinie biotechnologii, mimo procesów sądowych i dezinformacji   Ombogo   2023-09-08
Lancet atakuje anty-przebudzenie, a czytelnik odpowiada   Coyne   2023-08-24
Więcej wyrafinowanej teologii: uczony religijny zastanawia się, czy neandertalczycy mieli nieśmiertelne dusze   Coyne   2023-08-16
Aktywiści anty-GMO w Afryce szerzą mity i strach, ale nie przedstawiają żadnych naukowych dowodów   Abutu   2023-08-14
Mało znana strona ryjkowców   Tonhasca Júnior   2023-08-11
Dlaczego nie można być osobą transrasową?   Coyne   2023-08-10
Walka z malarią za pomocą inżynierii genetycznej   Novella   2023-08-08
Jak restrykcje Unii Europejskiej podsycały głosy przeciwko GMO, jak również głód na globalnym Południu, a zwłaszcza w Afryce   Oria   2023-08-02
Nieznośni mali pomocnicy   Tonhasca Junior   2023-07-29
Macedońskie skarby   Tonhasca Júnior   2023-07-26
GMO i motyle   Novella   2023-07-25
Narzucanie ideologii naturze: Kew Garden celebruje „rośliny queer”   Coyne   2023-07-24
Smak miesiąca   Tonhasca Júnior   2023-07-20
Kłopoty na wylocie   Szczęsny   2023-07-18
Ideologiczne podważanie biologii   i Luana S. Maroja   2023-07-17
Role mężczyzn i kobiet w polowaniu, raz jeszcze   Coyne   2023-07-15
David Hillis o specjacji   Coyne   2023-07-13
Niechętni dawcy i pracowici biorcy   Tonhasca Júnior   2023-07-08
Grube problemy z jelitem   Szczęsny   2023-07-07
Badaczka z Leakey Foundation twierdzi, że kości orangutanów mówią nam, że biologiczna płeć jest spektrum, a nie binarna   Coyne   2023-06-30
Przez dziurkę od klucza   Szczęsny   2023-06-24
Nowa (nie podparta żadnymi dowodami) hipoteza, która eliminuje role płciowe w społecznościach łowców-zbieraczy   Coyne   2023-06-22
Błędne wyobrażenia o ewolucji   Coyne   2023-06-16
Influencerzy z podziemia   Tonhasca Júnior   2023-06-13
Jak wyewoluowało ubarwienie ostrzegawcze?   Coyne   2023-06-12
„San Francisco Chronicle” bardzo myli się w sprawie biologicznej płci   Coyne   2023-06-09
Kolczasty problem   Tonhasca Júnior   2023-06-06
Wpaść w amok. Empiryczna analiza szaleńczych zabójstw pokazuje, że wyłaniają się dwa różne wzorce.   King   2023-06-03
Błędna krytyka genetycznych testów na pochodzenie   Coyne   2023-06-02
Zdatny do lotu   Tonhasca Júnior   2023-06-01
‘Raniąca’ idea merytorycznych podstaw nauki    i Jerry Coyne   2023-05-29
Główny problem w filogenezie zwierząt wydaje się być rozwiązany   Coyne   2023-05-26
Americana   Tonhasca Júnior   2023-05-24
Czy uprawa jabłek odzwierciedla bigoterię?   Coyne   2023-05-18
Kenia: Musimy zająć się brakiem bezpieczeństwa żywnościowego, ale najpierw musimy położyć kres dezinformacji na temat upraw modyfikowanych genetycznie   Oria   2023-05-16
Czytanie myśli z fMRI i AI   Novella   2023-05-05
Jest lepiej niż myślisz   Lomborg   2023-05-03
Dwudziestu dziewięciunaukowców publikuje artykuł w obronie merytorycznych podstaw w nauce     2023-05-01
Niewygodna historia   Ferguson   2023-04-28
Biologia rezygnacji z działania: kiedy kontynuować, a kiedy spasować   Coyne   2023-04-26
Porywacze ciał   Tonhasca Júnior   2023-04-25
Porażka jest kluczowym składnikiem innowacji   Ridley   2023-04-22
Używanie roślin jako biofrabryk   Novella   2023-04-14
Dawno zmarli przemawiają do nas   Tonhasca Júnior   2023-04-12
Wątpliwi pomocnicy    Tonhasca Júnior   2023-04-08
Uganda: aktywiści przeciwni biotechnologii szerzą dezinformację   Wetaya   2023-04-05
Anglia pozwala na uprawy poddane edycji genów   Novella   2023-04-03
Recenzja z książki  Can “The Whole World” Be Wrong?   Rose   2023-04-01
Psychologia ewolucyjna dla początkujących   Coyne   2023-03-27
“Konwergentna” ewolucja mrówek grzybiarek Starego i Nowego świata   Coyne   2023-03-23
Gigantyczna armia małych zabójców   Tonhasca Júnior   2023-03-22
Colin Wright broni binarności płci u zwierząt   Coyne   2023-03-15
AI: gorąca randka z “Sydneyem ”   Gotefridi   2023-03-15
Zmienić język w ekologii i biologii ewolucyjnej! Przykład anemii sierpowatej   Coyne   2023-03-13
Wzrost liczby nieobecnych ojców i towarzyszące temu społeczne problemy   Geary   2023-03-11
No pasarán    Tonhasca Júnior   2023-03-04
Dezinformacja o GMO: Kenijczykom będzie trudno podejmować racjonalne decyzje i to może kosztować życie   Mykonyo   2023-02-24
Twardy kwiat do zgryzienia    Tonhasca Júnior   2023-02-22
ChatGPT niemal zdaje lekarski egzamin końcowy   Novella   2023-02-21
“Rogi” trylobitów mogły być używane jako broń w walkach między samcami   Coyne   2023-02-15
Postmodernizm obnażony   Dawkins   2023-02-14
Powody naszych wierzeń. Jak i dlaczego irracjonalność trzyma nas w swoich szponach i jak możemy z tym walczyć?   Pinker   2023-02-13
Kiedy zapada noc i ziemia jest ciemna   Tonhasca Júnior   2023-02-10
W nowej książce jest słuszna krytyka idei, że są lepsze i gorsze gatunki, ale jest także błędne twierdzenie, że gatunki nie są realne   Coyne   2023-02-06
Kolczatki wydmuchują bąbelki śluzu z nosa, żeby się ochłodzić   Coyne   2023-02-02
Mali i zręczni influencerzy   Tonhasca Júnior   2023-01-31
Dowody na ewolucję: Bezwłose zwierzęta mają martwe geny na sierść   Coyne   2023-01-23
Krew, znój, łzy i pot   Tonhasca Júnior   2023-01-19
Bąkojady czyszczą nosorożce   Coyne   2023-01-18
Mózg używa geometrii hiperbolicznej   Novella   2023-01-16
O wspaniały nowy świecie   Tonhasca Júnior   2023-01-12
Ciepło zabija. Zimno zabija wielu więcej   Jacoby   2023-01-09
Po co badać przestrzeń kosmiczną?   Jacoby   2023-01-04
Rdzenni Amerykanie żądają doczesnych resztek pumy z Griffith Park   Coyne   2023-01-03
Świetny artykuł o epigenetyce   Coyne   2022-12-30

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk