Dramatyczne akty mordów i jatek dokonywane przez Państwo Islamskie (ISIS) i jego bezwstydne i obfite uzasadnienia tych czynów stanowią wielkie wyzwanie dla wielu – dla rządów zachodnich i bliskowschodnich, dla mediów i dla środowisk akademickich – w sprawie tego, jak informować i jak analizować to zjawisko. Wielu, włącznie z zachodnimi przywódcami politycznymi, stara się zminimalizować “islamską” istotę ISIS. Inni używają skrajnego barbarzyństwa tej grupy, by oczerniać i generalizować to na wszystkich muzułmanów.
W rzeczywistości, jak to często się zdarza, to wszystko jest zabałaganione, źle zdefiniowane i pomieszane, z odmiennym światopoglądem ISIS w niektórych sprawach, ale także z aspektami podzielanymi z wieloma innymi rywalami i współzawodniczącymi strukturami. Widocznym przykładem tego wspólnego światopoglądu jest pogląd ISIS na Innego – nie-muzułmanów oraz wolnomyślicieli lub liberalnych muzułmanów. Wrogość, jaką ISIS okazuje tym „politeistom, niewiernym i apostatom” podzielają często wrogowie i rywale islamistów, choć ich wyrazy wrogości mogą nie być równie krwiożercze.
Zapał ISIS do przeznaczania chrześcijan Bliskiego Wschodu na rzeź, a ich społeczności na zniszczenie, czy to w Iraku, Syrii, Libii, Egipcie, czy gdzie indziej, jest dobrym przykładem. ISIS w Egipcie, obierające za cel chrześcijan koptyjskich podczas modlitw w kościołach – ostatnio w Niedzielę Palmową 9 kwietnia 2017 r. – wydaje się być wyjątkowo brutalny i bezwstydny.
Jednak sam cel działania ISIS demonizowania i eliminowania chrześcijan z regionu jest szeroko podzielany (choć inni deklarują zamiar stosowania mniej krwawych środków), przez cały wachlarz graczy politycznych, którzy zwalczają się wzajemnie, ale pod tym względem są podobni. Turcja, Iran, Arabia Saudyjska, Bractwo Muzułmańskie, Al-Kaida i spokrewnieni salafici-dżihadyści mogą wszyscy nienawidzić ISIS i być przez niego nienawidzeni, ale wszyscy mają wspólną tę samą, bigoteryjną, supremacyjną ideologię islamistyczną, która bluzga trucizną przeciwko chrześcijanom i Żydom oraz przeciwko muzułmanom zbyt otwarcie identyfikującym się jako wolnomyśliciele, sekularyści lub liberałowie.
Wszyscy ci regionalni aktorzy są częścią szerszej sceny społecznej i politycznej, która normalizuje bigoterię i internalizuje nienawiść i która – ponieważ nie są dręczonymi poczuciem winy ludźmi Zachodu – uchodzi im na sucho w oczach Zachodu, rozpaczliwie poszukującego muzułmańskich sojuszników i nie czujących się wygodnie z obroną chrześcijan[1].
Zostawmy ISIS i rywalizujące grupy terrorystyczne. Być dzisiaj chrześcijaninem w Turcji oznacza być celem, a to pogorszyło się od czasu nieudanego zamachu stanu w 2016 r.[2]. W “wyzwolonych” częściach Syrii rebelianci, którzy są zarówno salafitami, jak przeciwnikami ISIS, wyeliminowali chrześcijan i Druzów[3]. Bycie chrześcijaninem w Iranie także jest niebezpiecznie, chociaż oficjalny dyskurs irański jest bardziej zniuansowany, bardziej otwarcie antysemicki niż antychrześcijański – ale więzienie i tortury są wyraźnymi możliwościami[4]. Arabia Saudyjska, która gości setki tysięcy chrześcijańskich gastarbeiterów, produkuje i eksportuje na cały świat muzułmański powódź propagandy salafickiej, demonizującej nie-muzułmanów, szczególnie chrześcijan i Żydów.
Islamqa.info jest prywatną saudyjską, salaficką witryną internetową z reputacją najpopularniejszej na świecie ogólnej witryny o islamie[5]. Wśród informacji dostępnych na tej witrynie i w wielu innych miejscach jest lista Muhammada Ibn Abdul Wahhaba "Przekreślacze islamu": czyny lub przekonania, które zamieniają muzułmanina w niewiernego lub apostatę[6].
Wśród „przekreślaczy” jest każdy “kto nie uważa politeistów za niewiernych lub ma wątpliwości w sprawie ich niewiary” i “pomaganie kuffar (niewiernym) przeciwko muzułmanom jest bardzo ważnym problemem w dzisiejszych czasach, ponieważ jest wielkie mieszanie się muzułmanów z kuffar (niewiernymi). Ten czyn stanowi apostazję"[7]. Tak, Arabia Saudyjska jest przeciwnikiem ISIS i ISIS planuje jej zniszczenie. Propaguje również na całym świecie ideę, że nienawiść wobec nie-muzułmanów jest wymogiem bycia prawdziwym muzułmaninem i że muzułmanie żyjący pod rządami zachodnimi nie są zobowiązani do żadnej lojalności wobec rządów krajów „niewiernych”. Tego samego naucza ISIS i w numerze7 ich magazynu on line, Rumiyah, opublikowanym w marcu 2017, znajduje się artykuł konwertyty, Um Musa al-Finlandijaha, rozprawiający o „Przekreślaczach”.
Zarówno Arabia Saudyjska, jak ISIS ostro krytykują Bractwo Muzułmańskie (BM). Ta zaś międzynarodowa organizacja natarczywie stara się przedstawić Zachodowi jako stosunkowo rozsądna i tolerancyjna[8]. Wielu ekspertów i uczonych ostrzegało nową administrację USA przed traktowaniem jej jako organizacji terrorystycznej.
Niemniej to, co działo się po koszmarnych zamachach bombowych na kościoły koptyjskie, pokazuje wyraźnie, że BM, na swój specjalny sposób, także jest ważną częścią bliskowschodniego przemysłu nienawiści. Jak przystoi organizacji często chwalonej za zdyscyplinowanie i rygor intelektualny, Bractwo Muzułmańskie zazwyczaj wystrzega się rażącej retoryki ISIS i salafitów. Ale jad nie jest w ich wystąpieniach specjalnie ukryty.
Wagdi Ghoneim, znany duchowny egipski na wygnaniu, który popiera BM
[9], szybko przedstawił komentarz, w kilka godzin po zamachach
[10]. Większość 12-minutowego wystąpienia poświęcił oskarżaniu rządu prezydenta egipskiego, Al-Sisiego, o przeprowadzenie tych zamachów, szydząc z chrześcijan egipskich jako “krzyżowców” i z papieża kościoła koptyjskiego, Tawadrosa II, jako z „zdrajcy-krzyżowca” za ich poparcie dla rządu egipskiego.
Ghoneim, który ma długą historię antysemityzmu[11] i wrogości wobec chrześcijan[12], powtarza stare kłamstwo, że Koptowie używają klasztorów na magazyny broni, propagując równocześnie narrację, że Koptowie zasłużyli na wszystko, co ich spotyka. Oficjalna wypowiedź egipskiego Bractwa Muzułmańskiego skupiała się na szerszej sytuacji politycznej, ale otwarcie obwiniała rząd egipski i kierownictwo kościoła koptyjskiego o zamachy na kościoły[13].
Wszystkie te państwa i organizacja mają własne cele i plany, które często są ze sobą sprzeczne. Ta sama Turcja, która potępia Zachód „krzyżowców”, jest atakowana przez ISIS za bycie częścią ofensywy „krzyżowców” w Syrii. To samo państwo saudyjskie, które propaguje twardogłowe poglądy Abdula Wahhaba, jest celem ataków ISIS za to, że siedzi w kieszeni krzyżowców. Iran propaguje tezę, że USA stoją za ISIS, podczas gdy media popierające reżim egipski, twierdzą, że Ameryka popiera Al-Kaidę[14].
Wszyscy są bardzo różnymi graczami politycznymi, ale mówią to samo, kiedy chodzi o wrogie poglądy na temat chrześcijan, Żydów i muzułmanów-wolnomyślicieli. Z tych trzech grup chrześcijanie Bliskiego Wschodu są zdecydowanie najbardziej narażeni. Poza Izraelem większość regionu została już oczyszczona z Żydów. Liberalni muzułmanie mogą być celem, ale mogą tego uniknąć siedząc cicho. Bliskowschodni chrześcijanie jednak są wyjątkowo narażeni, bo spadek ich liczebności powoduje, że są słabi, a równocześnie są wystarczająco liczni i widoczni, by zostać celem.
Liban jest specjalnym przypadkiem, a państwa takie jak Jordania i Maroko nadal skutecznie chronią lokalne mniejszości religijne. Nawet jednak gdyby ISIS przestało istnieć jutro, nagromadziło się wystarczająco dużo trucizny w systemie regionalnym – w mediach, w dyskursie duchownych, w podręcznikach i książkach religijnych, w działaniach i zaniechaniach państwa – by dokończyć czystkę religijną tego burzliwego regionu. Przez lata z rozmaitych powodów budowano toksyczny system wzajem wzmacniających się głosów i uruchomiono go. Dla władz nie jest zbyt późno, by radykalnie zmienić dyskurs i podjąć pilne działania prewencyjne dla promowania tolerancji i zrozumienia. Jest jednak bardzo nieprawdopodobne by to się zdarzyło.
Nie znaczy to, że politycy powinni traktować wszystkie te państwa i grupy w ten sam sposób. Zdecydowanie nie. Ani też, że pogarda, nienawiść i ludobójstwo są na tym samym poziomie. Ale szkarłatna nić zjadliwej chrześcijanofobii, jaka przewija się przez słowa i czyny Państwa Islamskiego, znajduje wiele odpowiedników poza tą organizacja, którą tak często zbywa się jako „nie-islamski”, chadżyrycki odmieniec[15].
Przypisy:
[1] "The world's most ancient Christian communities are being destroyed — and no one cares," Theweek.com, January 23, 2014.
[2] "The war on Christians is extending into Turkey," Spectator.co.uk, July 19, 2016.
[3] "Jabhat al-Nusra and the Druze of Idlib Province<, Joshualandis.com, January 24, 2015.
[4] "Christians In The Crosshairs: Iran’s Oddly Selective Crackdown on Christians, Thedailybeast.com, December 26, 2016.
[5] Alexa.com/topsites/category/Top/Society/Religion_and_Spirituality/Islam, accessed April 13, 2017.
[6] "Muhammad ibn Abdul Wahhab - The 10 Nullifiers of Islam," youtube.com/watch?v=awD4K3QbzNA, posted December 13, 2014.
[7] Kalamullah.com/Books/Explanation%20of%20the%20Nullifiers%20of%20Islam.pdf.
[8] "I am a Member of the Muslim Brotherhood, Not A Terrorist," Nytimes.com, February 22, 2017.
[9] https://www.nytimes.com/2014/09/14/world/middleeast/bowing-to-pressure-qatar-asks-some-muslim-brotherhood-leaders-to-leave.html
[10] Youtube.com/watch?v=Qb7El-Z82Lg , posted April 10, 2017.
[11] See MEMRI Special DispatchNo. 2987, Yemen-Based Egyptian Cleric Wagdi Ghoneim Interview about Flotilla Clash on Al-Jazeera: 'Hamas is Fighting America, Europe, and All the Crusader West, Which Supports the Zionist Entity'; 'By Allah, The Only Way to Liberate Palestine... Is The Path Taken By Hamas... Jihad For The Sake Of Allah', May 31, 2010.
[12] See MEMRI Special Dispatch No. 4140,Egyptian Cleric Wagdi Ghoneim: Democracy Is Founded on Principles of Heresy; Don't Tell Me Christians in Egypt Should Have Equal Rights, September 16, 2011.
[13] Ikhwanonline.info
[14] Youtube.com/watch?v=Bp81h_c3pqk&feature=youtu.be April 1, 2017.
[15] "Khawarij Ideology, ISIS Savagery: Part One," Muslimmatters.org, August 24, 2015.
Źródło: MEMRI: Daily Brief 124, 13 kwietnia 2017
Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska
Odwiedź polską stronę MEMRI: http://www2.memri.org/polish/
Alberto M. Fernandez
Wiceprezes MEMRI, pracował w amerykańskim Departamencie Stanu jako koordynator Strategic Counterterrorism Communications (CSCC). Zajmował się zwalczaniem propagandy Al-Kaidy i innych organizacji terrorystycznych, był ambasadorem USA w Gwinei Równikowej, wcześniej był chargé d'affaires amerykańskiej ambasady w Chartumie. Fernandez był dyrektorem Bureau of Near Eastern Affairs przy Departamencie Stanu w latach 2005-2007.
