Prawda

Niedziela, 19 maja 2024 - 09:20

« Poprzedni Następny »


Raz jeszcze: błędny artykuł o tym, dlaczego teoria ewolucji jest przestarzała


Jerry A. Coyne 2022-07-04

Źródło: Biodiversity Heritage Library i Wikimedia Commons.
Źródło: Biodiversity Heritage Library i Wikimedia Commons.

Ten artykuł w „Guardianie” naprawdę nie mówi nic nowego poza tym, co zostało już powiedziane w kilkunastu artykułach: „Są rzeczy, które wiemy o ewolucji, których Darwin nigdy sobie nie wyobrażał, a my dokonaliśmy wielu odkryć, które nie były częścią nowoczesnej teorii ewolucja wykutej w latach trzydziestych i czterdziestych”. Mnóstwo napisałem o tych problemach, z których wiele tworzy tak zwaną „Rozszerzoną syntezę ewolucyjną” lub EES. Okazuje się, że tak, Darwin nie wyobrażał sobie rzeczy takich jak neutralna teoria i epigenetyka, który nic nie wiedział o dziedziczeniu, ani nawet nie wyobrażał sobie ich wielki Teodozjusz Dobzhansky, ale zwolennicy EES czasami próbują udawać, że jest to coś więcej niż rozszerzenie biologii ewolucyjnej – że jest to „rewolucja” Kuhna nakazująca stworzenie „nowej teorii ewolucji”. Tak właśnie utrzymuje artykuł „Guardiana”.

W rzeczywistości jednak nie potrzebujemy nowej teorii ewolucji: podstawowa teoria zaproponowana przez Darwina w 1859 r., obejmująca gradualizm, zmienność, dobór naturalny jako krytyczny czynnik odpowiedzialny za adaptację, rozchodzenie się linii rodowych i wynikające z nich wspólne pochodzenie wszystkich gatunków i osobników, nadal trzyma się dobrze. Teraz jednak wiemy o wiele więcej, a większość naszej nowej wiedzy można łatwo włączyć do biologii ewolucyjnej. W rzeczywistości, jeśli spojrzysz na podręczniki ewolucji z ostatniego ponad półwiecza, znajdziesz takie zjawiska jak epigeneza, teoria neutralności, „konstrukcja niszowa”, plastyczność itp. Teraz są po prostu częścią „biologii ewolucyjnej”, która, owszem, rozszerzyła się, ale nie w sposób, który upoważnia do zastąpienia starej teorii. Podobnie jak w kosmologii, po prostu dodajemy nowe rzeczy i usuwamy to, co okazało się błędne.


Jednak autor, Stephen Buranyi, piszący w „Guardianie” o nauce, nie może powstrzymać się od nie tylko zniekształcania historii biologii ewolucyjnej, ale także od argumentowania, że biologia ewolucyjna wymaga gruntownej przebudowy (nie wymaga, bo nie jest prawdą, że „Darwin całkowicie się mylił! ”) A Buranyi z wielką przyjemnością przedstawia naukową debatę na temat znaczenia różnych czynników w ewolucji organizmu jako „wojnę kulturową”. To głupota, bo jest to tylko normalna debata w nauce, a wynik zależy od faktów, a nie ideologii.


Kliknij na link pod obrazkiem, żeby przeczytać jego artykuł.


Po prostu jest tu zbyt wiele do krytykowania i poprawiania, więc omówię tylko pięć błędnych twierdzeń Buranyi.


a.) Nie rozumiemy, jak rozwinęły się ważne cechy ewolucyjne, takie jak oko. 
To prawda, że nie znamy dokładnej kolejności, w jakiej rozwinęły się niektóre złożone adaptacje, i nie będziemy tego wiedzieć, ponieważ nas tam nie było. Ale wiemy z zapisów kopalnych o tym, jak wieloryby ewoluowały z lądowych zwierząt kopytnych przez około 10 milionów lat, i mamy skamieliny, które to pokazują. To samo dotyczy wielu innych przejść ewolucyjnych, na przykład od ryb do płazów. Ale używając oka, Buranyi wskrzesza starą (i obaloną) krytykę kreacjonistów, że „jak może stopniowo ewoluować oko z prostego, światłoczułego punktu?” Ma z tego wynikać, że nasza niewiedza o tym, jak to się właściwie wydarzyło, oznacza, że coś jest poważnie nie tak z teorią ewolucji.


W rzeczywistości problem ten był po raz pierwszy rozważany (i w zasadzie rozwiązany) przez Darwina, a w kilku miejscach szerzej omówiony przez Richarda Dawkinsa (np. tutaj). Nie, nie wiemy dokładnie, jak i kiedy to się stało, ale oczy ewoluowały niezależnie kilka razy i mamy prawdopodobną sekwencję wydarzeń pokazującą, jak można przejść, poprzez ewolucyjną sekwencję małych adaptacyjnych kroków, od światłoczułej plamki do złożonego „oka kamery” kręgowców i głowonogów. A korzystając z oszacowań parametrów, możemy pokazać, że mamy na to mnóstwo czasu poprzez dobór naturalny. Jeśli możemy to zrobić, a każdy krok jest adaptacyjny (i faktycznie obserwowany u współczesnych gatunków), to ewolucja oka nie jest trudnością dla darwinizmu.


W rzeczywistości, w 1994 roku Nilsson i Pelger opublikowali artykuł pokazujący, że przy konserwatywnych założeniach dotyczących tempa mutacji i doboru można modelować ewolucję oka kamery z punktu światłoczułego w ciągu kilkuset tysięcy lat. Jeśli chcesz streszczenie, przeczytaj artykuł Dawkinsa w „Nature” o tej pracy: The eye in a twinkling [Oko w mgnieniu oka”.


Omówię to nieco bardziej szczegółowo, ponieważ Buranyi wymienia oko jako jeden z naszych nierozwiązywalnych problemów ewolucyjnych:

Być może pamiętasz trochę z lekcji biologii w szkole. Jeśli istota o słabym wzroku przypadkiem, dzięki losowym mutacjom, wyda potomstwo z nieco lepszym wzrokiem, to odrobina większego wzroku daje mu większą szansę na przeżycie. Im dłużej przeżyją, tym większą mają szansę na reprodukcję i przekazanie genów, które zapewniły im nieco lepszy wzrok. Niektóre z ich potomków mogą z kolei mieć lepszy wzrok niż ich rodzice, co zwiększa prawdopodobieństwo, że one również będą się rozmnażać. I tak dalej. Pokolenie za pokoleniem, przez niewyobrażalnie długie okresy czasu, małe korzyści sumują się. W końcu, po kilkuset milionach lat, masz stworzenia, które widzą równie dobrze jak ludzie, koty czy sowy.


To podstawowa historia ewolucji, opisana w niezliczonych podręcznikach i bestsellerach popularnonaukowych. Według coraz większej liczby naukowców problem polega na tym, że jest to absurdalnie prymitywne i wprowadzające w błąd.


Po pierwsze, zaczyna się w połowie historii, przyjmując za pewnik istnienie światłoczułych komórek, soczewek i tęczówek, nie wyjaśniając, skąd one pochodzą. Nie wyjaśnia też dostatecznie, w jaki sposób tak delikatne i łatwo dające się zakłócić elementy splatały się ze sobą, tworząc jeden organ. Tradycyjna teoria zmaga się nie tylko z oczami. „Pierwsze oko, pierwsze skrzydło, pierwsze łożysko. Jak się pojawiają. Wyjaśnienie tego jest fundamentalną motywacją biologii ewolucyjnej” – mówi Armin Moczek, biolog z Indiana University. „A jednak nadal nie mamy dobrej odpowiedzi. Ten klasyczny pomysł stopniowej zmiany, jeden szczęśliwy wypadek na raz, jak dotąd nie ostał się”.

Zarówno Buranyi, jak i Moczek bardzo się mylą. Wiemy o światłoczułych pigmentach i wiemy, że istnieją one w mikroorganizmach, które mogą ich używać do wykrywania obecności światła, co samo w sobie jest adaptacyjne. Zmodelowano siatkę różnych komponentów i każdy proponowany etap procesu można zaobserwować jako adaptację u jednego lub większej liczby żyjących gatunków. Nie wiemy kiedy i w jakiej kolejności coś się wydarzyło. Niemniej jednak widzimy w przyrodzie prawdopodobną kolejność i możemy bez trudu modelować ten proces. Powiedzenie, że „klasyczna idea stopniowej zmiany padła jak długa” jest po prostu (wybaczcie mój hiszpański) caca de vaca. Czy Buranyi uważa, że oko pojawiło się jako pojedyncza „makromutacja”? (Więcej na ten temat później.) Tak więc jego wypaczenia sprawy (nie wspomina na przykład o pracy Nilssona i Pelgera) zaczynają się od pierwszych słów artykułu.


b.) Plastyczność jest głębokim problemem ewolucyjnym, który został zaniedbany przez biologię ewolucyjną. Plastyczność odnosi się do zdolności genomu organizmu do reagowania na różne środowiska na różne sposoby (zwykle adaptacyjne), albo trwale, albo odwracalnie. Opalamy się, gdy jest zbyt dużo słońca, a to chroni nas przed uszkodzeniem przez promieniowanie UV. Wiele ssaków ma długie włosy zimą i traci je latem. Ssaki arktyczne mogą stać się białe zimą i brązowe latem jako sposób kamuflażu. Wrotki i inne małe organizmy wytwarzają kolce odstraszające ryby, jeśli rozwijają się w zbiorniku wodnym zawierającym ryby, a rośliny mogą zmieniać kształt w zależności od tego, gdzie rosną.


Wiemy o tym od dziesięcioleci, więc ewolucja plastyczności nie jest czymś, co zabija klina ewolucjonistom. Łatwo wyobrazić sobie genom, który może reagować na różne środowiska na różne sposoby. (Jednym z fantastycznych przykładów jest to, jak ten sam genom może wytworzyć gąsienicę, a następnie motyla, w zależności od środowiska i czasu rozwoju.) Wszystko, czego potrzeba do ewolucji plastyczności, to istnienie rozsądnej możliwości, że organizm znajdzie się w różnych środowiskach, czyli pewna „przewidywalność”. Dzikie koty żyjące w środowiskach, które zmieniają się od gorących do zimnych w ciągu roku (lub na większej wysokości), rozmnażały się lepiej, kiedy miały geny, które mogły wywoływać wzrost włosów, gdy jest zimno, i wypadanie włosów, gdy robi się cieplej.


Plastyczność może nawet ujawnić zmienność genetyczną, która może podlegać doborowi; ta idea „asymilacji genetycznej” została omówiona i zademonstrowana osiemdziesiąt lat temu.


Niemniej Buranyi postrzega plastyczność jako kolejne zaskakujące, niedarwinowskie, tajemnicze i zaniedbane zjawisko. Myli się, chociaż podaje kilka fajnych przykładów plastyczności. Jego słowa (moje pogrubienie):

Jednym z najbardziej fascynujących obszarów ostatnich badań jest plastyczność, która pokazała, że niektóre organizmy mają potencjał do szybszej i radykalniejszej adaptacji niż kiedyś sądzono. Opisy plastyczności są zaskakujące, przywodzące na myśl zwariowane przemiany, jakich można się spodziewać w komiksach i filmach science fiction.


...Plastyczność nie unieważnia idei stopniowej zmiany poprzez ciąg małych zmian, ale oferuje inny system ewolucyjny z własną logiką działającą w koordynacji. Dla niektórych badaczy może nawet zawierać odpowiedzi na dręczące pytanie o nowości biologiczne: pierwsze oko, pierwsze skrzydło. „Plastyczność jest być może tym, co wywołuje podstawową formę nowatorskiej cechy” — mówi Pfennig. [JAC: Pfennig tylko zgaduje.]


Plastyczność jest dobrze zaakceptowana w biologii rozwojowej, a pionierska teoretyczka Mary Jane West-Eberhard zaczęła argumentować, że była to kluczowa siła ewolucyjna na początku XXI wieku. A jednak biologom z wielu innych dziedzin jest praktycznie nieznana. Studenci rozpoczynający edukację raczej nie słyszą o tym, a dopiero musi zostać podjęta w pismach popularnonaukowych.

Jaka jest ta nowa „logika”? Ewolucja plastyczności, podobnie jak przykłady przytaczane przez Buranyia, po prostu podążają za logiką doboru naturalnego działającego w warunkach środowiskowych lub przy zmianach, które można napotkać z pewną częstotliwością. Wtedy opłaca się, aby genom wyewoluował elastyczne reakcje adaptacyjne w różnych środowiskach.


Jeśli chodzi o twierdzenie, że uczniowie z tym się nie stykają, cóż, to jest w podręcznikach. Właśnie ściągnąłem ze swojej półki podręcznik Biologia ewolucyjna Douga Futuymy z 1998 roku (wydanie trzecie) (to ten, z którego uczyłem studentów wprowadzenia do ewolucji) i oczywiście jest tam cały rozdział o plastyczności i „normach reakcji”, jak to kiedyś nazywano. (Normą reakcji jest po prostu sytuacja, w której dany genom może reagować na różne środowiska, wytwarzając różne fenotypy.) Zostało to opublikowane prawie 25 lat temu, a zjawisko było szeroko omawiane przez innych na długo przed tym.


c.) Biolodzy nadmiernie zaniedbali makromutację: ideę, że złożona cecha może powstać w jednym kroku
. To była rzeczywiście dyskusja w latach trzydziestych i czterdziestych XX wieku, kiedy naukowcy tacy jak Richard Goldschmidt wysunęli hipotezę „hopeful monster” [obiecujący potwór]: że duże cechy ewolucyjne mogą powstać poprzez pojedynczą mutację, która wpłynęła na wiele systemów jednocześnie. Dla niego i jego zwolenników „mutacjonizm” był alternatywą dla doboru naturalnego. Ernst Mayr powiedział mi kiedyś, że słyszał, jak Goldschmidt wygłasza taką uwagę: „Głęboko wierzę, że pierwsze stworzenie uważane za ptaka wykluło się z jaja złożonego przez stworzenie uważane za gada”. (To oznacza raczej jeden ogromny krok niż stopniową ewolucję gadów w ptaki.)


Makromutacjonizm, choć na krótko przywrócony do życia przez Steve'a Goulda jako część „przerywanej równowagi” (patrz poniżej), ostatecznie stracił wiarygodność z kilku powodów. Po pierwsze, jest mało prawdopodobne, aby mogła wystąpić mutacja, która stworzyłaby złożoną cechę (lub nową grupę, jak ptaki) w jednym kroku, ponieważ istnieje bardzo małe prawdopodobieństwo, że skoordynowany i współpracujący zestaw cech może powstać w jednym kroku. W rzeczywistości, chociaż możemy zaobserwować duże „homeotyczne” mutacje w laboratorium (jak oko rozwijające się na skrzydle lub noga jako część jamy gębowej owada), są to anomalie rozwojowe, które prowadzą do nieprzystosowania. Co ważniejsze, genetyczna analiza nawet drobnych zmian fenotypowych, które zaszły w przyrodzie, jak na przykład kształt genitaliów owadów, wielokrotnie wykazywały, że są one oparte na kilku mutacjach o niewielkim działaniu. Nie mamy praktycznie żadnych dowodów na to, że mutacje o dużych efektach są ważne w ewolucji.


Co więcej, zapis kopalny dokumentujący duże zmiany, takie jak ewolucja ptaków, wielorybów, płazów, hominidów i tym podobnych, nie wykazuje takich „makromutacji”: widzimy stopniową zmianę fenotypu z przodka na potomka z różnymi cechami pojawiającymi się w różnym czasie. Oczywiście mutacje różnią się wielkością, ale nie mogę wskazać ani jednej adaptacji w naturze, która wymagałaby od nas postulowania makromutacji, ponieważ cecha ta rzekomo nie może być wytworzona przez stopniową akumulację mniejszych mutacji. (Nawiasem mówiąc, to ostatnie twierdzenie jest propagowane przez zwolenników ID, takich jak Behe, którzy postulują Boga zamiast makromutacji, aby wypełnić lukę.)


Jednak Buranyi sugeruje, że makromutacja, która umarła po ożywionej debacie naukowej, jest nadmiernie lekceważona (podkreślenie moje):

Jeszcze bardziej złowieszcze dla darwinistów było pojawienie się „mutacjonistów” w latach 1910., szkoły genetyków, której wybitny przedstawiciel, Thomas Hunt Morgan, wykazał, że hodując miliony muszek owocowych – a czasem dodając im do pożywienia radioaktywny pierwiastek – rad – może wytwarzać zmutowane cechy, takie jak nowe kolory oczu lub dodatkowe kończyny. Nie były to drobne przypadkowe wariacje, na których zbudowano teorię Darwina, ale nagłe, dramatyczne zmiany. Okazało się, że te mutacje są dziedziczne. Mutacjoniści wierzyli, że zidentyfikowali prawdziwą twórczą siłę życia. Oczywiście dobór naturalny pomagał usuwać nieodpowiednie zmiany, ale był po prostu prostym redaktorem ekstrawaganckiej poezji mutacji. “Natura non facit saltum”, napisał kiedyś Darwin: „Natura nie robi skoków”. Mutacjoniści mieli inne zdanie.


Te spory o ewolucję miały wagę teologicznej schizmy. Stawką były siły rządzące całym stworzeniem. Szczególnie dla darwinistów ich teoria była „wszystko albo nic”. Jeśli inna siła, poza doborem naturalnym, mogła również wyjaśnić różnice, które widzimy między żywymi istotami, napisał Darwin w O powstawaniu gatunków, cała jego teoria „całkowicie by się załamała”. Jeśli mutacjoniści mieli rację, zamiast jednej siły rządzącej wszystkimi zmianami biologicznymi, naukowcy musieliby zagłębić się w logikę mutacji. Czy działała inaczej na nogi i płuca? Czy mutacje u żab działały inaczej niż mutacje u sów lub słoni?


. . . Współczesna synteza była tak sejsmicznym wydarzeniem, że naprawienie nawet jej całkowicie błędnych pomysłów zajęło nawet pół wieku. Mutacjoniści zostali tak głęboko pochowani, że nawet po dziesięcioleciach udowadniania, że mutacje są w rzeczywistości kluczową częścią ewolucji, ich idee wciąż były traktowane z podejrzliwością. Jeszcze w 1990 r. jeden z najbardziej wpływowych podręczników ewolucji uniwersyteckiej mógł twierdzić, że „rola nowych mutacji nie ma bezpośredniego znaczenia” – coś, w co bardzo niewielu naukowców wierzy wtedy i obecnie. Wojen idei nie wygrywa się samymi pomysłami.

 

Tu wszystko jest pomylone. Pomija dowody przeciwko „mutacjonizmowi” i sugeruje, że „mutacjoniści” po prostu podkreślali, że mutacje są ważną częścią ewolucji – czymś, czemu NIKT NIE ZAPRZECZA. W rzeczywistości mutacjoniści sugerowali nie tylko, że mutacje o bardzo dużych efektach są kluczowe w ewolucji, ale napędzają ewolucję bez potrzeby doboru naturalnego. Jak wszyscy wiemy, zarówno mutacje, jak i dobór są ważne dla ewolucji adaptacyjnej: mutacje to benzyna, a ewolucja to samochód. Nie można powiedzieć, że jedno jest ważniejsze od drugiego. Przedstawiając wprowadzającą w błąd relację o biologii i mieszając „mutacjonizm” ze „znaczeniem mutacji w ewolucji”, Buranyi bardzo źle przysłużył się czytelnikowi.


d.) Przerywana równowaga dotyczyła tylko tempa i czasu zmian ewolucyjnych
.

Potem nastąpiły inne ataki na ewolucyjną ortodoksję. Wpływowi paleontolodzy Stephen Jay Gould i Niles Eldredge argumentowali, że zapis kopalny pokazuje, że ewolucja często zachodziła w krótkich, skoncentrowanych wybuchach; nie musiało to być powolne i stopniowe.

 


W rzeczywistości prawdziwą krytyką ewolucyjnej ortodoksji w teorii przerywanej równowagi Goulda i Eldredge'a było powiązanie niestabilnego wzoru w zapisie kopalnym z nowym i prawie niedarwinowskim procesem, obejmującym makromutacje, ewolucję w odizolowanych populacjach, przekraczanie adaptacyjnych luk poprzez silny dryf genetyczny, a następnie sortowanie zmiennych grup poprzez „dobór gatunkowy” zamiast konwencjonalnego darwinowskiego „doboru genowego”. Chociaż wyobrażałem sobie jedną formę doboru gatunków, która działa w przyrodzie (patrz ostatni rozdział mojej książki Speciation with Allenem Orrem), proces ten opiera się na tempie specjacji, z którymi powiązane są cechy, ale nie jest ani identyczny, ani tak wszechobecny jak postulowany przez Goulda.)


Niepowodzenie różnych części teorii Goulda (w tym adaptacyjne przekraczanie luki przez dryf) zostało wykazane w licznych eksperymentach i pracach teoretycznych (patrz tutaj i tutaj ); tutaj podsumowałem niepowodzenie i upadek mechanistycznej teorii Goulda. Nie jestem pewien, czy „urywany” zapis kopalny, który dały początek tej teorii, jest nadal akceptowany przez paleontologów jako wszechobecny, ale z pewnością powody, dla których Gould i Eldredge opowiadali się za takim wzorcem – ważny atak na neodarwinizm – był błędny. (Oczywiście istnieje kilka przyczyn „urywanej” ewolucji, w tym niekompletny zapis kopalny lub sam niestabilny proces doboru naturalnego).


e.) Naukowa debata na temat otoczenia biologii ewolucyjnej to „wojna kulturowa”. 
Ten kawałek naprawdę mnie zirytował:

Aby uwolnić biologię od spuścizny współczesnej syntezy, wyjaśnia Massimo Pigliucci, były profesor biologii ewolucyjnej na Uniwersytecie Stony Brook w Nowym Jorku, potrzebujesz szeregu taktyk, by wywołać rozrachunek: „Perswazja, studenci podejmujący te idee, finansowanie, stanowiska profesorskie”. Potrzebujesz zarówno serc, jak i umysłów. Podczas pytań i odpowiedzi z Pigliuccim na konferencji w 2017 r. jeden z uczestników skomentował, że spór między zwolennikami EES a bardziej konserwatywnymi biologami czasami wyglądał bardziej jak wojna kulturowa niż naukowy spór. Według jednego z uczestników „Pigliucci w zasadzie powiedział: ‘Jasne, to wojna kulturowa i wygramy ją’, a połowa sali wybuchła wiwatami”.

Zła koncepcja, Massimo! Nie, to nie jest wojna kulturowa, nawet jeśli czasami naukowcy wpadają w furię i używają terminów takich jak „ewolucja skokowa”, by scharakteryzować zwolenników przerywanej równowagi. Debata była prowadzona i w dużej mierze rozstrzygnięta przez argumentację naukową, która nie zawierała tego rodzaju zaciekłości. To po prostu debata o tym, jakie mechanizmy są ważne w ewolucji. Mój własny pogląd jest taki, że tak, Nowoczesna Synteza Ewolucyjna zawiera rzeczy, o których nawet nie śniliśmy 80 lat temu ("neutralna teoria" to jedna), ale po prostu nie ma powodu, by ogłaszać śmierć neodarwinizmu. „Rozszerzenie” jest dobrem słowem, ale powiedzenie, że „potrzebujemy nowej teorii ewolucji” jest zarówno ignorancją, jak i ciężką przesadą.


Mógłbym pisać przez kilka dni o błędach i zniekształceniach w artykule Buranyiego, a to, co powyżej, ma służyć jako zaledwie kilka przykładów błędnej natury jego artykułu. Co gorsza, wprowadza to w błąd laików, którzy sądzą, że jest coś poważnie nie tak z nowoczesną teorią ewolucji. To samo w sobie mogłoby dodać otuchy kreacjonistom i jestem pewien, że zwolennicy Inteligentnego Projektu już poważnie studiują artykuł „Guardiana”.

 

Once again: A misguided article on why the theory of evolution is obsolete

Why Evolution Is true, 29 czerwca 2022
Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska 



Jerry A. Coyne

Emerytowany profesor na wydziale ekologii i ewolucji University of Chicago, jego książka "Why Evolution is True" (Polskie wydanie: "Ewolucja jest faktem", Prószyński i Ska, 2009r.) została przełożona na kilkanaście języków, a przez Richarda Dawkinsa jest oceniana jako najlepsza książka o ewolucji.  Jerry Coyne jest jednym z najlepszych na świecie specjalistów od specjacji, rozdzielania się gatunków. Jest również jednym ze znanych "nowych ateistów" i autorem książki "Faith vs Fakt" (wydanej również po polsku przez wydawnictwo "Stapis)". Jest wielkim miłośnikiem kotów i osobistym przyjacielem redaktor naczelnej.
 

Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nauka

Znalezionych 1479 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Co robi mózg, kiedy widzisz nie to, co chcesz?   Koraszewski   2017-01-03
Co słychać w sprawie globalnego ocieplenia?   Ridley   2014-09-14
Co tam, panie, w anatomii, czyli mózg, naczynia limfatyczne i inne drobiazgi   Łopatniuk   2015-06-13
Co to jest czerwona rtęć?   Novella   2019-09-20
Co wojny o klimat zrobiły nauce   Ridley   2015-07-23
Co wypadające dyski mówią nam o 700 milionach lat ewolucji   Zimmer   2014-09-24
Co z tą szyjką, czyli od wirusa do raka   Łopatniuk   2016-03-05
Co zabiło megafaunę Ameryki Północnej?   Novella   2021-02-25
Co zabiło niedźwiadka?   Łopatniuk   2015-09-19
Colin Wright broni binarności płci u zwierząt   Coyne   2023-03-15
Conor Friedesdorf (i Alexander Barvinok) o ideologicznym przymusie na amerykańskich uczelniach   Coyne   2023-12-26
Coraz mniejsza część głównych plonów roślin jadalnych na świecie idzie na wyżywienie głodnych, a coraz więcej wykorzystuje się do celów niespożywczych     2022-05-28
Covid 19 może przejmować kontrolę nad receptorami bólu, uśmierzając ból i podnosząc szerzenie się choroby: możliwy rezultat doboru naturalnego   Coyne   2020-10-15
COVID-19 – To są szkody   Novella   2020-05-05
Cuchnąca pułapka i przytulna kryjówka   Tonhasca Júnior   2022-10-21
Cud? Ryba-piła urodzona z dziewiczej matki   Coyne   2015-06-23
Cuda genetyki: arbuz bez pestek   Coyne   2014-08-25
Cudowna animacja DNA i komórek   Coyne   2020-01-06
Czarni uczeni i nauka o rasizmie   Koraszewski   2021-11-03
Czas powiedzieć stop pseudonauce o GMO   Novella   2018-10-02
Czasami gwoździe, koparki, straż, czasami lalki, wstążki, makijaż   Tonhasca Júnior   2024-04-03
Czaszka maleńkiego dinozaura/ptaka znaleziona w bursztynie   Coyne   2020-03-27
Czego może nas nauczyć była zwolenniczka antyszczepionkowców, Kelley Watson-Snyder     2019-08-30
Czego pandemia nauczyła nas o nauce?   Ridley   2020-10-19
Czego programy przyrodnicze nie mówią o afrykańskich dzikich psach   Yong   2016-04-13
Czego się spodziewać, kiedy się spodziewasz   Zimmer   2016-05-30
Czerwone skarby   Tonhasca Júnior   2024-05-16
Czerwonogłowe muchy   Naskręcki   2015-03-22
Cztery prawa biologii ewolucyjnej   Coyne   2015-10-13
Czworonożny wąż   Mayer   2015-07-30
Czy “bezpłciowe” bakterie tworzą biologiczne gatunki?   Coyne   2024-03-06
Czy będzie genetycznie modyfikowana pszenica?   Novella   2017-02-15
Czy brytyjski naukowy establishment popełnił największy błąd w historii?   Ridley   2020-06-13
Czy człowiek musiał wyewoluować?   Coyne   2015-05-15
Czy ewolucja człowieka była nieunikniona?   Coyne   2016-03-08
Czy falsyfikowalność jest zasadnicza dla nauki?   Coyne   2015-12-30
Czy farmerzy mają czekać aż parlamentarzyści podszkolą się w nauce o manioku?   Ongu   2018-03-22
Czy gaz i energia jądrowa są “zielone”   Novella   2022-01-12
Czy genetyka może pomóc wyeliminować nierówność?   Coyne   2021-11-26
Czy globalne ocieplenie może być dla nas dobre?   Ridley   2022-03-03
Czy gąbki są najbliższymi krewnymi pozostałych zwierząt?   Coyne   2021-03-26
Czy hieny rozbijają ludzki patriarchat?   Coyne   2018-06-30
Czy humaniści boją się nauki?   Coyne   2014-02-07
Czy islamska teologia i filozofia może wzbogacić etyczną debatę wokół CRISPR?   Coyne   2019-03-06
Czy istnieje darwinowskie wyjaśnienie ludzkiej kreatywności?   Dennett   2014-08-08
Czy jaszczurka “widzi” skórą   Yong   2014-08-02
Czy jest życie na Europie?   Ridley   2013-12-22
Czy kiedykolwiek lepiej jest nie wiedzieć?   i Jonny Anomaly   2017-05-10
Czy klucz do COVID można znaleźć w rosyjskiej pandemii?   Ridley   2020-06-18
Czy koniki morskie coś nam mówią o LGBT? Błąd naturalistyczny popełniony przez Sussex Wildlife Trust   Coyne   2022-01-25
Czy koty rozumieją prawa fizyki?   Coyne   2016-06-24
Czy kruki mają teorię umysłu? Nowy eksperyment sugeruje, że “tak”   Coyne   2016-05-25
Czy kruki robią plany na przyszłość?   Coyne   2017-07-29
Czy ludzie byli w Nowym Świecie ponad 30 tysięcy lat temu?   Coyne   2020-07-26
Czy ludzie nadal ewoluują? Tak, zarówno globalnie, jak lokalnie   Coyne   2015-09-28
Czy ludzie wyewoluowali w wodzie?   Coyne   2024-01-08
Czy ludzkość zmierza w kierunku kanibalizmu?   Lomborg   2014-06-09
Czy mamut włochaty potrzebuje adwokata?   Zimmer   2014-01-09
Czy mężczyźni są bardziej kreatywni niż kobiety?   Kim   2016-11-24
Czy mikrobiom może się zbuntować?   Zimmer   2015-01-28
Czy mizoandria może być zakaźna?   Tonhasca Júnior   2022-10-24
Czy mleko matek może odżywiać manipulujące umysłem mikroby?   Yong   2015-04-14
Czy może istnieć sztuka bez artysty?    Wadhawan   2013-12-30
Czy możemy zobaczyć osobowość?   Novella   2020-06-05
Czy można falsyfikować naukowe teorie? Naukowiec odpowiada, że “nie”   Coyne   2020-09-12
Czy mrożącą krew w żyłach prawdą jest, że decyzja o zamknięciu społeczeństwa opierała się na luźnych matematycznych spekulacjach?   Ridley   2020-05-15
Czy nadchodzi hydroponika?   Novella   2021-07-13
Czy nauka zabija duszę?   Steven Pinker   2015-08-06
Czy nauka zabija duszę?   S. Pinker   2018-01-09
Czy Oświecenie przygasa?   Ridley   2017-10-13
Czy pasożyt mózgu powoduje chorobliwy pociąg szympansów do lampartów?   Yong   2016-02-27
Czy poparcie przez celebrytę może skłonić ludzi do zaakceptowania ewolucji?   Coyne   2018-12-07
Czy problem zwijania białka został rozwiązany?   Coyne   2020-12-05
Czy przestaniemy być mięsożerni?   Ridley   2017-05-09
Czy ptaki wyewoluowały większe dzioby, by zjadać duże, inwazyjne ślimaki?   Coyne   2017-12-13
Czy płeć jest jak gender konstruktem społecznym? Nie.   Coyne   2017-02-17
Czy rozum jest “większy niż nauka”? Kiepska próba deprecjonowania nauki   Coyne   2015-04-28
Czy teoria doboru naturalnego Darwina zmieniła nasz pogląd na miejsce ludzkości   Dennett   2018-06-07
Czy to jest teoria? Czy to jest prawo? Nie, to jest fakt.   Dawkins   2015-12-05
Czy uczenie się metodą prób i błędów jest „nauką”?   Coyne   2022-01-14
Czy Uganda potrzebuje GMO? Naukowcy spoglądają na edytowanie genów, by przyspieszyć innowacje   Ongu   2017-09-20
Czy uprawa jabłek odzwierciedla bigoterię?   Coyne   2023-05-18
Czy wierzysz w duchy?   Łopatniuk   2017-10-28
Czy wirusy pomogły uczynić z nas ludzi?   Zimmer   2017-02-10
Czy współczesny Homo sapiens wyewoluował w różnych częściach Afryki?   Coyne   2018-07-24
Czy wykształceni ludzie są bardziej antysemiccy?   Albert Cheng i Ian Kingsbury   2021-04-05
Czy wyrazy ludzkiej twarzy są uniwersalne w okazywaniu emocji?   Coyne   2020-09-02
Czy wyrostek robaczkowy jest narządem szczątkowym?   Coyne   2016-05-21
Czy znaleziono najstarszy dowód na istnienie zwierzęcia? Nowa gąbko-podobna skamieniałość liczy 890 milionów lat   Coyne   2021-08-11
Czy świat rzeczywiście staje się biedniejszy? Odpowiedź Stevena Pinkera   Coyne   2019-02-06
Czy Samolubny gen zaszkodził publicznemu rozumieniu biologii?   Coyne   2022-10-13
Czy kometa zabiła mamuty   Novella   2018-02-22
Czym jest nauka i dlaczego ma nas obchodzić?   Sokal   2014-07-22
Czytanie myśli z fMRI i AI   Novella   2023-05-05
Déjà vu i swojskość   Novella   2018-03-17
Daj ać ja pobruszę …   Łukaszewski   2018-10-20
Dan Brown - akomodacjonista   Coyne   2015-01-31
Darwin znowu się myli! Artykuł pokazuje, że jego hipoteza o „samcach większych u ssaków” wydaje się błędna   Coyne   2024-04-06
Darwin, lisy i inne ssaki na Falklandach   Mayer   2019-12-11
David Barash namawia naukowców do stworzenia człowieko-szympansiej hybrydy   Coyne   2018-03-20

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk