W islamie Jerozolima to nie Mekka

„My ustanowiliśmy kierunek, którego ty się trzymałeś tylko po to, abyśmy mogli wiedzieć, kto postępuje za Posłańcem, a kto odwraca się na piętach. I to jest dla wszystkich wielka próba, lecz nie dla tych, których poprowadził Allah drogą prostą.
A Bóg nigdy nie zagubi waszej wiary”.— Koran 2:143

Ponadto pewne wersety koraniczne podkreślają związek Jerozolimy z Żydami i zaprzeczają jej islamizacji. Koran nie obiecuje muzułmanom wejścia do Jerozolimy lub rządzenia nią. W rzeczywistości jeden z wersetów cytuje proroka Mojżesza instruującego Żydów, by weszli do Ziemi Świętej (al-ard al-muqaddesa), która dał im Bóg – włącznie z Jerozolimą. Jest to jednak werset, który większość Arabów i muzułmanów ignoruje:

„O ludu mój! Wejdźcie do Ziemi Świętej, którą Allah przeznaczył dla was! I nie wracajcie waszymi śladami, bo powrócicie jako ci, którzy stracili." — Koran 5:21

Interpretacja tego wersetu identyfikuje al-ard al-muqaddesa jako Beit al-Maqdis czyli Jerozolimę i jej otoczenie (tutaj, tutaj), albo region rozciągający się od Egiptu do rzeki Eufrat  (tutaj).

W innym wersecie sam Bóg nakazuje synom Izraela zamieszkanie w tej ziemi:

„I powiedzieliśmy po śmierci faraona synom Izraela: ‘Zamieszkujcie tę ziemię! A kiedy nadejdzie obietnica życia ostatecznego, My przyprowadzimy was jako różnobarwny tłum.’”  — Koran 17:104.

"Ta ziemia" w tym wersecie oznacza al-Szam (Lewant), region na wschodnim wybrzeżu Morza Śródziemnego i na północ od Półwyspu Arabskiego, oraz na południe of Turcji.

"Jerozolima była ważna dla Brytyjczyków – to oni ustanowili Jerozolimę jako stolicę” – powiedział profesor Yehoshua Ben-Arieh,  zajmujący się historią geografii z Uniwersytetu Hebrajskiego w wywiadzie dla „New York Times”. "Przedtem nie była niczyją stolicą od czasów Pierwszej i Drugiej Świątyni” – dodał Ben-Arieh.

W grudniu 1917 r. brytyjski generał Edmund Allenby przejął kontrolę nad Jerozolimą od osmańskich władców tureckich.

W grudniu 1949 r. państwo Izrael zdecydowało o tym, że sesje Knesetu będą odbywać się w Jerozolimie i ogłosiło Jerozolimę swoją stolicą. Następnie w 1980 r. Kneset uchwalił Ustawę Zasadniczą: Jerozolima, stolicą Izraela i ogłosił Jerozolimę, całkowitą i zjednoczoną za „odwieczną i niepodzielną” stolicę Izraela.

Ani Palestyńska Karta Narodowa (1964), ani poprawka z 1968 r. Palestyńskiej Karty Narodowej nie wspominają nawet Jerozolimy. W poprawce z 1996 r. Jerozolima (Al-Kuds) była wspomniana tylko w kontekście rozmów o rezolucji ONZ w sprawie statusu tego miasta.

Dopiero w tymczasowej konstytucji Autonomii Palestyńskiej (Ustawa Zasadnicza Palestyny, zatwierdzona przez Palestyńską Radę Legislacyjną w 1997 r., podpisana w 2002 r.) można znaleźć artykuł stwierdzający, że Jerozolima jest stolicą „Palestyny”.

Jest niezwykłe, że mimo niemal 1200 lat muzułmańskich rządów Jerozolima "nigdy nie służyła jako stolica suwerennego państwa muzułmańskiego i nigdy nie stała się ośrodkiem kulturalnym lub naukowym. Niewiele z tego, co miało polityczne znaczenie dla muzułmanów, inicjowano tutaj”. Realny związek islamu i muzułmanów z Jerozolimą pojawił się dopiero sześć lat po śmierci proroka Mahometa, kiedy w 638 r. kalif Omar i jego najeźdźcze armie zdobyły Jerozolimę.

Po przybyciu do Jerozolimy Omara oprowadzono po mieście, włącznie z Bazyliką Grobu Świętego. Kiedy nadeszła pora na muzułmańską modlitwę, Omar odmówił zaproszeniu Sofroniusa, patriarchy Jerozolimy, by modlił się w Bazylice i zamiast tego modlił się na zewnątrz. Omar obawiał się, że muzułmanie, którzy przyjdą po nim, mogą założyć meczet w miejsce kościoła, jeśli pomodli się tam. Omar był więc świadomy tego, co należy do muzułmanów, a co należy do chrześcijan.  

Wzgórze Świątynne Jerozolimy i Skała mieszcząca się tam są od tysiącleci święte dla Żydów. Według żydowskiej tradycji Skała jest miejscem, gdzie Abraham, przodek i pierwszy patriarcha ludu hebrajskiego, przygotował się do poświęcenia swojego syna, Izaaka. Wzgórze Świątynne jest także miejscem, gdzie stała Świątynia Salomona i jej następczyni, Druga Świątynia (znana także jako Świątynia Heroda). Od zburzenia Świątyń – Pierwszej przez babilońskiego króla Nabuchodonozora II w 587 r. p.n.e. i Drugiej Świątyni przez Rzymian w 70 r. n.e. - "Zachodnia Ściana" Wzgórza Świątynnego (mur oporowy) jest wszystkim, co pozostało z Świątyń, a Wzgórze Świątynne jest od tamtego czasu kierunkiem, w którym zwracają się Żydzi podczas modlitwy.                              

Według al-Tabariego [1] i Ibn Kathira [2], kiedy Omar przybył na Wzgórze Świątynne, modlił się plecami do Skały, twarzą do Mekki, na południowym krańcu platformy, gdzie później zbudowano meczet Al-Aksa.   

Omar był więc pierwszym muzułmaninem, który modlił się na Wzgórzu Świątynnym. Wyraźnie pokazał jednak, że Wzgórze i Skała nie były już muzułmańskim Kibla (kierunkiem, do którego powinni zwracać się muzułmanie podczas modlitwy). Wzgórze Świątynne było kierunkiem muzułmańskich modlitw do 622 r., kiedy został on na wieczność zamieniony na kierunek do Kaaby (Koran 2:142–145). Wzgórze Świątynne i Skała były jednak nadal święte i w domyśle islamskie, ponieważ w 621 r. prorok Mahomet powiedział swoim wyznawcom, iż we śnie wstąpił do nieba z miejsca na Skale.

W próbie zamienienia Jerozolimy w islamskie sanktuarium czyli islamizowania jej, nad Skałą zbudowano w latach 691-692  Kopułę na Skale, a w 705 r. kalif umajjadzki Abd al-Malik ibn Marwān zbudował meczet Al-Aksa na Wzgórzu Świątynnym, a więc ponad pół wieku po zdobyciu Jerozolimy przez armie arabskie.

Chociaż Kopuła na Skale (po arabsku: Kubbat al-Ṣachrah) jest "najstarszym istniejącym islamskim monumentem", nie jest meczetem i nie daje się zaklasyfikować do żadnej kategorii muzułmańskich budowli religijnych. „Wielka skala i bogate dekoracje” Kopuły, jak również ekstrawaganckie usługi dla odwiedzających skłoniły kilku muzułmańskich historyków, takich jak Ibn Kathir i Ibn Tajmijjah do stwierdzenia, że żyjący w Damaszku Abd al-Malik zbudował Kopułę na Skale jako próbę odciągnięcia muzułmanów od Mekki i skierowania ich ku Jerozolimie, kiedy Mekka była pod panowaniem rebeliantów, którym przewodził  Abdullah Ibn al-Zubajr. To był prawdopodobnie pierwszy raz, kiedy muzułmanie użyli Jerozolimy w wewnętrznej rywalizacji politycznej. 

Uczeni argumentowali również, że Abd al-Malik zbudował Kopułę na Skale, by proklamować pojawienie się islamu jako najwyższej nowej wiary. Według Encyclopedia Britannica:

"Celem budowy wielkiej Kopuły i bogatych dekoracji mogła być chęć rywalizowania z chrześcijańskimi budowlami świętymi w Jerozolimie, szczególnie z Bazyliką Grobu Świętego. Według tego poglądu przesłanie o supremacji islamu przekazywały także arabskie inskrypcje na Kopule, które przedstawiają wybór wersetów koranicznych i urywków szkicujących pogląd islamu na Jezusa – tj. potępiają chrześcijańskie doktryny Trójcy i boskości Jezusa, podkreślając jedność Boga i potwierdzając status Jezusa jako proroka”.     

Ibn Tajmijjah potępiał nie tylko bogate dekoracje, ale także budowę samej Kopuły jako rodzaj bidaa (herezji).

W dalszej islamizacji Jerozolimy meczet na Wzgórzu Świątynnym nazwano Al-Aksa, co po arabsku znaczy „najdalszy meczet”, zwrot  użyty w kluczowym fragmencie Koranu zwanym "Al-Israa, Nocna Podróż":

"Chwała Temu, który przeniósł Swojego sługę [Mahometa]nocą z Meczetu świętego [al-Masdżid al-Haram] do meczetu dalekiego [al-Masdżid al-Aqsa], którego otoczenie pobłogosławiliśmy, aby mu pokazać niektóre Nasze znaki. Zaprawdę, On jest Słyszący, Widzący!” — Koran 17:1.

Nazwanie jerozolimskiego meczetu Al-Aksa było próbą powiedzenia, że Kopuła na Skale była tym właśnie miejscem, z którego Mahomet wstąpił do nieba, wiążąc w ten sposób Jerozolimę do bożego objawienia w wierze islamskiej. Problem jednak polega na tym, że Mahomet zmarł w roku 632, czyli 73 lata przed zakończeniem budowy meczetu Al-Aksa.  

Dla muzułmanów znaczenie Jerozolimy zależy od politycznych i religijnych rywalizacji; jej znaczenie wydaje się oczywiste, kiedy nie-muzułmanie (włącznie z krzyżowcami, Brytyjczykami i Żydami) panują nad miastem. Tylko w tych okresach w historii  narodowi przywódcy islamscy twierdzą, że Jerozolima jest ich najświętszym miastem po Mekce i Medynie.

Nie zaskakuje, że prezydent Autonomii Palestyńskiej, Mahmoud Abbas, potępił przywódcę Hamasu, Mahmouda Al-Zahara, twierdząc, że Al-Zahar zminimalizował znaczenie Jerozolimy przez powiedzenie, że „Jerozolima nie jest Mekką”, kiedy Abbas nalegał, by wybory legislacyjne odbywały się w Jerozolimie. Gdyby Al-Zahar powiedział, że „Jerozolima nie jest Mekką i nie jest święta”, powiedziałby prawdę.   

W islamie Jerozolima jest tylko błogosławiona, ale nie jest święta. Mekką nie jest.

[1] The History of al-Tabari Vol. 12: The Battle of al-Qadisiyyah and the Conquest of Syria and Palestine A.D. 635-637/A.H. 14-15, pages 194-195. Published by State University of New York Press, Albany, 1992.
[2] Ibn Kathir (in Arabic, Bidaya), published by Maktabit AlMaaref, Beirut, 1966, II, page 96; VII, pages 54-56.

In Islam, Jerusalem is not Mecca

Gatestone Institute, 16 sierpnia 2018

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska

A.Z. Mohamed

Muzułmański publicysta z liskiego Wschodu.