Usiadłem w pierwszym rzędzie i jako pierwszy podniosłem rękę, aby zadać pytanie. Wcześniej pani Shallala powiedziała, że minęły „czasy wielkich, amerykańskich darowizn pieniędzy”, powiedziałem, że: „W Iraku, z którego pochodzę, ludzie nie potrzebują amerykańskich pieniędzy, znieście sankcje, które zabijają wszystkich, w tym dzieci”. Amerykańska polityczka wyglądała na zirytowaną. Odpowiedziała: „Twoim problemem jest twój dyktator, a nie Ameryka”.
Inni studenci będący na tym zebraniu nagrodzili mnie jednak oklaskami. Później zebrali się wokół mnie, gratulując mi odwagi i poklepując po plecach. W kolejnych dniach nawet studenci których osobiście nie znałem, zatrzymywali mnie na kampusie, żeby mi podziękować, za „obronę honoru Palestyny”.
Trzy lata później, w 2002 roku, Izrael rozpoczął operację Tarcza Obronna, która miała zakończyć drugą intifadę. Prezydent Palestyny, Jaser Arafat był oblężony w Ramallah. Brałem udział we wszystkich wiecach przeciwko ówczesnemu premierowi Izraela, Arielowi Sharonowi. Często skandowaliśmy „Sharonie, ty świnio, musisz być uwiązany łańcuchem” (co zgrabnie rymuje się po arabsku).
Dla nas Ameryka i cały Zachód to byli źli ludzie, którzy są bogaci, bo zrobili z reszty świata biedaków. Zrabowali zasoby świata, a szczególnie arabską ropę, a to oznacza, że Ameryka narzuciła swoje marionetki (dyktatorów takich jak Saddam Husajn w Iraku) i stworzyła Izrael, żeby panować nad Arabami. Amerykanie to dzicy kowboje, bez honoru i kultury, znający tylko podboje i ucisk innych.
Moja rodzina uciekła z Iraku przed nieustającymi wojnami i tyranią Saddama, który w moich oczach był brutalną bestią, usadzoną w Bagdadzie przez Amerykanów. Czytałem dziesiątki książek, w których przekonywano mnie, że podczas studiów w Egipcie Saddam został zwerbowany przez CIA i że jest ich agentem, wykonującym amerykańskie rozkazy i brudną robotę.
W 2003 roku przeżyłem coś, co radykalnie zmieniło moje życie. To Ameryka obaliła Saddama Husajna i Ameryka otworzyła Irakijczykom drzwi do samodzielnego budowania demokracji w kraju. Nieprawdziwe opowieści o broni masowego rażenia nie miały dla mnie znaczenia. Wojna prowadzona była pod kryptonimem „Operacja Iracka Wolność” i rzeczywiście uwolniła Irakijczyków spod władzy brutalnego dyktatora. Dla większości Irakijczyków było to spełnienie ich marzeń.
Teraz był czas, aby pokazać, jacy naprawdę są Arabowie i zbudować prawdziwą demokrację.
Dziewiątego kwietnia 2003 r. w Bagdadzie amerykańska piechota morska zburzyła pomnik Saddama na placu Fardos. Następnego dnia “The New York Times” opublikował mój artykuł pod tytułem “Pierwszy dzień wolności”. Po tym artykule zostałem również zaproszony na wywiady do CNN i do MSNBC.
Publikacja tego artykułu i wywiady w amerykańskiej telewizji ściągnęły na mnie oskarżenia, że „sprzedałem się Ameryce”. Przekonywałem moich libańskich przyjaciół, że w odróżnieniu od nich, ja i moja rodzina cierpieliśmy pod butem Saddama i byliśmy gotowi sprzymierzyć się nawet z diabłem, żeby go tylko obalić. Nic jednak nie mogło ich przekonać. Większość moich przyjaciół zerwała ze mną stosunki.
Kiedy ponownie zaproszono mnie do CNN i amerykańska dziennikarka, Paula Zahn, zapytała mnie o sytuację w Iraku, postanowiłem naprawić szkody i zacząłem dużo mówić o Izraelu i Palestyńczykach wyrzuconych z ziemi przodków. Prowadząca była rozczarowana, skróciła ten wywiad. Oni chcieli rozmawiać o Iraku, a ja próbowałem ratować swoją twarz. I rzeczywiście, w Bejrucie byłem ponownie chwalony i klepany po plecach.
Nadal marzyłem o demokracji. Przed wojną w Iraku brałem w Libanie udział dosłownie w setkach protestów, domagając się wolności słowa, praw dla homoseksualistów oraz wolnych i uczciwych wyborów. Po latach tych działań i frustracji z powodu beznadziei, zmiana przyszła dzięki amerykańskim żołnierzom. Moi przyjaciele nie zamierzali jej wykorzystać. Wybrali walkę z imperializmem. Nie byłem tym zachwycony.
Obalenie Saddama pozwoliło mi po 21 latach odwiedzić Irak. Razem z amerykańskimi i brytyjskimi przyjaciółmi założyliśmy pismo „Bagdad Bulletin”. Redakcja była w domu mojej rodziny. W kilka miesięcy później jeden z członków redakcji został zastrzelony i postanowiliśmy przerwać naszą działalność. Nadal jednak marzyłem o arabskiej demokracji i próbowałem działać.
W Waszyngtonie postanowiono założyć finansowaną przez Kongres stację telewizyjną, która miała poszerzyć sferę wolności słowa w arabskim świecie. Z radością przyjąłem zaproszenie i wyprodukowałem w tej telewizji setki programów, w których dyskutowaliśmy o nowej konstytucji Iraku, o wyborach, o niekończącej się w kraju przemocy. Mówiliśmy również wiele o rewolucji w Libanie w 2005 roku, która zakończyła trzydzieści lat syryjskiej okupacji. Telewizja w końcu zaczęła mnie męczyć swoim dziennikarstwem zza redakcyjnego biurka i w 2011 roku postanowiłem wrócić do słowa drukowanego i skoncentrować się na pisaniu o rewolucjach w kolejnych krajach arabskich, znanych pod ich wspólną nazwą „Wiosny Arabskiej”.
Dziś, po dziesięciu latach, niemal wszyscy uważają, że obalanie krwawych tyranów, takich jak Saddam, Kaddafi, czy jemeński Saleh było błędem. Arabowie po prostu nie dojrzeli do demokracji. Kiedy władza centralna się rozpada, pojawiają się milicje i anarchia uniemożliwia budowanie jakichkolwiek demokratycznych instytucji. Dążąca do dominacji w regionie irańska dyktatura zbroi i finansuje niektóre z tych milicji i zamiast przejścia od autokracji do demokracji, widzimy powrót do średniowiecza i upodobnianie się krajów arabskich do islamistycznego Iranu.
Od blisko dwudziestu lat próbuję zrozumieć, dlaczego demokracja nie przyjęła się w arabskich społeczeństwach. Przedstawiłem moje wnioski w innym artykule. Powiem tu tylko, że gdybyśmy chcieli szukać winnych, to osiemdziesiąt procent tej winy ponoszą sami Arabowie. Demokracja wymaga istnienia demokratów, a tych jest w krajach arabskich zbyt mało.
Wróćmy jednak do kwestii palestyńskiej. W latach 1830-1930 Arabowie wyznania muzułmańskiego stanowili bezwzględną większość wśród właścicieli prywatnych nieruchomości i stanowili większość populacji. Ale czy powinno to automatycznie przekładać się na suwerenność? W całej historii Arabów w Palestynie Palestyńczycy nigdy nie mieli suwerenności, zawsze byli rządzeni przez innych muzułmanów z odległych stolic, czy to z Damaszku, Bagdadu, Kairu czy Stambułu.
Sama Jerozolima nigdy nie była szczególnie ważna dla muzułmanów i Arabów. Żadna dynastia muzułmańska ani arabska nie miała swojej siedziby w Jerozolimie. Jedynym powodem powrotu do nazwy „Palestyna” był fakt, że brytyjscy kolonialiści tak nakreślili mapę i przywrócili europejską nazwę tego obszaru. Jedynym powodem, dla którego Jerozolima nagle stała się tak ważna dla Arabów, był fakt, że Żydzi domagali się jej zwrotu.
Wielu Palestyńczyków straciło własność ziemską, ale Palestyńczycy nie są jedynymi Arabami, którzy stracili nieruchomości w regionie, w którym rywalizacja o terytorium jest normą, a dziesiątki milionów ludzi doświadczyły i doświadczają przesiedleń. W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat moja rodzina, podobnie jak wielu Palestyńczyków, straciła znaczną część swojego majątku zarówno w Iraku, jak i w Libanie, w wyniku zamachów stanu, wojen, wojen domowych i hiperinflacji. Mieszkam dziś tysiące kilometrów od miejsca, w którym urodził się mój ojciec i gdzie dorastałem, bez nadziei, że kiedykolwiek odwiedzę kraj, w którym szaleją brutalne milicje, nie mówiąc już o powrocie do niego. To przykre, ale takie jest życie, tak się ułożyło i nie ma powodu, dla którego nie miałoby się to przydarzyć nikomu innemu, czy to Palestyńczykom, którzy znaleźli się poza Palestyną, czy Żydom wyrzuconym z Bagdadu, Kairu, Aleksandrii i Bejrutu. Nazywa się to „kołem historii”.
Jeśli zrozumiemy, że historia jest historią, możemy również zrozumieć, że to nie ziemia jest najważniejsza. Kraje takie jak Singapur czy Zjednoczone Emiraty Arabskie pokazały, że ziemia nie jest warunkiem wstępnym sukcesu i dobrobytu, co więcej, w wielu krajach, w których rząd jest suwerenny, panuje nad rozległymi obszarami – jak na przykład w Iranie, Iraku, Libanie, Syrii i Jemenie – rzeczywistość pokazuje, że ziemia nie ma znaczenia dla istnienia dobrego rządu. Nie ziemia daje bogactwo narodom. Robią to dobre rządy.
Można obwiniać Izrael za pozbawienie palestyńskich Arabów ich nieruchomości, ale Izraela nie można winić za porażkę Palestyńczyków w budowaniu funkcjonalnych instytucji zarządzania lub demokratycznego rządu. Sam ruch syjonistyczny był demokratyczny na długo przed zdobyciem suwerenności na jakiejkolwiek ziemi.
Palestyńczycy nienawidzą powiedzenia, że Palestyna była „ziemią bez ludu dla narodu bez ziemi”. W rzeczywistości Palestyna była krajem bez demokracji dla demokracji bez ziemi. To demokratyczny sukces syjonizmu pozwolił mu pokonać Palestyńczyków, a następnie stworzyć państwo. I to brak demokracji uniemożliwia powstanie państwa palestyńskiego obok Izraela.
Palestyńczycy nadal poświęcają całą swoją energię na przeklinanie imperializmu i Izraela oraz na tworzenie bojówkarskich milicji, które jeszcze bardziej oddalają ich od akceptowalnych norm życia społecznego. Gdyby cała ta palestyńska energia została skierowana na budowanie demokratycznych i przejrzystych instytucji, kwitnące państwo palestyńskie dawno temu żyłoby szczęśliwie obok Izraela.
Największym problemem Palestyńczyków nie jest Izrael, ale niezdolność zbudowania demokratycznych i wiarygodnych instytucji, które mogłyby reprezentować wszystkich Palestyńczyków i kompetentnie zarządzać ich sprawami.
Arafat, nawet kiedy był u szczytu swojej sławy, nadal nie mógł przemawiać w imieniu arabskich Izraelczyków, którzy wolą Izrael od palestyńskiego państwa. Arafat nigdy nie mógł również kontrolować Hamasu, którego terroryzm ostatecznie storpedował proces pokojowy.
Być może Izraelczycy mogą zrobić więcej, aby ułatwić życie Palestyńczykom, szczególnie kłopotliwe są słynne punkty kontrolne. Jednak te punkty kontrolne są tam, ponieważ Palestyńczycy nie próbowali nawet powstrzymać przemocy wobec Izraelczyków, z których ostatnia miała miejsce zaledwie kilka dni temu, kiedy w wyniku strzelaniny z jadącego samochodu zginęły dwie izraelskie nastolatki, a inną stojącą na przystanku osobę poważnie zraniono [tekst pisany przed obecną falą palestyńskiego terroryzmu – przyp. A.K.]. Gdyby Izrael mógł zaufać Palestyńczykom w kwestii poszanowania izraelskiego życia, nie byłoby powodu do tak starannego strzeżenia ruchu granicznego.
Na przestrzeni dziesięcioleci nauczyłem się, że „sprawa palestyńska” jest pustym hasłem, które ma zaledwie odwrócić uwagę od całkowitej porażki Palestyńczyków. Podobnie jest ze wszystkimi innymi ideologiami arabskimi i islamistycznymi, dla których rzekomy imperializm i państwo Izrael to zasłona dymna dla własnych niepowodzeń.
Długa historia pełnego krwi i łez konfliktu między Arabami i Izraelczykami jest tragiczna, ale nie da się nabrzmiałych problemów rozwiązać przez zemstę. Szukając nadziei na lepszą przyszłość, lepiej zapomnieć o bolesnej przeszłości. Moje dzieci biegle władają językiem arabskim i znają arabską kulturą, dla mnie i dla nich jest to ważniejsze niż jakikolwiek skrawek ziemi.
Zawarłem pokój z Izraelem i jest to wybór, do którego każdy Arab powinien mieć prawo, bez obawy o konsekwencje prawne, przemoc motłochu, zastraszanie, potępianie, ostracyzm czy zawstydzanie. Jeśli pokój jest tym, co przynosi Arabom wstyd, to będą nadal żyli w wiecznej wojnie i w wiecznej nędzy.
How I Made my peace with Israel
House of Wisdom, 6 maja 2021
Tłumaczenie: Andrzej Koraszewski
