Odpowiedź Mariam Barghouti,
której ”Forward” nie wydrukuje

Pozwól, że zwrócę się z podobnym apelem o zrozumienie do ciebie: być może istnieją pewne aspekty problemu, których nie zrozumiałaś. Masz spójną narrację, którą zgrabnie włożyłaś w (niewyrażoną expressis verbis) intersekcjonalną analizę instytucjonalnego rasizmu i ucisku.  Chcę tu pokazać kilka anomalii w historycznym opisie, które sugerują, że osiągnęłaś tę spójność przez ignorowanie szczegółów, które zarówno podważają tę spójność, jak i poddają w wątpliwość twoje wnioski.

Pierwsza anomalia: Termin „Nakba” został ukuty jako wyrzut wobec Arabów. W pierwotnym użyciutermin Nakba obwiniał arabskich przywódców, którzy rozpoczęli przegraną przez siebie wojnę, tworząc katastrofę uchodźców.Równocześnie, pierwsi użytkownicy tego terminu rozumieli, że był to także ich wstyd i hańba, bo uciekli. Jak gorzko pisał Constantin Zureiq w 1948 roku:

Siedem państw arabskich wypowiedziało wojnę syjonizmowi w Palestynie, zostały zatrzymane, bezsilne wobec niego i odwróciły się na pięcie. Przedstawiciele Arabów wygłaszali płomienne mowy na najwyższych forach rządowych, ostrzegając, co zrobią państwa i ludy arabskie, jeśli ta lub inna decyzja zostanie podjęta. Deklaracje padały jak bomby z ust dygnitarzy na spotkaniach Ligi Arabskiej, ale kiedy konieczne było działanie, płomień zagasł, a stal i żelazo zardzewiały i wypaczyły się i rozsypały. (Zureiq, The Meaning of the Disaster)

Niemniej dzisiaj brzmi to tak: „Spójrzcie, co Izrael nam zrobił!”

Druga anomalia: Stworzenie wewnątrz arabskiego systemu apartheidu. Twoim dziadkom, którzy uciekli na arabskie terytorium przed wojną rozpoczętą i przegraną przez ich  przywódców, albo formalnie, albo nieformalnie odmówiono szansy na zbudowanie nowego domu. Zamknięto ich w obozach, w niektórych wypadkach z zakazem wychodzenia do pracy.    Zmuszono ich do życia w nędznych warunkach. W niektórych krajach, jak w Libanie i w Syrii, były formalne prawa dyskryminujące palestyńskich uchodźców, odmawiając im praw, jakie mają inni arabscy obywatele. Jeśli mamy dobry przykład „systemowej niesprawiedliwości”, która „karze ofiary” i odmawia im „wyboru”, to jest to arabska polityka apartheidu, zamrożenia sytuacji palestyńskich uchodźców. Jest to szczególnie niepokojące, ponieważ uderza nie w inną rasę lub grupę etniczną, ale we własnych braci. (Czy naprawdę sądzisz, że wszyscy twoi przodkowie woleli siedzieć jako symbole cierpienia, stłoczeni w obozach, zamiast wydostania się stamtąd i kontynuowania normalnego życia?)

Trzecia anomalia: Unikatowe miejsce Palestyńczyków w historii zachowania uchodźców i praktyki panującej w straszliwych latach po II Wojnie Światowej, kiedy dosłownie miliony uchodźców uciekały ze swoich domów, część z nich, by uniknąć olbrzymich rzezi. Elegancko unikasz poruszania tej sprawy, ale z milionów uchodźców, jakie wstrząsy w połowie XX wieku wykorzeniły i rozrzuciły po świecie, Palestyńczycy są jedynymi, którzy nadal siedzą w „obozach dla uchodźców”. Podczas gdy inne populacje uchodźców zintegrowały się ze swoim krajami-gospodarzami, jedynie palestyńscy uchodźcy z jednej strony mają odmowę prawa do obywatelstwa, a z drugiej traktują jako prawo przyrodzone znajdowanie się na listach uchodźców.   

Co znaczą te anomalie? Zaznaczam od początku, że to, co piszę, jest tylko moją opinią, ale sądzę, że warto zwrócić na nią uwagę, szczególnie jeśli zgadzamy się, że naszym celem jest „życie w godności i przynależności”.

Ludzie, którzy uczynili „prawo powrotu” formalną strategią arabską, zrobili to nie dla dobra palestyńskich uchodźców (twoich przodków), ale dla podbudowania ego arabskich polityków, wściekłych z powodu upokorzenia widzianego przez cały świat, gotowych do kontynuowania totalnej wojny z Izraelem bez względy na koszty dla własnych społeczeństw, wojny w której Palestyńczykom formalnie wyznaczono rolę pionków, które można stracić. Nawet gdybyśmy my, Izraelczycy, byli winni wygnania wszystkich 700 tysięcy uchodźców, nic nie da się porównać z długim, okrutnym, nieustającym prześladowaniem twojego ludu przez waszych przywódców. To, że wasi ludzie, inni muzułmanie-Arabowie, tak źle was potraktowali, jest  prawdziwie niemoralnym skandalem o wyjątkowych rozmiarach. Większość ludzi Zachodu zakłada, że Izraelczycy wsadzili was do obozów, ponieważ nie potrafią wyobrazić sobie, dlaczego Arabowie mieliby zrobić to własnym ludziom. Kiedy więc mówisz:

Status uchodźcy nie przestaje po prostu istnieć po pokoleniu; jest to społecznoekonomiczny i polityczny kontekst, który przechodzi z jednego pokolenia na drugie …”

Może opisujesz tu nie siłę natury ani sprawiedliwość, ale świadomą strategię, uwiecznienie waszej ofiary jako część narracji, z którą sama identyfikujesz się, jako z „trzonem palestyńskiej walki… jedną z głównych sił stojących za naszym nieustannym stanem konfrontacji”. Znaczeniem tego (proszę mnie poprawić, jeśli się mylę) wydaje się być coś w rodzaju: „nasze odziedziczone twierdzenie, że jesteśmy wydziedziczeni, jest kluczowym hasłem do walki z Izraelem…” Lub ujmując to zwykłym językiem, „główną przeszkodą dla pokoju”.

Twój obecny kompas moralny wydaje się ograniczać twoje pole widzenia, tak że widzisz tylko winę Izraela za to wszystko, od początku do końca, a oślepia cię szczególnie na tę część cierpienia, jaką zadali Palestyńczykom inni Arabowie. Skupiasz się wyłącznie na tym, jak Izraelczycy odmówili rozwiązania problemu uchodźców przez nie wpuszczenie ich „z powrotem”. Nie zwracasz uwagi na to, że arabskie elity systematycznie odmawiały palestyńskim uchodźcom normalnych ludzkich praw obywatela: prawa do pracy, podróży, osiedlenia, wolności słowa i głosowania.  

Także palestyńska państwowość nie przyniesie rozwiązania problemu uchodźców. Wręcz przeciwnie, jak wyjaśnił jeden z ambasadorów AP, palestyńscy uchodźców w obozach w Libanie i Syrii nie będą mogli przybyć do hipotetycznego państwa palestyńskiego; mogą tylko „wrócić” do Izraela. Uchodźcy poddani wewnątrzarabskiemu apartheidowi muszą pozostać uchodźcami aż będą mogli powrócić do Izraela… pozostaną jako możliwa broń (a tymczasem ofiary), w okrutnej wojnie o sumie zerowej.  

Te anormalne szczegóły czynią twoje określenie tego, co właśnie zdarzyło się w obozie uchodźców Jarmouk w Syrii jako „kolejna Nakba”, czymś tak bardzo ironicznym i żałosnym. Gdyby AP realizowała projekt budowania państwa narodowego, o którym mówisz, że jest dla ciebie tak cenny, gdyby twoi przywódcy zaakceptowali jedno z rozlicznych porozumień, jakie im oferowano, niezależnie od tego, jak dalekie byłoby od ich ideału, i wraz ze swoim narodem przyjęli tych syryjsko-palestyńskich uchodźców dziesięciolecia temu, ta masakra z rąk kolegów dżihadystów nigdy by się nie zdarzyła. Jak już, to Jarmouk jest symbolem tego, jak palestyńskie grupy rządzące, zarówno polityczne, jak kulturalne, utrwaliły tę właśnie Nakbę, o której piszesz z taką goryczą. Tożsamość zamieniona w broń, zamrożona w czasie, przynosi niekończące się cierpienia.

A ta ironia przywołuje kolejny z twoich argumentów. Twoje stanowisko, że prawa palestyńskie są na czele praw wszystkich ludzi na całym świecie, których prawa są deptane. „Prawdą” – zapewniasz nas na samym początku swojego artykułu -

jest, że postawa Trumpa wobec nas, Palestyńczyków, nie dotyczy tylko nas. Choć jego lekceważenie naszego cierpienia jest tak dewastujące, jest to zapowiedź tego, co przyjdzie dla wielu, wielu więcej.

W rzeczywistości jest odwrotnie: hałaśliwe głosy na temat palestyńskiego cierpienia i gniewu do tego stopnia zajęły szerokość pasma, na którym nadają ruchy postępowe, że inne, w wielu wypadkach bardziej dewastujące i pilniejsze przypadki uchodźców, ofiar wojen, są zagłuszane i otrzymują znacznie mniej uwagi. Pewien uczony mówił o “ukradkowych konfliktach”, gdy miejsca z milionami ofiar śmiertelnych mają minimalną obecność w mediach w porównaniu do uwagi poświęcanej setkom Palestyńczyków zabitych przez Izraelczyków.   

Inny badacz opisywał jak zrozpaczeni ludzie z całego świata, walczący z nienawiścią i uprzedzeniami, i chcący pomóc ofiarom, przybyli do Durban w 2000 roku, po to tylko, by stać się widzami spektaklu aktywistów całkowicie pochłoniętych sprawą palestyńską. W rzeczywistości niesłychana dysproporcja między pomocą finansową dla was (co do której skarżysz się, że ją obcięto), a znacznie mniejszymi zasobami per capita dla nie-palestyńskich uchodźców na całym świecie - 250 dolarów na Palestyńczyka wobec 60 dolarów na każdego innego uchodźcę – to twarde dane o stopniu, do jakiego palestyńscy uchodźcy monopolizują platformę ofiar. Czy nie wykazałoby jakiegoś przyznania ważności priorytetów wobec milionów wysiedlonych w Syrii i sąsiednich krajach obecnie, gdyby dostali nieco więcej pomocy i uwagi niż wy, trzecie pokolenie palestyńskich uchodźców?  

Zamiast jednak zbadać motywy i wybory własnych przywódców, które dołożyły się do waszego nieszczęścia, wybrałaś wzmocnienie narracji, w której twój lud jest symbolem ofiary. Jedyną drogą, jaką potrafisz pójść, jest atakowanie Izraela, bez żadnej myśli o motywach tych, którzy cię w tym wzmacniają. Czy sądzisz, że przywódcy, którzy obiecują zemstę własnej, zamienionej w ofiary ludności, którzy wydają nieporównanie więcej pieniędzy na armaty niż na masło, którzy stworzyli to, co nazywasz „społeczno-ekonomicznym i politycznym kontekstem”, w którym ty i twoja rodzina są pierwszymi, najdłużej trwającymi i najbardziej tragicznymi ofiarami, przyniosą ci godność zamiast uświęconego cierpienia?  

A mówię ”tragiczne”, bo nie musi tak być. Nie musisz przyjmować patriarchalnej narracji honoru i zemsty twoich mężczyzn; nie musisz karmić tych sił, które robią z ciebie ofiarę. Jest wiele dróg otwartych dla twojego ludu, ale jednym z warunków wstępnych korzystania z wolności wyboru alternatywy dla wojen nienawiści jest zmniejszenie nacisku na winę Izraela i rozpoczęcie krytykowania arabskiej kultury politycznej, która stworzyła Nakbę i nadal, 70 lat później, przedłuża ją. Czy sądzisz, że to jest droga do kultury „godności i przynależności”? Czy też do dumy i dominacji? A jak wiemy z historii, w tym drugim wypadku pierwszymi ofiarami są Żydzi, kobiety, zwykli ludzie i – w naszych czasach – dziennikarze.

Czy powinien istnieć program dla palestyńskich uchodźców? Oczywiście. Ale musi to być program, który ich emancypuje, umożliwia produktywne i spełnione życie, nie zaś program, który kultywuje ich tożsamość jako (samo-) okaleczonych symboli nienawiści i urazy za Nakbę, za którą Izrael musi odpokutować samobójstwem. Czy potrafisz odejść od tragicznie samoniszczącej narracji, która ucieleśnia i przedłuża to właśnie cierpienie, o którym piszesz, że jest nieznośne? Czy potrafisz wyrzec się wendety arabskich przywódców sprzed 70 lat na rzecz innej i lepszej przyszłości dla twojego ludu?

Czy też jesteś po prostu propagandystką wojenną dla tych, którzy chcą wszystkiego, wymuszają konfrontację wszędzie, gdzie to możliwe, używają języka sprawiedliwości i praw jako kamuflażu dla wojny unicestwienia? „Palestyna od rzeki do morza... każde ziarnko piasku świętej ziemi… zakrwawiona ziemia na pokolenie za pokoleniem”. Czy jesteś pewna, że chcesz być narzędziem i ofiarą takiego bezlitosnego, egoistycznego myślenia?

Response to Mariam Barghouti that the Forward ”can’t run”

The Augean Stables, 16 grudnia 2018

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska

Richard Allen Landes

Amerykański historyk, wykładowca na Boston University, dyrektor bostońskiego Center for Millennial Studies. Autor szeregu książek o średniowieczu i ruchach apokaliptycznych. Obserwator konfliktu na Bliskim Wschodzie (to on ukuł pojęcie „Pallywood” na wyprodukowane ze statystami filmy mające być „dowodami” przeciwko Izraelowi). Jest również autorem dwuczęściowej druzgoczącej analizy  tzw. „Raportu Goldstone’a”.    

• "Goldstone's Gaza Report, Part I: A Failure of Intelligence", Middle East Review of International Affairs (MERIA), January 2010.
• "Goldstone's Gaza Report, Part II: A Miscarriage of Human Rights," Middle East Review of International Affairs (MERIA), January 2010.