Prawda

Czwartek, 3 lipca 2025 - 08:54

« Poprzedni Następny »


A piecyk wciąż dymi


Andrzej Koraszewski 2022-09-03

Michaił Gorbachow w 1987r. (Źródło zdjęcia: Wikipadia)
Michaił Gorbachow w 1987r. (Źródło zdjęcia: Wikipadia)

Opowiedz wnukowi dowcip, którego nie będzie mógł zrozumieć. Poniższy dowcip słyszałem prawie 70 lat temu i śmiałem się jak głupi:

Wyklęty powstań ludu ziemi – z krzeseł zrywają się wszyscy partyjni. 

- Powstańcie, których dręczy głód – wstają wszyscy pozostali.  

 

Śmierć Michaiła Gorbaczowa wywołała całą rzekę artykułów o wydarzeniach z ostatnich lat Związku Radzieckiego. Amerykański publicysta, zauważając, że większość komentatorów pisze o nim bardzo ciepło, stwierdza, że jego największą zasługą dla świata była niezdolność przeprowadzenia idei uratowania ZSRR. Dowodem są jego zdaniem Chiny, które uratowały swój komunizm i są dziś największym zagrożeniem świata.


Wiemy, co się stało, nie wiemy, co by było, gdyby było inaczej. Alternatywna historia jest mało inspirująca. Michaił Gorbaczow zdawał sobie sprawę z faktu, że gospodarka komunistyczna nie tylko nie jest w stanie konkurować z gospodarką kapitalistyczną, ale nie potrafi zaspokoić elementarnych potrzeb społeczeństwa. Kiedy próbujesz wyjaśniać dzisiejszym dwudziestolatkom działanie systemu, który nie potrafi dostarczyć papieru toaletowego ani sznurka do snopowiązałek, twoja opowieść zmienia się w złośliwą bajkę o Babie Jadze.      

 

Czy zastanawiając się w 1985 roku nad tym, jak uratować Związek Radziecki, Michaił Gorbaczow myślał o Nowej Polityce Ekonomicznej z 1921 roku, czy o reformach Denga zainicjowanych w 1978, czy może o jednym i drugim równocześnie? Tego nie wiemy, ale wiemy, że zmierzał do przestawienia komunistycznego systemu gospodarczego na system mający więcej swobody. Wiemy od czego chciał zacząć, a tu mamy podobieństwo zarówno do strategii zastosowanej po wprowadzeniu Nowej Polityki Ekonomicznej w 1921 roku przez Lenina, jak i strategii demontażu komunistycznego rolnictwa przez Denga. Krótko mówiąc odejście od komunistycznego zaopatrzenia ludności w żywność zaczyna się od hasła „kułaku wróć” i przyzwolenia, żeby przemysł zaczął dostarczać środki produkcji ludziom samodzielnie podejmującym decyzje o tym, co produkować. (Używanie języka marksistowskiej ekonomii ponownie powoduje trudności komunikacyjne z rozmówcami z najmłodszego pokolenia.)

 

Tak, czy inaczej Gorbaczow obiecując dwie wolności – wolność ekonomiczną i wolność słowa miał nadzieję, że taka operacja uratuje całość ZSRR.

 

Pytanie o przyczyny jego totalnej porażki może skłaniać do uproszczeń. Pierwszy i najsilniejszy opór przyszedł ze strony kołchozowego ziemiaństwa, czyli potężnej kasty zarządców radzieckiego rolnictwa, która nie tylko zaczęła sabotaż tego pomysłu za pośrednictwem aparatu partyjnego, ale uruchomiła całkiem skuteczną kampanię zastraszania wśród ludności wiejskiej i miejskiej. Przemysł ani nie umiał, ani nie palił się do obsługi indywidualnych rolników, operacja była nazbyt powolna i (w odróżnieniu od NEP-u) nie przyniosła widocznej poprawy zaopatrzenia. Aparat partyjny obawiał się utraty przywilejów, a na polu międzynarodowym Gorbaczow znalazł się pod ogromnym naciskiem ze strony prezydenta Ronalda Reagana i premier Margaret Thatcher.

 

 

Gorbaczow nie uratował Związku Radzieckiego i za to świat ma go we wdzięcznej pamięci. Czy rację ma amerykański publicysta twierdząc, że gdyby odniósł sukces, to w trwającym ZSRR nadal (podobnie jak w Chinach) panowałby komunizm, dysponując dziś mocniejszą gospodarką i sprawniejszą armią?

 

Nadmiar niewiadomych sprowadza taką dyskusję do jałowych spekulacji. Warto być może przypomnieć, że wolności ekonomiczne w Japonii, na Tajwanie i w Korei Południowej wprowadzane pod okropną dyktaturą przyniosły zupełnie inne rezultaty niż w Chinach. Nie wiemy jak mogło się to potoczyć w ZSRR, jedno pewne, utrzymanie tego tworu w całości nie mogło się obyć bez terroru i rozlewu krwi, czego pierwszy przykład widzieliśmy w działaniach Armii Czerwonej na Litwie.

 

Upadek ZSRR wydawał się kończyć nie tylko zimną wojnę, ale i spór o to, czy gospodarka centralnie planowana może konkurować z gospodarką wolnorynkową. Nadal pozostała wiara w to, że lewica może łagodzić negatywne skutki gospodarki kapitalistycznej, walczyć o poprawę warunków pracy najemnej, jak również o to, żeby zapewnić opiekę tym, którzy nie dają sobie rady sami na wolnym rynku, jednak dyskusja o tym, który system gospodarczy jest lepszy wydawała się być raz na zawsze zakończona. 

 

W miarę upływu czasu okazało się, że ani zimna wojna się nie skończyła (chociaż zmienili się aktorzy), ani nie wygasła tęsknota do likwidacji wolnego rynku i zastąpienia go przez państwo rządzone przez mądrych, wrażliwych i dobrych.          

 

Wolne społeczeństwa rozwijają się lepiej, są zamożniejsze, mniej wojownicze i zdrowsze. To nie oznacza, że są zawsze zadowolone, ani że ich wolność i demokracja to coś stabilnego, czemu nic nie zagraża. Badacze konstruują różne indeksy i próbują mierzyć poziom wolności w różnych krajach. Wolność gospodarcza jest tu zazwyczaj na pierwszym miejscu chociażby z tego względu, że niewolnictwo, różne formy pańszczyzny, gospodarczy przymus, to nie tylko przeciwieństwo wolności, ale gwarancja zastoju. Komunizm był obietnicą industrializmu opartego na pańszczyźnie, niosąc z pieśnią na ustach głód i zniszczenie.           


Waszyngtoński Cato Institute każdego roku publikuje raport o poziomie wolności ekonomicznej w różnych krajach. Zawsze te raporty są publikowane z dużym poślizgiem (obecnie mamy raport za rok 2021 oparty na danych z 2019 r. a więc zanim światem wstrząsnęła pandemia Covidu, a teraz wojna Rosji z Ukrainą, która destabilizuje gospodarkę na całym świecie), istotne są kryteria i metodologia ustalania poziomu wolności ekonomicznych.    


Wśród 165 krajów, którym przyglądano się w 2021 roku w oparciu o dane z 2019 roku nadal na szczycie były Hongkong i Singapur (uzyskując punktację 8,9 i 8,8 na 10 możliwych). Dalej była Nowa Zelandia i Szwajcaria (co specjalnie nie dziwi), zdumiewa Gruzja, Stany Zjednoczone dopiero na szóstym miejscu, za nimi Irlandia, Litwa, Australia i Dania. Rosję znajdujemy na setnej pozycji, Chiny na 116. Autorzy zwracają uwagę na fakt, że chińskie interwencje w Hongkongu będą najprawdopodobniej miały negatywne efekty.   


Nie dziwi, że kraje mające długą tradycję wolności ekonomicznych są znacznie zamożniejsze od całej reszty, ale jak czytamy w streszczeniu raportu:

Średni dochód najuboższych 10% społeczeństwa w najbardziej wolnych gospodarczo krajach jest ponad dwukrotnie wyższy od średniego dochodu na mieszkańca w krajach najmniej wolnych. Średnia długość życia wynosi 81,1 lat w górnym kwartylu w porównaniu do 65,9 lat w dolnym kwartylu.

Główne kryteria w Instytucie Cato konstruowane były w oparciu o ekonomię Adama Smitha, Friedricha Hayeka i Miltona Friedmana, a nie na pomysłach Karola Marksa, czy (nieco późniejszych) Thomasa Pikietty’ego.


Kiedy Gorbaczow rozważał swoją pierestorjkę, dzieła Hayeka należały do obowiązkowej lektury polityków (i to również tych, którzy rozstawali się z cytowaniem w co drugim akapicie Marksa i Lenina). Dysydenci w Polsce przygotowywali podziemne wydanie Konstytucji wolności Hayeka, a Gorbaczow ratował ZSRR. Ostrożnie gotów był ulegać naciskom w sprawie zwrócenia wolności krajom takim jak Polska, Czechosłowacja, czy Rumunia, bał się jak ognia kwestii NRD, ale w kwestii wolności gospodarczych gotów był przyznać Reaganowi rację.

 

Wśród różnych kryteriów wolności gospodarczej jest również uczciwość wymiany handlowej, etyka biznesu, wymuszana również przez państwo, tak aby niewidzialna ręka rynku nie okazywała się ręką gangstera. Kiedy przyglądamy się rosyjskim oligarchom widzimy inny element totalnej klęski Gorbaczowa. Jego polityczna przegrana nie wstrzymała pierestrojki. Związek Radziecki się rozpadł, Rosja odeszła od gospodarki komunistycznej, ale ideologię komunizmu zastąpił nacjonalizm i powrót do samodzierżawia. Oznacza to brutalny pseudokapitalizm, w którym szary człowiek nie ma ani wolności ekonomicznej ani pełni praw politycznych, a fachowcy mogą albo częściowo realizować swoje marzenia w charakterze dworaków, albo szukać szczęścia w wolnych krajach.  


Gorbaczow umarł, w Rosji papier toaletowy jest już powszechnie dostępny, ale piecyk wciąż dymi, bo osiołek Porfirion wyjechał do Ameryki. Piecyk wciąż dymi, a dymy stają się coraz bardziej uciążliwe dla reszty świata, o Rosjanach nie wspominając, bo Rosjan nikt nie lubi, nawet sami Rosjanie.        


Obecny prezydent  Rosji nie ma nic przeciwko wolności „służenia narodowi”, (są u nas tacy też na Nowogrodzkiej i też dbają o wolności robienia narodowych ławeczek z prywatnym zyskiem.) Nie to jednak było ideą pierestojki Gorbaczowa i chociaż wdzięczni mu jesteśmy za niepowodzenie w próbie uratowania ZSRR, to pytanie, czy rosyjski piecyk przestanie dymić, pozostaje aktualne.     


P.S. Panu ministrowi Czarnkowi proponuję wymianę w podręczniku HiT fragmentu o in vitro na Dymiący piecyk z Teatru Zielonej Gęsi Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego.          


Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Notatki

Znalezionych 2974 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Islam skutecznie wyeksportował swoje zakazy do mediów zachodnich – które odmawiają publikacji fikcyjnego „rysunku Mahometa”     2025-07-03
Empatia to piękna rzecz – dopóki nie przestaje być piękna.   Tabrizi   2025-07-01
Wyciek informacji z CNN to desperacka próba zaprzeczenia zwycięstwu Izraela   Goldberg   2025-06-30
Przeczytaj konstytucję Iranu i rozbij reżim   i Bill Siegel   2025-06-28
Reakcje ONZ na ataki Iranu na izraelskich cywilów     2025-06-27
Wyobraź sobie, że Hitler pozostał nietknięty   Hoffman   2025-06-26
Kurdowie: zapomniany naród w świecie odurzonym wybiórczym oburzeniem   Finlayson   2025-06-26
Ataki Trumpa na Iran były sygnałem dla Chin   Greenfield   2025-06-25
Czas, którego nigdy nie zapomnimy   Chesler   2025-06-25
Od wtorku do wtorku minął tydzień   Koraszewski   2025-06-24
Iran jest z Ameryką w stanie wojny od 46 lat   Greenfield   2025-06-23
Nieznośna lekkość oporu: Granice nieposłuszeństwa obywatelskiego w cieniu antysyjonizmu i antysemityzmu   Walter   2025-06-21
Większość podstawowych elementów do przeprowadzenia rewolucji na Zachodzie już obecnie istnieje, ale jakiej rewolucji?   Fernandez   2025-06-21
Komiczny upadek kultu kefiji   O'Neill   2025-06-18
Izrael wykonuje brudną robotę za innych     2025-06-16
Logika i uprzedzenia: od starożytności do BBC   Tsalic   2025-06-13
Dlaczego administracja Trumpa sprzedaje broń państwom, które przodują w sponsorowaniu terroryzmu?   Williams   2025-06-13
Gaza – Palestyna - kalifat   Koraszewski   2025-06-12
Krzyż na drogę jachtowi głupków płynących z Gretą do Gazy   O'Neill   2025-06-11
Nikt ich nie przekona, że białe jest białe, a czarne jest czarne   Koraszewski   2025-06-07
Antyizraelska prawica łączy się z proirańską lewicą   Smith   2025-06-07
To Amerykanie zmienią stanowisko, a nie Iran     2025-06-06
Antysemityzm należy badać jako poważną chorobę psychiczną   Hoffman   2025-06-05
Krytyka Izraela przez ONZ w sprawie pomocy dla Gazy dowodzi, że dobrze wiedzieli, iż Izrael nie okupował Gazy     2025-06-04
Krwawe oszczerstwo dociera do kolejki po chleb: fabrykowanie masakry w Rafah   Oz   2025-06-03
Wzniosłe zasady i sentymenty   Taheri   2025-06-01
Wywiad z Alanem Dershowitzem   Ruda   2025-05-31
List z Wydziału Praw Obywatelskich Departamentu Sprawiedliwości USA do Franceski Albanese   Terrell   2025-05-30
Najnowsza zbrodnia Izraela? Karmienie mieszkańców Gazy   O'Neill   2025-05-29
List otwarty do prezydenta Trumpa wzywający go do zapobieżenia irańskiemu arsenałowi nuklearnemu   I Andrew Stein   2025-05-28
„Nakba” nie jest naszym problemem   Cohen   2025-05-27
Gaza to więzienie na świeżym powietrzu. Jak śmiesz proponować komukolwiek, żeby wyjechał! (Z satyrycznej strony PreOccupied Territory)     2025-05-26
Iran używa strategii Korei Północnej — a USA znów dają się na to nabrać   Rafizadeh   2025-05-25
Human Rights Watch @HRW jest niemoralny     2025-05-25
Anglia, którą kiedyś szanowaliśmy   Haug   2025-05-24
List otwarty do dziennikarskiej braci   Koraszewski   2025-05-24
Wielką ironią jest to, że Stany Zjednoczone rezygnują z miękkiej siły, jednocześnie przyjmując prezenty od Kataru     2025-05-22
Achillesowa pięta inteligenta   Koraszewski   2025-05-20
Jak rozprzestrzenia się antysemicka nauka: wadliwa metodologia liczenia ofiar śmiertelnych w Strefie Gazy jest promowana przez @TheEconomist     2025-05-19
Samer Berany: Nadszedł czas na przywrócenie Druzom autonomii – państwa, którego Turcy zawsze się bali   Oz   2025-05-17
Czy Unia Europejska rzeczywiście oczekuje, że radykalni islamiści mogą się zreformować?   Haug   2025-05-17
Turcja: masowe aresztowania, tortury, cenzura   Bulut   2025-05-16
Tętent galopujących wiadomości   Koraszewski   2025-05-15
Kącik Miłośników Językoznawstwa, czyli: co znaczy słowo "antysemityzm"?      Kerner   2025-05-15
Benjamin Netanjahu kontra Edward Said: globalna wojna o idee przebudzone   Taub   2025-05-14
Nielegalne przejmowanie ziemi przez Europę   Rhea   2025-05-12
Siedem największych kłamstw na temat działań Izraela i Sił Obronnych Izraela w Gazie   i Arsen Ostrovsky   2025-05-09
Krótka historia antysemityzmu jako sygnalizacji cnoty     2025-05-07
Sąd Najwyższy Wielkiej Brytanii potwierdza, że kobiety istnieją   Greenfield   2025-05-07
Malowane papugi na plafonie jak długi   Koraszewski   2025-05-05
Koszmarne dziedzictwo kolonializmu   Koraszewski   2025-05-02
Departament Sprawiedliwości stwierdza, że UNRWA może zostać pozwana przed amerykańskim sądem   Fitzgerald   2025-05-02
„Guardian” przedstawia antysemityzm na kampusach jako wytwór naszej wyobraźni   Levick   2025-04-29
Zachód znów wpada w pułapkę Iranu   Rafizadeh   2025-04-28
Jak ekstremizm maszeruje bez przeszkód   Bryen   2025-04-28
Vermont, Mohsem Mahdawi i tabun użytecznych idiotów   Collier   2025-04-25
Azerbejdżan: rozszerzenie Porozumień Abrahamowych   Sherman   2025-04-24
Dwa pełne lata piekła w Sudanie   Fernandez   2025-04-23
Szalona kampania mająca na celu dekryminalizację Hamasu   O'Neill   2025-04-21
Najnowsza próba podważenia Izraela? Wykorzystywanie palestyńskich chrześcijan   Bard   2025-04-20
Sytuacja kryzysowa kanadyjskich Żydów   Hecht   2025-04-19
Sahel: rodzące się centrum globalnego islamizmu   Haug   2025-04-19
Drodzy uprzejmi Żydzi i inni o mentalności „Nie chcę się do tego mieszać”:To nie działa.   Finlayson   2025-04-17
Żydowska ambiwalencja w walce z antysemityzmem   Bard   2025-04-17
Biesy napadają raz jeszcze   Koraszewski   2025-04-16
Zapomniana wojna w Sudanie ujawnia nieludzkość izraelofobii   O'Neill   2025-04-16
Zastosowanie żydowskiej perspektywy etycznej do zidentyfikowania i ujawnienia stronniczości mediów (znowu @NYTimes)     2025-04-15
Żydowska etyka polityczna: projekt dla sprawiedliwych     2025-04-14
Realistyczne spojrzenie na kolonializm osadniczy   Finlayson   2025-04-14
Ramy uniwersalnej etyki żydowskiej     2025-04-13
Trump i pułapka Najwyższego Przywódcy   Taheri   2025-04-13
Antyglobalista w Białym Domku   Koraszewski   2025-04-12
Etyka żydowska: wróg każdej wadliwej filozofii     2025-04-11
Udawanie rozbrajania Hezbollahu nic nie pomoże   Abdul-Hussain   2025-04-10
Wojna ONZ z sukcesem Żydów     2025-04-10
Ludobójcza krucjata Iranu     2025-04-09
Trzydzieści lat temu Izrael deportował przywódców Hamasu. Świat zmusił Izrael do przyjęcia ich z powrotem   Greenfield   2025-04-09
Turcja idzie w ślady demokracji z tradycjami   Koraszewski   2025-04-08
Nazistowski supersesjonizm: unicestwienie żydowskiej „antyrasy”     2025-04-08
Wojna socjalizmu z Żydami – od Marksa do dzisiaj     2025-04-07
Zbrodnia to niesłychana   Koraszewski   2025-04-06
Czy rząd USA ma prawo stawiać warunki finansując uniwersytety?   Dershowitz   2025-04-05
Palestyńscy mężczyźni dopuszczają się przemocy wobec kobiet, ale winą obarcza się Izrael   Levick   2025-04-05
Turcja: moment neoosmański   Fernandez   2025-04-04
Jak świecki progresywizm stał się moralnie regresywny     2025-04-04
Samą istotą palestynizmu jest supersesjonizm     2025-04-03
Zawsze przyczyna, nigdy skutek   Malicki   2025-04-02
Tożsamość w czasach zarazy   Koraszewski   2025-04-01
Sprawiedliwość społeczna i supersesjonizm     2025-04-01
Gaza, Trump, prawda i… „transfer”   Sherman   2025-03-31
Nie ma różnicy między “politykami” Hamasu a jego terrorystami   Toameh   2025-03-30
UE musi przestać podważać starania o uratowanie jej samej   Rafizadeh   2025-03-29
Rządy terroru w Bangladeszu: w stronę kolejnego islamistycznego centrum w Azji Południowej?   Bulut   2025-03-28
Jednolita teoria pola antysemityzmu     2025-03-27
Irak: Nieustające ataki na Jazydów   Bulut   2025-03-26
Dają nam słowo Hamasu, że piszą prawdę i tylko prawdę   Koraszewski   2025-03-26
Nie licz na to, że Arabowie odbudują Gazę lub pomogą Palestyńczykom   Toameh   2025-03-25
Jedna wojna ale w różnych odsłonach   Bryen   2025-03-23
Sieć kłamstw Hamasu i współudział mediów (w tym @NYTimes)     2025-03-22
Najwyższy czas usunąć biurokrację ONZ sprzyjającą Hamasowi   Cohen   2025-03-21

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Hamasowscy mordercy


Stawianie czoła


 Dyplomaci, pokerzyści i matematycy


Dlaczego BIden


Nie do naprawy


Brednie


Rafizadeh


Demokracje powinny opuścić


Zarażenie i uzależnienie


Nic złego się nie dzieje


Chłopiec w kefiji


Czerwone skarby


Gdy­by nie Ży­dzi


Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill

Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk