Jak pewnie wiecie, mój kolega Neil Shubin był w grupie biologów i paleontologów, którzy odkryli skamieniałość
Tiktaalika, ryby mięśniopłetwej, która żyła około 375 milionów lat temu. Obecnie znane są trzy szkielety tego gatunku, wszystkie znalezione na wyspie Ellesmere, części kanadyjskiego terytorium Nunavut. Poniżej na czerwono zaznaczone jest miejsce, dokąd dobrnął zespół, kiedy szukali skamieniałości. (Fascynujące, jak opowiada Neil w książce
Nasza wewnętrzna menażeria, jest to, że wybrali tę okolicę, ponieważ miała osady o właściwym wieku: wieku, kiedy ryby zaczęły wychodzić na brzeg, by rozpocząć ewolucję czworonogów. To pokazuje, że ewolucja istotnie jest przewidywalna: możesz założyć, kiedy mogła żyć taka forma przejściowa, a potem zobaczyć, czy rzeczywiście w tym okresie była.)
Tiktaalik ma cechy, które powodują, że wygląda jakby był z linii prowadzącej od ryb mięśniopłetwych do czworonogów, włącznie z szyją, przypominającymi palce kośćmi, które mogły być prekursorami lądowych palców, barkiem i nadgarstkiem, przetchlinki na głowie (co może wskazywać na płuca) i solidną klatkę piersiową oraz obręcze kończyn górnych, które mogły pomagać mu w przejściu na ląd. Nie jest jednak jasne, czy to stworzenie rzeczywiście wyprawiło się na ląd. Jak domyśla się Neil, mogło po prostu czaić się w płytkiej wodzie przybrzeżnej, szukając zdobyczy. Ale może jego potomkowie zamienili się w czworonogi: wczesne płazy lądowe.
Czy zrobili to jednak? Od odkrycia Tiktaalika w 2004 r. paleontolodzy informowali o znalezieniu śladów na lądzie, które wyprzedzają skamieniałości Tiktaalika, co znaczy, że istniały już lądowe czworonogi przed Tiktaalikiem (a więc nie mógł być przodkiem czworonogów). Tutaj są skamieniałe ślady z „Nature” wraz z podpisem z tego pisma:
W odpowiedzi Neil i inni kwestionowali, czy są to rzeczywiście ślady lub czy mogły być zrobione przez Tiktaalika i inne “wędrujące ryby”. Obecnie sprawa nie jest rozstrzygnięta, a niektórzy twierdzą, że czworonogi były już na lądzie 425 milionów lat temu: 50 milionów lat przed Tiktaalikiem.
Sprawa nie jest rozstrzygnięta, ale jest jasne, że Tiktaalik był jakimś rodzajem “formy przejściowej”, która mogła być spokrewniona z rzeczywistymi przodkami czworonogów nawet jeśli sama przodkiem nie była. W tym sensie jest jak upierzony dinozaur, który pojawia się z zapisie kopalnym, kiedy istniały już latające ptaki. Te upierzone dinozaury nie były bezpośrednią linią do ptaków, ale pokazały, że istniały upierzone gady w tym samym z grubsza czasie, kiedy zaczęły pojawiać się ptaki.
Zbaczam jednak z tematu. Matthew znalazł ten tweet od Neila i przysłał mi go z notatką: “To jest super zdjęcie. Byłbym kompletną porażką jako paleontolog”. Jest to absolutnie pierwszy widok Tiktaalika i niemal został przeoczony, bo tak trudno go dostrzec (znaleziono go po kilku bezskutecznych wyprawach w te okolice). Czy jesteś dobrym paleontologiem – dostrzegłbyś go?
No cóż, ujawnienie jest poniżej. Stworzył je Matthew, który wyjaśnia:
Dolny krąg pokazuje kości pyska, lewy owal pokazuje część szczęki (jak sądzę) i łuk pokazuje kształt głowy. Jakim cudem to zauważyli? (Zapytałem Shubina, a on tylko powiedział, że mam oko w…)
Spot the Tiktaalik
Why Evolution Is True, 7 kwietnia 2018
Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska
Jerry A. Coyne
Profesor (emeritus) na wydziale ekologii i ewolucji University of Chicago, jego książka "Why Evolution is True" (Polskie wydanie: "Ewolucja jest faktem", Prószyński i Ska, 2009r.) została przełożona na kilkanaście języków, a przez Richarda Dawkinsa jest oceniana jako najlepsza książka o ewolucji. Jerry Coyne jest jednym z najlepszych na świecie specjalistów od specjacji, rozdzielania się gatunków. Jest wielkim miłośnikiem kotów i osobistym przyjacielem redaktor naczelnej.
