Wyraźnie słyszałem twarde stopy uderzające w ziemię i suche liście kruszące się pod jego ciężarem. Zapaliłem latarkę i skierowałem światło na źródło dźwięków, oczekując, że zobaczę małego ssaka, oposa, albo szczura. W pierwszej chwili myślałem, że to właśnie widzę – duże włochate zwierzę wielkości gryzonia. Ale coś się nie zgadzało i przez ułamek sekundy atawistyczna część mojego mózgu zareagowała uczuciem zawodu, że na ten nocny spacer nie zabrałem ze sobą żadnego towarzysza. Natychmiast jednak rzuciłem się w kierunku zwierzęcia, w euforii, że wreszcie widzę na własne oczy jedno z tych cudownych, niemal mitycznych stworzeń.

Kiedy wychodzę w nocy do lasu deszczowego w poszukiwaniu pasikonikowatych, nie lubię mieć towarzystwa. Nie jestem szczególnie aspołeczny, ale śledzenie płochliwych i zagadkowych zwierząt jest czynnością, którą lepiej robić w pojedynkę. Idę powoli, próbując nie naruszyć niczego ani nikomu nie przeszkadzać, powoli przeglądam roślinność i poszycie w świetle latarki na kasku. Od czasu do czasu gaszę latarkę, żeby w pełni zanurzyć się w dźwiękach lasu, co często pomaga mi zlokalizować cichutki trel, jaki wydają skrzydła pasikonikowatych. Kilka lat temu byłem w głębokim lesie deszczowym w Gujanie i właśnie nasłuchiwałem dźwięków w kompletnej ciemności – kiedy usłyszałem odgłosy biegnącego zwierzęcia. Wyraźnie słyszałem twarde stopy uderzające w ziemię i suche liście kruszące się pod jego ciężarem. Nacisnąłem przełącznik i skierowałem światło na źródło dźwięków, oczekując, że zobaczę małego ssaka, oposa, albo szczura. W pierwszej chwili myślałem, że to właśnie widzę – duże włochate zwierzę wielkości gryzonia. Ale coś się nie zgadzało i przez ułamek sekundy atawistyczna część mojego mózgu zareagowała uczuciem zawodu, że na ten nocny spacer nie zabrałem ze sobą żadnego towarzysza. Natychmiast jednak rzuciłem się w kierunku zwierzęcia, w euforii, że wreszcie widzę na własne oczy jedno z tych cudownych, niemal mitycznych stworzeń.

Ptasznik goliat (Theraphosablondi) z Surinamu, pokazujący pełen arsenał swoich mechanizmów obronnych - parzące włoski, olbrzymie kły i głośny, syczący dźwięk.

Południowoamerykański ptasznik goliat (Theraphosablondi) jest największym pająkiem na świecie. Dla wszystkich arachnofobów jest to prawdopodobnie dobry pretekst, żeby wybetonować duże połacie amazońskiego lasu deszczowego, ale dla reszty z nas ten gatunek jest jednym z najwspanialszych klejnotów bioróżnorodności. Choć dalece nie jest największym członkiem podtypu Chelicerata (ten honor należy do skrzypłoczy), ptaszniki goliaty są absurdalnie wielkie jak na lądowego stawonoga. Rozstaw nóg dochodzi do 30 cm i ważą do 170 gram – niemal tyle co mały szczeniak. Są prawdziwymi Goliatami, ale czy jedzą ptaki? Niestety, prawda jest mniej podniecająca. Chociaż z pewnością są w stanie zabijać małe ptaki, rzadko mają taką okazję, kiedy przeczesują leśne poszycie w nocy (są jednak anegdotyczne dowody, że zjadają ptasie jaja, jeśli natrafią na gniazdo). Wydaje się raczej, że żerują na tym, co jest dostępne w tym wilgotnym i ciepłym środowisku, a dostępne są dżdżownice– mnóstwo dżdżownic.

Ptasznik goliat w naturalnym środowisku w Surinamie.

W jaki jednak sposób urosły do tak wielkich rozmiarów? Według jednego z badań (Makarieva et al., Proc. R. Soc. B [2005] 272), jest to związane z tempem ich przemiany materii, które jest niższe niż u ich krewnych. Pozwala to ptasznikowi goliatowi funkcjonować przy niższych poziomach tlenu docierającego do jego tkanek i narządów niż wymagają mniejsze, ruchliwsze pająki. Innymi słowy, im większe ciało, tym trudniej dostarczyć tlenu do wszystkich jego części przy tym samym tempie przemiany materii. Niezależnie od powodu, ze względu na swoje gargantuiczne rozmiary, ptasznik goliat jest prawdopodobnie jedynym pająkiem na świecie, który robi hałas przy chodzeniu. Jego stopy mają utwardzone końce i pazury, które wydają charakterystyczny stukot, podobne do końskich kopyt uderzających o ziemię (choć nie aż tak głośne). Nie jest to jednak jedyny dźwięk, jaki wydaje ten pająk.

Za każdym razem, kiedy zbliżyłem się zanadto do ptasznika, robił trzy rzeczy. Najpierw zaczynał pocierać tylne nogi o owłosiony odwłok. „O, jakie śliczne!” pomyślałem, kiedy pierwszy raz zobaczyłem to urocze zachowanie, aż chmura parzących włosków dostała mi się do oczu, które potem swędziły i łzawiły przez kilka dni. Jakby tego było mało, pająk podnosił przednie nogi i pokazywał olbrzymie kły, zdolne przebić czaszkę myszy, i próbował dziabnąć mnie tymi ostrymi przyrządami. Jad ptasznika nie jest śmiertelny dla ludzi, ale w połączeniu z dużymi ranami, jakie potrafią zadać te kły, jest to zdecydowanie coś, czego należy unikać. A do tego dochodziło głośne syczenie. Przez długi czas źródło tego dźwięku pozostawało tajemnicą, ale teraz wiemy, że wydaje je „plątanina szczecinek” – część włosów (setae) na nogach pokryta jest mikroskopijnymi haczykami, które drapią inne, podobne do piór, szczeciny, produkując głośny, ostrzegający syk.

Z rozstawem nóg niemal 30 cm ptasznik goliat jest zwierzęciem, które powinno być traktowane z respektem, mimo że jest w zasadzie nieszkodliwy dla ludzi.

Parę lat po pierwszym spotkaniu z Theraphosablondi znowu byłem w Ameryce Południowej i chodziłem sam nocą po lesie deszczowym Surinamu. Nagle stopą zawadziłem o coś dużego i poruszającego się i niemal przewróciłem się. Zamarłem, oczekując węża. “Eee, to tylko jeszcze jeden ptasznik goliath. Ale jesteś słodziudki!”

Ptasznik goliat z Gujany, pierwszy osobnik tego gatunku, jakiego spotkałem (być może T. stirmi). Jej odwłok jest niemal łysy, ponieważ większość parzących włosków znalazła się w moich oczach i błonach śluzowych – teraz już nie przybliżam zanadto twarzy do tych zwierząt.

The sound of little hooves in the night

The SmallerMajority, 8 października 2014

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska

Piotr (Peter) Naskręcki

Entomolog, fotograf, popularyzator nauki. Ukończył studia na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, doktorat na University of Connecticut, pracuje w Museum of Comparative Zoology, Harvard University.

Piotr Naskręcki prowadzi znakomity blog naukowy The Smaller Majority. Jego zdjęcia owadów (i nie tylko owadów) fascynują i kuszą, żeby je sobie natychmiast ściągnąć. Nie należy tego jednak robić bez pozwolenia, gdyż zarówno zdjęcia, jak i teksty zastrzeżone są prawami autorskimi.

Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj

Nauka

Znalezionych 1476 artykuły.

Tytuł	Autor	Opublikowany

Dowody na ewolucję: Bezwłose zwierzęta mają martwe geny na sierść	Coyne	2023-01-23
Krew, znój, łzy i pot	Tonhasca Júnior	2023-01-19
Bąkojady czyszczą nosorożce	Coyne	2023-01-18
Mózg używa geometrii hiperbolicznej	Novella	2023-01-16
O wspaniały nowy świecie	Tonhasca Júnior	2023-01-12
Ciepło zabija. Zimno zabija wielu więcej	Jacoby	2023-01-09
Po co badać przestrzeń kosmiczną?	Jacoby	2023-01-04
Rdzenni Amerykanie żądają doczesnych resztek pumy z Griffith Park	Coyne	2023-01-03
Świetny artykuł o epigenetyce	Coyne	2022-12-30
Śmiało podążaj tam, gdzie nie dotarł jeszcze żaden owad	Tonhasca Júnior	2022-12-28
Rzecz o splątaniu nauki i wiary	Koraszewski	2022-12-26
Pradawny ekosystem zrekonstruowany przy użyciu skamieniałego DNA	Coyne	2022-12-19
Rozważania heretyckiego mediewisty o historii, wartościach i zdumiewającej głupocie	Landes	2022-12-16
Ewolucyjne ślepe zaułki i lepkie urządzenia: botanik Darwin	Tonhasca Júnior	2022-12-14
Ewolucja nie idzie prostą drogą	Novella	2022-12-08
Geny i języki	Novella	2022-11-26
Uporczywa obecność religijnego mitu	Winegard	2022-11-24
Znaleziono skrytkę posągów z brązu	Novella	2022-11-23
W oparach zrównoważonej ignorancji	Koraszewski	2022-11-21
10 twierdzeń działaczy walczących w Afryce z GMO o tym, dlaczego postępy w biotechnologii upraw powinny zostać odrzucone – i dlaczego są one błędne	Maina	2022-11-17
List otwarty do wszystkich oszołomów	Novella	2022-11-03
Po prostu nie mogę się doczekać, aby znów wyruszyć w trasę	Tonhasca Júnior	2022-10-27
Czy mizoandria może być zakaźna?	Tonhasca Júnior	2022-10-24
Niezwykła fizjologia hibernujących niedźwiedzi	Coyne	2022-10-22
Cuchnąca pułapka i przytulna kryjówka	Tonhasca Júnior	2022-10-21
Obraz Izraela na amerykańskich uniwersytetach	Mansour	2022-10-19
Kenia aprobuje GMO po 10 latach zakazu	Maina	2022-10-18
Pangenom jedwabnika morwowego	Novella	2022-10-14
Czy Samolubny gen zaszkodził publicznemu rozumieniu biologii?	Coyne	2022-10-13
Nieokrzesani goście	Tonhasca Júnior	2022-10-11
Niezrozumienie równości	Winegard	2022-10-07
Zyski klimatyczne to „niewygodna prawda” — nie wszystkie wiadomości o środowisku są złymi wieściami	Lomborg	2022-10-06
Gorzko-słodki, uzależniający lek	Tonhasca Júnior	2022-09-30
Przeciwko autentyczności	Winegard	2022-09-27
Biomedyczne znaczenie płci (i jej binarnej natury)	Coyne	2022-09-22
Mózgi neandertalczyków	Novella	2022-09-20
Oszuści i oszukani w grze w zapylanie	Tonhasca Júnior	2022-09-15
Po raz kolejny “Scientific American” wypacza biologię, a teraz także historię, by podeprzeć swoją ideologię	Coyne	2022-09-14
Upadek czasopisma “Nature”	Winegard	2022-09-08
Instynkt macierzyński i “New York Times”	Coyne	2022-09-07
Ćmy ze złym public relations	Tonhasca Júnior	2022-09-05
Studenci Uniwersytetu Ghany debatują nad wykorzystaniem upraw GMO w ich kraju	Gakpo	2022-09-02
“Scientific American” poświęca się polityce, a nie nauce; odmawia publikowania krytycznych analiz swoich fałszywych lub wprowadzających w błąd twierdzeń	Coyne	2022-09-01
Dysonansy poznawcze: czekolada a muszki, wino a osy	Júnior	2022-08-29
Patrick Matthew: prawdziwy autor idei doboru naturalnego?	Coyne	2022-08-26
Odporny na choroby, genetycznie modyfikowany maniok zapowiada przełom w Kenii	Maina	2022-08-25
Niekochane, ale czasem pożyteczne	Tonhasca Júnior	2022-08-23
Trwałość laktazy w populacjach pijących mleko: ponowna ocena klasycznej historii z ewolucji człowieka	Coyne	2022-08-19
Pierwszy znany drapieżnik: nowo opisana skamieniałość	Coyne	2022-08-16
Nie karm mózgu śmieciowym jedzeniem	Bhogal	2022-08-10
Kot Mehitabel pisze w “Science”	Coyne	2022-08-09
Nauka o wolności: rozmowa z Anną Kryłow	i Anna Kryłow	2022-08-06
Pierwsze dowody kopalne na opiekę nad lęgiem i niezwykły przypadek asymetrii kierunkowej	Coyne	2022-08-05
Badania dowodzą, że fakty nie mają znaczenia: jak propaganda wykorzystuje i normalizuje antysemityzm		2022-08-03
Horyzontalny transfer genów u owadów: jest rozpowszechniony, ale co to znaczy?	Coyne	2022-08-02
Dokonane w Afryce badanie genomu fasolnika egipskiego oznacza krok naprzód w dywersyfikacji światowego zaopatrzenia w żywność	Karavolias	2022-08-01
Grupy anty-GMO przegrywają sprawę sądową w Nigerii	i Nkechi Isaak	2022-07-30
Raz jeszcze: czy rasy są tylko społecznym konstruktem bez naukowego lub biologicznego znaczenia?	Coyne	2022-07-28
„New Yorker” pisze o hoacynie, sugeruje, że koncepcja Darwina drzew ewolucyjnych może być urojeniem	Coyne	2022-07-25
Nazistowscy lekarze i dzisiejsi antysemici: redefinicja etyki, żeby usprawiedliwić prześladowania Żydów		2022-07-18
Carl Sagan i wolność wątpienia	Jacoby	2022-07-18
Jak Darwin spowodował globalne ocieplenie swoją teorią doboru płciowego	Coyne	2022-07-16
Dieta mieszana misiów i innych	Júnior	2022-07-14
Londyńskie Natural History Museum popełnia błąd naturalistyczny - wielokrotnie	Coyne	2022-07-11
Nigeria gotowa na spełnienie oczekiwań rolników		2022-07-08
Szczepionki przeciwko grypie związane ze zmniejszonym ryzykiem choroby Alzheimera	Novella	2022-07-07
Nowoczesność Darwina: w O powstawaniu jest antycypacja neutralnej teorii i przerywanej równowagi	Coyne	2022-07-06
Pinker: “Wojna o ewolucję jest także wojną kulturową”	Coyne	2022-07-05
Raz jeszcze: błędny artykuł o tym, dlaczego teoria ewolucji jest przestarzała	Coyne	2022-07-04
Niech Moc będzie z pszczołą	Júnior	2022-06-28
Dramatyczny wzrost cen paliw kopalnych jest bolesny, ale daje niewielkie korzyści w walce z globalnym ociepleniem	Lomborg	2022-06-25
Efekt grupy – paskudny błąd poznawczy	Novella	2022-06-22
Nasiona z edytowanymi genomami będą miały przystępną cenę	Maina	2022-06-15
„Zapylisz mnie!”: nachalni bohaterowie świata roślin	Júnior	2022-06-11
Agroekologia zmienia biednych farmerów w biedniejszych	Muhumuza	2022-06-09
Kartofel z Matką Boską w jednej klapie i Karolem Marksem w drugiej	Koraszewski	2022-06-06
Jak nasze wspomnienia są powiązane	Novella	2022-06-04
Wielka Brytania dąży do zezwolenia na edytowanie genów	Novella	2022-06-02
„Grubogłowi przedsiębiorcy pogrzebowi w noc żywych trupów”	Júnior	2022-05-31
Coraz mniejsza część głównych plonów roślin jadalnych na świecie idzie na wyżywienie głodnych, a coraz więcej wykorzystuje się do celów niespożywczych		2022-05-28
Naukowiec z Ghany: “Afryka potrzebuje GMO bardziej niż reszta świata”	Gakpo	2022-05-26
GMO i edytowanie genów: jaka jest różnica?	Karavolias	2022-05-23
Toksyczny nektar, czyli ostrożnie z tureckim miodem	Júnior	2022-05-20
Kolejna nieudana i podyktowana ideologią próba wykazania, że płeć u ludzi nie jest binarna	Coyne	2022-05-18
Brian Charlesworth o błędach nowego artykułu rzekomo pokazującego, że fundamentalne założenie ewolucji neodarwinowskiej jest błędne	Coyne	2022-05-16
Trutnie i inni fruwający panowie	Junior	2022-05-13
Wygnanie z uniwersyteckiego świata – dwa lata później	Winegard	2022-05-10
Życie kwitnące po śmierci	Junior	2022-05-05
Organiczne środki owadobójcze są szkodliwe dla pożytecznych owadów		2022-04-30
Oxitec rozszerza próby z komarami GMO, by zredukować szerzenie się malarii	Conrow	2022-04-28
Słowa w wosku zapisane	Tonhasca Junior	2022-04-26
Rodzice, szkoła, państwo: kultura niskich oczekiwań	Koraszewski	2022-04-25
Nowoczesne ulepszanie roślin uprawnych przyjmuje historyczne podejście	Karavolias	2022-04-20
Pierwsza spożywcza roślina GMO w Ghanie	Baffour-Awuah	2022-04-16
Indie zwalniają edytowanie genów z wymaganej dla GMO oceny bezpieczeństwa	Paranjape	2022-04-11
Metamorfozy	Júnior	2022-04-09
Rolnicy nie mogą uprawiać tego, na co ich nie stać	Ongu	2022-04-07
Rośliny zmodyfikowane: odkłamać opinię o GMO	Conrow	2022-04-07
Odmowa szczelinowania jest szaleństwem	Ridley	2022-04-02
Jak wirusy chorób układu oddechowego ewoluują, by stać się łagodniejsze	Ridley	2022-03-22

« Poprzednia strona Następna strona »