Prawda

Wtorek, 19 marca 2024 - 06:12

« Poprzedni Następny »


Dysonansy poznawcze: czekolada a muszki, wino a osy


Athayde Tonhasca Júnior 2022-08-29

Ryc. 1. Domniemany władca Majów siedzi przed naczyniem ze spienioną czekoladą. Wikipedia.

Ryc. 1. Domniemany władca Majów siedzi przed naczyniem ze spienioną czekoladą. Wikipedia.



Theobroma cacao. Nazwana pochodzi od greckiego theos (bóg) i broma (pokarm), kakaowiec jest, jak zgodziłby się każdy czekoladoholik, „pokarmem bogów”.


Ziarna kakaowca trafiły do Europy jako lekarstwo: napój kakaowy cacahuatl (gorzka woda) ludów Majów i Azteków był uważany za środek łagodzący bóle brzucha i inne choroby. Kiedy ktoś pomyślał o dosłodzeniu pasty z ziaren kakaowca, czekolada zeszła z aptecznej półki do kuchni, a potem do fabryk. Joseph Fry – który stworzył pierwszy baton czekoladowy i jajko wielkanocne – Henri Nestlé, Rodolphe Lindt, Milton Hershey i wielu innych pomogli zbudować stale rozwijający się przemysł. Dziś Amerykanie i Europejczycy konsumują rocznie czekoladę o wartości ponad 100 miliardów dolarów, z ziaren produkowanych głównie w Afryce Zachodniej.


Niewielu ludzi wie, że produkcja czekolady, a co za tym idzie, źródło utrzymania niezliczonych drobnych hodowców kakaowca w krajach rozwijających się, zależą od wybrednych wymagań kwiatu kakaowca.


Kwitnienie kakaowca następuje jednocześnie i intensywnie: w krótkim czasie pień i główne gałęzie rośliny pokrywają się tysiącami kwiatów. Ta cecha jest znana jako kaulifloria .


Ryc. 2. Kwiaty kakaowca wyrastające z pnia drzewa © Kurt Stueber , Wikimedia Commons.



Kwiaty nie samopylne, więc są całkowicie zależne od zapylaczy. Ale kwiaty są małe, mają zawiły kształt z kapturem i są skierowane w dół. Tak więc pszczoły, bzygi i inni, powszechnie odwiedzający kwiaty, nie zawracają sobie głowy nimi lub po prostu nie mogą dosięgnąć ich pyłku i nektaru. Jeśli kwiaty nie są zapłodnione, odpadają następnego dnia: tylko 1 do 10% wszystkich kwiatów rozwija się w owoc.


Ryc. 3. Kwiat kakaowca © Crista Castellanos, Wikimedia Commons.



Ryc. 4. Ziarna kakaowca w strąku © Aude, Wikipedia.



Ten pozornie niewydajny aparat rozrodczy nie ma sensu, dopóki nie przypomnimy sobie, że kakaowiec pochodzi z lasów deszczowych Ameryki Środkowej i Południowej. Są to gorące, gęste, ciemne i wilgotne środowiska, zarośnięte, ze zbutwiałym drewnem i rozkładającą się ściółką z liści. Ten typ siedliska jest nieprzyjazny dla wielu kochających słońce zapylaczy, ale jest idealny dla jednej grupy owadów – muszek gryzących.


Są to kuczmany z rodziny Ceratopogonidae, z których około 1000 gatunków z rodzaju Forcipomyia jest szczególnie ważnych dla naszej historii. Samce i samice spędzają większość dnia ukryte w zacienionych miejscach lasu, wylatując w ogromnych chmarach wczesnym rankiem i późnym popołudniem, aby zbierać nektar z kwiatów kakaowca. Żyją około tygodnia, ale rocznie jest około 12 pokoleń. Dzięki niewielkim rozmiarom – od 1 do 3 mm długości – muchówki mogą wcisnąć się w wytwarzające pyłki pylniki trudno dostępnych kwiatów kakaowca. Aby zapylenie nastąpiło na zadowalającą skalę, wystarczy kilka ziaren pyłku przyczepionych do włosków na tułowiu ułamka milionów nieznośnych much.


Ryc. 5. Samiec Forcipomyia sp. muchówki © Christophe QuintinCC BY-NC 2.0



Tradycyjnie kakao uprawiano na zacienionych obszarach, poprzecinanych rodzimymi drzewami, które zostały oszczędzone, gdy las wycinano pod uprawę. Dziś kakao często rośnie na otwartych plantacjach, które nie mają wilgotnych i zacienionych warunków wymaganych przez larwy kuczmanowatych. Również na plantacjach komercyjnych czas szczytowej liczebności kwiatów może nie być zsynchronizowany ze szczytem populacji muszek. Utrata siedlisk muszek kuczmanowatych może częściowo wyjaśniać, dlaczego produkcja kakao spada, mimo że zapotrzebowanie na nią wzrasta z roku na rok.


Jakkolwiek ograniczona jest nasza wiedza na temat zapylania muchówek, jest to znacznie więcej niż to, co wiemy o innych potencjalnych kandydatach: mszycach i wciornastkach. W niektórych sytuacjach mogą zapylać więcej kwiatów kakaowca niż muszki. Bez względu na względny wkład tych owadów, jest oczywiste, że roślina kakaowa jest szczególnym klientem; nie przydają jej się tradycyjni zapylacze (pszczoły, ćmy, nietoperze czy ptaki).


Ryc. 6. Reklama kakao Cadbury's w „The Graphic”, 1885. Wikipedia.



Osa na ścianie
Gębę miała paskudną
Jak postrzega moją
Ocenić jej już trudno.  

‘Plain Murder’, A.G. Prys-Jones


Kiedy już doznaliście objawienia na temat muszek, możecie spróbować cieplej pomyśleć o osach.


Osy społeczne z rodzaju Vespula, takie jak osa pospolita (V. vulgaris) i osa dachowa (V. germanica) z pewnością są kandydatami na podium najbardziej znienawidzonych i przerażających owadów. Szkoda, bo są czymś więcej niż tylko latającymi bandytami.


Dorosłe osy żywią się głównie wysokoenergetycznymi cukrami i węglowodanami z pokarmu, takiego jak nektar i owoce. Nie są porośnięte puszystymi włoskami, więc są znacznie mniej wydajnymi zapylaczami niż pszczoły. Mimo to uważa się, że osy są głównymi zapylaczami bluszczu (Hedera spp.), który kwitnie pod koniec roku, kiedy liczba pszczół maleje. Ze względu na wysoką zawartość energii owoce bluszczu są ważne dla wielu ptaków polnych i ogrodowych, dlatego osy przyczyniają się do ich zaopatrzenia w pokarm.


Ryc. 7. Osa dachowa © Richard Bartz, Wikimedia Commons.



Ale larwom nie wystarczy cukier – potrzebują białka. Które jest dostarczane przez dorosłe osobniki w postaci bezkręgowców o miękkim ciele, takich jak gąsienice, muchy, pająki i larwy chrząszczy. Naukowcy z Nowej Zelandii (Harris, 1991. N. Zealand J. Zool. 18: 159-169 ; Brock i in. , 2021. Biol. Rev. 96: 1645-1675) oszacowali, że w sezonie osy chwytają około 0,8 do 4,8 miliona ofiar na hektar (1,4 do 8,1 kg zdobyczy/ha), co odpowiada ilości pobieranej przez wszystkie owadożerne ptaki na tym samym obszarze. Liczby gdzie indziej są prawdopodobnie niższe, ale mimo to oczywiste jest, że osy są żarłocznymi drapieżnikami, a więc sprzymierzeńcami ogrodników i rolników.


Ryc. 8. Osa pospolita chwyta muchę © Robert Goossens, Wikimedia Commons.



Osy mogą zepsuć wam piknik, ale bez nich nie mielibyście w koszu chleba, piwa i wina.


Drożdże – zwłaszcza  Saccharomyces cerevisiae  – były podstawą pieczenia, warzenia i produkcji wina w całej historii ludzkości.


Ryc. 9. Marmite, czarna maź z ekstraktu drożdżowego (produkt uboczny warzenia piwa). Ten typowo brytyjski produkt został odkryty przez niemieckiego naukowca Justusa Liebiga (1803-1873), tego od prawa minimum Liebiga © WestportWiki, Wikimedia Commons.



W naturze komórki drożdży znajdują się głównie na dojrzałych owocach w miesiącach letnich. Ponieważ S. cerevisiae nie przenosi się w powietrzu, musi polegać na wektorach, aby przemieszczać się z rośliny na roślinę. Przez lata zakładano, że ptaki lub pszczoły były odpowiedzialne za transport komórek drożdży, ale nikt nie potrafił wyjaśnić, jak przetrwały zimę. Włoscy i francuscy badacze (Stefanini i in ., 2012. PNAS 109: 13398–13403) podejrzewali, że w grę wchodziły osy, ponieważ żywią się winogronami zawierającymi drożdże, a ich gniazda są schronieniem hibernacji dla mikroorganizmów.


Zespół badawczy przeanalizował próbki z winnic we Włoszech, aby znaleźć kilka gatunków i setki szczepów drożdży w jelitach os. Niektóre były spokrewnione ze szczepami winnych  S. cerevisiae, inne były podobne do szczepów chleba. A także, drożdże utrzymywały się przez zimę w jelitach owadów i były przenoszone do larw poprzez pokarm zwracany przez królową. Co więcej: S. cerevisiae wytwarzały zarodniki, kiełkowały i łączyły się w jelitach osy (Stefanini i in ., 2016. PNAS 113: 2247–2251). Wyniki wykazały silny związek między osami a różnorodnością i obfitością drożdży.


Ryc. 10. Osy jedzące winogrona © Thomas Quine, Wikimedia Commons.



Osy mogą być uciążliwe od czasu do czasu, ale ewentualnych starć z nami można łatwo uniknąć. Poza gniazdem nie są agresywne; kiedy unoszą się uporczywie nad twoją butelką lemoniady lub kanapką, interesują się tylko jedzeniem i nie będą cię celowo atakować. Jeśli osa leci w kierunku twojego jedzenia, poczekaj, aż zniknie; machanie rękami zwiększa szanse na uwięzienie jej, co może skończyć się łzami. Jednak osy będą agresywnie bronić swojego gniazda, jeśli zostanie zakłócone lub zagrożone. Jeśli znajdziesz się w pobliżu gniazda, wycofaj się, nie wytwarzając zbyt wielu wibracji ani hałasu.


Więc następnym razem, gdy ktoś zapyta, po co komu osy, możesz powiedzieć, że są fascynującymi stworzeniami o złożonej organizacji społecznej; pomagają zwalczać szkodniki, a twoje wino lub piwo mogą od nich zależeć. I już.


Ryc. 11. Chwila Michała Anioła dzięki skromnym osom.



Readers’ wildlife photos

Why Evolution Is True, 15 sierpnia 2022

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska

Athayde Tonhasca Júniorjest brytyjskim entomologiem


Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nauka

Znalezionych 1466 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Przepływ genów od neandertalczyków i denisowian do ludzi „współczesnych” i odwrotnie   Coyne   2024-03-14
Wejdź – skoro nalegasz   Tonhasca Júnior   2024-03-09
Czy “bezpłciowe” bakterie tworzą biologiczne gatunki?   Coyne   2024-03-06
Carl Zimmer o gatunkach i ochronie     2024-02-29
Kolejna błędna próba skorygowania ewolucji   Coyne   2024-02-22
Ryjący w ziemi przedsiębiorcy   Tonhasca Júnior   2024-02-15
Olbrzymie armie o niezliczonych umiejętnościach    Tonhasca Júnior   2024-02-08
Wejdź, powiedziała, dam ci schronienie przed burzą   Tonhasca Júnior   2024-01-15
Czy ludzie wyewoluowali w wodzie?   Coyne   2024-01-08
Jak upadają wielcy   Tonhasca Júnior   2024-01-04
Oczy reniferów zmieniają kolor, żeby łatwiej im było dostrzec jadalne porosty   Coyne   2023-12-30
Życzliwi przestępcy   Tonhasca Júnior   2023-12-28
Conor Friedesdorf (i Alexander Barvinok) o ideologicznym przymusie na amerykańskich uczelniach   Coyne   2023-12-26
Zdumiewający manipulatorzy   Tonhasca Júnior   2023-12-25
Nie gryzie się ręki, która cię zapyla   Tonhasca Júnior   2023-10-19
Rewolucja komunikacyjna   Hannam   2023-10-18
BBC szerzy propagandę rolnictwa organicznego, a biedni na świecie cierpią   i Kathleen Hefferon   2023-10-13
Niezwykły przypadek koewolucji i specyficzności zapylacz/storczyk   Coyne   2023-10-07
Płeć męska lub żeńska: nie ma nic pomiędzy   Elliot   2023-10-03
Myślenie intuicyjne i analityczne   Novella   2023-09-29
„Kryzys klimatyczny” to mistyfikacja   Williams   2023-09-25
Jak (i dlaczego) ośmiornica edytuje swój RNA   Lewis   2023-09-23
„Najbardziej znany zabójca ludzi”: jakie są prawdziwe początki XIV-wiecznej Czarnej Śmierci?   Lewis   2023-09-15
Do jakiego stopnia pary mają wspólne cechy?   Novella   2023-09-14
Kenia daje zielone światło 58 projektom GMO – naukowcy na całym świecie kontynuują badania w dziedzinie biotechnologii, mimo procesów sądowych i dezinformacji   Ombogo   2023-09-08
Lancet atakuje anty-przebudzenie, a czytelnik odpowiada   Coyne   2023-08-24
Więcej wyrafinowanej teologii: uczony religijny zastanawia się, czy neandertalczycy mieli nieśmiertelne dusze   Coyne   2023-08-16
Aktywiści anty-GMO w Afryce szerzą mity i strach, ale nie przedstawiają żadnych naukowych dowodów   Abutu   2023-08-14
Mało znana strona ryjkowców   Tonhasca Júnior   2023-08-11
Dlaczego nie można być osobą transrasową?   Coyne   2023-08-10
Walka z malarią za pomocą inżynierii genetycznej   Novella   2023-08-08
Jak restrykcje Unii Europejskiej podsycały głosy przeciwko GMO, jak również głód na globalnym Południu, a zwłaszcza w Afryce   Oria   2023-08-02
Nieznośni mali pomocnicy   Tonhasca Junior   2023-07-29
Macedońskie skarby   Tonhasca Júnior   2023-07-26
GMO i motyle   Novella   2023-07-25
Narzucanie ideologii naturze: Kew Garden celebruje „rośliny queer”   Coyne   2023-07-24
Smak miesiąca   Tonhasca Júnior   2023-07-20
Kłopoty na wylocie   Szczęsny   2023-07-18
Ideologiczne podważanie biologii   i Luana S. Maroja   2023-07-17
Role mężczyzn i kobiet w polowaniu, raz jeszcze   Coyne   2023-07-15
David Hillis o specjacji   Coyne   2023-07-13
Niechętni dawcy i pracowici biorcy   Tonhasca Júnior   2023-07-08
Grube problemy z jelitem   Szczęsny   2023-07-07
Badaczka z Leakey Foundation twierdzi, że kości orangutanów mówią nam, że biologiczna płeć jest spektrum, a nie binarna   Coyne   2023-06-30
Przez dziurkę od klucza   Szczęsny   2023-06-24
Nowa (nie podparta żadnymi dowodami) hipoteza, która eliminuje role płciowe w społecznościach łowców-zbieraczy   Coyne   2023-06-22
Błędne wyobrażenia o ewolucji   Coyne   2023-06-16
Influencerzy z podziemia   Tonhasca Júnior   2023-06-13
Jak wyewoluowało ubarwienie ostrzegawcze?   Coyne   2023-06-12
„San Francisco Chronicle” bardzo myli się w sprawie biologicznej płci   Coyne   2023-06-09
Kolczasty problem   Tonhasca Júnior   2023-06-06
Wpaść w amok. Empiryczna analiza szaleńczych zabójstw pokazuje, że wyłaniają się dwa różne wzorce.   King   2023-06-03
Błędna krytyka genetycznych testów na pochodzenie   Coyne   2023-06-02
Zdatny do lotu   Tonhasca Júnior   2023-06-01
‘Raniąca’ idea merytorycznych podstaw nauki    i Jerry Coyne   2023-05-29
Główny problem w filogenezie zwierząt wydaje się być rozwiązany   Coyne   2023-05-26
Americana   Tonhasca Júnior   2023-05-24
Czy uprawa jabłek odzwierciedla bigoterię?   Coyne   2023-05-18
Kenia: Musimy zająć się brakiem bezpieczeństwa żywnościowego, ale najpierw musimy położyć kres dezinformacji na temat upraw modyfikowanych genetycznie   Oria   2023-05-16
Czytanie myśli z fMRI i AI   Novella   2023-05-05
Jest lepiej niż myślisz   Lomborg   2023-05-03
Dwudziestu dziewięciunaukowców publikuje artykuł w obronie merytorycznych podstaw w nauce     2023-05-01
Niewygodna historia   Ferguson   2023-04-28
Biologia rezygnacji z działania: kiedy kontynuować, a kiedy spasować   Coyne   2023-04-26
Porywacze ciał   Tonhasca Júnior   2023-04-25
Porażka jest kluczowym składnikiem innowacji   Ridley   2023-04-22
Używanie roślin jako biofrabryk   Novella   2023-04-14
Dawno zmarli przemawiają do nas   Tonhasca Júnior   2023-04-12
Wątpliwi pomocnicy    Tonhasca Júnior   2023-04-08
Uganda: aktywiści przeciwni biotechnologii szerzą dezinformację   Wetaya   2023-04-05
Anglia pozwala na uprawy poddane edycji genów   Novella   2023-04-03
Recenzja z książki  Can “The Whole World” Be Wrong?   Rose   2023-04-01
Psychologia ewolucyjna dla początkujących   Coyne   2023-03-27
“Konwergentna” ewolucja mrówek grzybiarek Starego i Nowego świata   Coyne   2023-03-23
Gigantyczna armia małych zabójców   Tonhasca Júnior   2023-03-22
Colin Wright broni binarności płci u zwierząt   Coyne   2023-03-15
AI: gorąca randka z “Sydneyem ”   Gotefridi   2023-03-15
Zmienić język w ekologii i biologii ewolucyjnej! Przykład anemii sierpowatej   Coyne   2023-03-13
Wzrost liczby nieobecnych ojców i towarzyszące temu społeczne problemy   Geary   2023-03-11
No pasarán    Tonhasca Júnior   2023-03-04
Dezinformacja o GMO: Kenijczykom będzie trudno podejmować racjonalne decyzje i to może kosztować życie   Mykonyo   2023-02-24
Twardy kwiat do zgryzienia    Tonhasca Júnior   2023-02-22
ChatGPT niemal zdaje lekarski egzamin końcowy   Novella   2023-02-21
“Rogi” trylobitów mogły być używane jako broń w walkach między samcami   Coyne   2023-02-15
Postmodernizm obnażony   Dawkins   2023-02-14
Powody naszych wierzeń. Jak i dlaczego irracjonalność trzyma nas w swoich szponach i jak możemy z tym walczyć?   Pinker   2023-02-13
Kiedy zapada noc i ziemia jest ciemna   Tonhasca Júnior   2023-02-10
W nowej książce jest słuszna krytyka idei, że są lepsze i gorsze gatunki, ale jest także błędne twierdzenie, że gatunki nie są realne   Coyne   2023-02-06
Kolczatki wydmuchują bąbelki śluzu z nosa, żeby się ochłodzić   Coyne   2023-02-02
Mali i zręczni influencerzy   Tonhasca Júnior   2023-01-31
Dowody na ewolucję: Bezwłose zwierzęta mają martwe geny na sierść   Coyne   2023-01-23
Krew, znój, łzy i pot   Tonhasca Júnior   2023-01-19
Bąkojady czyszczą nosorożce   Coyne   2023-01-18
Mózg używa geometrii hiperbolicznej   Novella   2023-01-16
O wspaniały nowy świecie   Tonhasca Júnior   2023-01-12
Ciepło zabija. Zimno zabija wielu więcej   Jacoby   2023-01-09
Po co badać przestrzeń kosmiczną?   Jacoby   2023-01-04
Rdzenni Amerykanie żądają doczesnych resztek pumy z Griffith Park   Coyne   2023-01-03
Świetny artykuł o epigenetyce   Coyne   2022-12-30
Śmiało podążaj tam, gdzie nie dotarł jeszcze żaden owad   Tonhasca Júnior   2022-12-28

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk