Wyraźnie słyszałem twarde stopy uderzające w ziemię i suche liście kruszące się pod jego ciężarem. Zapaliłem latarkę i skierowałem światło na źródło dźwięków, oczekując, że zobaczę małego ssaka, oposa, albo szczura. W pierwszej chwili myślałem, że to właśnie widzę – duże włochate zwierzę wielkości gryzonia. Ale coś się nie zgadzało i przez ułamek sekundy atawistyczna część mojego mózgu zareagowała uczuciem zawodu, że na ten nocny spacer nie zabrałem ze sobą żadnego towarzysza. Natychmiast jednak rzuciłem się w kierunku zwierzęcia, w euforii, że wreszcie widzę na własne oczy jedno z tych cudownych, niemal mitycznych stworzeń.

Kiedy wychodzę w nocy do lasu deszczowego w poszukiwaniu pasikonikowatych, nie lubię mieć towarzystwa. Nie jestem szczególnie aspołeczny, ale śledzenie płochliwych i zagadkowych zwierząt jest czynnością, którą lepiej robić w pojedynkę. Idę powoli, próbując nie naruszyć niczego ani nikomu nie przeszkadzać, powoli przeglądam roślinność i poszycie w świetle latarki na kasku. Od czasu do czasu gaszę latarkę, żeby w pełni zanurzyć się w dźwiękach lasu, co często pomaga mi zlokalizować cichutki trel, jaki wydają skrzydła pasikonikowatych. Kilka lat temu byłem w głębokim lesie deszczowym w Gujanie i właśnie nasłuchiwałem dźwięków w kompletnej ciemności – kiedy usłyszałem odgłosy biegnącego zwierzęcia. Wyraźnie słyszałem twarde stopy uderzające w ziemię i suche liście kruszące się pod jego ciężarem. Nacisnąłem przełącznik i skierowałem światło na źródło dźwięków, oczekując, że zobaczę małego ssaka, oposa, albo szczura. W pierwszej chwili myślałem, że to właśnie widzę – duże włochate zwierzę wielkości gryzonia. Ale coś się nie zgadzało i przez ułamek sekundy atawistyczna część mojego mózgu zareagowała uczuciem zawodu, że na ten nocny spacer nie zabrałem ze sobą żadnego towarzysza. Natychmiast jednak rzuciłem się w kierunku zwierzęcia, w euforii, że wreszcie widzę na własne oczy jedno z tych cudownych, niemal mitycznych stworzeń.

Ptasznik goliat (Theraphosablondi) z Surinamu, pokazujący pełen arsenał swoich mechanizmów obronnych - parzące włoski, olbrzymie kły i głośny, syczący dźwięk.

Południowoamerykański ptasznik goliat (Theraphosablondi) jest największym pająkiem na świecie. Dla wszystkich arachnofobów jest to prawdopodobnie dobry pretekst, żeby wybetonować duże połacie amazońskiego lasu deszczowego, ale dla reszty z nas ten gatunek jest jednym z najwspanialszych klejnotów bioróżnorodności. Choć dalece nie jest największym członkiem podtypu Chelicerata (ten honor należy do skrzypłoczy), ptaszniki goliaty są absurdalnie wielkie jak na lądowego stawonoga. Rozstaw nóg dochodzi do 30 cm i ważą do 170 gram – niemal tyle co mały szczeniak. Są prawdziwymi Goliatami, ale czy jedzą ptaki? Niestety, prawda jest mniej podniecająca. Chociaż z pewnością są w stanie zabijać małe ptaki, rzadko mają taką okazję, kiedy przeczesują leśne poszycie w nocy (są jednak anegdotyczne dowody, że zjadają ptasie jaja, jeśli natrafią na gniazdo). Wydaje się raczej, że żerują na tym, co jest dostępne w tym wilgotnym i ciepłym środowisku, a dostępne są dżdżownice– mnóstwo dżdżownic.

Ptasznik goliat w naturalnym środowisku w Surinamie.

W jaki jednak sposób urosły do tak wielkich rozmiarów? Według jednego z badań (Makarieva et al., Proc. R. Soc. B [2005] 272), jest to związane z tempem ich przemiany materii, które jest niższe niż u ich krewnych. Pozwala to ptasznikowi goliatowi funkcjonować przy niższych poziomach tlenu docierającego do jego tkanek i narządów niż wymagają mniejsze, ruchliwsze pająki. Innymi słowy, im większe ciało, tym trudniej dostarczyć tlenu do wszystkich jego części przy tym samym tempie przemiany materii. Niezależnie od powodu, ze względu na swoje gargantuiczne rozmiary, ptasznik goliat jest prawdopodobnie jedynym pająkiem na świecie, który robi hałas przy chodzeniu. Jego stopy mają utwardzone końce i pazury, które wydają charakterystyczny stukot, podobne do końskich kopyt uderzających o ziemię (choć nie aż tak głośne). Nie jest to jednak jedyny dźwięk, jaki wydaje ten pająk.

Za każdym razem, kiedy zbliżyłem się zanadto do ptasznika, robił trzy rzeczy. Najpierw zaczynał pocierać tylne nogi o owłosiony odwłok. „O, jakie śliczne!” pomyślałem, kiedy pierwszy raz zobaczyłem to urocze zachowanie, aż chmura parzących włosków dostała mi się do oczu, które potem swędziły i łzawiły przez kilka dni. Jakby tego było mało, pająk podnosił przednie nogi i pokazywał olbrzymie kły, zdolne przebić czaszkę myszy, i próbował dziabnąć mnie tymi ostrymi przyrządami. Jad ptasznika nie jest śmiertelny dla ludzi, ale w połączeniu z dużymi ranami, jakie potrafią zadać te kły, jest to zdecydowanie coś, czego należy unikać. A do tego dochodziło głośne syczenie. Przez długi czas źródło tego dźwięku pozostawało tajemnicą, ale teraz wiemy, że wydaje je „plątanina szczecinek” – część włosów (setae) na nogach pokryta jest mikroskopijnymi haczykami, które drapią inne, podobne do piór, szczeciny, produkując głośny, ostrzegający syk.

Z rozstawem nóg niemal 30 cm ptasznik goliat jest zwierzęciem, które powinno być traktowane z respektem, mimo że jest w zasadzie nieszkodliwy dla ludzi.

Parę lat po pierwszym spotkaniu z Theraphosablondi znowu byłem w Ameryce Południowej i chodziłem sam nocą po lesie deszczowym Surinamu. Nagle stopą zawadziłem o coś dużego i poruszającego się i niemal przewróciłem się. Zamarłem, oczekując węża. “Eee, to tylko jeszcze jeden ptasznik goliath. Ale jesteś słodziudki!”

Ptasznik goliat z Gujany, pierwszy osobnik tego gatunku, jakiego spotkałem (być może T. stirmi). Jej odwłok jest niemal łysy, ponieważ większość parzących włosków znalazła się w moich oczach i błonach śluzowych – teraz już nie przybliżam zanadto twarzy do tych zwierząt.

The sound of little hooves in the night

The SmallerMajority, 8 października 2014

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska

Piotr (Peter) Naskręcki

Entomolog, fotograf, popularyzator nauki. Ukończył studia na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, doktorat na University of Connecticut, pracuje w Museum of Comparative Zoology, Harvard University.

Piotr Naskręcki prowadzi znakomity blog naukowy The Smaller Majority. Jego zdjęcia owadów (i nie tylko owadów) fascynują i kuszą, żeby je sobie natychmiast ściągnąć. Nie należy tego jednak robić bez pozwolenia, gdyż zarówno zdjęcia, jak i teksty zastrzeżone są prawami autorskimi.

Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj

Nauka

Znalezionych 1479 artykuły.

Tytuł	Autor	Opublikowany

Rośliny zmodyfikowane: odkłamać opinię o GMO	Conrow	2022-04-07
Odmowa szczelinowania jest szaleństwem	Ridley	2022-04-02
Jak wirusy chorób układu oddechowego ewoluują, by stać się łagodniejsze	Ridley	2022-03-22
Czy globalne ocieplenie może być dla nas dobre?	Ridley	2022-03-03
Południowa Afryka powinna przemyśleć regulacje dotyczące genetycznie modyfikowanych roślin	i Priyen Pillay	2022-03-01
Dlaczego środowiskowcy stanowią większą przeszkodę dla skutecznej polityki klimatycznej niż negacjoniści?	Boudry	2022-02-21
O figach i osach	Júnior	2022-02-18
Pień liczący 40 tysięcy lat przekazany Maorysom zamiast nauce	Coyne	2022-02-14
Propaganda anty-GMO obraża drobnych farmerów w Afryce i w Azji	Gakpo	2022-02-08
Jak “tubylcza medycyna” różni się od medycyny	Coyne	2022-02-07
Biotechnologia podnosi plony wysokobiałkowego afrykańskiego pochrzynu	Wetaya	2022-02-04
Spadanie w przepaść	Turski	2022-01-27
Czy koniki morskie coś nam mówią o LGBT? Błąd naturalistyczny popełniony przez Sussex Wildlife Trust	Coyne	2022-01-25
Ojczyznę wolną (od GMO) zachowują pany	Koraszewski	2022-01-22
Namawianie roślin, żeby podjęły ryzyko	Karavolias	2022-01-20
Czy uczenie się metodą prób i błędów jest „nauką”?	Coyne	2022-01-14
Czy gaz i energia jądrowa są “zielone”	Novella	2022-01-12
Ptasia grypa w czasach ludzkiej zarazy	Collins	2022-01-11
Rasa jest kontinuum. Płeć jest cholernie binarna	Dawkins	2022-01-10
Komiczne krzyki o klimatycznej Apokalipsie –— 50 lat nieuzasadnionego siania paniki	Lomborg	2022-01-06
Gnidy, o których PIS ci nie powie	Koraszewski	2022-01-05
Niebezpieczeństwo upolitycznienia nauki	Krylov	2022-01-01
Specjalne przesłanie do muzułmanów na całym świecie	Pandavar	2021-12-28
Nowe badania pokazują, że kraje rozwijające się płacą wysoką cenę za ograniczanie upraw roślin GMO	Maina	2021-12-25
Jajo, które wywołało sensację	Koraszewski	2021-12-24
Pięć powodów zakończenia debaty o GMO	Evanea	2021-12-16
Richard Dawkins pisze do “przyjaciół nauki i rozumu” w Nowej Zelandii	Coyne	2021-12-14
Syntetyczna biologia oferuje obietnicę rozwiązania globalnego problemu z plastikiem	Agaba	2021-12-13
Nigeria wzywa Afrykę, by szła w jej ślady w sprawie GM wspięgi wężowatej	Opoku Gakpo	2021-12-09
Małe nietoperze idą do przedszkola	Koraszewski	2021-12-06
Afrykańscy naukowcy wzywają do polityki poparcia biologii syntetycznej i innych innowacji	Agaba	2021-12-02
Uprawy GMO zredukowały zatrucia farmerów pestycydami	Maina	2021-11-27
Czy genetyka może pomóc wyeliminować nierówność?	Coyne	2021-11-26
Matematyka i prawdziwa historia katastrofy klimatycznej	Lomborg	2021-11-24
Nigeria daje zielone światło kukurydzy GMO	Conrow	2021-11-22
Ugandyjscy studenci nalegają na powszechne stosowanie biotechnologii i uchwalenie prawa o biobezpieczeństwie	Agaba	2021-11-17
Organiczny eksperyment Sri Lanki	Novella	2021-11-16
Ruanda skwapliwie przyjmuje biotechnologię poprzez ekspansję OFAB	Meeme	2021-11-12
Sprzeciw wobec anulowania Huxleya	Coyne	2021-11-05
Farmerka z Kenii zbiera obfity plon z bawełny GM	Meeme	2021-11-04
Czarni uczeni i nauka o rasizmie	Koraszewski	2021-11-03
Kłusownictwo narzuca na słonie dobór w kierunku ewolucji słoni bez ciosów	Coyne	2021-11-01
Marnujemy naszą wielką szansę na edytowanie genów	Ridely	2021-10-29
“Czarne tygrysy” w małym indyjskim rezerwacie sugerują losowy dryf genetyczny	Coyne	2021-10-26
Wytwarzanie białek w roślinach przez rolnictwo molekularne	Novella	2021-10-20
Strzelby, zarazki, maszyny to zdecydowanie antyrasistowska książka. Dlaczego lewica jej nie kocha?	Barnett	2021-10-13
Nigeryjscy farmerzy nie mogą się doczekać wystarczających ilości GM nasion wspięgi wężowatej	Gakpo	2021-10-12
Dobór płciowy versus dobór naturalny: na przykładzie chrząszczy	Coyne	2021-10-08
Edytowanie genów kluczem do ulepszenia podstawowych upraw w Afryce	Abugu	2021-10-01
Bakłażan GMO jest udokumentowaną wygraną ubogich farmerów	Conrow	2021-09-23
O Jezu, wskrzeszają mamuta!	Koraszewski	2021-09-17
Wszystkie antyizraelskie wiadomości zasługują na publikację	Bard	2021-09-04
Tożsamość etniczna i rasa	Coyne	2021-08-30
Środowiskowcy mylili się – nie stoimy przed apokalipsą owadów	Ridley	2021-08-13
Czy znaleziono najstarszy dowód na istnienie zwierzęcia? Nowa gąbko-podobna skamieniałość liczy 890 milionów lat	Coyne	2021-08-11
Psy rozumieją ludzi	Novella	2021-08-06
Nowy start nauki o życiu w epoce genu	Ridley	2021-08-05
Użycie ognia przez homininy: przykład szybkiej ewolucji kulturowej?	Coyne	2021-08-04
Historia pandemii jest historią zaprzeczania	Jackoby	2021-07-27
Nieuchwytny neuron babci	Novella	2021-07-22
Cierpienie i pytanie, czy przestaniemy jeść mięso	Koraszewski	2021-07-14
Czy nadchodzi hydroponika?	Novella	2021-07-13
Raport Unii Europejskiej o glifosacie	Novella	2021-07-10
Dlaczego ideologii nie należy mieszać z nauką	Coyne	2021-06-30
Nagonka na Izrael grasuje w stowarzyszeniach nauk ścisłych, medycyny i edukacji	Chesler	2021-06-24
Szczęśliwi pracoholicy	Witkowski	2021-06-03
Propaganda w wykonaniu nauczycieli akademickich	Chesler	2021-06-02
Ewolucja wielokomórkowości	Novella	2021-05-07
Polityczna polaryzacja jest przesadzona	Novella	2021-05-04
Wrotki były kiedyś sztandarową grupą istot bez seksu, a teraz sądzi się, że ukradkiem odstawiają szybkie numerki	Coyne	2021-04-22
Błędna historia antykolonializmu	Tupy	2021-04-21
Mayflower wyrusza w podróż raz jeszcze	Koraszewski	2021-04-19
Genetyczny przełącznik CRISPR	Novella	2021-04-16
Wielkie zdarzenie oksydacyjne	Novela	2021-04-09
Kiedy panika klimatyczna zlewa się z kulturą anulowania	Lomborg	2021-04-06
Czy wykształceni ludzie są bardziej antysemiccy?	Albert Cheng i Ian Kingsbury	2021-04-05
Nieoczekiwana historia i cudowny sukces szczepionek	Ridley	2021-03-31
Innowacja jest geograficznie zlokalizowanym i chwilowym zjawiskiem	Ridley	2021-03-29
Czy gąbki są najbliższymi krewnymi pozostałych zwierząt?	Coyne	2021-03-26
Kilka lekcji z rosyjskiej rewolucji. Jak kuszący radykalny nihilizm prowadzi do ekstremizmu	Geifman	2021-03-22
Wracamy do raju?	Łukaszewski	2021-03-18
Ślimakowi morskiemu odrasta tułów z odciętej głowy, czyli “autotomia z kleptoplastią”	Coyne	2021-03-15
Ewolucyjne korzyści udawania ofiary	Clark	2021-03-11
Ludzie i wymieranie megafauny	Novella	2021-03-10
Banany edytowane przez CRISPR	Novella	2021-03-02
Nikczemne grzyby naśladują kwiaty trawy, by ułatwić własne rozmnażanie się	Coyne	2021-02-26
Co zabiło megafaunę Ameryki Północnej?	Novella	2021-02-25
Stresy i nowe szczepy wirusa	Ridley	2021-02-12
EWOLUCJA wirusa Covid-19	Coyne	2021-02-10
Czy „toksyczna kobiecość” jest główną przyczyną bojów o społeczną sprawiedliwość?	Coyne	2021-02-08
Najmniejszy gad (i owodniowiec) świata: BARDZO mały kameleon	Coyne	2021-02-05
Dlaczego kocimiętka i matatabi doprowadzają koty do szaleństwa? Grupa badaczy mówi, że te rośliny mogą chronić je przed komarami	Coyne	2021-02-02
Bądźcie sceptyczni wobec wideo pokazujących “skutki uboczne” szczepionki	Novella	2021-01-28
Szaleństwo odnawialnej energii	Ridley	2021-01-23
Głębia ludzkiej historii	Novella	2021-01-19
Dlaczego szczepionki mRNA mogą zrewolucjonizować medycynę?	Ridley	2021-01-02
Szczepionka mRNA na koronawirusa: świadectwo ludzkiej pomysłowości i mocy nauki	Coyne	2021-01-01
Dziwaczny rodzaj rasistowskiego patriarchatu	Arora	2020-12-31
Centrala muszek owocowych: Bloomington Drosophila Stock Center	Coyne	2020-12-29
Pierwszy raport o używaniu narzędzi przez pszczoły: rodzimy gatunek używa grudek łajna, by odeprzeć drapieżne szerszenie	Coyne	2020-12-23

« Poprzednia strona Następna strona »