Okrytonasienne, czyli rośliny kwitnące, pojawiają się po raz pierwszy w zapisie kopalnym 160 milionów lat temu.
Nowy artykuł w “Biology Letters” Geralda Mayra i Volkera Wilde’a (odnośnik poniżej) pokazuje, że około 50 milionów lat temu ptaki już wyewoluowały tak, że mogły wykorzystać to nowe źródło pokarmu.
Mayr i Wild informują o nowej skamieniałości ptasiej ze słynnego złoża Messel w Niemczech. Okaz,
Pumiliornis tessellatus, jest niezwykle dobrze zachowany jako pełen szkielet i datuje się na mniej więcej 47 milionów lat temu, czyli środkowy eocen. Nie jest to członek żadnej ze współczesnych grup ptaków, które niezależnie wyewoluowały zdolność odżywiania się nektarem i pyłkiem: kolibrów, dam (Loriinae) + zwisogłówek (Loriculus) oraz niektórych grup
Passeriformes(wróblowych, wśród których zjadacze nektaru i pyłku to nektarniki, błękitniczki itd.).
Niezwykła w tym okazie, co widać na poniższym zdjęciu, jest grudka pyłku przy kości udowej – właśnie tam, gdzie byłby żołądek u żywego ptaka. Choć jest tam, także kilka fragmentów owadów (być może połkniętych przypadkowo razem z pyłkiem) ilość pyłku, jego koncentracja i usytuowanie sugerują, że ten ptak istotnie jadł pyłek. Proszę zauważyć cudowny odcisk piór na skamieniałości poniżej:
Oto kilka zdjęć skamieniałego pyłku ze skaningowego mikroskopu elektronowego (SEM):
Inną wskazówką, że ten ptak nie połknął pyłku przypadkowo i że był przystosowany do żerowania na kwiatach, jest jego wygląd. Ma długi dziób i powiększone otwory nosowe, charakterystyczne dla współczesnych ptaków, które piją nektar, jak również ma stopę, w której czwarty palec może zostać odwrócony do tyłu – cecha ptaków, które wspinają się po gałęziach i łodygach kwiatów. Na zdjęciach poniżej patrz na palec oznaczony #1:
Nie jest jasne, czy pyłek był główną częścią diety ptaka, czy został połknięty przypadkiem podczas picia nektaru, czy też ptak odżywiał się zarówno pyłkiem, jak nektarem. Jest jednak zupełnie jasne, że w środkowym eocenie, kiedy żył ten ptak, ptaki już wyewoluowały do korzystania z kwitnących roślin, które istniały od ponad 100 milionów lat.
Chociaż autorom nie udało się zidentyfikować rośliny, z której pochodził ten pyłek, ich zdaniem była już ona ewolucyjnie przystosowana do zapylanie przez zwierzęta, nie zaś przez wiatr:
Chociaż wielkość pyłku nie pozwala na rozróżnienie między zapylaniem przez owady i przez ptaki, duży rozmiar ziaren oraz fakt, że niektóre nadal są zbite (rys. 2c) wskazują na bezpośrednie połknięcie z rośliny zaadaptowanej raczej do zwierzęcego niż wiatrowego zapylania.
To przesuwa wstecz najwcześniejszą znaną interakcję ptak/nektar/pyłek o 17 milionów lat, bo najwcześniejszy dotąd znany okaz pochodził z okresu 30 milionów lat temu.
_____________
Gerald Mayr and Volker Wilde. 2014. Eocene fossil is earliest evidence of flower-visiting by birds. Biol Lett 2014 10: 20140223
Earliest evidence of birds visiting flowers
Why Evolution Is True, 30 maja 2014
Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska
Jerry A. Coyne
Profesor na wydziale ekologii i ewolucji University of Chicago, jego książka "Why Evolution is True" (Polskie wydanie: "Ewolucja jest faktem", Prószyński i Ska, 2009r.) została przełożona na kilkanaście języków, a przez Richarda Dawkinsa jest oceniana jako najlepsza książka o ewolucji. Jerry Coyne jest jednym z najlepszych na świecie specjalistów od specjacji, rozdzielania się gatunków. Jest wielkim miłośnikiem kotów i osobistym przyjacielem redaktor naczelnej.
