Prawda

Sobota, 3 maja 2025 - 14:00

« Poprzedni Następny »


Mali i zręczni influencerzy


Athayde Tonhasca Júnior 2023-01-31

Minerwa (rzymska wersja Ateny) anuluje Arachne za jej mowę nienawiści wobec bogów. Obraz René-Antoine Houasse, 1706. Wikimedia Commons
Minerwa (rzymska wersja Ateny) anuluje Arachne za jej mowę nienawiści wobec bogów. Obraz René-Antoine Houasse, 1706. Wikimedia Commons

Arachne, urodzona w starożytnym królestwie Lidii, naprawdę umiała tkać. Może była mistrzynią w tkactwie, ale nie była zbyt mądra. Chwaliła się światu swoimi umiejętnościami, twierdząc, że jest lepsza od samej Ateny, bogini rękodzieła. Wszystkie te przechwałki dotarły do niebiańskich uszu, a urażona bogini uznała, że nadszedł czas, by utrzeć nosa impertynenckiej Lidyjce. Przebrana za staruszkę Atena pojawiła się przed Arachne i ostrzegła ją, że irytowanie bogów może zakończyć się łzami. Arachne nie tylko zignorowała radę staruchy, ale wyzwała ją na konkurs tkania. Atena ujawniła swoją prawdziwą tożsamość i odkrzyknęła: „Proszę bardzo, ty suko!” (lub coś podobnego; tłumaczenia są różne). Udowadniając ponad wszelką wątpliwość, że nie jest mądra, Arachne nie ustąpiła. Co gorsza, utkała wspaniały obraz, ale o treści godnej tabloidu. Księżniczka Leda i Zeus przebrani za satyra i łabędzia oddający się różnym igraszkom. Na tkaninie Arachny były także różne romantyczne wykroczenia członków rodziny królewskiej, takich jak Apollo, Dionizos i Posejdon.

Arachne, urodzona w starożytnym królestwie Lidii, naprawdę umiała tkać. Może była mistrzynią w tkactwie, ale nie była zbyt mądra. Chwaliła się światu swoimi umiejętnościami, twierdząc, że jest lepsza od samej Ateny, bogini rękodzieła. Wszystkie te przechwałki dotarły do niebiańskich uszu, a urażona bogini uznała, że nadszedł czas, by utrzeć nosa impertynenckiej Lidyjce. Przebrana za staruszkę Atena pojawiła się przed Arachne i ostrzegła ją, że irytowanie bogów może zakończyć się łzami. Arachne nie tylko zignorowała radę staruchy, ale wyzwała ją na konkurs tkania. Atena ujawniła swoją prawdziwą tożsamość i odkrzyknęła: „Proszę bardzo, ty suko!” (lub coś podobnego; tłumaczenia są różne). Udowadniając ponad wszelką wątpliwość, że nie jest mądra, Arachne nie ustąpiła. Co gorsza, utkała wspaniały obraz, ale o treści godnej tabloidu. Księżniczka Leda i Zeus przebrani za satyra i łabędzia oddający się różnym igraszkom. Na tkaninie Arachny były także różne romantyczne wykroczenia członków rodziny królewskiej, takich jak Apollo, Dionizos i Posejdon.


Atena, choć przyznała, że przegrała z lepszą tkaczką, była wściekła i upokorzona – w końcu Zeus był jej tatusiem. Podarła pracę Arachne na kawałki i zniszczyła jej krosno. Do Arachne wreszcie dotarło. Przerażona swoją lekkomyślnością, powiesiła się. Atena, która miała stanowisko bogini mądrości, zdecydowała, że głupia śmiertelniczka zrozumiała nauczkę. Zamieniła linę, na której wisiała Arachne, w pajęczynę i przywróciła Arachne do życia, ale nie do poprzedniego. W księdze VI Metamorfoz Owidiusz opowiada nam, co się stało: „Arachne wypadły włosy. Zniknął jej nos i uszy, jej głowa skurczyła się do najmniejszych rozmiarów, a całe jej ciało stało się malutkie. Jej smukłe palce przylgnęły do jej boków jako nogi, reszta to brzuch, z którego wciąż przędła nić i jak pająk [po grecku arachni] tka swoją starożytną sieć”. Odtąd potomkowie Arachne będą wisieć na nitkach i dalej pracować jako utalentowani tkacze.


W kulturach zachodnich historia Arachne jest tylko jednym z wielu mitów, legend i symboli związanych z pająkami (gromada Arachnida, rząd Araneae). Pomimo swojego znaczenia w naukach humanistycznych, pająki mają tendencję do wywoływania u ludzi szeregu negatywnych emocji: strachu, wstrętu, obrzydzenia. Rzeczywiście, dzieci w wieku szkolnym najbardziej boją się pająków, bardziej niż porwania, drapieżników lub ciemności. Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne uznaje arachnofobię, uporczywy i irracjonalny strach przed pająkami, za zaburzenie psychiczne, które dotyka wielu ludzi. Wrodzony strach przed pająkami i wężami prawdopodobnie jest pozostałością zachowania nabytego podczas naszej ewolucyjnej historii w celu identyfikowania i unikania zwierząt, które mogą być dla nas szkodliwe (np. New & German, 2015 . Evolution and Human Behavior 36: 165-173).


Pomoc dzieciom, by spały spokojnie: Mała Panna Muffet ma zamiar nawiązać znajomość. Grafika autorstwa Arthura Rackhama, 1913. Wikimedia Commons:



Negatywnemu wizerunkowi pająków nie pomaga dezinformacja: Mammola i in. zgromadzili dane z gazet w 40 językach na całym świecie i doszli do wniosku, że około połowa wiadomości była całkowicie błędna, nieścisła lub nastawiona na sensację. Jest to godne ubolewania, ponieważ przypadki konfliktów pająków z ludźmi lub zwierzętami domowymi są niezwykle rzadkie, zwłaszcza biorąc pod uwagę ich liczebność: w niektórych siedliskach można natknąć się na 130 do 150 osobników/ m². Ale większości z nich raczej nie zobaczysz, ponieważ są małe, prowadzą nocny tryb życia lub polują w zakamarkach gleby. Około 45 tysięcy znanych gatunków pająków występuje w praktycznie każdym środowisku lądowym na naszej planecie. Zamiast gryźć ludzi, pająki spędzają większość czasu na tropieniu lub ściganiu niczego niepodejrzewającej ofiary (z wyjątkiem jednego gatunku roślinożercy, cudownie nazwanego Bagheera kiplingi). Są eurybiontami, rzucającymi się na wszystko, co jest w ich zasięgu.


Owady zapylające mają powody, by szczególnie uważać na jedną grupę pająków: ukośnikowate (rodzina Thomisidae). Większość z nich to drapieżniki zasadzkowe: siedzą idealnie nieruchomo w miejscu, które może być odwiedzane przez owady, takie jak kwiat, i czekają, by przyleciała ich przekąska. Co gorsza, wiele pająków ukośnikowatych wykazuje pewien stopień crypsis, zdolności wtapiania się w otoczenie w celu uniknięcia wykrycia (co różni się od mimikry, która polega na maskowaniu się przez podobieństwo do innego organizmu). Można po prostu powiedzieć, że pająki ukośnikowate są bardzo dobre w kamuflażu.


Samica pająka ukośnikowatego, przypominająca kraba z białymi paskami (Misumenoides formosipes) na stanowisku. Może zmieniać kolor z żółtego na biały, aby dopasować się do otoczenia © Judy Gallagher, Wikimedia Commons.



Co ciekawe, muchy są mniej podatne na drapieżnictwo pająków niż pszczoły, prawdopodobnie dlatego, że mają lepszy wzrok i mogą unikać napastników lub im umknąć. Trzmiele rzadziej stają się ofiarami niż pszczoły samotne i pszczoły miodne, tylko dlatego, że są większe i masywniejsze, a przez to trudniejsze do złapania. Sugerowano, że długa trąbka i unoszący się w powietrzu wzór latania niektórych ciem wyewoluowały jako mechanizmy unikania drapieżników: im dalej od kwiatu i mniej statycznie, tym większa szansa na ucieczkę przed czyhającym pająkiem. Ale nie tylko poprzez zabijanie pająki zakłócają zapylanie: sama ich obecność powoduje, że owady odwiedzają mniej i spędzają mniej czasu na kwiatach. W rezultacie pająki mogą zmniejszyć wskaźniki zapylania, a tym samym produkcję nasion (np. Romero i in., 2011. PLoS JEDEN 6,6: e20689).


Koniec gry: samica pająka ukośnika (Thomisus onustus) chwytająca pszczołę © Alvesgaspar, Wikimedia Commons.



Sądząc z powyższego możesz pokusić się o szał zabijania pająków w swoim ogrodzie, by chronić zapylacze i zapylanie. To byłby błąd. Mamy ograniczoną wiedzę na temat wpływu drapieżnictwa na zapylanie, ale nie ma powodów do niepokoju. Liczba zabitych gości kwiatowych stanowi ułamek ich populacji, więc wyeliminowanie pająków w niczym by nie pomogło. A ze względu na złożoność tych interakcji mogą wystąpić szkodliwe konsekwencje.


Pająk ukośnik, Thomisus onustus, występujący w całej Europie, ogranicza wizyty pszczół do kwiatów pleszczotki górskiej (Biscutella laevigata). Ale pająki nie preferują pszczół: wezmą wszystko, co stanie im na drodze. Tak więc owady żywiące się częściami wegetacyjnymi (liście, płatki itp.) prawdopodobnie będą głównymi ofiarami pająków tylko dlatego, że występuje ich więcej niż zbieraczy pyłku lub nektaru (Knauer i in ., 2018. Nature Communications 9, 1367). Bez pająka owady mogłyby bezkarnie zjadać pleszczotkę górską.


Pająki ukośniki żerujące na pszczole bruzdownicy ( Halictus sp.) i gąsienicy ćmy piętnówki kapustnicy ( Plutella xylostella ) © AC Knauer (Knauer et al ., 2018. Nature Communications  9, 1367):



W Ameryce Południowej bezżądła pszczoła Trigona spinipes odwiedza mniej kwiatów spokrewnionego z grochem Chamaecrista ramosa, gdy w pobliżu występują pająki ukośnikowate z rodzaju Misumenops. Co jest dobre z punktu widzenia rośliny, ponieważ te pszczoły grabią pyłek, to znaczy raczą się pyłkiem bez zapylania kwiatów. Ale pszczoły zadrzechniowate Xylocopa ordinaria i X. hirsutissima, które są pełnoprawnymi zapylaczami C. ramosa, nie dają się odstraszać przez pająki, prawdopodobnie dlatego, że są zbyt duże i silne, aby je schwytać (Telles i in ., 2019. Biological Journal of Linnean Society 126: 521–532). Tak więc goszczenie drapieżnika pszczół o ograniczonych zdolnościach łowieckich może być korzystne dla rośliny.


Mesumenops bellulus 
gotowy do śmiertelnego uścisku, ale nie jest groźny dla dużych pszczół zadrzechniowatych ©Judy Gallagher i Bob Peterson. Wikimedia Commons:



Pająki to jedna z najważniejszych grup drapieżników na Ziemi, mająca ogromny wpływ na świat przyrody. Nyffeler & Birkhofer oszacowali, że pająki zabijają rocznie równowartość 400 do 800 milionów ton ofiar na całym świecie. Ponad 90% tej biomasy stanowią skoczogonki i owady, w tym ogromna liczba szkodników domowych i rolniczych. Dla porównania, roczne spożycie pokarmu wszystkich ptaków morskich na świecie szacuje się na 70 milionów ton.


Stoły nakryte do obiadu. Dla owada jest tam niebezpiecznie:



Rzeź dokonywana przez pająki jest niezwykle korzystna: reguluje liczebność licznie występujących gatunków, zapobiegając przejmowaniu środowiska przez nie, a także utrzymując w ryzach szkodniki. Są także niezbędnym pożywieniem dla innych stworzeń: osy, żaby, jaszczurki, ptaki, a nawet ryby żywią się pająkami, czasem w znacznym stopniu.


Nie musisz lubić pająków; ale świadomość ich znaczenia ekologicznego sprawiłaby, że byłyby bardziej akceptowane i cenione, nawet na odległość.


Ku uciesze obrończyni praw kobiet, J. K. Rowling, nowy gatunek pająka odkryty w Indiach w 2016 r. został nazwany na cześć Godryka Gryffindora, znanego z serii o Harrym Potterze): Eriovixia gryffindori. Cały czas odkrywane są nowe gatunki pająków © India Biodiversity Portal i Suzelfe (Wikimedia Commons):



Johnny Cash, „Człowiek w czerni”, był źródłem nazwy nowego gatunku tarantuli, którego samce są zazwyczaj czarne: Aphonopelma johnnycashi. Pająk został odkryty w pobliżu kalifornijskiego więzienia, które zainspirowało Casha do piosenki Folsom Prison Blues (1955). A. johnnycashi jest jednym z 14 nowych gatunków tarantuli odkrytych ostatnio w Stanach Zjednoczonych (Hamilton i in ., 2016. Zookeys 560: 1-340) © Hamilton i in., Wikimedia Commons.



The itsy bitsy influencers

Why Evolution Is True, 20 stycznia 2023

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska

 

*Athayde Tonhasca Júnior  jest brytyjskim entomologiem. 

 


Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nauka

Znalezionych 1510 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Rządy prawa: Między literą a duchem prawa   Walter   2025-04-27
Chytra manipulacja płci   Tonhasca Júnior   2025-04-20
Colin Wright przedstawia historię gametycznej definicji biologicznej płci   Coyne   2025-04-11
Granice władzy państwa, granice wolności: Hayek i liberalna tradycja myślenia o władzy   Walter   2025-03-23
Król i jego muchy   Tonhasca Júnior   2025-03-16
Niezależna i wielokrotna ewolucja płci binarnej   Coyne   2025-03-01
Barbarzyńcy u bram   Tonhasca Júnior   2025-02-02
Przeleciało z wiatrem   Tonhasca Júnior   2025-01-12
Biologia nie jest bigoterią   Coyne   2025-01-05
Jeszcze więcej cenzurowania nauki przez poprawność polityczną: małżeństwo kuzynów jest tematem tabu w Wielkiej Brytanii   Coyne   2024-12-22
Cobb o Cricku: “Centralny Dogmat”   Coyne   2024-12-15
Najbardziej bzdurny artykuł roku   Coyne   2024-12-08
Errare humanum est   Koraszewski   2024-12-03
Trzepoczące dusze   Tonhasca Júnior   2024-11-10
Katastrofy mieszkaniowe   Tonhasca Júnior   2024-10-30
Oparta na ideologii i wprowadzająca w błąd krytyka sposobu nauczania współczesnej genetyki   Coyne   2024-10-22
Ignorowanie przez świat głodu w Sudanie dowodzi, że rasizm i antysemityzm to dwie strony tej samej monety     2024-09-25
Zarażenie i uzależnienie: metafory antysemityzmu   Garrard   2024-08-19
„Wyżeraj ich czaszki”: przyjemności antysemityzmu ponownie rozpatrzone po 7 października   Garrard   2024-08-18
Dumania o “Ewolucja jest faktem”   Coyne   2024-08-15
Imperializm i irredentyzm islamski i arabski napędzają konflikt między rzeką a morzem   Landes   2024-08-11
Zombi antysyjonizm    Tabarovsky   2024-08-08
Nowe odkrycia o „ostatnim uniwersalnym wspólnym przodku” Stworzenie, które dało początek wszystkim żywym istotom - istniało znacznie wcześniej niż dotychczas sądzono   Coyne   2024-08-06
Dowody na to, że ludzie współcześni opuścili Afrykę znacznie wcześniej niż nam się wydawało   Coyne   2024-07-25
Nowe odkrycia o denisowianach   Coyne   2024-07-18
Gdzie jest dziś Ameryka?   Koraszewski   2024-07-17
Pierwszy dowód na to, że owady przekraczają ocean   Coyne   2024-07-11
Podejrzenia i dowody   Tonhasca Júnior   2024-07-06
Tajemnica ewolucji ryb flądrokształtnych: częściowo rozwiązana    Coyne   2024-07-03
Starożytne kości ofiar ludzkich składanych przez Majów wykazują pokrewieństwo między zabitymi (i nie tylko to)   Coyne   2024-06-27
Nature” pisze o semantyce płci, a nie o nauce   Coyne   2024-06-18
Czerwone skarby   Tonhasca Júnior   2024-05-16
“Lancet” wychwala tradycyjną wiedzę rdzennych ludów   Coyne   2024-05-10
Więcej ludzi, więcej dobrobytu: wskaźnik obfitości SimonaWedług Simon Abundance Index 2024 zasoby Ziemi są o 509% większe niż w 1980 roku.   Tupy   2024-05-08
Rdzenna matematyka: zasłona dymna   Coyne   2024-05-02
Skamieniałe zachowanie: termity uwięzione w tandemie   Coyne   2024-04-25
Artykuł w piśmie „Science”: rozszerzyć DEI w STEMM   Coyne   2024-04-19
Dlaczego organizacje naukowe powinny zachować neutralność polityczną?   Coyne   2024-04-11
Darwin znowu się myli! Artykuł pokazuje, że jego hipoteza o „samcach większych u ssaków” wydaje się błędna   Coyne   2024-04-06
Czasami gwoździe, koparki, straż, czasami lalki, wstążki, makijaż   Tonhasca Júnior   2024-04-03
Po raz kolejny twierdzenie, że płeć nie jest binarna, ale bez żadnych nowych argumentów   Coyne   2024-03-29
Jak małpy człekokształtne (włącznie z ludźmi) straciły swoje ogony   Coyne   2024-03-26
Ale najpierw kawa   Tonhasca Júnior   2024-03-21
Ideolodzy: dlaczego nauczanie genetyki musi mieć charakter społeczno-polityczny   Coyne   2024-03-19
Przepływ genów od neandertalczyków i denisowian do ludzi „współczesnych” i odwrotnie   Coyne   2024-03-14
Wejdź – skoro nalegasz   Tonhasca Júnior   2024-03-09
Czy “bezpłciowe” bakterie tworzą biologiczne gatunki?   Coyne   2024-03-06
Carl Zimmer o gatunkach i ochronie     2024-02-29
Kolejna błędna próba skorygowania ewolucji   Coyne   2024-02-22
Ryjący w ziemi przedsiębiorcy   Tonhasca Júnior   2024-02-15
Olbrzymie armie o niezliczonych umiejętnościach    Tonhasca Júnior   2024-02-08
Wejdź, powiedziała, dam ci schronienie przed burzą   Tonhasca Júnior   2024-01-15
Czy ludzie wyewoluowali w wodzie?   Coyne   2024-01-08
Jak upadają wielcy   Tonhasca Júnior   2024-01-04
Oczy reniferów zmieniają kolor, żeby łatwiej im było dostrzec jadalne porosty   Coyne   2023-12-30
Życzliwi przestępcy   Tonhasca Júnior   2023-12-28
Conor Friedesdorf (i Alexander Barvinok) o ideologicznym przymusie na amerykańskich uczelniach   Coyne   2023-12-26
Zdumiewający manipulatorzy   Tonhasca Júnior   2023-12-25
Nie gryzie się ręki, która cię zapyla   Tonhasca Júnior   2023-10-19
Rewolucja komunikacyjna   Hannam   2023-10-18
BBC szerzy propagandę rolnictwa organicznego, a biedni na świecie cierpią   i Kathleen Hefferon   2023-10-13
Niezwykły przypadek koewolucji i specyficzności zapylacz/storczyk   Coyne   2023-10-07
Płeć męska lub żeńska: nie ma nic pomiędzy   Elliot   2023-10-03
Myślenie intuicyjne i analityczne   Novella   2023-09-29
„Kryzys klimatyczny” to mistyfikacja   Williams   2023-09-25
Jak (i dlaczego) ośmiornica edytuje swój RNA   Lewis   2023-09-23
„Najbardziej znany zabójca ludzi”: jakie są prawdziwe początki XIV-wiecznej Czarnej Śmierci?   Lewis   2023-09-15
Do jakiego stopnia pary mają wspólne cechy?   Novella   2023-09-14
Kenia daje zielone światło 58 projektom GMO – naukowcy na całym świecie kontynuują badania w dziedzinie biotechnologii, mimo procesów sądowych i dezinformacji   Ombogo   2023-09-08
Lancet atakuje anty-przebudzenie, a czytelnik odpowiada   Coyne   2023-08-24
Więcej wyrafinowanej teologii: uczony religijny zastanawia się, czy neandertalczycy mieli nieśmiertelne dusze   Coyne   2023-08-16
Aktywiści anty-GMO w Afryce szerzą mity i strach, ale nie przedstawiają żadnych naukowych dowodów   Abutu   2023-08-14
Mało znana strona ryjkowców   Tonhasca Júnior   2023-08-11
Dlaczego nie można być osobą transrasową?   Coyne   2023-08-10
Walka z malarią za pomocą inżynierii genetycznej   Novella   2023-08-08
Jak restrykcje Unii Europejskiej podsycały głosy przeciwko GMO, jak również głód na globalnym Południu, a zwłaszcza w Afryce   Oria   2023-08-02
Nieznośni mali pomocnicy   Tonhasca Junior   2023-07-29
Macedońskie skarby   Tonhasca Júnior   2023-07-26
GMO i motyle   Novella   2023-07-25
Narzucanie ideologii naturze: Kew Garden celebruje „rośliny queer”   Coyne   2023-07-24
Smak miesiąca   Tonhasca Júnior   2023-07-20
Kłopoty na wylocie   Szczęsny   2023-07-18
Ideologiczne podważanie biologii   i Luana S. Maroja   2023-07-17
Role mężczyzn i kobiet w polowaniu, raz jeszcze   Coyne   2023-07-15
David Hillis o specjacji   Coyne   2023-07-13
Niechętni dawcy i pracowici biorcy   Tonhasca Júnior   2023-07-08
Grube problemy z jelitem   Szczęsny   2023-07-07
Badaczka z Leakey Foundation twierdzi, że kości orangutanów mówią nam, że biologiczna płeć jest spektrum, a nie binarna   Coyne   2023-06-30
Przez dziurkę od klucza   Szczęsny   2023-06-24
Nowa (nie podparta żadnymi dowodami) hipoteza, która eliminuje role płciowe w społecznościach łowców-zbieraczy   Coyne   2023-06-22
Błędne wyobrażenia o ewolucji   Coyne   2023-06-16
Influencerzy z podziemia   Tonhasca Júnior   2023-06-13
Jak wyewoluowało ubarwienie ostrzegawcze?   Coyne   2023-06-12
„San Francisco Chronicle” bardzo myli się w sprawie biologicznej płci   Coyne   2023-06-09
Kolczasty problem   Tonhasca Júnior   2023-06-06
Wpaść w amok. Empiryczna analiza szaleńczych zabójstw pokazuje, że wyłaniają się dwa różne wzorce.   King   2023-06-03
Błędna krytyka genetycznych testów na pochodzenie   Coyne   2023-06-02
Zdatny do lotu   Tonhasca Júnior   2023-06-01
‘Raniąca’ idea merytorycznych podstaw nauki    i Jerry Coyne   2023-05-29
Główny problem w filogenezie zwierząt wydaje się być rozwiązany   Coyne   2023-05-26

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Hamasowscy mordercy


Stawianie czoła


 Dyplomaci, pokerzyści i matematycy


Dlaczego BIden


Nie do naprawy


Brednie


Rafizadeh


Demokracje powinny opuścić


Zarażenie i uzależnienie


Nic złego się nie dzieje


Chłopiec w kefiji


Czerwone skarby


Gdy­by nie Ży­dzi


Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill

Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk