Surykatki w tajemniczy sposób wiedzą, jak przerosnąć rywali
Ed Yong
2016-06-03
Dla surykatek być choćby odrobinę większa, może oznaczać dłuższe życie i szansę na partnera.
Zdjęcie Elise Huchard
Surykatki są symbolami kooperacji. Te ssaki z rodziny mangustowatych, tak ukochane przez filmujących przyrodę, żyją w koloniach do 50 osobników, iskają się wzajemnie, trzymają straż przed drapieżnikami, odpędzają węże i pilnują wzajem swoich dzieci.
Ich społeczności odznaczają się jednak również współzawodnictwem i nierównością. W każdej kolonii niemal cały seks odbywa się między jedną parą dominujących osobników. Ich rangę, jak też rangę wszystkich ich podwładnych, określa wiek i waga. Samice albo czekają aż dominująca samica umrze, albo próbują ją wyprzeć, po czym kolejna najstarsza i najcięższa samica zajmuje jej miejsce. Samce próbują wyprzeć szefów innychgrup, ale wynik jest ten sam: największy konkurent zajmuje miejsce obalonego władcy.
U surykatek więc rozmiar decyduje o losie. Kilka dodatkowych centymetrów lub kilogramów może stanowić o różnicy między spłodzeniem następnego pokolenia, a przejściem niezauważonym przez historię. Znaczy to, że jednostki nieustannie oceniają swoich współtowarzyszy. Tak porównują się surykatki jak w popularnej kampanii reklamowej.
Elise Huchard z University of Cambridge pokazała to przez selektywne karmienie pewnych surykatek z kolonii. Odkryła, że osobniki zauważają, czy ich rywale przesuwają się do przodu w wielkim wyścigu społecznym i podnoszą na wyższy poziom własny wzrost.
Inni naukowcy widzieli oznaki podobnego wyścigu wzrostu u innych gatunków. Na przykład, u gobiodonów koralowych (rodzaj ryby społecznej), podwładni przechodzą na dietę, by nie dorównać wielkością dominującym osobnikom; w ten sposób unikają konfliktu. “Zastanawialiśmy się, czy podobne procesu zachodzą w społecznościach ssaków – mówi Huchard. – Można sobie wyobrazić także odwrotność, kiedy współzawodnictwo wzmacnia wzrost”. Dlatego przyjrzała się surykatkom.
Pierwsze polowanie — W wieku jednego miesiąca młode surykatek idą na pustynię i zaczynają uczyć się, jak nakarmić się samodzielnie.
Przez ostatnie 24 lata Tim Clutton-Brock, kierujący grupą Huchard, badał dzikie surykatki na pustyni Kalahari w południowej Afryce. Jego zespół zna każdego osobnika z ponad 60 grup i wytresował je, by trzy razy dziennie wchodziły na wagę elektroniczną. Z 14 z tych grup Huchard wybrała pary rodzeństwa (urodzonego w tym samym czasie) i karmiła lżejszego połową jaja na twardo dwa razy dziennie przez trzy miesiące.
Huchard odkryła, że niekarmione zwierzę z takiej pary reagowało na uśmiech losu swojego towarzysza przez jedzenie większych ilości pokarmu i szybsze rośnięcie i to w większym stopniu niż inne surykatki, które nie były częścią eksperymentu. Nie jest jasne jak śledzą swoich współzawodników: wzrokiem, słuchem, dotykiem czy poznają sytuację innymi metodami, ale jakąkolwiek metodę stosują, jest ona bardzo czuła. Niedokarmiane osobniki rosły w proporcji do dokarmianych, co sugeruje, że nie zjadały po prostu żarłocznie wszystkiego, co znalazły. Zamiast tego dostrajały precyzyjnie własne apetyty do statusu tych, które stawiały im wyzwanie.
“To było zaskakujące – mówi Huchard. – Wielu ludzi zakładało, że dzikie zwierzęta jedzą tak dużo, jak mogą, ale ten eksperyment pokazał, że tak nie jest i że mają pewną elastyczność”.
Dlaczego więc nie jeść po prostu więcej przez cały czas i nieustannie rosnąć tak szybko, jak to możliwe? Huchard zauważa, że „surykatki są bardzo narażone na ptaki drapieżne” i jeśli spędzają wiele czasu na szukaniu żywności i kopaniu, mogą także stać się nieuważne, a więc zjedzone. Mogą być ukryte koszty szybkiego wzrostu: może tłumi on układ odpornościowy lub na dłuższą metę skraca życie?
Fotografowanie surykatek — Dołącz do Mattiasa Kluma, fotografa i National Geographic Fellow, kiedy próbuje filmować przebiegłego, małego ssaka z pustyni Kalahari, znanego jako surykatka.
Huchard i jej zespół mogą sprawdzić te koszty w przyszłych eksperymentach. Chcą także zmierzyć poziom hormonów u surykatek, żeby zobaczyć, czy niekarmione osobniki doznają jakichś zmian w organizmach, które wpływają na ich wzrost niezależnie od tego, ile jedzą.
Już odkryła pewne tego ślady: po tym, jak uprzednio podporządkowane surykatki zdobywały dominujące pozycje, one także rosły szybciej w kolejnych miesiącach, nawet jeśli nie jadły więcej żywności. Wiele mówi fakt, że ten gwałtowny wzrost był szczególnie widoczny, jeśli najbliższy rywal nowego władcy był zbliżony do niego wagą. Wygląda to na sposób zdystansowania się od możliwych przyszłych uzurpatorów.
Mieszka w Londynie i pracuje w Cancer Research UK. Jego blog „Not Exactly Rocket Science” jest próbą zainteresowania nauką szerszej rzeszy czytelników poprzez unikanie żargonu i przystępną prezentację. Strona www autora
