Niemal codziennie widzę pacjentów, którzy szczerze pragną prowadzić zdrowy tryb życia. Większość ludzi chce być zdrowa i nie znam nikogo, kto chciałby przedwczesnej śmierci z powodu choroby, której można zapobiec. Dlatego też produkty zdrowotne i porady zdrowotne stanowią tak olbrzymi rynek.
Dla tych, którzy chcą nauczyć się zdrowych zwyczajów, jest dobra wiadomość i zła wiadomość. Dobrą wiadomością jest to, że jesteśmy jednym z pierwszych pokoleń, które mają wszechstronne dane naukowe, by powiedzieć nam, jak to zrobić. Złą wiadomością jest to, że żyjemy w czasach masowej dezinformacji i sprytny marketing oraz ideologia odciągają wielu ludzi od prawdziwych, naukowych odpowiedzi.
Jest więcej dobrych wiadomości – już znacie odpowiedź na pytanie o zdrowy tryb życia i jest on na ogół prosty (może nie łatwy, ale prosty). Nowe badanie potwierdza teraz na największej ilości danych epidemiologicznych na ten temat to, co poprzednie badania już wykazały. Jest pięć podstawowych czynników trybu życia, które mają dramatyczny wpływ na długowieczność i ryzyko śmierci z powodu chorób serca, raka lub innych przyczyn.
Badacze użyli dwóch zestawów danych – Nurses’ Health Study (1980-2014; n=78,865) i Health Professionals Follow-up Study (1986-2014, n=44,354), co znaczy, że mają dane z 34 lat dotyczące 123 219 badanych. Śledzili korelacje między pięcioma czynnikami trybu życia – zdrową dietą, regularnymi ćwiczeniami fizycznymi, szczupłością, niepaleniem i ograniczonym spożywaniem alkoholu – a długowiecznością i ryzykiem śmierci. Oto, co znaleźli:
Szacujemy, że oczekiwana długość życia w wieku 50 lat wynosiła 29,0 lat (95% CI, 28,3-29,8) dla kobiet i 25,5 lat (95% CI, 24,7-26,2) dla mężczyzn, którzy nie przyjęli żadnego z czynników trybu życia o niskim ryzyku. W odróżnieniu od tego, ci, którzy przyjęli wszystkie 5 czynników niskiego ryzyka, długość dalszego życia w wieku lat 50 wynosi 43,1 lat (95% CI, 41,3-44,9) dla kobiet i 37,6 lat (95% CI, 35,8-39,4) dla mężczyzn. Oczekiwana długość dalszego życia w wieku 50 lat była przeciętnie o 14,0 lat dłuższa (95% CI, 11,8-16,2) dla Amerykanek z 5 czynnikami niskiego ryzyka niż dla Amerykanek z żadnym czynnikiem niskiego ryzyka; dla mężczyzn różnica wynosiła 12,2 lat (95% CI, 10,1-14,2).
Tak więc, 50-letnia kobieta, która pali, pije, ma nadwagę, nie zażywa regularnie ruchu i ma marną dietę umrze o 14 lat wcześniej niż ktoś, kto nie ma żadnego z tych problemów (dla mężczyzn jest to 12,2 lata). To jest znaczące. Jeśli spojrzymy na pełne dane, znajdziemy dość liniowy związek między liczbą czynników ryzyka a oczekiwaną długością życia – tak więc każdy czynnik zdrowego życia, jak przyjmujesz, dodaje parę lat do twojej oczekiwanej długości życia.
Jest znacznie więcej danych w tabelach i niektóre dostarczają ciekawych spostrzeżeń ubocznych. Na przykład, im zdrowszy tryb życia ludzie prowadzą, tym mają zazwyczaj więcej godzin ruchu tygodniowo. Tak więc każdy czynnik nie jest binarny i więcej zdrowych obyczajów u człowieka koreluje ze znacząco zdrowszymi obyczajami (więcej ruchu, mniej alkoholu itd.).
Jest także skromnie podwyższone przyjmowanie dziennej dawki aspiryny wśród ludzi o zdrowszych nawykach. Dlatego też badania obserwacyjne takie jak to potencjalnie mają tak wiele gmatwających sytuację czynników. Ludzie, którzy są ogólnie zdrowi, mają wiele zdrowych zwyczajów, które mogą poprawić wyniki. Mogą na przykład, bardziej przestrzegać przepisanego zażywania leków. I, oczywiście, działa to na obie strony. Ludzie, którzy staranniej przestrzegają zażywania leków, będą prawdopodobnie zdrowsi z innych powodów, co czyni, że lek wygląda na dobry.
Innym ciekawym spostrzeżeniem jest to, że zdrowszy tryb życia koreluje z niższym odsetkiem ludzi zażywających multiwitaminy (dla kobiet 73%, kiedy nie mają żadnych zdrowych zwyczajów i 57% dla tych, które mają wszystkie pięć; dla mężczyzn odpowiednio 43% i 33%). Przede wszystkim więc, że bardzo dużo ludzi regularnie przyjmuje multiwitaminy. Większość prawdopodobnie tego nie potrzebuje. Ta odwrotna korelacja ma także kilka możliwych konsekwencji.
Po pierwsze, sugeruje, że ludzie, którzy nie mają zdrowych zwyczajów, mogą brać multiwitaminy, ponieważ sądzą, że to zrekompensuje niezdrowy tryb życia. Wiemy jednak z badań, że tak nie jest. Multiwitaminy mogą dawać im fałszywe poczucie bezpieczeństwa i umożliwiać złe zwyczaje. Po drugie, badania pokazujące, że regularne używanie multiwitamin koreluje ze złymi wynikami zdrowotnymi, może po prostu pokazywać tę odwrotną korelacje z trybem życia.
Tu powracamy do mojej pierwotnej tezy – jest to także pokazanie, że fałszywe odpowiedzi odciągają ludzi od prawdziwych. Wygląda na to, że pewni ludzie, którzy chcą być zdrowi, wybierają połykanie multiwitamin zamiast jeść więcej warzyw. Moim ulubionym przykładem jest człowiek, o którym pewnie już wspominałem, który przyznał, że pali, ale potem powiedział, że pali tylko organiczne papierosy, a więc to jest w porządku. To jest doskonały przykład zjawiska pozornego dbania o zdrowie.
Podejrzewam, że większość ludzi wie, że te pięć czynników stanowi ważne, zdrowe zachowania. Dodałbym do tej listy wystarczającą ilość snu i szkoda, że ten zestaw danych nie obejmował tej informacji. Nie pal, nie pij nadmiernie, jedz dobrze, ruszaj się regularnie i nie bądź otyły. Ta informacja jest dobrze zakorzeniona w świadomości społecznej.
Jednak na rynku fałszywego zdrowia i samopomocy zdrowotnej nie można dużo zarobić tylko powtarzając tę zdroworozsądkową wiedzę. Oczywiście, są tu pewne niuanse, ale twierdziłbym, że dla większości ludzi (tych, którzy nie mają specjalnych potrzeb medycznych) nie ma ich wiele. Duży wpływ na zdrowie i długowieczność mają proste, podstawowe zachowania. Jedynymi czynnikami, które wymagają nieco więcej omówienia są: co stanowi zdrową dietę i jak zoptymalizować ćwiczenia fizyczne. Także tu jednak oczywiste, podstawowe rzeczy dają większość korzyści, i jest ich coraz mniej, kiedy przechodzi się do coraz większych szczegółów.
Niestety, modny nonsens, guru „samopomocy” i sprytne, „Goopy” sztuczki marketingowe, odciągają ludzi od tych podstawowych i wyraźnych czynników zdrowego życia. Na przykład, nie ma żadnych przekonujących dowodów na jakiekolwiek korzyści zdrowotne z organicznej diety, unikania GMO, regularnego przyjmowania multiwitamin, unikania glutenu (chyba, że jest się chorym na celiakię), detoksu, oddychania czystym tlenem, himalajskich lamp solnych, alkalicznej diety, jedzenia żywności odpowiadającej twojej grupie krwi, nieszczepienia się, noszenia miedzianych lub magnetycznych dodatków, lub zażywania niezliczonych ziół, suplementów lub homeopatycznych roztworów sprzedawanych za miliardy. Wszystko wyłącznie drenuje wasze kieszenie i daje fałszywe poczucie bezpieczeństwa, które wydaje się zmniejszać motywację do prowadzenia rzeczywiście zdrowego życia.
Te pięć czynników (plus sen) są łatwo dostępne i mają wyraźnie korzyści zdrowotne. Na tym powinniśmy skupiać wysiłki w kategoriach zdrowia publicznego i zdrowia jednostek. A także proszę pamiętać, że jeśli masz wszystkie te czynniki zdrowego trybu życia w wieku 50 lat, twoje oczekiwane dalsze życie dochodzi do 93 lat, jeśli jesteś kobietą i 87, jeśli jesteś mężczyzną. Jest to całkiem sporo i nie jest prawdopodobne, że angażowanie się w jakąkolwiek wątpliwą pseudonaukę cokolwiek do tego doda. W tym punkcie czasowym są prawdopodobnie zmniejszające się korzyści nawet dla tych udokumentowanych czynników, a musisz myśleć o kosztach/zyskach. Jak dużo czasu, wysiłku i zasobów poświęciłbyś dla dodatkowych 6 miesięcy?
Te pięć czynników jest wyraźnie tego warte, dowody są solidne i naprawdę jest to całkiem proste (powtarzam: niekoniecznie łatwe, ale proste). Nie pal, nie pij nadmiernie, nie odżywiaj się kotletami i hamburgerami, regularnie uprawiaj ćwiczenia fizyczne i uważaj na swoją wagę. Ale to już wiesz.
A Healthy Lifestyle Matters
1 maja 2018
Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska
