Prawda

Wtorek, 19 marca 2024 - 07:16

« Poprzedni Następny »


Miasta są nowymi wyspami Galapagos


Matt Ridley 2018-05-04

Papużki aleksandretty są powszechne w Londynie i przyzwyczajone do kontaktów z ludźmi  ALAMY

Papużki aleksandretty są powszechne w Londynie i przyzwyczajone do kontaktów z ludźmi  ALAMY



Wielkanocny Poniedziałek wydaje się dobrą chwilą na odłożenie na bok polityki i zajęcie się czymś znacznie ciekawszym: ewolucją. Szedłem niedawno nad kanałem w centrum Londynu otoczony betonem, szkłem, stalą i asfaltem, kiedy usłyszałem zawołanie pliszki górskiej. Spojrzałem w prawo i zobaczyłem odważnego, szybkiego ptaszka o żółtym brzuszku, którego kojarzyłem ze skalistymi rzekami północy, jak latał w tunelu kanału. Kilka dni później gapiłem się na dwa sokoły wędrowne krążące wysoko nad parlamentem – i zarobiłem kilka podejrzliwych spojrzeń przechodniów.

Podobnie jak inne miasta, Londyn coraz bardziej staje się domem dla dzikiej przyrody i jest równie bioróżnorodny jak niektóre dzikie ostępy. Mumbai ma lamparty, Boston indyki, Chicago kojoty a Newcastle mewy trójpalczaste. Przedmieścia już mają bogatszą florę i faunę niż większość pól uprawnych w tak zwanym zielonym pasie, co czyni perwersję z zastrzeżeń środowiskowców do rozbudowy osiedli mieszkalnych. Ogrody, nawisy, ściany, drzewa i dachy pełne są nisz na wszystko, od lisów do kwiatów i ciem.


Dwóch czeskich naukowców policzyło gatunki w mieście Pilzno w porównaniu z podobnym obszarem we wiejskim sąsiedztwie. W mieście liczba gatunków wzrosła od 478 pod koniec XIX wieku do 773 dzisiaj. Na wsi spadła z 1112 do 745.


Ponieważ większość zwierząt żyje krócej od nas i bez państwa opiekuńczego, szybciej adaptują się do świata betonu niż my. Fascynująca książka holenderskiego biologa, Menno Schilthuizena, pod tytułem Darwin Comes to Town, dokumentuje jak rozległy i głęboki jest ten ewolucyjny puls dzikiej przyrody. Rozpętaliśmy bezprecedensowy wybuch doboru naturalnego.


Kiedy gatunek rozkwita w stworzonym przez człowieka habitacie, może zrezygnować z życia gdzie indziej. To musiało zdarzyć się jaskółkom i wróblom dawno temu: odnoszą takie sukcesy gniazdując w budynkach, że geny ich mieszkających na drzewach i skałach kuzynów wymarły. Prawdopodobnie to dzieje się dzisiaj z sokołami wędrownymi i mewami srebrzystymi: miejskie mają więcej piskląt niż wiejskie, więc wkrótce zaleją cały gatunek swoimi genami. 


Miejskie krajobrazy stanowią nowe naciski ewolucyjne. Światła uliczne dezorientują i masakrują ćmy oraz powodują bezsenność ptaków śpiewających. Koncentracje metali mogą być toksyczne. Hałas zagłusza śpiew ptaków. Zamiast jednak pozostawać przeszkodami nie do pokonania te nowości wydobywają pomysłowość ewolucji. Miejskie owady mogą zmieniać skład genetyczny i nie lecieć dłużej w kierunku światła: samobójstwo jest siłą selekcyjną. W jednym z badań w Szwajcarii odkryto, że ćmy Yponomeutinae ze wsi niemal dwukrotnie częściej lecą ku światłu niż ich kuzyni z miasta Bazylei.

 

Pełno jest innych przykładów miejskiej ewolucji. Ryby Aphyosemion w zanieczyszczonych portach amerykańskich rozwinęły genetyczną odporność na skutki polichlorowanych bifenyli, przemysłowego polutanta. Mrówki Temnothorax longispinosus w Cleveland, Ohio, mogą wytrzymywać wysokie temperatury lepiej niż mrówki wiejskie – co jest konieczne, bo temperatury w mieście są wyższe. Meksykańskie wróble, które wyściełają niedopałkami swoje gniazda, mają mniej pijących krew roztoczy na swoich pisklętach, ponieważ nikotyna jest pestycydem.


Ptaki śpiewają w miastach w wyższej tonacji – te, które tego nie zrobiły, wabiły zbyt mało partnerek ponad dźwiękami ulicznymi. Na wsi jest odwrotnie. Gatunek bogatek zwyczajnych rozdziela się więc na dwoje: sopranowe bogatki miejskie i basowe bogatki wiejskie. W Holandii pierwiosnki zwyczajne i świerszcze śpiewają w wyższych tonacjach, jeśli żyją w pobliżu uczęszczanych szos. Gołębie w dużych miastach mają ciemniejsze upierzenie, ponieważ pigment melaniny wiąże cynk, usuwając go z ciała i poprawiając zdrowie ptaka.


Ludzie także zostali zmuszeni do ewoluowania przez urbanizację. Przez stulecia miasta takie jak Londyn zabijały chorobami więcej ludzi niż mogła uzupełnić rozrodczość i utrzymywały swoją populację tylko dzięki imigracji ze wsi. To podniosło wartość genetycznych mutacji, które dawały odporność na choroby miejskie. Na przykład, ludy o długiej historii urbanizacji, mają geny dające odporność na gruźlicę i trąd. Nie byłoby zaskoczeniem odkrycie, że zdolność tolerowania nieustannego hałasu może być częściowo genetyczna, a częściowo wyuczona.


Codziennie rano o tej porze roku idąc do metra w Londynie słyszę mysikróliki i szczygły, papużki i płochacze pokrzywnice, strzyżyki i raniuszki zwyczajne, z których żadne nie żyło w miastach w czasach mojej młodości. Eksperymenty pokazują, że miejskie sikorki, zięby i wróble są mniej „neofobiczne” niż wiejskie: wyewoluowały tak, że są mniej strachliwe wobec, na przykład, pojawiania się nowych obiektów w karmniku. W porównaniu do podkradających jaja, strzelających z procy młodzianów z poprzednich stuleci, dzisiejsza młodzież nie dręczy tak bardzo zwierząt.


Kosy pojawiły się w Londynie w latach 1920., później niż w miastach na kontynencie. Badania we Francji i w Holandii pokazały, że miejskie kosy szybko oddzielały się od wiejskich. Miały krótsze dzioby i skrzydła, dłuższe jelita i nogi, jak również śpiewały w wyższej tonacji. Wkrótce będzie można je zaliczać do odrębnego gatunku, tak jak miejskie gołębie bardzo różnią się od swoich żyjących wśród skał kuzynów. Dr Schilthuizen twierdzi, że “w miarę, jak miejskie środowisko rozszerza zasięg, będzie się coraz bardziej stawało własnym ekosystemem i rozwijało we własnym tempie ewolucyjnym”. Dzika przyroda doświadcza bardzo powolnego tempa tworzenia się gatunków, ponieważ są to już dojrzałe ekosystemy. Miasta, jak archipelagi wysp, doświadczają znacznie szybszego tempa zmian.


Pierwszą reakcją wielu ludzi na tę opowieść o miejskiej bioróżnorodności może być lament nad ludzką ingerencją w naturę i zbywanie miejskiej flory i fauny jako czegoś sztucznego. Czasami pogardzamy stworzeniami, które stały się miejskie, zamiast je podziwiać: na miejskie gołębie mówi się „upierzone szczury”, na miejskie lisy „parszywe szkodniki”.


Wzrost miejskiej fauny i flory nie może zrównoważyć kryzysu wymierania w dzikiej przyrodzie. Dzięki jednak zwiększonej świadomości i nowym technikom pokazaliśmy, że potrafimy zatrzymać wymieranie, jeśli próbujemy.


W niedawnych stuleciach straciliśmy 61 z 4428 gatunków ssaków i 129 z 8971 ptaków. Dzięki zmianie genetycznej zachodzącej w miejskich Galapagos, możemy także tworzyć nowe gatunki, choć nieumyślnie. Mała, pocieszająca myśl na święto kurczaczków i króliczków.


Pierwsza publikacja w Times.


Cities Are The New Galapagos

The Rational Optimist, 8 kwietnia 2018

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska



Matt Ridley


Brytyjski pisarz popularnonaukowy, sympatyk filozofii libertariańskiej. Współzałożyciel i b. prezes International Centre for Life, "parku naukowego” w Newcastle. Zrobił doktorat z zoologii (Uniwersytet Oksfordzki). Przez wiele lat był korespondentem naukowym w "The Economist". Autor książek: The Red Queen: Sex and the Evolution of Human Nature (1994; pol. wyd. Czerwona królowa, 2001, tłum. J.J. Bujarski, A. Milos), The Origins Of Virtue (1997, wyd. pol. O pochodzeniu cnoty, 2000, tłum. M. Koraszewska), Genome (1999; wyd. pol. Genom, 2001, tłum. M. Koraszewska), Nature Via Nurture: Genes, Experience, and What Makes us Human (także jako: The Agile Gene: How Nature Turns on Nurture, 2003), Rational Optimist 2010.

Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nauka

Znalezionych 1467 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Ideolodzy: dlaczego nauczanie genetyki musi mieć charakter społeczno-polityczny   Coyne   2024-03-19
Przepływ genów od neandertalczyków i denisowian do ludzi „współczesnych” i odwrotnie   Coyne   2024-03-14
Wejdź – skoro nalegasz   Tonhasca Júnior   2024-03-09
Czy “bezpłciowe” bakterie tworzą biologiczne gatunki?   Coyne   2024-03-06
Carl Zimmer o gatunkach i ochronie     2024-02-29
Kolejna błędna próba skorygowania ewolucji   Coyne   2024-02-22
Ryjący w ziemi przedsiębiorcy   Tonhasca Júnior   2024-02-15
Olbrzymie armie o niezliczonych umiejętnościach    Tonhasca Júnior   2024-02-08
Wejdź, powiedziała, dam ci schronienie przed burzą   Tonhasca Júnior   2024-01-15
Czy ludzie wyewoluowali w wodzie?   Coyne   2024-01-08
Jak upadają wielcy   Tonhasca Júnior   2024-01-04
Oczy reniferów zmieniają kolor, żeby łatwiej im było dostrzec jadalne porosty   Coyne   2023-12-30
Życzliwi przestępcy   Tonhasca Júnior   2023-12-28
Conor Friedesdorf (i Alexander Barvinok) o ideologicznym przymusie na amerykańskich uczelniach   Coyne   2023-12-26
Zdumiewający manipulatorzy   Tonhasca Júnior   2023-12-25
Nie gryzie się ręki, która cię zapyla   Tonhasca Júnior   2023-10-19
Rewolucja komunikacyjna   Hannam   2023-10-18
BBC szerzy propagandę rolnictwa organicznego, a biedni na świecie cierpią   i Kathleen Hefferon   2023-10-13
Niezwykły przypadek koewolucji i specyficzności zapylacz/storczyk   Coyne   2023-10-07
Płeć męska lub żeńska: nie ma nic pomiędzy   Elliot   2023-10-03
Myślenie intuicyjne i analityczne   Novella   2023-09-29
„Kryzys klimatyczny” to mistyfikacja   Williams   2023-09-25
Jak (i dlaczego) ośmiornica edytuje swój RNA   Lewis   2023-09-23
„Najbardziej znany zabójca ludzi”: jakie są prawdziwe początki XIV-wiecznej Czarnej Śmierci?   Lewis   2023-09-15
Do jakiego stopnia pary mają wspólne cechy?   Novella   2023-09-14
Kenia daje zielone światło 58 projektom GMO – naukowcy na całym świecie kontynuują badania w dziedzinie biotechnologii, mimo procesów sądowych i dezinformacji   Ombogo   2023-09-08
Lancet atakuje anty-przebudzenie, a czytelnik odpowiada   Coyne   2023-08-24
Więcej wyrafinowanej teologii: uczony religijny zastanawia się, czy neandertalczycy mieli nieśmiertelne dusze   Coyne   2023-08-16
Aktywiści anty-GMO w Afryce szerzą mity i strach, ale nie przedstawiają żadnych naukowych dowodów   Abutu   2023-08-14
Mało znana strona ryjkowców   Tonhasca Júnior   2023-08-11
Dlaczego nie można być osobą transrasową?   Coyne   2023-08-10
Walka z malarią za pomocą inżynierii genetycznej   Novella   2023-08-08
Jak restrykcje Unii Europejskiej podsycały głosy przeciwko GMO, jak również głód na globalnym Południu, a zwłaszcza w Afryce   Oria   2023-08-02
Nieznośni mali pomocnicy   Tonhasca Junior   2023-07-29
Macedońskie skarby   Tonhasca Júnior   2023-07-26
GMO i motyle   Novella   2023-07-25
Narzucanie ideologii naturze: Kew Garden celebruje „rośliny queer”   Coyne   2023-07-24
Smak miesiąca   Tonhasca Júnior   2023-07-20
Kłopoty na wylocie   Szczęsny   2023-07-18
Ideologiczne podważanie biologii   i Luana S. Maroja   2023-07-17
Role mężczyzn i kobiet w polowaniu, raz jeszcze   Coyne   2023-07-15
David Hillis o specjacji   Coyne   2023-07-13
Niechętni dawcy i pracowici biorcy   Tonhasca Júnior   2023-07-08
Grube problemy z jelitem   Szczęsny   2023-07-07
Badaczka z Leakey Foundation twierdzi, że kości orangutanów mówią nam, że biologiczna płeć jest spektrum, a nie binarna   Coyne   2023-06-30
Przez dziurkę od klucza   Szczęsny   2023-06-24
Nowa (nie podparta żadnymi dowodami) hipoteza, która eliminuje role płciowe w społecznościach łowców-zbieraczy   Coyne   2023-06-22
Błędne wyobrażenia o ewolucji   Coyne   2023-06-16
Influencerzy z podziemia   Tonhasca Júnior   2023-06-13
Jak wyewoluowało ubarwienie ostrzegawcze?   Coyne   2023-06-12
„San Francisco Chronicle” bardzo myli się w sprawie biologicznej płci   Coyne   2023-06-09
Kolczasty problem   Tonhasca Júnior   2023-06-06
Wpaść w amok. Empiryczna analiza szaleńczych zabójstw pokazuje, że wyłaniają się dwa różne wzorce.   King   2023-06-03
Błędna krytyka genetycznych testów na pochodzenie   Coyne   2023-06-02
Zdatny do lotu   Tonhasca Júnior   2023-06-01
‘Raniąca’ idea merytorycznych podstaw nauki    i Jerry Coyne   2023-05-29
Główny problem w filogenezie zwierząt wydaje się być rozwiązany   Coyne   2023-05-26
Americana   Tonhasca Júnior   2023-05-24
Czy uprawa jabłek odzwierciedla bigoterię?   Coyne   2023-05-18
Kenia: Musimy zająć się brakiem bezpieczeństwa żywnościowego, ale najpierw musimy położyć kres dezinformacji na temat upraw modyfikowanych genetycznie   Oria   2023-05-16
Czytanie myśli z fMRI i AI   Novella   2023-05-05
Jest lepiej niż myślisz   Lomborg   2023-05-03
Dwudziestu dziewięciunaukowców publikuje artykuł w obronie merytorycznych podstaw w nauce     2023-05-01
Niewygodna historia   Ferguson   2023-04-28
Biologia rezygnacji z działania: kiedy kontynuować, a kiedy spasować   Coyne   2023-04-26
Porywacze ciał   Tonhasca Júnior   2023-04-25
Porażka jest kluczowym składnikiem innowacji   Ridley   2023-04-22
Używanie roślin jako biofrabryk   Novella   2023-04-14
Dawno zmarli przemawiają do nas   Tonhasca Júnior   2023-04-12
Wątpliwi pomocnicy    Tonhasca Júnior   2023-04-08
Uganda: aktywiści przeciwni biotechnologii szerzą dezinformację   Wetaya   2023-04-05
Anglia pozwala na uprawy poddane edycji genów   Novella   2023-04-03
Recenzja z książki  Can “The Whole World” Be Wrong?   Rose   2023-04-01
Psychologia ewolucyjna dla początkujących   Coyne   2023-03-27
“Konwergentna” ewolucja mrówek grzybiarek Starego i Nowego świata   Coyne   2023-03-23
Gigantyczna armia małych zabójców   Tonhasca Júnior   2023-03-22
Colin Wright broni binarności płci u zwierząt   Coyne   2023-03-15
AI: gorąca randka z “Sydneyem ”   Gotefridi   2023-03-15
Zmienić język w ekologii i biologii ewolucyjnej! Przykład anemii sierpowatej   Coyne   2023-03-13
Wzrost liczby nieobecnych ojców i towarzyszące temu społeczne problemy   Geary   2023-03-11
No pasarán    Tonhasca Júnior   2023-03-04
Dezinformacja o GMO: Kenijczykom będzie trudno podejmować racjonalne decyzje i to może kosztować życie   Mykonyo   2023-02-24
Twardy kwiat do zgryzienia    Tonhasca Júnior   2023-02-22
ChatGPT niemal zdaje lekarski egzamin końcowy   Novella   2023-02-21
“Rogi” trylobitów mogły być używane jako broń w walkach między samcami   Coyne   2023-02-15
Postmodernizm obnażony   Dawkins   2023-02-14
Powody naszych wierzeń. Jak i dlaczego irracjonalność trzyma nas w swoich szponach i jak możemy z tym walczyć?   Pinker   2023-02-13
Kiedy zapada noc i ziemia jest ciemna   Tonhasca Júnior   2023-02-10
W nowej książce jest słuszna krytyka idei, że są lepsze i gorsze gatunki, ale jest także błędne twierdzenie, że gatunki nie są realne   Coyne   2023-02-06
Kolczatki wydmuchują bąbelki śluzu z nosa, żeby się ochłodzić   Coyne   2023-02-02
Mali i zręczni influencerzy   Tonhasca Júnior   2023-01-31
Dowody na ewolucję: Bezwłose zwierzęta mają martwe geny na sierść   Coyne   2023-01-23
Krew, znój, łzy i pot   Tonhasca Júnior   2023-01-19
Bąkojady czyszczą nosorożce   Coyne   2023-01-18
Mózg używa geometrii hiperbolicznej   Novella   2023-01-16
O wspaniały nowy świecie   Tonhasca Júnior   2023-01-12
Ciepło zabija. Zimno zabija wielu więcej   Jacoby   2023-01-09
Po co badać przestrzeń kosmiczną?   Jacoby   2023-01-04
Rdzenni Amerykanie żądają doczesnych resztek pumy z Griffith Park   Coyne   2023-01-03
Świetny artykuł o epigenetyce   Coyne   2022-12-30

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk