Prawda

Wtorek, 19 marca 2024 - 09:23

« Poprzedni Następny »


Szczepionka mRNA na koronawirusa: świadectwo ludzkiej pomysłowości i mocy nauki


Jerry A. Coyne 2021-01-01

Szczepionki Pfizera i Moderny są triumfem technologii, testowania leków i dystrybucji. Dla mnie jednak najbardziej niezwykłą rzeczą jest to, jak zostały zaprojektowane. W odróżnieniu od większości szczepionek, które opierają się na albo osłabionych, albo zabitych wirusach i bakteriach, te szczepionki używają samego, nagiego materiału genetycznego  - konkretnie, informacyjnego RNA (mRNA). Wirusowy mRNA służy normalnie do tworzenia kolejnych wirusów przez użycie wytwarzającej białka maszynerii gospodarza, a genom wirusa koduje najbardziej niebezpieczną (i wrażliwą) część wirusa: jego białko fuzyjne – białko spike. To białko, którego wypustki są na całym wirusie, rozpoznaje i związuje się z komórką gospodarza – czyli z naszymi komórkami. Pozwala to wirusowi na wstrzyknięcie całego swojego genomu do naszych komórek i na zarekwirowanie naszego procesu metabolicznego, by wytworzyć więcej wirusów, które wybuchają z komórki i zaczynają raz jeszcze cały cykl.

Białko spike jest niebezpieczną częścią wirusa; bez niego wirus jest nieszkodliwy. Gdybyśmy w jakiś sposób mogli nauczyć nasz układ odpornościowy, by rozpoznawał białko spike, układ odpornościowy mógłby wtedy przywiązać białko i zniszczyć wirusa zanim zacznie reprodukować się w naszych komórkach. I to właśnie robią szczepionki Pfizera i Moderny.


Szczepionka nie ma samego białka spike, ale sztucznie zsyntetyzowane instrukcje do wytwarzania białka spike. Te instrukcje, zakodowane w mRNA, są upakowane z lipidowych nanocząstkach i wstrzykuje się je w nasze ramiona. mRNA, skonstruowany tak, by uniknąć wielu mechanizmów obronnych naszego organizmu przeciwko obcemu materiałowi genetycznemu, wnika do naszych komórek i instruuje nasz mechanizm  syntetyzowania białek, by wytworzył wiele kopii samego białka spike. Ponieważ te kopie nie są doczepione do wirusa, nie są niebezpieczne, ale przygotowują układ odpornościowy do niszczenia każdego, atakującego później wirusa, przez celowanie w białko spike na jego powierzchni.  


Tak więc szczepionka używa naszych organizmów na kilka sposobów: do wytwarzania kopii samego białka spike, a potem do skłaniania naszego układu odpornościowego, by je rozpoznawał, o czym ciało „pamięta” przez składowanie instrukcji do produkowania przeciwciał wobec prawdziwych, wirusowych białek spike. Częścią tej historii, która mnie zachwyca, są lata badań genetycznych, jakie były potrzebne do osiągnięcia umiejętności zaprojektowania dającego się wstrzyknąć mRNA, badań, których celem nie była pomoc w stworzeniu szczepionek, ale po prostu zrozumienie, jak materiał genetyczny wytwarza białka.  


Możecie przeczytać dość długie ale fascynujące sprawozdanie z tego, jak stworzono szczepionkę mRNA, otworzywszy poniżej link do strony internetowej speca nauki i inżyniera, Berta Huberta (kliknij na link pod zrzutem z ekranu). Hubert nie wdaje się w szczegóły o upakowywaniu modyfikowanego mRNA do cząstek lipidów, co jest osobną opowieścią, ale jest tam bardzo dużo informacji. Na końcu podam link do opowieści o tym, jak szybko wytworzono tę szczepionkę – w mniej niż tydzień zarówno dla zsekwencjonowania RNA wirusa, włącznie z białkiem spike oraz użycia tej sekwencji do zaprojektowania szczepionki opartej na białku spike.


Zanim Chiny w ogóle przyznały, że zakażenie wirusowe istnieje, jest niebezpieczne i szerzy się, Yong-Zhen Zhang, profesor z Szanghaju, już zsekwencjonował jego RNA (inaczej niż u nas, genetycznym materiałem wirusa jest RNA, nie zaś DNA), a następnie umieścił jego sekwencję na publicznej stronie internetowej (w Chinach jest to niebezpieczne działanie). Wirusowa sekwencja ma około 29 tysięcy zasad (cztery “zasady”: G, A, C i U, są składnikami RNA) i wytwarza 6-10 białek włącznie z białkiem spike.


W ciągu dwóch dni od opublikowania sekwencji,
 badacze już znali sekwencję kodującą białko spike (to było znane z poprzednich prac nad koronawirusami), a następnie przez majsterkowanie przy niej, stworzyli mRNA, który mógł służyć jako podstawa szczepionki.


mRNA użyty w szczepionce Pfizera ma 4282 zasad (jeśli pamiętasz lekcje biologii, każde trzy zasady kodują jeden aminokwas, a łańcuch aminokwasów jest znany jako białko). Szczepionka mRNA robi jednak dużo więcej niż tylko kodowanie białka. Tutaj jest pierwszych 500 baz mRNA Pfizera, jak podaje Bert Hubert, a poniżej można zobaczyć diagram całego mRNA użytego w szczepionce:



Jeśli pamiętasz genetykę, ta sekwencja wygląda dziwnie, ponieważ sekwencje mRNA normalnie zawierają zasady A, G, C i U (uracyl). Gdzie są U? W tej szczepionce U zostały zmodyfikowane w nieco inną zasadę oznaczaną Ψ (psi), co reprezentuje 1-methyl-3′-pseudouridylyl. Podam za chwilę powód, dla którego to zrobili.


To, co widzicie powyżej, stanowi jednak mniej niż jedną ósmą całego mRNA użytego w szczepionce. Nie podam całej sekwencji, bo nie jest tutaj ważna, ale struktura mRNA jest ważna. Trzeba pamiętać, że to stworzyli ludzie używając wiedzy, jaką nabyli wcześniej. Następnie wprowadzili tę sekwencje do “drukarki DNA”, która potrafi produkować DNA, który zamienia się w wirusopodobny RNA. Czy nie jest to wspaniałe? Tutaj jest zdjęcie drukarki Codex DNA BioXp3200 DNA użytej do stworzenia DNA odpowiadającego RNA szczepionki (zdjęcie ze strony Huberta):



A tutaj jest sedno tego postu: struktura łańcucha 4282 nukleotydów, czyli praktyczna podstawa szczepionki (także od Huberta):



Jak widzicie, jest to skomplikowane. Podstawą jest “S protein__mut”, który jest stworzonym kodem na białko spike. Cała reszta jest jednak potrzebna, by ten kawałek dostał się do komórki bez zniszczenia go przez organizm, aby komórka zaczęła wytwarzać wiele białka spike, które ma działać jako bodziec (antygen) dla naszego układu odpornościowego i aby białko spike było wytwarzane szybko i w dużych ilościach. Im więcej niewinnego białka spike możemy otrzymać w naszym ciele, tym silniejsza będzie reakcja odpornościowa, kiedy wirus zaatakuje. Każdy odcinek mRNA pokazany na diagramie powyżej, został skonstruowany, by zoptymalizować szczepionkę. Zajmę się nimi po kolei:  


Cap
: Podkreślona na diagramie powyżej, jest to dwu nukleotydowa sekwencja (GA), która mówi komórce, że mRNA pochodzi z jądra, gdzie jest normalnie wytwarzana jako transkrypt z naszego DNA. Te zasady chronią zmodyfikowany RNA przed atakami i zniszczeniem przez nasz organizm, bo powodują, że wygląda jak „normalny” RNA.


5’-UTR [Rejon 5′ niepodlegający translacji]: 
Ten odcinek o 51 zasadach nie tworzy białka spike, ale jest niezbędny w pomocy mRNA przyczepienia się do małych kompleksów białek o nazwie rybosomy, gdzie zamienia się w białka – trójzasadowy ”kodon” za trójzasadowym „kodonem” – z pomocą mniejszych cząsteczek nazywanych „transportującymi RNA” (tRNA). Bez 5′-UTR nie zostałoby wytworzone białko. Poza pomocą w dostarczeniu modyfikowanego mRNA do rybosomów, ten region został dalej zmodyfikowany. Po pierwsze, U zmieniono w  Ψ, co powstrzymuje układ odpornościowy przed atakowaniem mRNA bez szkodzenia jego zdolności przyczepiania się do rybosomów i tworzenia białka. W tym celu naukowcy użyli sekwencji z UTR naszego genu alfa-globiny, ponieważ ten region produkuje dużo białka. (Alfa-globina jest połową naszych cząsteczek hemoglobin, jednego z najliczniejszych i najszybciej produkowanych białek w organizmie.)  


sig [S peptyd sygnalizujący glikoproteinę].
Ten liczący 48 zasad odcinek, który staje się częścią białka, jest kluczowy w informowaniu komórki dokąd posłać białko po jego wytworzeniu. W tym wypadku mówi, że ma opuścić komórkę przez “siateczkę śródplazmatyczną”, sieć małych kanalików obejmująca całą komórkę. Także ten krótki odcinek został zmodyfikowany przez projektantów szczepionki, którzy zmienili 13 z jego 48 zasad. Dlaczego to zrobili? No cóż, zmienili zasady, które nie robią różnicy w sekwencji białka (są to zazwyczaj zasady na trzeciej pozycji, których natura nie jest ważna w sekwencji białka). Te zasady jednak wpływają na szybkość, z jaką wytwarzane są białka. Hubert nie wyjaśnia, dlaczego to się dzieje, ale podejrzewam, że zmiany były zaprojektowane tak, by pasować do częściej występujących cząsteczek transportowego RNA (tRNA), które są małymi odcinkami RNA przyczepiającymi się do aminokwasów w cytoplazmie, a następnie przenoszą je do mRNA, gdzie są zestawiane w białka. Choć jest 64 trójzasadowych sekwencji (4³), istnieje tylko 20 aminokwasów, które normalnie wchodzą do białka. To znaczy, że niektóre tRNA kodują te same aminokwasy. Ponieważ te “nadmiarowe” tRNA nie są obecne w równych ilościach w komórce, można szybciej stworzyć białko, jeśli zaprojektujesz sekwencję mRNA, która pasuje do najczęściej występujących tRNA. Zgaduję, że o to chodzi w tych 13 zmianach.


S protein__mut [białko spike]. 
To jest „serce” mRNA, zawierające 3777 zasad, które kodują białko spike. Także ten kod naukowcy “optymalizowali” przez zmianę „nadmiarowych” zasad, by pozwolić na szybsze wytwarzanie białka. Ψ już na tym etapie nie ma, bo nie są już potrzebne do unikania działań obronnych organizmu. Jest tam jednak jeden kawałek, który zastanawiał mnie, dopóki nie przeczytałem wyjaśnienia Huberta. Białko spike wytwarzane przez organizm po zaszczepieniu różni się od wirusowego białka tylko dwoma z 1259 aminokwasów. Zmodyfikowana sekwencja zamienia dwa różne aminokwasy – proliny – na aminokwasy w wirusowych wypustkach (spikes). Dlaczego? Ponieważ wiadomo z poprzednich prac, że te proliny powstrzymują białko spike przed składaniem się, więc zachowuje ten sam kształt jak w rodzimym wirusie. Składające się białko spike może wywołać produkcję przeciwciał, ale nie ruszą one z równą gotowością przeciwko białku spike samego wirusa, bo ma inny kształt. To jest tylko jeden z wielu elementów wcześniejszej wiedzy, który odegrał rolę w stworzeniu szczepionki.  


3′-UTR [Rejon 3′ niepodlegający translacji]
: mRNA ma je, ale nie jesteśmy całkiem pewni, co one robią, poza tym, jak mówi Hubert, że ten region “z wielkim powodzeniem promuje ekspresję białka”. Jak dotąd nie jest jasne, jak to się dzieje. Także ten odcinek został zmodyfikowany przez twórców szczepionki, by uczynić mRNA bardziej stabilnym i wzmocnić ekspresję białka.  


poly(A) [poliadenylacja]
. To jest licząca 140 zasad końcówka cząsteczki. Wszystkie mRNA inicjujące syntezę białek zawierają powtórzenie zasady adeniny na końcu (3′), a więc mamy sekwencję AAAAAAAAAAAAA. . . Okazuje się, że te A zużywają się, kiedy cząsteczka mRNA tworzy białko za białkiem (są jak telomery, które skracają się z wiekiem!) Kiedy wszystkie A zostają zużyte, mRNA jest bezużyteczne i wypada z rybosomu. Także tutaj wcześniej zdobyta wiedza powiedziała naukowcom ile A włożyć w końcową sekwencję. Wiadomo, że około 120 A daje najlepsze rezultaty, jeśli chodzi o produkcję białek; projektanci szczepionki użyli 100 A rozdzielonych 10-zasadową sekwencją „łącznikową”. Hubert nie wyjaśnia łącznika, a ja nie wiem, dlaczego tam jest.


Niemniej możecie zobaczyć złożoność tej szczepionki, której wzór opiera się na dokładnej znajomości sekwencji białka spike (niedawne mutacje sekwencji nie wydają się wpływać na skuteczność szczepionki, bo prawdopodobnie nie dotyczą jego kształtu), jak również na wcześniejszych badaniach o rzeczach takich jak zasady Ψ, które pomagają uniknąć zniszczenia mRNA, optymalna sekwencja do wysokiej produkcji białka, liczba A na końcu, która jest najbardziej wydajna i te dwa prolinowe zastępstwa w białku spike szczepionki. To wszystko jest cudowne, jest to połączenie nowego i starego, i świadectwo wartości badań podstawowych, które czasami mogą się niesłychanie przydać.


Ta wcześniejsza wiedza w połączeniu z szybkim sekwencjonowaniem RNA i powstaniem maszyn do zamiany kodu w RNA, pomaga wyjaśnić, dlaczego szczepionka powstała tak szybko. Oczywiście, musiała zostać także przetestowana i dystrybuowana, a ten artykuł w “Guardianie” mówi o dziesięciu dodatkowych przyczynach, dla których zabrało zaledwie dziesięć miesięcy od początku pandemii do użytecznej szczepionki.


Na koniec nieco historii nauki opowiedzianej przez “Zeynepa” w Substack, który pokazuje, dodatkowe powody, dla których szczepionka powstała tak szybko (kliknij na zrzut z ekranu). Jest to głównie o Yong-Zhen Zhangu, chińskim naukowcu, który opublikował kod genetyczny wirusa Covid-19. Zeynep uważa go za bohatera, który ryzykował publikując go. Jasne jest, że bez tego kodu (i, oczywiście, sekwencjonowania DNA i RNA, robionego od długiego czasu – kolejna korzyść badań podstawowych) nie bylibyśmy nawet blisko sytuacji, w jakiej jesteśmy w walce z pandemią.  


Kiedy pomyślimy o tym i zdamy sobie sprawę z tego, że tylko jeden gatunek ma zarówno umysły, jak środki do stworzenia szczepionki do walki z wyniszczającym wirusem, a potem pomyślimy o wielu naukowcach, których praca przyczyniła się do stworzenia tych szczepionek, możemy być dumni z ludzkości – i ludzkiej nauki. Tak, cały czas coś źle nam wychodzi i jesteśmy ksenofobiczni i egoistyczni, ale tym razem przezwyciężyliśmy to wszystko i użyliśmy tego, co w nas najlepsze, by pomóc nam wszystkim.  


Podziękowania dla Berta Huberta za pomoc w zrozumieniu złożoności tych szczepionek.  


The mRNA coronavirus vaccine: a testament to human ingenuity and the power of science

Why Evolution Is True, 27 grudnia 2020

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska



Jerry A. Coyne

Emerytowany profesor na wydziale ekologii i ewolucji University of Chicago, jego książka "Why Evolution is True" (Polskie wydanie: "Ewolucja jest faktem", Prószyński i Ska, 2009r.) została przełożona na kilkanaście języków, a przez Richarda Dawkinsa jest oceniana jako najlepsza książka o ewolucji.  Jerry Coyne jest jednym z najlepszych na świecie specjalistów od specjacji, rozdzielania się gatunków. Jest również jednym ze znanych "nowych ateistów" i autorem książki "Faith vs Fakt". (Jest już polskie wydanie - "Wiara vs Fakty", wydawnictwo "Stapis".) Jerry Coyne jest wielkim miłośnikiem kotów i osobistym przyjacielem redaktor naczelnej.


Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nauka

Znalezionych 1467 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Ideolodzy: dlaczego nauczanie genetyki musi mieć charakter społeczno-polityczny   Coyne   2024-03-19
Przepływ genów od neandertalczyków i denisowian do ludzi „współczesnych” i odwrotnie   Coyne   2024-03-14
Wejdź – skoro nalegasz   Tonhasca Júnior   2024-03-09
Czy “bezpłciowe” bakterie tworzą biologiczne gatunki?   Coyne   2024-03-06
Carl Zimmer o gatunkach i ochronie     2024-02-29
Kolejna błędna próba skorygowania ewolucji   Coyne   2024-02-22
Ryjący w ziemi przedsiębiorcy   Tonhasca Júnior   2024-02-15
Olbrzymie armie o niezliczonych umiejętnościach    Tonhasca Júnior   2024-02-08
Wejdź, powiedziała, dam ci schronienie przed burzą   Tonhasca Júnior   2024-01-15
Czy ludzie wyewoluowali w wodzie?   Coyne   2024-01-08
Jak upadają wielcy   Tonhasca Júnior   2024-01-04
Oczy reniferów zmieniają kolor, żeby łatwiej im było dostrzec jadalne porosty   Coyne   2023-12-30
Życzliwi przestępcy   Tonhasca Júnior   2023-12-28
Conor Friedesdorf (i Alexander Barvinok) o ideologicznym przymusie na amerykańskich uczelniach   Coyne   2023-12-26
Zdumiewający manipulatorzy   Tonhasca Júnior   2023-12-25
Nie gryzie się ręki, która cię zapyla   Tonhasca Júnior   2023-10-19
Rewolucja komunikacyjna   Hannam   2023-10-18
BBC szerzy propagandę rolnictwa organicznego, a biedni na świecie cierpią   i Kathleen Hefferon   2023-10-13
Niezwykły przypadek koewolucji i specyficzności zapylacz/storczyk   Coyne   2023-10-07
Płeć męska lub żeńska: nie ma nic pomiędzy   Elliot   2023-10-03
Myślenie intuicyjne i analityczne   Novella   2023-09-29
„Kryzys klimatyczny” to mistyfikacja   Williams   2023-09-25
Jak (i dlaczego) ośmiornica edytuje swój RNA   Lewis   2023-09-23
„Najbardziej znany zabójca ludzi”: jakie są prawdziwe początki XIV-wiecznej Czarnej Śmierci?   Lewis   2023-09-15
Do jakiego stopnia pary mają wspólne cechy?   Novella   2023-09-14
Kenia daje zielone światło 58 projektom GMO – naukowcy na całym świecie kontynuują badania w dziedzinie biotechnologii, mimo procesów sądowych i dezinformacji   Ombogo   2023-09-08
Lancet atakuje anty-przebudzenie, a czytelnik odpowiada   Coyne   2023-08-24
Więcej wyrafinowanej teologii: uczony religijny zastanawia się, czy neandertalczycy mieli nieśmiertelne dusze   Coyne   2023-08-16
Aktywiści anty-GMO w Afryce szerzą mity i strach, ale nie przedstawiają żadnych naukowych dowodów   Abutu   2023-08-14
Mało znana strona ryjkowców   Tonhasca Júnior   2023-08-11
Dlaczego nie można być osobą transrasową?   Coyne   2023-08-10
Walka z malarią za pomocą inżynierii genetycznej   Novella   2023-08-08
Jak restrykcje Unii Europejskiej podsycały głosy przeciwko GMO, jak również głód na globalnym Południu, a zwłaszcza w Afryce   Oria   2023-08-02
Nieznośni mali pomocnicy   Tonhasca Junior   2023-07-29
Macedońskie skarby   Tonhasca Júnior   2023-07-26
GMO i motyle   Novella   2023-07-25
Narzucanie ideologii naturze: Kew Garden celebruje „rośliny queer”   Coyne   2023-07-24
Smak miesiąca   Tonhasca Júnior   2023-07-20
Kłopoty na wylocie   Szczęsny   2023-07-18
Ideologiczne podważanie biologii   i Luana S. Maroja   2023-07-17
Role mężczyzn i kobiet w polowaniu, raz jeszcze   Coyne   2023-07-15
David Hillis o specjacji   Coyne   2023-07-13
Niechętni dawcy i pracowici biorcy   Tonhasca Júnior   2023-07-08
Grube problemy z jelitem   Szczęsny   2023-07-07
Badaczka z Leakey Foundation twierdzi, że kości orangutanów mówią nam, że biologiczna płeć jest spektrum, a nie binarna   Coyne   2023-06-30
Przez dziurkę od klucza   Szczęsny   2023-06-24
Nowa (nie podparta żadnymi dowodami) hipoteza, która eliminuje role płciowe w społecznościach łowców-zbieraczy   Coyne   2023-06-22
Błędne wyobrażenia o ewolucji   Coyne   2023-06-16
Influencerzy z podziemia   Tonhasca Júnior   2023-06-13
Jak wyewoluowało ubarwienie ostrzegawcze?   Coyne   2023-06-12
„San Francisco Chronicle” bardzo myli się w sprawie biologicznej płci   Coyne   2023-06-09
Kolczasty problem   Tonhasca Júnior   2023-06-06
Wpaść w amok. Empiryczna analiza szaleńczych zabójstw pokazuje, że wyłaniają się dwa różne wzorce.   King   2023-06-03
Błędna krytyka genetycznych testów na pochodzenie   Coyne   2023-06-02
Zdatny do lotu   Tonhasca Júnior   2023-06-01
‘Raniąca’ idea merytorycznych podstaw nauki    i Jerry Coyne   2023-05-29
Główny problem w filogenezie zwierząt wydaje się być rozwiązany   Coyne   2023-05-26
Americana   Tonhasca Júnior   2023-05-24
Czy uprawa jabłek odzwierciedla bigoterię?   Coyne   2023-05-18
Kenia: Musimy zająć się brakiem bezpieczeństwa żywnościowego, ale najpierw musimy położyć kres dezinformacji na temat upraw modyfikowanych genetycznie   Oria   2023-05-16
Czytanie myśli z fMRI i AI   Novella   2023-05-05
Jest lepiej niż myślisz   Lomborg   2023-05-03
Dwudziestu dziewięciunaukowców publikuje artykuł w obronie merytorycznych podstaw w nauce     2023-05-01
Niewygodna historia   Ferguson   2023-04-28
Biologia rezygnacji z działania: kiedy kontynuować, a kiedy spasować   Coyne   2023-04-26
Porywacze ciał   Tonhasca Júnior   2023-04-25
Porażka jest kluczowym składnikiem innowacji   Ridley   2023-04-22
Używanie roślin jako biofrabryk   Novella   2023-04-14
Dawno zmarli przemawiają do nas   Tonhasca Júnior   2023-04-12
Wątpliwi pomocnicy    Tonhasca Júnior   2023-04-08
Uganda: aktywiści przeciwni biotechnologii szerzą dezinformację   Wetaya   2023-04-05
Anglia pozwala na uprawy poddane edycji genów   Novella   2023-04-03
Recenzja z książki  Can “The Whole World” Be Wrong?   Rose   2023-04-01
Psychologia ewolucyjna dla początkujących   Coyne   2023-03-27
“Konwergentna” ewolucja mrówek grzybiarek Starego i Nowego świata   Coyne   2023-03-23
Gigantyczna armia małych zabójców   Tonhasca Júnior   2023-03-22
Colin Wright broni binarności płci u zwierząt   Coyne   2023-03-15
AI: gorąca randka z “Sydneyem ”   Gotefridi   2023-03-15
Zmienić język w ekologii i biologii ewolucyjnej! Przykład anemii sierpowatej   Coyne   2023-03-13
Wzrost liczby nieobecnych ojców i towarzyszące temu społeczne problemy   Geary   2023-03-11
No pasarán    Tonhasca Júnior   2023-03-04
Dezinformacja o GMO: Kenijczykom będzie trudno podejmować racjonalne decyzje i to może kosztować życie   Mykonyo   2023-02-24
Twardy kwiat do zgryzienia    Tonhasca Júnior   2023-02-22
ChatGPT niemal zdaje lekarski egzamin końcowy   Novella   2023-02-21
“Rogi” trylobitów mogły być używane jako broń w walkach między samcami   Coyne   2023-02-15
Postmodernizm obnażony   Dawkins   2023-02-14
Powody naszych wierzeń. Jak i dlaczego irracjonalność trzyma nas w swoich szponach i jak możemy z tym walczyć?   Pinker   2023-02-13
Kiedy zapada noc i ziemia jest ciemna   Tonhasca Júnior   2023-02-10
W nowej książce jest słuszna krytyka idei, że są lepsze i gorsze gatunki, ale jest także błędne twierdzenie, że gatunki nie są realne   Coyne   2023-02-06
Kolczatki wydmuchują bąbelki śluzu z nosa, żeby się ochłodzić   Coyne   2023-02-02
Mali i zręczni influencerzy   Tonhasca Júnior   2023-01-31
Dowody na ewolucję: Bezwłose zwierzęta mają martwe geny na sierść   Coyne   2023-01-23
Krew, znój, łzy i pot   Tonhasca Júnior   2023-01-19
Bąkojady czyszczą nosorożce   Coyne   2023-01-18
Mózg używa geometrii hiperbolicznej   Novella   2023-01-16
O wspaniały nowy świecie   Tonhasca Júnior   2023-01-12
Ciepło zabija. Zimno zabija wielu więcej   Jacoby   2023-01-09
Po co badać przestrzeń kosmiczną?   Jacoby   2023-01-04
Rdzenni Amerykanie żądają doczesnych resztek pumy z Griffith Park   Coyne   2023-01-03
Świetny artykuł o epigenetyce   Coyne   2022-12-30

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk