|
Nauka
Wielkoskrzydłe
Piotr Naskręcki
| 2014-04-02
|
Olbrzymie żuwaczki samca Corydalus (ang. dobsonfly) wyglądają jak potężna broń, ale nią nie są. Samce używają ich tylko do rytualnej walki z innymi samcami i są one zbyt słabe, by uszczypnąć lub zranić kogokolwiek (Barbilla N.P., Costa Rica).
Jako człowiek, który dorastał w Europie, domyślałem się, że idąc na studia na uniwersytecie w USA, będę miał okazję zobaczenia wielu organizmów, które są rzadkie albo całkowicie nieobecne na starym kontynencie.
I rzeczywiście, gdy tylko przyjechałem do Nowej Anglii, byłem bliski spowodowania wypadku drogowego, bo zobaczyłem mojego pierwszego dydelfa wirginijskiego, chichotałem jak mała dziewczynka na widok sępników czarnych, ucztujących na zabitym na drodze zwierzęciu (prawdopodobnie dydelfie) i niemal dostałem zawału serca z podniecenia, kiedy na plaży w Connecticut znalazłem pierwszego skrzypłocza. Nic jednak nie mogło przygotować mnie na to, co podleciało do światła domu, który dzieliłem z moją ówczesną dziewczyną. Było to stworzenie tak spektakularne i niepodobne do niczego, co widziałem wcześniej, że zabrało mi długą chwilę, zanim umieściłem je w szerszym kontekście taksonomicznym. „To jest wielkoskrzydły – Megaloptera!” – wydusiłem z siebie wreszcie. „A, tak, dobsonfly – powiedziała Kristin. – One są całkiem fajne”.
Samica dobsonfly w swoim naturalnym habitacie przy strumieniu w Parku Narodowym Tapanti na Kostaryce.
To było moje pierwsze zetknięcie z rodzajem Corydalus, olbrzymim stworzeniem, które w pełni zasługuje na to, by być członkiem rzędu ochrzczonego Megaloptera, albo wielkoskrzydłe. Z łatwością osiągają rozpiętość skrzydeł 140 mm i w locie bardziej przypominają nietoperze niż owady. Dobsonfly, który przyleciał do naszego światła, był samcem, a więc miał olbrzymie, podobne do kłów żuwaczki, co nadawało mu groźny wygląd
Jeden z niewielu barwnych członków rzędu Megaloptera, Chloronia z Kostaryki.
Podobnie jednak jak bardzo wiele pozornie niebezpiecznych bezkręgowców, samiec Corydalus nie mógłby zranić kogokolwiek, nawet gdyby usilnie próbował. Te gigantyczne żuwaczki są tylko na pokaz i zwierzę zaledwie ma dość silne mięśnie, by je otworzyć i zamknąć; ukąszenie jest całkowicie wykluczone. Samce używają tych absurdalnych narządów w zrytualizowanej walce z rywalami, powolniejszej, słabszej wersji pokazu przepychanek widzianego u chrząszczy jelonkowatych. Uważaj jednak z samicami Corydalus – podczas gdy samce noszą parę pałeczek chińskich, samice mają potężne nożyce do cięcia drutu, którymi łatwo upuszczą krew z nieostrożnego palca. Corydalus nie żyją długo jako dorosłe i poza piciem wody i okazjonalnym łykiem nektaru kwiatowego nie odżywiają się i giną w przeciągu kilku dni.
Samica dobsonfly startująca z liścia w nocy w Parku Narodowym Tapanti na Kostaryce.
Rodzaj Corydalus jest reprezentowany przez 34 gatunki, znajdowane głównie w tropikalnych regionach obu Ameryk i tylko C. cornutus sięga na północ aż do Kanady, zaś dwa dodatkowe gatunki można znaleźć w najbardziej południowych częściach USA. Żuwaczki są powiększone u samców większości gatunków tego rodzaju i blisko z nim spokrewnionego rodzaju Acanthacorydalis z Azji Wschodniej, chociaż na Kostaryce schwytałem kiedyś samca z przesadnie wielkimi cechami płciowymi, Platyneuromus soror. Na głowie miał dwie dziwne płytki, które przypominały mi płaty twarzy widziane u starych samców orangutanów. Nie wiadomo, po co je mają, bo wydaje się, że nie używają ich ani podczas zalotów, ani kopulacji.
Funkcja dużych płatów na głowie zamieszkującego Amerykę Środkową Platyneuromus soror jest całkowicie zagadkowa.
Larwy Corydalus są wodne i dobrze znane rybakom – duże wijące się owady, które stanowią doskonałą przynętę na okonia i pstrąga. Są drapieżne i żywią się innymi owadami wodnymi, takimi jak chruściki. Ciekawe, że choć większość gatunków woli duże, dobrze natlenione zbiorniki wodne (a więc są dobrym gatunkiem wskaźnikowym jakości wody), larwy niektórych gatunków wielkoskrzydłych potrafią rozwijać się w tak niezwykłym środowisku, jak woda zgromadzona w dziuplach drzew lub płyn zebrany na dnie roślin dzbaneczników. Gatunki, które żyją w wodach sezonowych, są zdolne do estywacji, zakopując się w błotnych kokonach, żeby poczekać na powrót wody (bardzo podobnie do ryb dwudysznych). Co ciekawe, wysuszone larwy Megaloptera są używane w tradycyjnej medycynie japońskiej w terapii problemów emocjonalnych u dzieci, i są także zjadane jako przekąska Zazamushi (niezbyt smaczna, zdaniem mojego przyjaciela Kenji). Wielkoskrzydłe robią wrażenie, że są pradawne i pierwotne i jest po temu dobry powód. Pochodzą z permu i są prawdopodobnie bezpośrednimi potomkami jakichś najwcześniejszych owadów holometabolicznych (owadów z przeobrażeniem zupełnym). Dawniej grupowano je z Neuroptera (sieciarkami), ale istnieją dobre dowody na to, że są monofiletyczną grupą siostrzaną dla Neuroptera.
Trzy gatunki wielkoskrzydłych występujące w Nowej Anglii.
Hugewings 25 listopada 2013 Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska
Piotr (Peter) Naskręcki Entomolog, fotograf, popularyzator nauki. Ukończył studia na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, doktorat na University of Connecticut, pracuje w Museum of Comparative Zoology, Harvard University. Piotr Naskręcki prowadzi znakomity blog naukowy The Smaller Majority. Jego zdjęcia owadów (i nie tylko owadów) fascynują i kuszą, żeby je sobie natychmiast ściągnąć. Nie należy tego jednak robić bez pozwolenia, gdyż zarówno zdjęcia, jak i teksty zastrzeżone są prawami autorskimi.
Znalezionych 1479 artykuły.
|
|
|
|
|
|
Centrala muszek owocowych: Bloomington Drosophila Stock Center |
|
Coyne |
|
2020-12-29 |
Rdzenna matematyka: zasłona dymna |
|
Coyne |
|
2024-05-02 |
Raz jeszcze: błędny artykuł o tym, dlaczego teoria ewolucji jest przestarzała |
|
Coyne |
|
2022-07-04 |
Moja ostatnia praca badawcza. Część 3: Znaczenie |
|
Coyne |
|
2020-02-04 |
Czy genetyka może pomóc wyeliminować nierówność? |
|
Coyne |
|
2021-11-26 |
Maleńkie stworzenia morskie budują olbrzymie, fantastyczne domy, by chronić się i zdobywać pokarm |
|
Coyne |
|
2020-06-25 |
Czy koniki morskie coś nam mówią o LGBT? Błąd naturalistyczny popełniony przez Sussex Wildlife Trust |
|
Coyne |
|
2022-01-25 |
Psychologia ewolucyjna dla początkujących |
|
Coyne |
|
2023-03-27 |
„Gryzoń skunksowy”, który żuje trujące rośliny i wypluwa truciznę na swoje futro |
|
Coyne |
|
2020-12-02 |
Artykuł w piśmie „Science”: rozszerzyć DEI w STEMM |
|
Coyne |
|
2024-04-19 |
Dziwaczne życie seksualne żabnicy |
|
Coyne |
|
2018-04-04 |
Michio Kaku całkowicie myli ewolucję człowieka w programie The Big Think |
|
Coyne |
|
2017-03-15 |
Czy ludzie wyewoluowali w wodzie? |
|
Coyne |
|
2024-01-08 |
Darwin znowu się myli! Artykuł pokazuje, że jego hipoteza o „samcach większych u ssaków” wydaje się błędna |
|
Coyne |
|
2024-04-06 |
Pierwszy znany drapieżnik: nowo opisana skamieniałość |
|
Coyne |
|
2022-08-16 |
Nowe pająki pawie |
|
Coyne |
|
2017-09-12 |
“Czarne tygrysy” w małym indyjskim rezerwacie sugerują losowy dryf genetyczny |
|
Coyne |
|
2021-10-26 |
Colin Wright broni binarności płci u zwierząt |
|
Coyne |
|
2023-03-15 |
Larwy rybie upodobniają się do nieprzyjemnego, niejadalnego, bezwartościowego odżywczo zooplanktonu bezkręgowców |
|
Coyne |
|
2016-06-22 |
Nasiona roślin ewoluują, by upodobnić się odchodów antylopy, a oszukane żuki gnojowe odtaczają i zagrzebują nasiona |
|
Coyne |
|
2020-12-10 |
Nowa (nie podparta żadnymi dowodami) hipoteza, która eliminuje role płciowe w społecznościach łowców-zbieraczy |
|
Coyne |
|
2023-06-22 |
Czy hieny rozbijają ludzki patriarchat? |
|
Coyne |
|
2018-06-30 |
Patyczaki mogą rozprzestrzeniać się jak nasiona roślin: w ptasich odchodach |
|
Coyne |
|
2018-06-08 |
Bąkojady czyszczą nosorożce |
|
Coyne |
|
2023-01-18 |
Główny problem w filogenezie zwierząt wydaje się być rozwiązany |
|
Coyne |
|
2023-05-26 |
Feministyczna geografia w Dartmouth |
|
Coyne |
|
2018-04-19 |
Artykuł w naukowym piśmie ”Nature” dyskredytuje naukę i „scjentyzm”, kwestionuje wartości Oświecenia |
|
Coyne |
|
2019-10-22 |
Genomowa i ewolucyjna analiza wymarłego kota szablozębnego |
|
Coyne |
|
2020-10-31 |
Okropne informowanie o nauce w “Guardianie”: mamut włochaty” na progu wskrzeszenia? Watpię, a Matthew prostuje błędy |
|
Coyne |
|
2017-03-03 |
Skomplikowana ewolucja wielkich kotów |
|
Coyne |
|
2017-08-03 |
Czy uprawa jabłek odzwierciedla bigoterię? |
|
Coyne |
|
2023-05-18 |
Czy wyrazy ludzkiej twarzy są uniwersalne w okazywaniu emocji? |
|
Coyne |
|
2020-09-02 |
Jak małpy człekokształtne (włącznie z ludźmi) straciły swoje ogony |
|
Coyne |
|
2024-03-26 |
Pinker: “Wojna o ewolucję jest także wojną kulturową” |
|
Coyne |
|
2022-07-05 |
Kolejna nieudana i podyktowana ideologią próba wykazania, że płeć u ludzi nie jest binarna |
|
Coyne |
|
2022-05-18 |
Żaby używają bardzo jadowitych kolców na głowie jako broni przeciwko drapieżnikom |
|
Coyne |
|
2015-08-19 |
Specjacja zięb z Galápagos przez hybrydyzację |
|
Coyne |
|
2017-12-04 |
Czy falsyfikowalność jest zasadnicza dla nauki? |
|
Coyne |
|
2015-12-30 |
Krąg mimikry müllerowskiej |
|
Coyne |
|
2018-01-12 |
Czy problem zwijania białka został rozwiązany? |
|
Coyne |
|
2020-12-05 |
Cud? Ryba-piła urodzona z dziewiczej matki |
|
Coyne |
|
2015-06-23 |
Najmniejszy gad (i owodniowiec) świata: BARDZO mały kameleon |
|
Coyne |
|
2021-02-05 |
Najwcześniejsze znane zwierzę? |
|
Coyne |
|
2018-09-27 |
Jeremy, samotny, lewoskrętny ślimak wreszcie kojarzy się – a potem umiera |
|
Coyne |
|
2017-10-24 |
Intelektualna pustka numeru “New Scientist” o ewolucji: 1. Genetyczna plastyczność |
|
Coyne |
|
2020-10-03 |
Po raz pierwszy użyto edytowania genów CRISPR do leczenia zaburzenia genetycznego – anemii sierpowatej |
|
Coyne |
|
2019-08-08 |
Możliwe życie znalezione w osadach liczących między 3,8 a 4,3 miliardów lat |
|
Coyne |
|
2017-03-28 |
Nowy gatunek orangutana? Wątpię. |
|
Coyne |
|
2017-11-10 |
Piękny skoczek, który upodabnia się do mrówki |
|
Coyne |
|
2020-08-03 |
Sfuszerowany artykuł o biologii w „Washington Post” |
|
Coyne |
|
2020-01-24 |
Badaczka z Leakey Foundation twierdzi, że kości orangutanów mówią nam, że biologiczna płeć jest spektrum, a nie binarna |
|
Coyne |
|
2023-06-30 |
Niezwykły przypadek koewolucji i specyficzności zapylacz/storczyk |
|
Coyne |
|
2023-10-07 |
Uparty antropolog twierdzi, że ludzie nie są małpami człekokształtnymi |
|
Coyne |
|
2015-11-16 |
Pielęgnice z jeziora w Kamerunie prawdopodobnie nie podlegały specjacji sympatrycznej: Część 1 |
|
Coyne |
|
2015-07-09 |
O marnej powtarzalności badań psychologicznych |
|
Coyne |
|
2015-09-17 |
List otwarty do Charlotte Allen |
|
Coyne |
|
2018-01-31 |
No to dlaczego zebra ma paski? |
|
Coyne |
|
2016-02-11 |
Intelektualna pustka numeru “New Scientist” o ewolucji: 3. Rzekome znaczenie epigenetyki w ewolucji |
|
Coyne |
|
2020-10-07 |
Postmodernizm wyjaśniony i krytykowany |
|
Coyne |
|
2019-09-30 |
Kłusownictwo narzuca na słonie dobór w kierunku ewolucji słoni bez ciosów |
|
Coyne |
|
2021-11-01 |
Maleńki, 10-centymetrowy dinosaur, który zjadał owady |
|
Coyne |
|
2020-08-06 |
“Rogi” trylobitów mogły być używane jako broń w walkach między samcami |
|
Coyne |
|
2023-02-15 |
Najnowsze drzewo życia: wiele nowych grup (wszystkie to bakterie), niektóre tajemnicze i zagadkowe |
|
Coyne |
|
2016-05-05 |
Miodowody i ludzie: cudowny mutualizm między naszym gatunkiem i dzikim ptakiem |
|
Coyne |
|
2016-07-29 |
Biolog ewolucyjny błądzi pisząc o doborze płciowym na łamach “New York Times” |
|
Coyne |
|
2017-05-17 |
Czy “bezpłciowe” bakterie tworzą biologiczne gatunki? |
|
Coyne |
|
2024-03-06 |
“Daily Beast” wypacza epigenetykę oszukańczymi twierdzeniami, że dzieci mogą “odziedziczyć wspomnienia Holocaustu” |
|
Coyne |
|
2017-10-05 |
Ślimaki nagoskrzelne mają kolczaste penisy jednorazowego użytku, którymi usuwają plemniki rywala ze swojej partnerki |
|
Coyne |
|
2019-03-01 |
Czy kruki mają teorię umysłu? Nowy eksperyment sugeruje, że “tak” |
|
Coyne |
|
2016-05-25 |
Gąsienica zmienia kolor, żeby dopasować się do podłoża nie używając oczu: potrafi widzieć skórą! |
|
Coyne |
|
2019-08-16 |
Marność dowodów na przekazywanie wprowadzonych środowiskowo, „epigenetycznych” zmian w DNA kolejnym pokoleniom u ludzi |
|
Coyne |
|
2018-06-04 |
Biologia męskiej agresji i dlaczego nie jest to tylko „socjalizacja” |
|
Coyne |
|
2019-12-24 |
Prawdziwy artykuł czy mistyfikacja jak z Sokala? |
|
Coyne |
|
2016-03-31 |
Czy ludzie nadal ewoluują? Tak, zarówno globalnie, jak lokalnie |
|
Coyne |
|
2015-09-28 |
Biomedyczne znaczenie płci (i jej binarnej natury) |
|
Coyne |
|
2022-09-22 |
Kiedy ideologia przebija biologię |
|
Coyne |
|
2017-04-04 |
Chwytówka modliszkowata ma chodzącą poczwarkę, która wspina się na drzewa przed przekształceniem |
|
Coyne |
|
2017-12-19 |
Horyzontalny transfer genów u owadów: jest rozpowszechniony, ale co to znaczy? |
|
Coyne |
|
2022-08-02 |
Więcej wyrafinowanej teologii: uczony religijny zastanawia się, czy neandertalczycy mieli nieśmiertelne dusze |
|
Coyne |
|
2023-08-16 |
Zapisy lotów ptaków z dzielnym kulikiem mniejszym, który przeleciał przez huragan |
|
Coyne |
|
2015-10-10 |
Sprytne kruki odmawiają współpracy z oszustami |
|
Coyne |
|
2015-11-11 |
Oczy reniferów zmieniają kolor, żeby łatwiej im było dostrzec jadalne porosty |
|
Coyne |
|
2023-12-30 |
W nowej książce jest słuszna krytyka idei, że są lepsze i gorsze gatunki, ale jest także błędne twierdzenie, że gatunki nie są realne |
|
Coyne |
|
2023-02-06 |
“Konwergentna” ewolucja mrówek grzybiarek Starego i Nowego świata |
|
Coyne |
|
2023-03-23 |
Nowe dane o tym, jak działają grzyby „mrówek zombie” |
|
Coyne |
|
2020-06-15 |
Epigenetyka - Neil deGrasse Tyson wszystko pomylił |
|
Coyne |
|
2016-06-02 |
Nowa praca o nielotnych chruścielach rażąco przesadzona i wypaczona w popularnych mediach |
|
Coyne |
|
2019-05-22 |
Niemający rozeznania filozof twierdzi, że gatunki nie istnieją |
|
Coyne |
|
2019-07-23 |
Moja ostatnia praca badawcza: Część 1: Cele i metody |
|
Coyne |
|
2020-02-01 |
Czaszka maleńkiego dinozaura/ptaka znaleziona w bursztynie |
|
Coyne |
|
2020-03-27 |
Używające narzędzi mrówki budują struktury, by spijać roztwór cukru w pojemnikach, nie topiąc się |
|
Coyne |
|
2020-10-22 |
Intersekcjonalny feminizm kwantowy |
|
Coyne |
|
2017-06-13 |
Nietoperze używają sonaru, by zlokalizować kwiaty kaktusa |
|
Coyne |
|
2017-05-06 |
Najstarsza sztuka jaskiniowa w Europie, to niemal z pewnością dzieło neandertalczyków |
|
Coyne |
|
2018-03-06 |
Przodek wtóroustych? Nowy raport. |
|
Coyne |
|
2017-02-14 |
Czy gąbki są najbliższymi krewnymi pozostałych zwierząt? |
|
Coyne |
|
2021-03-26 |
Czy kruki robią plany na przyszłość? |
|
Coyne |
|
2017-07-29 |
Kilka myśli o altruizmie |
|
Coyne |
|
2018-12-10 |
Świetny artykuł o epigenetyce |
|
Coyne |
|
2022-12-30 |
Kondor wielki: ptak, który rzadko kiedy macha skrzydłami |
|
Coyne |
|
2020-07-28 |
|
« Poprzednia strona Następna strona » |
| | |