W zeszłym roku Uganda — podobnie jak wiele krajów afrykańskich — po raz pierwszy doświadczyła dewastujących skutków larwy
Spodoptera frugiperda. Ten żarłoczny szkodnik pojawił się, trwał i zaniknął wraz z porą deszczową po zjedzeniu ton listowia. Mimo tego, że zniknął w wielu miejscach, entomolodzy przewidywali, że ta gąsienica powróci. Jak gdyby dla potwierdzenia tej prognozy w 11 okręgach w Ugandzie poinformowano w tym miesiącu o
ponownym pojawieniu się szkodnika. W czerwcu tego roku na całym kontynencie było
26 zaatakowanych krajów. Przyszło to, kiedy wiele farm jeszcze zbiera się po szoku z zeszłego sezonu.
Kontrola chemiczna jest kosztowna i mało skuteczna
Większość rządów afrykańskich zareagowało pospiesznie przez wystaranie się o środki owadobójcze dla farmerów i rekomendowanie pestycydów, które należy kupić. Farmerzy musieli opryskiwać uprawy trzy razy w kolejnych dniach, by zanotować jakiś sukces. Ci, którzy dokonali tylko jednego oprysku, nie widzieli żadnej istotnej zmiany w populacji larw. Niektórzy farmerzy twierdzą, że gąsienice chowają się bezpiecznie w zwiniętych pędach kukurydzy, co powoduje, że oprysk jest nieskuteczny. Wiele kobiet porzuciło prace na polach ze strachu przed przerażająco wyglądającymi gąsienicami.
Afryka miała poprzednio do czynienia z larwami innego gatunku ciem, Spodoptera exempta, które dokonywały inwazji upraw po długich suszach. Ale ten typ nigdy nie trwał długo i znikał wkrótce po nastaniu sezonu deszczowego. Ten nowy gatunek jest inny i farmerzy zauważyli natychmiast, że głodne gąsienice zjadały nawet stare listowie, by podtuczyć się w gotowości do przepoczwarzenia się. Strona Internetowa University of Florida mówi, że cykl życiowy tych gąsienic waha się od 30 do 90 dni, zależnie od warunków w momencie ich pojawienia się.
W tym czasie potrafią dokonać ogromnych szkód. Raport o statusie Spodoptera frugiperda w Afryce przedstawiony przez Center for Agriculture and Bioscience International (CABI) we współpracy z Department for International Development (DFID) Wielkiej Brytanii, badał zarówno wpływ, jak możliwości kontroli tego szkodnika. Raport pokazuje, że Spodoptera frugiperda żeruje na do 80 gatunkach roślin, włącznie z kukurydzą, ryżem i sorgo, a wszystkie te rośliny są powszechnie konsumowane w Afryce. Raport ocenia, że ten szkodnik spowoduje straty w Afryce o wartości 13 miliardów dolarów, a to wyliczenie nie uwzględnia kosztów kontroli szkodnika.
W kwietniu bieżącego roku rząd Ugandy przeznaczył 4,5 miliarda szylingów (1,3 miliona dolarów) na walkę z epidemią Spodoptera frugiperda. Farmerzy wydaja co najmniej 80 dolarów na dostarczenie ochrony na jedną czwartą hektara ziemi. Te pieniądze mogliby przeznaczyć zamiast tego na zakup nawozów, co radykalnie podniosłoby plony. Innym ukrytym kosztem jest wystawienie na substancje chemiczne, ponieważ drobni farmerzy praktycznie rzecz biorąc nie chronią siebie podczas oprysku.
Orędownicy organicznego rolnictwa, którzy głośno krzyczą przeciwko wprowadzeniu upraw GMO, zachowują milczenie w sprawie oprysków nieorganicznymi pestycydami dla opanowania gąsienic. Milczą, mimo intensywnego używania substancji chemicznych do spryskiwania roślin, które tradycyjnie nigdy nie były spryskiwane.
Biotechnologia oferuje inne podejście
Chociaż większość farmerów afrykańskich stosuje obecnie nieorganiczne pestycydy do walki z gąsienicami, raport CABI proponuje inny sposób, w jaki Afryka może skutecznie kontrolować tego szkodnika. Zaleca używanie pestycydów Bt i roślin modyfikowanych genetycznie, by zawierały gen Bt, który pomaga im oprzeć się szkodnikom. Rośliny Bt z powodzeniem uprawia się w Stanach Zjednoczonych, Afryce Południowej, a ostatnio także w Bangladeszu, gdzie bakłażany Bt radykalnie zredukowały użycie pestycydów przez farmerów, którzy uprawiają to popularne warzywo.
Uganda, Kenia i inne kraje afrykańskie, które mają kukurydzę Bt, ale niedopuszczoną na rynek, mogłyby najprawdopodobniej chronić swoje plantacje kukurydzy, gdyby zdecydowały się wypuścić z zamknięcia tę odporną na owady kukurydzę. Niezdecydowanie polityków jednak lub, jak w Ugandzie, brak odpowiednich praw, nie pozwala farmerom na uprawianie tych roślin.
Tolerancja na suszę a ochrona przed owadami
Tymczasem, kiedy Spodoptera frugiperda maszeruje przez całą Afrykę, projekt Water Efficient Maize for Africa (WEMA) popularyzuje “TEGO”, konwencjonalnie wyhodowaną, tolerującą suszę odmianę kukurydzy. (Tego w kiswahili znaczy “tarcza”.)
Zaledwie farmerzy zaczęli uprawiać kukurydzę WEMA, kiedy uderzyły gąsienice, podważając korzyści uprawiania tolerującej suszę kukurydzy, która skończyła jako pokarm żarłocznych szkodników. WEMA jednak była o jeden krok do przodu, rozwijając genetycznie modyfikowane nasiona z genami dostarczającymi odporności zarówno na susze, jak na owady. Chociaż kukurydza WEMA miała być odporna na larwy innej ćmy, Busseola fusca, które atakują kukurydzę, obserwacje z poletek doświadczalnych WEMA w Ugandzie i innych miejscach, jak informuje raport CABI, pokazały, że gen Bt daje również skuteczną ochronę przed Spodoptera frugiperda.
Użycie odpornej na szkodniki kukurydzy Bt mogłoby mieć olbrzymie znaczenie dla Ugandy, gdzie kukurydza przyczynia się do utrzymania w 3,6 miliona gospodarstw, według badania z 2014 r. ugandyjskiego biura statystycznego. Raport Ministerstwa Rolnictwa Ugandy, przekazany medium, prognozował, że Spodoptera frugiperda spowoduje przewidywane straty w wysokości 450 tysięcy ton kukurydzy o wartości 192,8 miliona dolarów w 2017 r.
Kenia idzie w kierunku odpornych odmian kukurydzy
W tym miesiącu Krajowy Urząd Biobezpieczeństwa w Kenii (NBA) zaaprobował próby na otwartych polach kukurydzy, która jest odporna zarówno na suszę, jak na owady. Próby mają rozpocząć się w październiku 2017 r. i oczekuje się, że potrwa to dwa lata. Jeśli wszystko pójdzie dobrze, farmerzy kenijscy dostaną wreszcie pozwolenie na uprawianie tej nowej odmiany kukurydzy. Należy wspomnieć, że farmerzy w niektórych częściach wschodniej Ugandy, mieszkający w górach, kupują obecnie nasiona z Kenii. Mogą mieć dostęp do kukurydzy GMO z Kenii nawet bez prawa o biobezpieczeństwie w Ugandzie. To używanie „nasion z kontrabandy” nie będzie wyjątkowe dla Ugandy; zdarza się to wszędzie, gdzie kraje mają wspólną granicę, ale różne prawa dotyczące biotechnologii.
Ponowne pojawienie się Spodoptera frugiperda i uporczywe trwanie innych szkodników i chorób roślin podkreśla absolutną potrzebę przyjęcia przez kraje afrykańskie roślin GMO, które oferują skuteczną ochronę. Dalsze opóźnienia mogą tylko prowadzić do skrajnych niedoborów żywności w regionie, który już przeżywa ogromne trudności z poradzeniem sobie z napływem milionów uchodźców, wygnanych przez wojnę, suszę i głód w Sudanie Południowym.
Pest resistant GMO crops offer hope as Africa battles fall armyworm
24 sierpnia 2017
Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska
