Czy słyszeliście kiedyś o Hallucigenii? Pewnie nie, a szkoda, bo to nie lada cudak. Otóż
Hallucigenia to malutki (0,5 do 3,5cm) wymarły już bezkręgowiec sprzed ok. 505 milionów lat, który wyglądał mniej więcej tak, jak go nazwano – zainspirowany jej ekscentryczną „urodą” Simon Conway Morris nadał jej miano stworzenia rodem z halucynacji.
Z Hallucigenią nauka zetknęła się po raz pierwszy podczas badań kambryjskiego stanowiska paleontologicznego w Górach Skalistych na południu Kolumbii Brytyjskiej zwanego
łupkami z Burgess. Na tle
niezwykłego bogactwa kambryjskiej fauny tego obszaru Hallucigenia zdaje się tracić nieco na oryginalności, w końcu nie jest tam jedynym zwierzakiem rodem z najdziwniejszych snów, ma konkurencję w postaci
drapieżnych anomalokaridów czy łąk
filtrujących „tulipanoidów”, nadal jednak pozostaje zwierzęciem niezwykłym. A w zeszłym miesiącu w końcu doczekała się swojego miejsca na drzewie filogenezy stawonogów.
Naukowcom z University of Cambridge udało się ją powiązać z pazurnicami, współczesnym typem lądowych bezkręgowców zwanych też niekiedy pratchawcami. Pazurnice wraz ze stawonogami i nieco mniej znanymi niesporczakami (wodnymi niedźwiadkami) to potomkowie siostrzanych ścieżek ewolucyjnych w obrębie wspólnej grupy Panarthropoda.
Warto zauważyć, że Hallucigenia nie miała dotąd szczęścia do naukowców. Pierwsze interpretacje jej pozostałości były, delikatnie mówiąc, nie do końca trafne. Kolce biegnące wzdłuż grzbietu zwierzaka brano za nogi, nogi za grzbietowe wypustki, głowę mylono z ogonem – bardziej na opak chyba już się nie dało. Może po części dlatego tak długo trwało zanim odnaleziono dla niej miejsce wśród bezkręgowych krewnych. Od lat dziewięćdziesiątych dysponujemy nieco bardziej trafnym opisem, od tego też czasu zaczęły się pojawiać pierwsze głosy wiążące Hallucigenię z pazurnicami. Teraz pojawiło się potwierdzenie.
Już wiecie, że Hallucigenia miała sztywne, biegnące wzdłuż grzbietu kolce. Miała też siedem par nóg zakończonych pazurkami i to te właśnie pazurki okazały się kluczowe dla badaczy, okazały się bowiem niezmiernie podobne do pazurków i szczęk (będących zresztą przekształconymi odnóżami) współczesnych pazurnic. Ich warstwowa budowa, o charakterystycznym, podobnym rosyjskim matrioszkom (nakładające się na siebie coraz mniejsze, ściśle do siebie dopasowane, ale możliwe do oddzielenia formy) układzie, zagięty, haczykowaty kształt, charakterystyczny sposób łączenia najbardziej wewnętrznej stwardniałej warstwy pazurków z leżącą poniżej ubarwioną tkanką nabłonkową czynią je strukturami niemal bliźniaczymi, kontrastując jednocześnie z ewentualnymi podobnymi tworami pojawiającymi się u bezpośrednich przodków stawonogów czy niesporczaków. Szczegół, wydawałoby się mało istotny, jednak niezmiernie ważny, sugerujący bowiem diametralnie odmienny sposób linienia poszczególnych zwierzaków.
Ta uchwycona po raz pierwszy cecha morfologiczna w połączeniu z resztą danych na temat ewolucji grupy Panarthropoda pozwala nie tylko wytypować Hallucigenię jako przodkinię dzisiejszych pazurnic, ale też pomaga lepiej określić relacje w obrębie samej grupy – dotychczasowe dane sugerowały dość bliskie pokrewieństwo pomiędzy pazurnicami i stawonogami, obserwacje Smitha i Ortegi-Hernandeza pozwalają przypuszczać, że stawonogi bliższe są jednak mikroskopijnym niesporczakom. A to pewnie nie koniec niespodzianek, jakie szykują nam kanadyjskie łupki.
Źródła:
Hallucigenia’s onychophoran-like claws and the case for Tactopoda. MR Smith, J Ortega-Hernandez; Nature. 2014 Aug 17 [Epub ahead of print]
The second leg row of Hallucigenia discovered. L Ramskold; Lethaia. 1992 Vol. 25: 221-224
Misunderstood worm-like fossil finds its place in the Tree of Life, University of Cambridge Research
Ilustracje (od góry):
1. Rekonstrukcja Hallucigenii, Stanton F. Fink; Wikipedia; CC-BY-2.5; Released under the GNU Free Documentation License; CC-BY-SA-3.0-MIGRATED
2. Hallucigenia sparsa z łupków z Burgess, M. R. Smith/Smithsonian Institute
3. Rekonstrukcja Hallucigenii, Stanton F. Fink; Wikipedia; CC-BY-2.5; Released under the GNU Free Documentation License; CC-BY-SA-3.0-MIGRATED
Artykuł pierwotnie opublikowany w portalu
RacjonalistaTV
