Prawda

Czwartek, 2 maja 2024 - 01:51

« Poprzedni Następny »


Afryka: alarmujący wzrost prześladowań chrześcijan


Uzay Bulut 2019-07-07

Według Lindy Lowry z Open Doors: \
Według Lindy Lowry z Open Doors: "We wschodniej prowincji Kiwu Północne Demokratycznej Republiki Konga, przywódcy kościelni są celem ataków i zabijani. Podobno co najmniej 15 uzbrojonych grup ekstremistycznych działa na tym terenie”. Na zdjęciu: Miasto Beni w Północnym Kiwu, gdzie zamordowano dziesiątki chrześcijan w ataku z 22 września 2018 r. (Zdjęcie: Razdagger/Wikimedia Commons)

Według niedawnego wstępnego raportu opublikowanego w Wielkiej Brytanii, "ocenia się, że jedna trzecia populacji świata doznaje religijnych prześladowań w jakiejś postaci, a chrześcijanie są najbardziej prześladowaną grupą”.


Chociaż pełen raport – zamówiony przez brytyjskiego ministra spraw zagranicznych, Jeremy’ego Hunta i kierowany przez biskupa Truro, wielebnego Philipa Mounstephena – miał zostać opublikowany w Wielkanoc bieżącego roku, „skala i natura zjawiska [prześladowania chrześcijan] - według raportu - po prostu wymaga więcej czasu”. Dlatego, wyjaśnił Mounstephen, ”wstępne” wyniki, opublikowane w kwietniu, nie są pełne i końcowy raport zostanie opublikowany pod koniec czerwca.


Według wstępnej wersji Independent Review of FCO support for Persecuted Christians:


"W niektórych regionach poziom i charakter prześladowań zbliża się do spełnienia kryteriów międzynarodowej definicji ludobójstwa, jaka jest przyjęta przez ONZ”.


Afryka -- obecnie dom największej liczby chrześcijan na świecie – jest jednym z tych regionów.


Na przykład, International Christian Concern (ICC) informowała, że 16 czerwca w muzułmańskiej wsi w Ugandzie zniszczono chrześcijańską szkołę podstawową.


15 czerwca
"tłum muzułmański podpalił kościół w Maradi, trzecim co do wielkości mieście w Nigrze. Była to reakcja na aresztowanie bardzo znanego imama, którego zatrzymano po tym, jak twierdził, że proponowane prawo o modlitwach jest ‘antyislamskie’”.


9 i 10 czerwca w dwóch zamachach terrorystycznych w Burkina Faso zginęło 29 chrześcijan. Ta świadoma masakra chrześcijan zdarzyła się niespełna dwa miesiące po tym, jak uzbrojeni islamiści 28 kwietnia zamordowali 80-letniego pastora, Pierre’a Ouédraogo, i innych członków jego parafii. Miejscowy przywódca, który chciał zachować anonimowość, powiedział World Watch Monitor:


"Napastnicy zażądali, by chrześcijanie nawrócili się na islam, ale pastor i inni odmówili. Rozkazali im zebrać się pod drzewem i zabrali im Biblie i telefony komórkowe. Potem zabierali ich jednego po drugim za budynek kościoła, gdzie rozstrzeliwali ich”.


7 czerwca terroryści z Boko Haram porwali  chrześcijankę w Nigrze i wypuścili ją po trzech dniach z listem wzywającym wszystkich chrześcijan do ”opuszczenia miasta w ciągu trzech dni, albo zostaną zabici”.  


Nie są to izolowane incydenty. Według 2019 World Watch List zestawionej przez Open Doors, organizacji monitorującej prześladowania:


"Choć ekscesy ISIS i innych islamskich bojówkarzy na ogół zniknęły z czołówek wiadomości z Bliskiego Wschodu, utrata przez ISIS terytorium oznacza, że bojówkarze rozproszyli się do wielu krajów nie tylko w regionie, ale także w coraz większych liczbach do Afryki subsaharyjskiej.  Ich radykalna ideologia zainspirowała lub przeniknęła do licznych grup, takich jak Państwo Islamskie Prowincji Północnej Afryki (ISWAP), morderczej grupy, która oderwała się od nigeryjskiego Boko Haram, która także bierze do niewoli chrześcijańskie kobiety i dziewczęta jako nieodłączną część swojej strategii”.


Grupy terrorystyczne nie są jedynymi źródłami prześladowań w Afryce. Wiele muzułmańskich rządów i poszczególnych osób także obiera chrześcijan za cel ataków.  


Według raportu Open Doors 2019, sytuacja w wielu krajach afrykańskich jest następująca:


Somalii dla chrześcijańskiej społeczności, która liczy tylko kilkuset ludzi, jest to „życie w narażeniu na przemoc i izolację”.  


"Oszacowania sugerują, że 99 procent Somalijczyków jest muzułmanami, a wszystkie mniejszości religijne są silnie prześladowane. Chrześcijańska społeczność jest mała i nieustannie zagrożona atakami. Prawo szariatu i islam są wpisane do konstytucji tego kraju i prześladowania chrześcijan niemal zawsze obejmują przemoc. Ponadto, na wielu obszarach wiejskich de facto rządzą islamskie grupy bojówkarskie, takie jak Al-Szabab. Somalijscy chrześcijanie często muszą ukrywać swoje wyznanie, by zachować bezpieczeństwo”.


Libia
 ma chrześcijańską populację liczącą zaledwie około 38 tysięcy ludzi.  


"Nawróceni na chrześcijaństwo spotykają się z obelgami i przemocą za decyzję pójścia za Chrystusem. W Libii jest także wielu migrantów, którzy są atakowani, nękani seksualnie i aresztowani, a może to być jeszcze gorsze, jeśli ujawnią, że są chrześcijanami”.  


Sudan
 ma 1,9 miliona chrześcijan.


"Kraj jest rządzony jak państwo islamskie z ograniczonymi prawami dla mniejszości religijnych i ostrymi restrykcjami wolności słowa i prasy. Chrześcijanie, których populacja wynosi ponad 1,9 miliona, spotykają się z dyskryminacją i naciskami – w latach 2017 i 2018 zburzono wiele budynków kościelnych pozostawiając chrześcijan bez miejsca na odprawianie nabożeństw. Chrześcijanie, którzy nawrócili się z islamu, są szczególnym celem prześladowań”.


Erytrei, czasami nazywanej "Koreą Północną Afryki", jest około 2,5 miliona chrześcijan i wielu z nich siedzi w więzieniach.


"Od 1993 roku prezydent Isaias Afwerki nadzoruje brutalny, autorytarny reżim, oparty na nieustannych pogwałceniach praw człowieka. W 2018 roku były naloty na kościoły i setki chrześcijan uwięziono w nieludzkich warunkach. Ponadto ocenia się, że inni chrześcijanie przebywają obecnie w olbrzymiej sieci więzień w Erytrei, ale nikt nie wie, ilu ich jest i czy nadal są przy życiu”.


Nigeria
, gdzie żyje ponad 90 milionów chrześcijan, jest jednym z najgorszych dla chrześcijan miejsc w Afryce.


"Przemoc w Nigerii pozostaje tak wysoka, jak to możliwe, głównie z powodu ataków bojówkarskich grup pasterzy Fulani na społeczności chrześcijańskie. W okresie objętym tym raportem zginęły w tych atakach setki wiernych, a wsie i kościoły zostały doszczętnie spalone. Ponadto, w częściach północnej Nigerii chrześcijanie są traktowani jak obywatele drugiej klasy. Chrześcijanie muzułmańskiego pochodzenia spotykają się z prześladowaniami ze strony własnych rodzin”.


Chrześcijanie w Egipcie, którego chrześcijańska populacja wynosi 9 937 600, cierpi z powodu rozmaitych prześladowań.


"Ci, którzy pochodzą z rodzin muzułmańskich, spotykają się z olbrzymimi naciskami ze strony najbliższej i dalszej rodziny, by powrócili do islamu. Surowe restrykcje dotyczące budowania i naprawy miejsc kultu nie pozwalają chrześcijanom na zbieranie się, w dodatku do wrogości i przemocy wobec tych, którzy się zbierają. W ostatnich latach islamskie grupy ekstremistyczne atakowały chrześcijan i ich kościoły w wielu pełnych przemocy i zabójczych aktach”.


Republice Środkowoafrykańskiej (CAR) główną religią jest chrześcijaństwo i chrześcijańska populacja liczy ponad 3 450 000.


"W ostatnim roku sytuacja pogorszyła się dla chrześcijan w CAR, którzy spotykają się z nasilonymi naciskami ze strony muzułmanów. Chrześcijanom grożą także dżihadyści i grupy przestępcze, których działania zazębiają się. Cywile chrześcijańscy nadal są schwytani w pułapkę konfliktu między głównie muzułmańskimi Seleka i bojówkarskimi grupami samoobrony o nazwie anty-Balaka".


Algieria
, gdzie żyje około 125 tysięcy chrześcijan, "widziała rosnącą liczbę zamkniętych kościołów” w zeszłym roku.


"Równocześnie chrześcijańscy konwertyci stali się bardziej otwarci w sprawach swojego wyznania, co doprowadziło do odporu ze strony muzułmańskich rodzin i nietolerancyjnego społeczeństwa. Prawa dotyczące nie-muzułmańskich nabożeństw, zakazujące nawracania i zakazujące bluźnierstwa, czynią, że ewangelizowanie i publiczne wyrażanie wiary chrześcijańskiej jest także niebezpieczne”. 


Mali chrześcijańska populacja liczy 425 tysięcy ludzi.


"Ten zachodnioafrykański kraj staje się coraz bardziej wojowniczy. Szczególnie w północnej części kraju ta nietolerancja spowodowała wzrost przemocy wobec chrześcijan ze strony dżihadystów i grup przestępczych, w których interesie jest, by w kraju panował chaos i niestabilność”.


Mauritanii jest tylko około 10 tysięcy chrześcijan z populacji 4,5 miliona ludzi.


" 'Islamska Republika Mauritanii' — autokratyczny rząd 11 pod względem wielkości kraju Afryki – często działa jako protektor religii islamskiej. W efekcie państwo jest głównym źródłem prześladowań. Radykalni islamscy kaznodzieje i bojówkarze przyczyniają się do radykalizacji społeczeństwa, podsycając antagonizmy i nienawiść wobec nie-muzułmanów. Dodatkowo, system kastowy marginalizuje ciemnoskórych Mauretańczyków i tych, którzy nie wyznają islamu”.


Etiopii, gdzie główną religią jest chrześcijaństwo i chrześcijańska populacja liczy ponad 64 miliony, ”nasila się islamski radykalizm, zwłaszcza na terenach wiejskich, gdzie muzułmanie są w większości, chrześcijanie są nękani i często odmawia się im dostępu do wspólnych zasobów”.


Maroko
 liczy około 31,5 tysiąca populacji chrześcijańskiej.


"Chrześcijanie doznają prześladowań zarówno ze strony państwa, jak społeczeństwa. Istnieją restrykcje narzucone chrześcijanom przez państwo, takie jak konfiskaty chrześcijańskich tekstów pisanych po arabsku, restrykcje ewangelizacji i trudności z miejscami nabożeństw dla wiernych o muzułmańskim pochodzeniu. Radykalni muzułmanie w społeczeństwie także wywierają naciski na chrześcijan. Na obszarach wiejskich naciski ze strony rodziny i społeczności mogą być znaczne”.  


Tunezji dla małej społeczności chrześcijan, liczacej około 24 tysiące osób, ”życie w islamskim społeczeństwie oznacza wrogość i codzienne naciski”.


"A zagrożenie ze strony islamskich bojówkarzy –szczególnie tych, którzy wracają z walk w ISIS – nadal jest niepokojące z jednym zamachem samobójczym na posterunek policji w Tunisie we wrześniu i dużym atakiem w regionie przygranicznym z Algierią w lipcu 2018 roku”.


Kenii, kolejnym kraju afrykańskim, gdzie główną religią jest chrześcijaństwo, chrześcijanie są atakowani zarówno przez muzułmańskich oficjeli, jak przez grupy terrorystyczne.


"Zainspirowani przez islamskich radykałów z Somalii muzułmańscy politycy uczynili likwidację chrześcijaństwa swoim programem. Urzędnicy często żądają od kościołów  robienia rzeczy, które są niezgodne z ich wiarą, podczas gdy bojówkarze dokonują zamachów samobójczych i innych brutalnych czynów przeciwko tym, których uważają za wrogów islamu. Z powodu korupcji w agencjach rządowych, ci, którzy działają przeciwko chrześcijanom, niestety często cieszą się bezkarnością”.


artykule napisanym dla Open Doors 21 maja Lindy Lowry mówi, że Boko Haram, założone w 2002 roku w Nigerii, rozprzestrzeniło się na sąsiadujące kraje:


"Dokonali ataków terrorystycznych w Nigrze, Czadzie i Kamerunie, które spowodowały dramatyczne kryzysy uchodźców i problemy humanitarne. Uważa się ich za 'łowców niewolników', którzy w rajdach porywają kobiety na ‘żony’ na obszarach wokół jeziora Czad, które graniczy z Czadem, Nigrem, Kamerunem i Nigerią…  


W Ruandzie zamknięto tysiące kościołów i od lutego  2018 roku aresztowano co najmniej sześciu pastorów za ‘zanieczyszczanie hałasem’ i niedostosowanie się do przepisów budowlanych. We wschodniej prowincji, Kiwu Północny, Demokratycznej Republiki Konga przywódcy kościelni byli atakowani i zabijani. Podobno co najmniej 15 zbrojnych grup ekstremistycznych działa na tym terenie”.


Jak pokazuje brytyjski raport, w prześladowaniu chrześcijan i innych nie-muzułmanów nie chodzi o pochodzenie etniczne, rasę lub kolor skóry ani sprawców, ani ofiar; chodzi o ich religię. W Afryce rozmaite grupy islamistyczne atakują i próbują unicestwić chrześcijan za to, że są chrześcijanami. Jeśli te zbrodnie nie zostaną powstrzymane, jest wysoce prawdopodobne, że los afrykańskiego kontynentu będzie podobny do losu Bliskiego Wschodu: kiedyś był to region o chrześcijańskiej większości; obecnie chrześcijanie są małą, wymierającą, bezbronną mniejszością.


Africa: Alarming Rise of Christian Persecution

Gatestone Institute, 26 czerwca 2019

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska



Uzay Bulut

Publicystka turecka z Ankary, która obecnie przebywa w Niemczech. Pisze o sobie, że urodziła się jako muzułmanka.


Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Notatki

Znalezionych 2595 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Bliski Wschód jest jak 1000 Hiroszim   Charbel   2016-06-18
Bojkot, osiedla i piękna niewinność   Tsalic   2016-03-12
Co kogo rani i jak mocno?   Koraszewski   2019-02-02
Co się dzieje w gabinecie Putina?   Koraszewski   2022-04-01
Co trzeba wiedzieć o obecnym trudnym położeniu Izraela    Flatow   2018-02-03
Cywilizacja zniszczona przez obojętność Zachodu?   Meotti   2017-11-25
Cywilizacja śmierci czy cywilizacja życia?   Koraszewska   2016-07-26
Czarny sierżant policji pozywa Obamę i Black Lives Matter przed sąd   Greenfield   2016-10-01
Czego chcą Palestyńczycy? Widziane z Malezji   Lau   2017-12-31
Czego lub kogo mamy się bać?   Koraszewski   2017-09-05
Cztery dekady irańskiej nienawiści     2017-11-10
Czy będzie rewolucja w nauczaniu islamu?     2016-08-31
Czy dobry Bóg może latać z kałachem?   Koraszewski   2016-01-08
Czy kobiety rzeczywiście są ofiarami? Cztery kobiety dorzucają swoje zdanie      2017-12-15
Czy można przywrócić pokój w Iraku?   Fernandez   2016-09-23
Czy ONZ ułatwia zbrodnie przeciwko ludzkości?   Frantzman   2016-09-02
Czy Oxfam popiera terror?    Clarfield   2018-01-28
Czy Rashida Tlaib jest winna bigoterii?    Dershowitz   2019-01-22
Czy Waszyngton zakochał się w Hezbollahu?     2014-03-24
Czym zajmuje się WHO?   Ridley   2014-11-09
Demokratyczna republika Somalilandu    Clarfield   2018-08-16
Dlaczego dobre wiadomości to oksymoron   Gardner   2015-02-24
Do czego wzywa imam w New Jersey?     2017-12-22
Dwadzieścia lat po obaleniu Saddama przez Amerykę Irakijczycy są pod butem islamistycznego Iranu   Abdul-Hussain   2023-04-29
Dyskryminacja z miłości i dobrego serca   Koraszewski   2022-07-29
Elegia z Rakki dla Państwa Islamskiego pokazuje zarówno słabość, jak siłę   Fernandez   2017-06-25
Europa: Muzułmańskie zbrodnie przeciwko kobietom? Nie szkodzi.   Bulut   2017-06-01
Fake news czyli partyjna “Prawda”   Koraszewski   2017-03-29
Fałszywi sojusznicy Ameryki w Zatoce    Bekdil   2018-08-31
Harvard zaprasza głównego palestyńskiego negacjonistę    Lipman   2020-09-04
Holenderscy łowcy Żydów, którzy udzielili olbrzymiej pomocy nazistom   Gerstenfeld   2018-02-07
Irańczycy przeciwko irańskiemu reżimowi      2018-01-03
Islamscy terroryści tworzą klęski głodowe, żeby czerpać korzyści z pomocy zagranicznejWalka z terrorystami nie powoduje klęsk głodowych; pomoc humanitarna dla terrorystów powoduje klęski głodowe.   Greenfield   2024-02-01
Izraelskie osiedla nie są nielegalneOdpowiedź Nathanielowi Bermanowi   Kontorovich   2023-08-18
Jak belgijscy sceptycy popełniali masowe samobójstwo   Bonneux   2014-10-04
Jak Izrael, Diaspora i Polska mogą opanować debatę o Holocauście   Frantzman   2018-03-01
Karykatura sprawiedliwości w Międzynarodowym Trybunale Karnym?Prokuratorka Bensouda powinna zostać zdyskwalifikowana.   Calvo   2020-06-22
Kiedy amerykańska administracja spała, inni spiskowali   Fernandez   2016-12-28
Kogo rzeczywiście obchodzi, gdzie trafia pomoc zagraniczna?   Roth   2016-08-21
Koronawirus: dyrektor WHO ma długą historię tuszowania faktów    Kern   2020-04-21
Kto się boi czarnego luda?   Koraszewski   2016-08-08
Ku politycznemu wymarciu   Carmon   2018-05-11
Kultura arabskapodwójnie zdewaluowała życie ludzkie   Al-Swailem   2014-04-27
Lewica i konflikt izraelsko-palestyński: droga do wzniosłej nienawiści    Palmer   2017-08-13
Lewica podeptała swoje wartości   Koraszewski   2017-03-20
Libańska nienawiść do Izraela objawem choroby kraju   Maroun   2016-10-16
Ludowe diabły i panika moralna   Koraszewski   2017-02-09
Małorolny agent wpływu   Koraszewski   2016-08-18
Milczenie feministycznych owiec: ani słowa o horrorach HamasuZwolennicy #MeToo milczeli.   Chesler   2024-02-22
Mord na Wzgórzu Świątynnym i kanonizacja zbirów     2017-07-22
Mowa obronna na rzecz kurdyjskiej niepodległości    Dershowitz   2017-10-09
Nowa cenzura, czyli powrót Policji Myśli?   Chesler   2018-12-18
Nowy, irański porządek świata     2017-12-21
Obietnica i zagrożenia porozumienia pokojowego z Dżuba    Fernandez   2020-09-04
Obnażenie palestyńskich kłamstw    Blum   2020-09-19
Obozy Hamasjugend, Gaza 2017     2017-08-14
Omar i Mohammed mają wspólny cel    Koraszewski   2017-06-20
ONZ adoptowała palestyńskie kłamstwa, mity i morderczy terror wobec Izraela    Hirsch   2020-07-17
Orwellowskie doniesienie z procesu Franza K.   Koraszewski   2016-08-16
Oxfam, NGO i efekt aureoli    Steinberg   2018-03-04
Oświecenie: Rozum jest niezbywalny    Pinker   2018-02-15
Palestyńczycy oskarżają Izraelo gromadzenie zapasów Żydów     2014-06-04
Palestyńczycy: Nie zaakceptujemy żydowskiego Izraela   Toameh   2016-05-01
Palestyńska kleptokracja i jej zachodni sojusznicy   Roth   2016-05-31
Pandy trzymają się mocno   Lomborg   2017-01-23
Państwo, naród, społeczeństwo   Koraszewski   2019-08-15
Pomieszanie z poplątaniem   Tsalic   2014-09-30
Powrót aborcji domowym sposobem    Koraszewski   2016-03-14
Pośladkowy poród IV Rzeczpospolitej   Koraszewski   2015-05-22
Prawdziwe ludobójstwa, które świat ignorujeZamiast przeciwstawić się prawdziwym zbrodniom przeciw ludzkości, społeczność międzynarodowa obrzuca Izrael krwawymi oszczerstwami.   Bryen   2024-01-29
Problem uchodźców w prasie arabskiej     2015-09-27
Problem z wodą w kranach i w propagandzie    Roth   2015-04-05
Przestańcie “rozumieć” Palestyńczyków    Yemini   2018-01-19
Przypowieść o dobrym muzułmaninie   Koraszewski   2017-08-30
Purytańska świątobliwość Putina i ideologiczna wojna z Zachodem   Meotti   2016-10-18
Rada Bezpieczeństwa żąda, by Izrael przestał być tak cholernie moralny     2014-02-04
Rekord Guinessa w pluciu na demokrację   Koraszewski   2015-03-21
Rozwiązanie w postaci 50 państw   Koraszewski   2017-01-13
Rzecz o etyce w szkole i poza szkołą    Koraszewski   2021-11-25
Rząd USA odmawia ujawnienia antyizraelskiego podżegania w palestyńskich podręcznikach szkolnych   Bedein   2019-01-20
Sam-Wiesz-Kto wraca   Koraszewski   2016-10-22
Sport - czyli szlachetna rywalizacja   Koraszewski   2015-06-01
Stu francuskich intelektualistów ostrzega przed islamskim totalitaryzmem      Fitzgerald   2018-03-23
Sułtan kontra Car: Runda XXI wieku – zderzenia ambicji imperialnych o hegemonię regionalną     2015-12-14
Syria: Wojna, która nie ma końca    Taheri   2023-02-16
Szczepienie dzieci przeciwko liberalizmowi i sekularyzmowi   Kharrazi   2016-12-19
Terytorialne apetyty Turcji   Bekdil   2016-10-25
Testament palestyńskiego nożownika, Katiby Zahrana     2017-09-19
Tragedia dzieci-uchodźców w Syrii   Raphaeli   2013-12-29
Trzy konflikty żydowsko-arabskie   Rosenthal   2017-07-24
Turcja: kraj meczetów, więzień i niedouczonych   Bekdil   2016-10-05
Udręczona granica Turcji z Syrią   Bekdil   2016-02-18
Urojenie dwóch państw jest największą przeszkodą dla pokoju    i Bruce Abramson   2018-01-24
W co wierzy lewica (w sprawie islamu i Izraela)   Davidson   2013-12-21
W krzyżowym ogniu  – na Bliskim Wschodzie i na Zachodzie   Fernandez   2016-12-14
W poszukiwaniu mądrego…   Koraszewski   2019-01-22
Wesołych Świąt!   Dawkins   2013-12-26
Widmo złego rozpoznania końca świata   Koraszewski   2016-09-26
Widziane z Indonezji: Ameryka i rzeczywistość   Lato   2017-05-23
Więzień sumienia   Koraszewski   2014-09-25

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk