Prawda

Czwartek, 1 maja 2025 - 08:56

« Poprzedni Następny »


Smak miesiąca


Athayde Tonhasca Júnior 2023-07-20


Wiele rzeczy może być „zwykłą wanilią”, ale wanilia nie jest jedną z nich. Ta przyprawa zawiera złożoną mieszankę waniliny i innych związków organicznych, które nadają jej charakterystyczny smak i aromat. Główne źródło wanilii, płaskolistny storczyk waniliowy (Vanilla planifolia), pochodzi z Ameryki Środkowej i Południowej, ale jest uprawiana komercyjnie w obszarach tropikalnych na całym świecie; Madagaskar jest zdecydowanie największym producentem, a następnie Indonezja.

Wanilina znajduje się w „fasolach” storczyka (mówiąc botanicznie, jego owocach) i nie jest łatwo ją zdobyć. Storczyk waniliowy rośnie jak pnącze, które może rozciągać się na 20 do 50 metrów, więc potrzebuje wspierających konstrukcji. W swoim rodzimym zasięgu kwiat wanilii jest zapylany przez pszczoły; gdzie indziej zapylany jest ręcznie (można zobaczyć, jak to się robi). Operacja musi być szybka, ponieważ kwiat pozostaje chłonny przez około 24 godziny. Jeśli nie jest zapylony, więdnie i opada na ziemię. Ziarna dojrzewają od sześciu do dziewięciu miesięcy; gdy są gotowe, są zbierane ręcznie, zanurzane w gorącej wodzie i suszone przez okres do miesiąca. Nic więc dziwnego, że taka pracochłonna uprawa nie jest tania: jeśli chodzi o przyprawy, tylko szafran kosztuje więcej w przeliczeniu na jednostkę wagi.


Dlaczego więc twoje zwykłe lody waniliowe lub ciastko nie są szczególnie drogie? Ponieważ około 99% wszystkich produktów waniliowych (żywności, napojów, kosmetyków i farmaceutyków) jest aromatyzowanych syntetyczną waniliną, którą można uzyskać z miazgi drzewnej, olejku goździkowego, smoły węglowej i innych produktów petrochemicznych, a jest ona około 20 razy tańsza niż naturalna wanilia. Szefowie kuchni, cukiernicy i miłośnicy jedzenia debatują nad organoleptycznymi różnicami między naturalną i syntetyczną wanilią. Niezależnie od ich werdyktu, przemysł spożywczy znajduje się pod rosnącą presją, aby ograniczyć sztuczne aromaty w swoich produktach, więc produkcja naturalnej wanilii rozkwita.


Oryginalny produkt (owoce wanilii) i „zwykła wanilia” (sztuczna wanilia) © Bouba i Maik Führmann. Wikimedia Commons.



Rosnąca wartość naturalnej wanilii wiele obiecuje drobnym rolnikom na Madagaskarze i w innych krajach rozwijających się, ale na horyzoncie widać chmury. Prawie cała naturalna wanilia pochodzi z jednego gatunku uprawianego w monokulturze na kilku obszarach na całym świecie, a wszystkie rośliny są uzyskiwane przez klonowanie (sadzonki). Te wzorce dystrybucji i rozmnażania sprzyjają jednorodności genetycznej, co stanowi zagrożenie dla produkcji wanilii. Uproszczona i zubożona baza genetyczna sprawia, że uprawy są podatne na choroby i szkodniki, które stanowią zagrożenie podobne do tych, jakie wiszą nad homogenicznymi genetycznie bananami dostępnymi dla europejskich i amerykańskich konsumentów.


Jednym ze sposobów ograniczenia tych zagrożeń jest ochrona in situ, czyli ochrona płaskolistnych storczyków waniliowych w miejscach ich pochodzenia. Obszary te są naturalnymi bankami genów, potencjalnymi źródłami materiału genetycznego, który można włączyć do upraw, aby pomóc im dostosować się do nowych stresów środowiskowych. I tutaj pszczoły mogą mieć wiele do zaoferowania.


W naturze storczyki waniliowe o płaskich liściach rosną w izolacji głęboko w dojrzałych lasach, wspinając się z jednego drzewa na drugie. Kiedy rośliny osiągają określony rozmiar, wytwarzają tylko garść kwiatów. Zapylacz potrzebuje specjalnych umiejętności, aby zlokalizować kwiat w chaotycznym, zatłoczonym środowisku tropikalnej dżungli. Jest to praca dla pszczół storczykowatych (długojęzyczkowatych) (szczep Euglossini). Samice zbierają pyłek i nektar jak każda zwykła pszczoła, ale samce spędzają dużo czasu na zbieraniu związków lotnych, głównie ze storczyków; potrafią przelecieć dziesiątki kilometrów w pogoni za właściwym zapachem. Samce przechowują te różnorodne chemikalia, a wynikający z tego aromatyczny bukiet reklamuje ich sprawność samicom. Wiele storczyków wykorzystuje tę obsesję na punkcie perfum: są one szczególnie przystosowane do osadzania pyłkowiny (paczki pyłku) na ciałach odwiedzających samców pszczół storczykowatych.


Storczyk, normalnie ukryty w baldachimie lasu, odsłonięty dzięki upadkowi drzewa © Tatiana Gerus, Wikimedia Commons:



Samiec Euglossa analis © The Packer Lab, Wikimedia Commons:



Pszczoły storczykowate są głównymi lub prawdopodobnie jedynymi zapylaczami wanilii płaskolistnej, chociaż mamy tylko wyrywkowe dane dotyczące konkretnych gatunków. Pszczoły te pełnią w życiu orchidei jeszcze jedną rolę, którą odkryto dopiero niedawno: rozsiewają nasiona.


Pszczoły storczykowate zbierające zapachy dojrzałych owoców wanilii płaskolistnej. A: Euglossa sp. B: Eulaema sp. C: Exaerete sp. © MA Lozano Rodríguez (Rodríguez i in., 2022):

 



Rozsiewanie nasion jest równie ważne jak zapylanie. Dzięki rozsianiu nasion na duże odległości roślina nie musi konkurować z kiełkującymi potomkami. Rozproszone potomstwo ma również większe szanse na ucieczkę przed drapieżnikami, chorobami lub nieszczęściami środowiskowymi, które mogą spotkać roślinę rodzicielską. Roślinożercy odgrywają dużą rolę w rozprzestrzenianiu nasion: nasiona w owocach, które jedzą, kończą gdzieś w parującej stercie. Jednak owoce większości storczyków nie kuszą ssaków ani ptaków, ponieważ nie są szczególnie pożywne. Dla większości storczyków nie ma to znaczenia; ich nasiona są łatwo unoszone i rozpraszane przez wiatr: w przypadku niektórych gatunków 3 miliony nasion waży zaledwie 1 g.


Ale sprawy mają się inaczej w przypadku Vanilla spp. i kilka innych rodzajów storczyków: wytwarzają mięsiste owoce, których nasiona są chronione przez stwardniałą okrywę i nie dają się łatwo przenosić przez wiatr. Te cechy sugerują zoochorię (rozsiewanie nasion przez zwierzęta) i rzeczywiście gryzonie i torbacze zjadają owoce wanilii płaskolistnej, a później wydalają nasiona. Karremans i in. (2023 ) odkryli, że niektóre samce pszczół storczykowatych i samice pszczół bezżądłowych (szczep Meliponini) przyłączają się do uczty: zabierają nasiona, gdy owoce pękają w sposób naturalny. Tak więc wanilia płaskolistna prawdopodobnie należy do wybranej grupy roślin z nasionami rozsiewanymi przez pszczoły. Nie jest to powszechne, ale może to bardziej odzwierciedlać nasz brak wiedzy niż rzadkość tego zjawiska. Większość odnotowanych przypadków dotyczy nasion, które przyczepiają się do owada, gdy pszczoły bezżądłe zbierają żywicę lub inny materiał do budowy gniazd. Później nasiona te odpadają lub są wyrzucane z gniazd pszczół, kiełkując na ziemi.


(a) Bezżądła pszczoła Trigona carbonaria pobierająca żywicę z owoców eukaliptusa (Corymbia torelliana) w Australii (skala = 1,6 mm). (c) T. carbonaria niosąca żywicę i nasiona C. torelliana (skala = 1,5 mm). Fotografie Roberta B. Luttrella © Wallace i in., 2007.



Podsumowując: istnieje globalne zapotrzebowanie na naturalną wanilię, pozyskiwaną głównie z jednego gatunku storczyków, którego populacje są podatne na homogeniczność genetyczną. Ochrona rodzimych siedlisk storczyków umożliwiłaby pszczołom pomoc w zapylaniu kwiatów i rozsiewaniu ich nasion, pomagając w ten sposób chronić komercyjną wanilię płaskolistną przed przyszłymi perypetiami. Ta zawiła opowieść dotyczy po prostu naturalnej wanilii, której zapach i smak większość z nas zna tylko z podróbek.


Pszczoła storczykowa Eulaema polychroma jest jednym z gatunków, które mogą odwiedzać płaskolistne storczyki waniliowe © Insects Unlocked, Wikimedia Commons:



Link do oryginału: https://whyevolutionistrue.com/2023/07/08/readers-wildlife-photos-1898/

Why Evolution Is True, 8 lipca 2023

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska

 

*Athayde Tonhasca Júnior jest brytyjskim entomologiem.


Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nauka

Znalezionych 1510 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Rządy prawa: Między literą a duchem prawa   Walter   2025-04-27
Chytra manipulacja płci   Tonhasca Júnior   2025-04-20
Colin Wright przedstawia historię gametycznej definicji biologicznej płci   Coyne   2025-04-11
Granice władzy państwa, granice wolności: Hayek i liberalna tradycja myślenia o władzy   Walter   2025-03-23
Król i jego muchy   Tonhasca Júnior   2025-03-16
Niezależna i wielokrotna ewolucja płci binarnej   Coyne   2025-03-01
Barbarzyńcy u bram   Tonhasca Júnior   2025-02-02
Przeleciało z wiatrem   Tonhasca Júnior   2025-01-12
Biologia nie jest bigoterią   Coyne   2025-01-05
Jeszcze więcej cenzurowania nauki przez poprawność polityczną: małżeństwo kuzynów jest tematem tabu w Wielkiej Brytanii   Coyne   2024-12-22
Cobb o Cricku: “Centralny Dogmat”   Coyne   2024-12-15
Najbardziej bzdurny artykuł roku   Coyne   2024-12-08
Errare humanum est   Koraszewski   2024-12-03
Trzepoczące dusze   Tonhasca Júnior   2024-11-10
Katastrofy mieszkaniowe   Tonhasca Júnior   2024-10-30
Oparta na ideologii i wprowadzająca w błąd krytyka sposobu nauczania współczesnej genetyki   Coyne   2024-10-22
Ignorowanie przez świat głodu w Sudanie dowodzi, że rasizm i antysemityzm to dwie strony tej samej monety     2024-09-25
Zarażenie i uzależnienie: metafory antysemityzmu   Garrard   2024-08-19
„Wyżeraj ich czaszki”: przyjemności antysemityzmu ponownie rozpatrzone po 7 października   Garrard   2024-08-18
Dumania o “Ewolucja jest faktem”   Coyne   2024-08-15
Imperializm i irredentyzm islamski i arabski napędzają konflikt między rzeką a morzem   Landes   2024-08-11
Zombi antysyjonizm    Tabarovsky   2024-08-08
Nowe odkrycia o „ostatnim uniwersalnym wspólnym przodku” Stworzenie, które dało początek wszystkim żywym istotom - istniało znacznie wcześniej niż dotychczas sądzono   Coyne   2024-08-06
Dowody na to, że ludzie współcześni opuścili Afrykę znacznie wcześniej niż nam się wydawało   Coyne   2024-07-25
Nowe odkrycia o denisowianach   Coyne   2024-07-18
Gdzie jest dziś Ameryka?   Koraszewski   2024-07-17
Pierwszy dowód na to, że owady przekraczają ocean   Coyne   2024-07-11
Podejrzenia i dowody   Tonhasca Júnior   2024-07-06
Tajemnica ewolucji ryb flądrokształtnych: częściowo rozwiązana    Coyne   2024-07-03
Starożytne kości ofiar ludzkich składanych przez Majów wykazują pokrewieństwo między zabitymi (i nie tylko to)   Coyne   2024-06-27
Nature” pisze o semantyce płci, a nie o nauce   Coyne   2024-06-18
Czerwone skarby   Tonhasca Júnior   2024-05-16
“Lancet” wychwala tradycyjną wiedzę rdzennych ludów   Coyne   2024-05-10
Więcej ludzi, więcej dobrobytu: wskaźnik obfitości SimonaWedług Simon Abundance Index 2024 zasoby Ziemi są o 509% większe niż w 1980 roku.   Tupy   2024-05-08
Rdzenna matematyka: zasłona dymna   Coyne   2024-05-02
Skamieniałe zachowanie: termity uwięzione w tandemie   Coyne   2024-04-25
Artykuł w piśmie „Science”: rozszerzyć DEI w STEMM   Coyne   2024-04-19
Dlaczego organizacje naukowe powinny zachować neutralność polityczną?   Coyne   2024-04-11
Darwin znowu się myli! Artykuł pokazuje, że jego hipoteza o „samcach większych u ssaków” wydaje się błędna   Coyne   2024-04-06
Czasami gwoździe, koparki, straż, czasami lalki, wstążki, makijaż   Tonhasca Júnior   2024-04-03
Po raz kolejny twierdzenie, że płeć nie jest binarna, ale bez żadnych nowych argumentów   Coyne   2024-03-29
Jak małpy człekokształtne (włącznie z ludźmi) straciły swoje ogony   Coyne   2024-03-26
Ale najpierw kawa   Tonhasca Júnior   2024-03-21
Ideolodzy: dlaczego nauczanie genetyki musi mieć charakter społeczno-polityczny   Coyne   2024-03-19
Przepływ genów od neandertalczyków i denisowian do ludzi „współczesnych” i odwrotnie   Coyne   2024-03-14
Wejdź – skoro nalegasz   Tonhasca Júnior   2024-03-09
Czy “bezpłciowe” bakterie tworzą biologiczne gatunki?   Coyne   2024-03-06
Carl Zimmer o gatunkach i ochronie     2024-02-29
Kolejna błędna próba skorygowania ewolucji   Coyne   2024-02-22
Ryjący w ziemi przedsiębiorcy   Tonhasca Júnior   2024-02-15
Olbrzymie armie o niezliczonych umiejętnościach    Tonhasca Júnior   2024-02-08
Wejdź, powiedziała, dam ci schronienie przed burzą   Tonhasca Júnior   2024-01-15
Czy ludzie wyewoluowali w wodzie?   Coyne   2024-01-08
Jak upadają wielcy   Tonhasca Júnior   2024-01-04
Oczy reniferów zmieniają kolor, żeby łatwiej im było dostrzec jadalne porosty   Coyne   2023-12-30
Życzliwi przestępcy   Tonhasca Júnior   2023-12-28
Conor Friedesdorf (i Alexander Barvinok) o ideologicznym przymusie na amerykańskich uczelniach   Coyne   2023-12-26
Zdumiewający manipulatorzy   Tonhasca Júnior   2023-12-25
Nie gryzie się ręki, która cię zapyla   Tonhasca Júnior   2023-10-19
Rewolucja komunikacyjna   Hannam   2023-10-18
BBC szerzy propagandę rolnictwa organicznego, a biedni na świecie cierpią   i Kathleen Hefferon   2023-10-13
Niezwykły przypadek koewolucji i specyficzności zapylacz/storczyk   Coyne   2023-10-07
Płeć męska lub żeńska: nie ma nic pomiędzy   Elliot   2023-10-03
Myślenie intuicyjne i analityczne   Novella   2023-09-29
„Kryzys klimatyczny” to mistyfikacja   Williams   2023-09-25
Jak (i dlaczego) ośmiornica edytuje swój RNA   Lewis   2023-09-23
„Najbardziej znany zabójca ludzi”: jakie są prawdziwe początki XIV-wiecznej Czarnej Śmierci?   Lewis   2023-09-15
Do jakiego stopnia pary mają wspólne cechy?   Novella   2023-09-14
Kenia daje zielone światło 58 projektom GMO – naukowcy na całym świecie kontynuują badania w dziedzinie biotechnologii, mimo procesów sądowych i dezinformacji   Ombogo   2023-09-08
Lancet atakuje anty-przebudzenie, a czytelnik odpowiada   Coyne   2023-08-24
Więcej wyrafinowanej teologii: uczony religijny zastanawia się, czy neandertalczycy mieli nieśmiertelne dusze   Coyne   2023-08-16
Aktywiści anty-GMO w Afryce szerzą mity i strach, ale nie przedstawiają żadnych naukowych dowodów   Abutu   2023-08-14
Mało znana strona ryjkowców   Tonhasca Júnior   2023-08-11
Dlaczego nie można być osobą transrasową?   Coyne   2023-08-10
Walka z malarią za pomocą inżynierii genetycznej   Novella   2023-08-08
Jak restrykcje Unii Europejskiej podsycały głosy przeciwko GMO, jak również głód na globalnym Południu, a zwłaszcza w Afryce   Oria   2023-08-02
Nieznośni mali pomocnicy   Tonhasca Junior   2023-07-29
Macedońskie skarby   Tonhasca Júnior   2023-07-26
GMO i motyle   Novella   2023-07-25
Narzucanie ideologii naturze: Kew Garden celebruje „rośliny queer”   Coyne   2023-07-24
Smak miesiąca   Tonhasca Júnior   2023-07-20
Kłopoty na wylocie   Szczęsny   2023-07-18
Ideologiczne podważanie biologii   i Luana S. Maroja   2023-07-17
Role mężczyzn i kobiet w polowaniu, raz jeszcze   Coyne   2023-07-15
David Hillis o specjacji   Coyne   2023-07-13
Niechętni dawcy i pracowici biorcy   Tonhasca Júnior   2023-07-08
Grube problemy z jelitem   Szczęsny   2023-07-07
Badaczka z Leakey Foundation twierdzi, że kości orangutanów mówią nam, że biologiczna płeć jest spektrum, a nie binarna   Coyne   2023-06-30
Przez dziurkę od klucza   Szczęsny   2023-06-24
Nowa (nie podparta żadnymi dowodami) hipoteza, która eliminuje role płciowe w społecznościach łowców-zbieraczy   Coyne   2023-06-22
Błędne wyobrażenia o ewolucji   Coyne   2023-06-16
Influencerzy z podziemia   Tonhasca Júnior   2023-06-13
Jak wyewoluowało ubarwienie ostrzegawcze?   Coyne   2023-06-12
„San Francisco Chronicle” bardzo myli się w sprawie biologicznej płci   Coyne   2023-06-09
Kolczasty problem   Tonhasca Júnior   2023-06-06
Wpaść w amok. Empiryczna analiza szaleńczych zabójstw pokazuje, że wyłaniają się dwa różne wzorce.   King   2023-06-03
Błędna krytyka genetycznych testów na pochodzenie   Coyne   2023-06-02
Zdatny do lotu   Tonhasca Júnior   2023-06-01
‘Raniąca’ idea merytorycznych podstaw nauki    i Jerry Coyne   2023-05-29
Główny problem w filogenezie zwierząt wydaje się być rozwiązany   Coyne   2023-05-26

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Hamasowscy mordercy


Stawianie czoła


 Dyplomaci, pokerzyści i matematycy


Dlaczego BIden


Nie do naprawy


Brednie


Rafizadeh


Demokracje powinny opuścić


Zarażenie i uzależnienie


Nic złego się nie dzieje


Chłopiec w kefiji


Czerwone skarby


Gdy­by nie Ży­dzi


Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill

Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk