Prawda

Czwartek, 28 marca 2024 - 20:31

« Poprzedni Następny »


Moje życie zwolennika łagodnego ocieplenia


Matt Ridley 2015-01-29


Jestem przekonany, że możemy się spodziewać łagodnego ocieplenia. Uważam, że niedawne ocieplenie klimatu jest rzeczywiste, w większości jest spowodowane przez człowieka i że ta tendencja będzie trwała, ale nie uważam już prawdopodobieństwa, że będzie niebezpieczne, za poważne. Sądzę, że możemy oczekiwać, że ocieplenie w przyszłości będzie równie powolne i zmienne jak dotąd. Według niektórych danych miniony rok był jak dotąd najcieplejszy, ale tylko nieznacznie cieplejszy od 2005 r., co odpowiada dokładnie takiemu umiarkowanemu ociepleniu.

Ten pogląd irytuje niektórych sceptyków, którzy sądzą, że wszelka zmiana klimatu jest naturalna albo wyimaginowana, ale jeszcze bardziej doprowadza do szału większość publicznie finansowanych naukowców i polityków, którzy twierdzą, że zmiana klimatu jest wielkim zagrożeniem dla świata. Obydwie strony uważają moje stanowisko nie tylko za błędne, ale zawstydzające, haniebne, zgoła skandaliczne. Leją się na mnie potoki wyzwisk online za te poglądy, ale tych pomyj stosunkowo niewiele wylewa się ze strony sceptyków.


Za te poglądy usunięto mnie z listy kandydatów na niepłatne stanowisko w sektorze publicznym w dziedzinie całkowicie niezwiązanej z klimatem. W debacie klimatycznej składanie hołdu panice klimatycznej jest podobnie obowiązkowe dla uzyskania jakiegokolwiek publicznego stanowiska, jak bycie protestantem w XVIII-wiecznej Anglii.


Uprzejmi przyjaciele niemal co tydzień przysyłają mi informacje o całych postach na blogach poświęconych wyłącznie analizie moich intelektualnych i osobistych niedoskonałości, a zawsze jest to związane z moimi poglądami w kwestii klimatu. Pisanie o zmianie klimatu jest drobną częścią mojego życia, ale sądząc po niektórych rzeczach pisanych o mnie, jest dużą częścią życia niektórych z bardziej obsesyjnych komentatorów zmian klimatycznych. Wszystko to jest dość dziwne. Dlaczego ta debata wywołuje aż takie napięcia?


Zamiast atakować moje argumenty, moi krytycy lubią atakować moje motywy. Jestem oskarżony o to, że „chcę”, by zmiana klimatu była łagodna, ponieważ jestem zwolennikiem wolnego rynku i ponieważ mam dochody z wydobywania węgla w Northumberland. Dwie odkrywkowe kopalnie węgla (których nie jestem właścicielem), działające bez subsydiów, istotnie wydobywają węgiel częściowo z ziemi, którą posiadam. Płacą mi za to ryczałtową opłatę, co wielokrotnie deklarowałem w przemówieniach, książkach i artykułach.


Istotnie uważam, że węgiel, ropa naftowa i gaz były jak dotąd dobrą rzeczą, dając nam alternatywę do wyrąbywania lasów i zabijania wielorybów, dostarczając nawozów do wykarmienia świata, dając ubogim dostępną dla nich cenowo energię i tak dalej. Zamiast jednak bronić nowoczesnego przemysłu węglowego, piszę raczej o zaletach gazu, który jest największym zagrożenia dla węgla na rynku elektryczności. Gdybyśmy mogli wyprzeć węgiel bez powodowania zbyt dużego cierpienia dla ludzi, nie miałbym nic przeciwko temu.


Ponadto, prawdopodobnie mógłbym zarobić więcej na energii odnawialnej. Jako właściciel ziemski jestem zdumiony hojnością ofert, jakie otrzymuję, na subsydia dla zielonej energii. Deweloperzy farm wiatrowych przychodzą w eleganckich garniturach i kuszą wizją dziesiątków tysięcy funtów za turbinę na moich gruntach – i proponują ustawienie dziesiątków turbin. Deweloper energii słonecznej napisał do mnie niedawno oferując ponad milion funtów dochodu przez 25 lat, jeśli pokryję pewne pole panelami słonecznymi. W wielu dużych rezydencjach wiejskich zainstalowano subsydiowane ogrzewanie na drewno i palą tak, że słychać jak pęka farba na płótnach ich zabytkowych obrazów. Ponieważ jestem przeciwny takim subsydiom, więc ich nie biorę.


Nie zawsze byłem przekonany, że ocieplenie będzie łagodne. Kiedy zacząłem pisać o groźbie globalnego ocieplenia ponad 26 lat temu, jako redaktor naukowy „The Economist”, uważałem to za autentyczne zagrożenie. Podobnie jak, na przykład, Margaret Thatcher akceptowałem czynione wówczas przewidywania, że ocieplenie będzie postępowało o jedną trzecią lub jedną drugą stopnia Celsjusza na dziesięciolecie, być może nawet więcej, i będzie miało dewastujące konsekwencje.


Stopniowo jednak zmieniłem zdanie. Fakt, że atmosfera nie ogrzewała się nawet w przybliżeniu tak szybko, jak przewidywano, odegrał tu znaczną rolę: przez czterdzieści lat globalnie ociepliło się o mniej niż pół stopnia Celsjusza – i to ocieplenie zwolniło zamiast przyspieszyć. Nie zmaterializował się wzrost zachorowań na malarię ani nie pojawili się uchodźcy z zalanych terenów, ani upały, sztormy i powodzie. Poziom mórz podnosi się, ale bardzo powoli – około trzydziestu centymetrów na stulecie.


Zrozumiałem także, że wszystkie modele matematyczne przewidujące szybkie ocieplenie, zakładały znaczne wzmacniające się sprzężenia zwrotne w atmosferze, głównie z oparów wodnych; dwutlenek węgla jest tylko spłonką, odpowiedzialną za jedną trzecią przewidywanego ocieplenia. Kiedy to do mnie dotarło, spadło moje zaufanie do przewidywanych przyszłych katastrof: te sprzężenia zwrotne są bardzo niepewne.


Inną rzeczą, która skłoniła mnie do zmiany zdania, było to, że cofnąłem się i spojrzałem na historię minionych przewidywań ekologicznej apokalipsy od czasów mojej młodości – eksplozja populacji, wyczerpanie ropy naftowej, wymarcie słoni, zanikanie lasów deszczowych, kwaśny deszcz, warstwa ozonu, pustynnienie, zima nuklearna, wyczerpanie się zasobów, pandemie, malejąca liczba plemników, zanieczyszczenie rakotwórczymi pestycydami i tak dalej. Był tam konsekwentny wzór gigantycznej przesady, po której okazywało się, że te przewidywania były niewypałem. W ani jednym wypadku problem nie był tak poważny, jak przewidywali wiodący naukowcy. Oczywiście, nie musi to unieważniać każdego nowego przewidywania apokalipsy, ale powinno skłaniać do sceptycyzmu.


Moją apostazję od paniki klimatycznej przypieczętowała niezwykła historia słynnego wykresu “kija hokejowego”, który miał podobno wykazać, że dzisiejsze temperatury są wyższe i zmieniają się szybciej niż kiedykolwiek w ciągu ostatniego tysiąca lat. Ten wykres autentycznie mnie zaszokował i na krótko, na początku lat 2000. przekonał mnie, bym porzucił moje narastające wątpliwości co do niebezpiecznej zmiany klimatu i powrócił do obozu „alarmistów”.


Wtedy zacząłem czytać prace dwóch badaczy kanadyjskich, Steve’a McIntyre’a i Rossa McKitricka. Oni (i inni poza nimi) wykazali, co potwierdziła Krajowa Akademia Nauk w Stanach Zjednoczonych, że wykres kija hokejowego i inne podobne modele polegają w znacznej mierze na podejrzanym zestawie kręgów drzewnych i używają niewłaściwych filtrów statystycznych, które wyolbrzymiają wzrost temperatury w XX wieku.


Tym, co zaszokowało mnie jeszcze bardziej, była reakcja establishment naukowego, który próbował udawać, że wszystko jest w porządku. A potem wyciekła powódź e-maili w 2009 r., pokazująca kilku naukowców, którzy celowo próbowali ukryć dane, nie dopuścić do publikacji prac, wyrzucić ze stanowisk redaktorów pism, ignorować żądania swobodnego dostępu do informacji, co już wcześniej zarzucali im sceptycy. Wtedy zacząłem na nowo analizować wszystko, co mi powiedziano o zmianie klimatu i im głębiej w to wchodziłem, tym bardziej rozsypywała się konstrukcja przepowiedni o gwałtownym ociepleniu.


Szczególnie nie przekonuje mnie twierdzenie, że przewidywanie gwałtownego i niebezpiecznego ocieplenia jest “naukowym konsensusem”, równie pewnym jak ewolucja lub grawitacja. Jak to jest możliwe? To jest przecież prognoza! Żadna prognoza, nie mówiąc już o wieloprzyczynowym, chaotycznym i marnie rozumianym układzie takim jak klimat globalny, nigdy nie może być traktowana jak ewangelia. Z wyjątkiem zaćmień nie ma dosłownie niczego, co naukowcy mogą powiedzieć z pewnością o przyszłości. Jest absurdem argumentowanie, że nie można nie zgadzać się z prognozą. Czy prognozy inflacji Bank of England są nieomylne?


Nawiasem mówiąc, mój obecny pogląd nadal jest zgodny z “konsensusem” wśród naukowców, tak jak przedstawiają go raporty Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC). Konsensusem jest, że zachodzi zmiana klimatu, nie zaś to, że będzie niebezpieczna. Najnowszy raport IPCC daje zasięg oszacowań przyszłego ocieplenia, od nieszkodliwego do przerażającego. Ja zgaduję na podstawie dostępnych danych, że będzie około jednego stopnia ocieplenia w tym stuleciu, co znajduje się całkowicie w zakresie możliwych wyników podanych przez IPCC.


Niemniej większość polityków skacze prosto do najwyższych prognoz w podanym przez IPCC wachlarzu i nazywa zmianę klimatu „być może najbardziej przerażającą na świecie bronią masowego zniszczenia” (John Kerry), wymagającą wydawania trylionów dolarów. Uważam, że zakrawa to na groteskę w świecie pełnym wojen, głodu, chorób i nędzy. Oznacza także, że wysiłki na rzecz środowiska zostają odciągnięte od pilniejszych potrzeb, takich jak utrata habitatów i gatunki inwazyjne.


Proponowane strategie przeciwdziałania zmianie klimatycznej, jak najdalsze od skromnej polityki zabezpieczenia się przed różnymi możliwościami, okazują się nieskuteczne, kosztowne, szkodliwe dla ludzi biednych i w rzeczywistości szkodzące także środowisku: wycinamy lasy deszczowe, żeby uprawiać rośliny na biopaliwa i rozkopujemy torfowiska, żeby zainstalować wiatraki, które nadal potrzebują rezerwy elektrowni pracujących na paliwach kopalnych. Te strategie nie przyniosą żadnej ulgi naszym zamożnym wnukom, a realizuje się je kosztem dzisiejszych ubogich. Ładna mi polityka zabezpieczania się przed niepewną przyszłością.


Początkowo po tym, jak ogłosiłem, że spodziewam się raczej łagodnego ocieplenia, otrzymywałem rzeczywistą krytykę od naukowców, którzy nie zgadzali się ze mną i chcieli wymienić poglądy. Miałem długie i czasochłonne korespondencje lub konwersacje z kilkoma takimi naukowcami.


Mój sceptycyzm narastał, kiedy jeden po drugim nie odpowiadali na moje wątpliwości. Często odwoływali się do meta-argumentów, szczególnie do argumentu polegającego na autorytecie: jeśli Towarzystwo Królewskie mówi, że jest zaalarmowane, to powinieneś być zaalarmowany. Odpowiadałem, że gdybym chciał argumentów opartych na autorytecie, przystąpiłbym do Kościoła katolickiego. „To są po prostu standardowe opinie negacjonistów” – zadrwił inny wybitny naukowiec, kiedy przedstawiłem moje zastrzeżenia – ale nie odpowiedział na moje pytania.


Inne były moje doświadczenia ze sceptycznymi naukowcami, z których wielu jest wybitnymi klimatologami z wiodących uniwersytetów. Im głębiej drążyłem, tym lepsze wydawały się ich dane. Nie uciekali się do argumentów opartych na autorytecie. Czasami nie zgadzałem się z nimi i uważałem, że wyciągają zbyt daleko idące wnioski. Na przykład, nie jestem przekonany, że ocieplenie w latach 1980. i 1990. było spowodowane działalnością słońca – którą to tezę popiera część spośród nich. Tak więc przekonał mnie argument środkowej drogi, „łagodnego ocieplenia” – że spowodowane przez emisje CO2 ocieplenie jest prawdopodobne, ale nie będzie wielki, szybkie ani bardzo szkodliwe.


A potem, kilka lat temu, zdarzyła się zabawna rzecz. Ci, którzy nie zgadzali się ze mną, przestali uprzejmie wskazywać, gdzie i dlaczego się nie zgadzają, i zaczęli obrzucać mnie wyzwiskami. Jeden po drugim wielu z najbardziej znanych ludzi w debacie klimatycznej zaczęło rzucać na mnie jadowite, podwórkowe wyzwiska. Byłem „paranoikiem”, „krętaczem”, „śmieszną figurą”, „żenującą postacią”, „durniem”, „kłamcą”, „irracjonalnym dyskutantem”, „idiotą”. Ich listy do redakcji i ich odpowiedzi na blogach zapewniają, że moje twierdzenia są „pełne błędów” lub poważnie wypaczyły coś, ale nie tylko nie uzasadniali tych oskarżeń, lecz z grubsza potwierdzali to, co napisałem.


Widziałem już wcześniej zacietrzewione debaty naukowe; na przykład w latach 1970. i 1980. debata natura czy wychowanie między tymi, którzy uważali, że geny mają wpływ na zachowanie, a tymi dla których wychowanie stanowiło wpływ najwyższej wagi. Ta debata stała się bardzo zjadliwa. Tym, co spowodowało polaryzację, jak zrozumiałem, było nie tylko to, że ludzie po jednej stronie czytali tylko te artykuły, z którymi się zgadzali, wzmacniając przesądy, ale było tam coś więcej. Polegali na skrajnych wypaczeniach argumentów swoich wrogów, napisanych przez samozwańczych strażników ogniska po swojej stronie, a więc nieustannie atakowali strachy na wróble.


To samo dzieje się teraz. Większość ludzi, którzy atakują mnie, wydaje się sądzić, że jestem „negacjonistą” zmiany klimatycznej, bo to powtarza o mnie bezustannie kilku ciężko zasapanych blogerów. Oczywiście nie jest to prawdą. Takie debaty polaryzują krzykacze.


Najbardziej płodny spośród nich jest człowiek o nazwisku Bob Ward. Chociaż jest zatrudniony przez London School of Economics, nie jest badaczem ani wykładowcą, ale dyrektorem strategii i komunikacji, człowiekiem, którego praca polega na obronie ortodoksji klimatycznej w mediach. Niektórzy mogą go nazwać „spin doctor”. Wydaje mi się, że odczuwa on obowiązek napisania o mnie czegoś obrzydliwego za każdym razem, kiedy publikuję coś na ten temat i chociaż jego listy do redakcji często są publikowane, dostaje ataków szału online jeśli nie są. Ma komiczną obsesję na punkcie mojego tytułu para, pieczołowicie przywołując go za każdym razem, kiedy mnie atakuje, jak snob typu Bertie Woostera.


Jako przykład rozgrywania człowieka zamiast piłki, Ward i Lord Deben, przewodniczący komisji rządowej ds. zmiany klimatu, szydzą z faktu, że moja praca doktorska w Oksfordzie z 1983 r. było o zachowaniu ptaków. Bardzo proszę, ale zauważam, że nie szydzą z faktu, iż praca doktorska Lorda Krebsa także była o ptakach, pisana w tej samej grupie badawczej, jak moja: Edward Grey Institute of Field Ornithology. Lord Krebs jest przewodniczącym podkomisji adaptacji przy komisji ds. zmiany klimatycznej.


John Krebs, świetny naukowiec i znakomity wykładowca, był promotorem mojej pracy, która wówczas chwalił po powiedzeniu mi, żebym poprawił parę głupich pomyłek, jakie zauważył w moich wyliczeniach prawdopodobieństwa wyników. Zrobiłem to. Proszę sobie wyobrazić moje zaskoczenie, kiedy niedawno opowiedział kilku różnym ludziom (którzy mi to powtórzyli), że nie należy słuchać mnie w sprawie zmiany klimatycznej, bo moja praca doktorska,  dziesiątki lat temu, zawierała błędy matematyczne. Lord May użył tego argumentu przeciwko mnie w debacie w Izbie Lordów: że ponieważ pomyliłem liczby w kalkulacjach 31 lat temu, nigdy już nie mogę mieć racji. Komiczne rzeczy zdarzają się ludziom, którzy umiarkowanie zgadzają się w kwestii ocieplenia klimatu.


Występując w komisji ds. zmiany klimatu w zeszłym roku Lord Deben zamówił cały raport, by skrytykować coś, co powiedziałem. Wśród innych wypaczeń, raport ten zawierał cytat z opracowania IPCC, ale bez dużego akapitu ze środka. Po przywróceniu go, okazywało się, że IPCC popierał mnie, a nie Lorda Debena. Kiedy uprzejmie wskazałem to Lordowi Debenowi, odmówił przywrócenia wyciętego kawałka i pozostawił dokument w niezmienionym stanie na stronie internetowej komisji. Prezentowanie cytatów tak, że wydają się znaczyć coś zupełnie innego, niż kiedy cytat jest w całości, jest poważnym grzechem w dziennikarstwie. Najwyraźniej nie jest grzechem w komisjach w Whitehall.


Podejrzewam, że cała ta wściekłość znaczy, iż moje argumenty trafiają w sedno. Gdyby łatwo było je rozbić, rozbiliby je zamiast próbować rozbić mnie. Wiele rzeczy, za które byłem obrzucany obelgami, okazały się potem słuszne. Byłem jednym z pierwszych, którzy pokazali (w artykule w mediach głównego nurtu – “Wall Street Journal” w 2012 r.), że najnowsze dane popierają znacznie niższe oszacowania czułości klimatu (ocieplenie spowodowane podwojeniem poziomu dwutlenku węgla) niż założone w modelach używanych przez IPCC.  


Wywołało to znajome złorzeczenia online od około dziesięciu komentatorów naukowych o wysokim profilu, którzy nie mieli nic lepszego do roboty. Od tego czasu w literaturze naukowej pojawiły się cztery prace (najnowszą jest ta), autorstwa bardzo znanych klimatologów, podające niskie oszacowania czułości klimatu, niektóre wręcz niższe niż te, które ja podałem. Czekam, by moi krytycy przyznali, że miałem rację.


Nigdy nie spotkałem sceptyka klimatycznego, nie mówiąc już o przekonanych o łagodnym wzroście ocieplenia, który chciałby zamknąć usta swoim oponentom. Chciałbym móc powiedzieć to samo o tych, którzy uważają, że zmiana klimatu jest alarmująca.

 

Uaktualnienie: Marlo Lewis dostarczył poręczną listę wachlarza opinii, która obejmuje przekonanych o umiarkowanym wzroście ocieplenia. W takim czy innym stopniu podpisuję się pod każdym punktem:

"Ogólnie opisałbym ‘przekonanego o łagodnym wzroście ocieplenia” jako kogoś, kto:

My life as a climate lukewarmer

Rational Optimist, 20 stycznia 2015

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska



Matt Ridley

Brytyjski pisarz popularnonaukowy, sympatyk filozofii libertariańskiej. Współzałożyciel i b. prezes International Centre for Life, "parku naukowego” w Newcastle. Zrobił doktorat z zoologii (Uniwersytet Oksfordzki). Przez wiele lat był korespondentem naukowym w "The Economist". Autor książek: The Red Queen: Sex and the Evolution of Human Nature (1994; pol. wyd. Czerwona królowa, 2001, tłum. J.J. Bujarski, A. Milos), The Origins Of Virtue (1997, wyd. pol. O pochodzeniu cnoty, 2000, tłum. M. Koraszewska), Genome (1999; wyd. pol. Genom, 2001, tłum. M. Koraszewska), Nature Via Nurture: Genes, Experience, and What Makes us Human (także jako: The Agile Gene: How Nature Turns on Nurture, 2003), Rational Optimist 2010.

Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj




Komentarze
4. I komu tu wierzyć? Marek 2015-01-30
3. z innego pagórka Ola 2015-01-30
2. historia zlodowaceń mieczysławski 2015-01-29
1. spojrzenie z innego pagórka Ola 2015-01-29


Nauka

Znalezionych 1469 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Jak małpy człekokształtne (włącznie z ludźmi) straciły swoje ogony   Coyne   2024-03-26
Ale najpierw kawa   Tonhasca Júnior   2024-03-21
Ideolodzy: dlaczego nauczanie genetyki musi mieć charakter społeczno-polityczny   Coyne   2024-03-19
Przepływ genów od neandertalczyków i denisowian do ludzi „współczesnych” i odwrotnie   Coyne   2024-03-14
Wejdź – skoro nalegasz   Tonhasca Júnior   2024-03-09
Czy “bezpłciowe” bakterie tworzą biologiczne gatunki?   Coyne   2024-03-06
Carl Zimmer o gatunkach i ochronie     2024-02-29
Kolejna błędna próba skorygowania ewolucji   Coyne   2024-02-22
Ryjący w ziemi przedsiębiorcy   Tonhasca Júnior   2024-02-15
Olbrzymie armie o niezliczonych umiejętnościach    Tonhasca Júnior   2024-02-08
Wejdź, powiedziała, dam ci schronienie przed burzą   Tonhasca Júnior   2024-01-15
Czy ludzie wyewoluowali w wodzie?   Coyne   2024-01-08
Jak upadają wielcy   Tonhasca Júnior   2024-01-04
Oczy reniferów zmieniają kolor, żeby łatwiej im było dostrzec jadalne porosty   Coyne   2023-12-30
Życzliwi przestępcy   Tonhasca Júnior   2023-12-28
Conor Friedesdorf (i Alexander Barvinok) o ideologicznym przymusie na amerykańskich uczelniach   Coyne   2023-12-26
Zdumiewający manipulatorzy   Tonhasca Júnior   2023-12-25
Nie gryzie się ręki, która cię zapyla   Tonhasca Júnior   2023-10-19
Rewolucja komunikacyjna   Hannam   2023-10-18
BBC szerzy propagandę rolnictwa organicznego, a biedni na świecie cierpią   i Kathleen Hefferon   2023-10-13
Niezwykły przypadek koewolucji i specyficzności zapylacz/storczyk   Coyne   2023-10-07
Płeć męska lub żeńska: nie ma nic pomiędzy   Elliot   2023-10-03
Myślenie intuicyjne i analityczne   Novella   2023-09-29
„Kryzys klimatyczny” to mistyfikacja   Williams   2023-09-25
Jak (i dlaczego) ośmiornica edytuje swój RNA   Lewis   2023-09-23
„Najbardziej znany zabójca ludzi”: jakie są prawdziwe początki XIV-wiecznej Czarnej Śmierci?   Lewis   2023-09-15
Do jakiego stopnia pary mają wspólne cechy?   Novella   2023-09-14
Kenia daje zielone światło 58 projektom GMO – naukowcy na całym świecie kontynuują badania w dziedzinie biotechnologii, mimo procesów sądowych i dezinformacji   Ombogo   2023-09-08
Lancet atakuje anty-przebudzenie, a czytelnik odpowiada   Coyne   2023-08-24
Więcej wyrafinowanej teologii: uczony religijny zastanawia się, czy neandertalczycy mieli nieśmiertelne dusze   Coyne   2023-08-16
Aktywiści anty-GMO w Afryce szerzą mity i strach, ale nie przedstawiają żadnych naukowych dowodów   Abutu   2023-08-14
Mało znana strona ryjkowców   Tonhasca Júnior   2023-08-11
Dlaczego nie można być osobą transrasową?   Coyne   2023-08-10
Walka z malarią za pomocą inżynierii genetycznej   Novella   2023-08-08
Jak restrykcje Unii Europejskiej podsycały głosy przeciwko GMO, jak również głód na globalnym Południu, a zwłaszcza w Afryce   Oria   2023-08-02
Nieznośni mali pomocnicy   Tonhasca Junior   2023-07-29
Macedońskie skarby   Tonhasca Júnior   2023-07-26
GMO i motyle   Novella   2023-07-25
Narzucanie ideologii naturze: Kew Garden celebruje „rośliny queer”   Coyne   2023-07-24
Smak miesiąca   Tonhasca Júnior   2023-07-20
Kłopoty na wylocie   Szczęsny   2023-07-18
Ideologiczne podważanie biologii   i Luana S. Maroja   2023-07-17
Role mężczyzn i kobiet w polowaniu, raz jeszcze   Coyne   2023-07-15
David Hillis o specjacji   Coyne   2023-07-13
Niechętni dawcy i pracowici biorcy   Tonhasca Júnior   2023-07-08
Grube problemy z jelitem   Szczęsny   2023-07-07
Badaczka z Leakey Foundation twierdzi, że kości orangutanów mówią nam, że biologiczna płeć jest spektrum, a nie binarna   Coyne   2023-06-30
Przez dziurkę od klucza   Szczęsny   2023-06-24
Nowa (nie podparta żadnymi dowodami) hipoteza, która eliminuje role płciowe w społecznościach łowców-zbieraczy   Coyne   2023-06-22
Błędne wyobrażenia o ewolucji   Coyne   2023-06-16
Influencerzy z podziemia   Tonhasca Júnior   2023-06-13
Jak wyewoluowało ubarwienie ostrzegawcze?   Coyne   2023-06-12
„San Francisco Chronicle” bardzo myli się w sprawie biologicznej płci   Coyne   2023-06-09
Kolczasty problem   Tonhasca Júnior   2023-06-06
Wpaść w amok. Empiryczna analiza szaleńczych zabójstw pokazuje, że wyłaniają się dwa różne wzorce.   King   2023-06-03
Błędna krytyka genetycznych testów na pochodzenie   Coyne   2023-06-02
Zdatny do lotu   Tonhasca Júnior   2023-06-01
‘Raniąca’ idea merytorycznych podstaw nauki    i Jerry Coyne   2023-05-29
Główny problem w filogenezie zwierząt wydaje się być rozwiązany   Coyne   2023-05-26
Americana   Tonhasca Júnior   2023-05-24
Czy uprawa jabłek odzwierciedla bigoterię?   Coyne   2023-05-18
Kenia: Musimy zająć się brakiem bezpieczeństwa żywnościowego, ale najpierw musimy położyć kres dezinformacji na temat upraw modyfikowanych genetycznie   Oria   2023-05-16
Czytanie myśli z fMRI i AI   Novella   2023-05-05
Jest lepiej niż myślisz   Lomborg   2023-05-03
Dwudziestu dziewięciunaukowców publikuje artykuł w obronie merytorycznych podstaw w nauce     2023-05-01
Niewygodna historia   Ferguson   2023-04-28
Biologia rezygnacji z działania: kiedy kontynuować, a kiedy spasować   Coyne   2023-04-26
Porywacze ciał   Tonhasca Júnior   2023-04-25
Porażka jest kluczowym składnikiem innowacji   Ridley   2023-04-22
Używanie roślin jako biofrabryk   Novella   2023-04-14
Dawno zmarli przemawiają do nas   Tonhasca Júnior   2023-04-12
Wątpliwi pomocnicy    Tonhasca Júnior   2023-04-08
Uganda: aktywiści przeciwni biotechnologii szerzą dezinformację   Wetaya   2023-04-05
Anglia pozwala na uprawy poddane edycji genów   Novella   2023-04-03
Recenzja z książki  Can “The Whole World” Be Wrong?   Rose   2023-04-01
Psychologia ewolucyjna dla początkujących   Coyne   2023-03-27
“Konwergentna” ewolucja mrówek grzybiarek Starego i Nowego świata   Coyne   2023-03-23
Gigantyczna armia małych zabójców   Tonhasca Júnior   2023-03-22
Colin Wright broni binarności płci u zwierząt   Coyne   2023-03-15
AI: gorąca randka z “Sydneyem ”   Gotefridi   2023-03-15
Zmienić język w ekologii i biologii ewolucyjnej! Przykład anemii sierpowatej   Coyne   2023-03-13
Wzrost liczby nieobecnych ojców i towarzyszące temu społeczne problemy   Geary   2023-03-11
No pasarán    Tonhasca Júnior   2023-03-04
Dezinformacja o GMO: Kenijczykom będzie trudno podejmować racjonalne decyzje i to może kosztować życie   Mykonyo   2023-02-24
Twardy kwiat do zgryzienia    Tonhasca Júnior   2023-02-22
ChatGPT niemal zdaje lekarski egzamin końcowy   Novella   2023-02-21
“Rogi” trylobitów mogły być używane jako broń w walkach między samcami   Coyne   2023-02-15
Postmodernizm obnażony   Dawkins   2023-02-14
Powody naszych wierzeń. Jak i dlaczego irracjonalność trzyma nas w swoich szponach i jak możemy z tym walczyć?   Pinker   2023-02-13
Kiedy zapada noc i ziemia jest ciemna   Tonhasca Júnior   2023-02-10
W nowej książce jest słuszna krytyka idei, że są lepsze i gorsze gatunki, ale jest także błędne twierdzenie, że gatunki nie są realne   Coyne   2023-02-06
Kolczatki wydmuchują bąbelki śluzu z nosa, żeby się ochłodzić   Coyne   2023-02-02
Mali i zręczni influencerzy   Tonhasca Júnior   2023-01-31
Dowody na ewolucję: Bezwłose zwierzęta mają martwe geny na sierść   Coyne   2023-01-23
Krew, znój, łzy i pot   Tonhasca Júnior   2023-01-19
Bąkojady czyszczą nosorożce   Coyne   2023-01-18
Mózg używa geometrii hiperbolicznej   Novella   2023-01-16
O wspaniały nowy świecie   Tonhasca Júnior   2023-01-12
Ciepło zabija. Zimno zabija wielu więcej   Jacoby   2023-01-09
Po co badać przestrzeń kosmiczną?   Jacoby   2023-01-04

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk