Prawda

Wtorek, 19 marca 2024 - 06:36

« Poprzedni Następny »


Skąd wiemy, że niemal wszyscy neandertalczycy byli praworęczni?


Jerry A. Coyne 2018-11-05


Kilka dni temu pisałem o wizycie w chorwackim Muzeum Przyrody, gdzie kuratorka, dr Davorka Radovčić uprzejmie pozwoliła naszej trójce na kilkugodzinne oglądanie kości neandertalskich z pobliskiego stanowiska w Krepinie, jednego z najbogatszych znanych miejsc neandertalskich. Wspomniałem, że istnieją dowody na to, że większość neandertalczyków była praworęczna, ale nie wyjaśniłem właściwie, dlaczego. Teraz   Davorka przysłała mi dwa artykuły (odnośniki i linki poniżej), które pokazują, skąd to wiemy. Głównie omówię artykuł Lozano i in., który ciągnie historię praworęczności aż do teraźniejszości.

Istotnie jest prawdą, że około 90% neandertalczyków było praworęcznych i że jest taki sam odsetek praworęcznych wśród dzisiejszych H. sapiens sapiens, mimo że neandertalczycy nie są przodkami nowoczesnych ludzi (chociaż mamy pewne ich geny). To prawdopodobnie znaczy, że wspólny przodek naszych dwóch podgatunków – uważam neandertalczyków za   H. sapiens neanderthalensis, podgatunek H. sapiens – był także praworęczny. I istotnie, 49% szympansów (choć nie bonobo) jest praworęcznych, 29% leworęcznych a 22% „niejednoznacznych”.


Nowe dane pokazują jednak również, że nasi pradawni przodkowie – przed rozejściem się między nowoczesnymi H. sapiens i neandertalczykami, także byli praworęczni. Jak to zrobiono?  


Ta wiedza nie pochodzi z patrzenia na solidność ramion w skamieniałościach, bo to tak nie działa. Nie pochodzi również z przyglądania się mózgom (jak widziane na podstawie czaszek), bo to także nie działa. Pochodzi z patrzenia na znaki nacięć na zębach, tworzone, kiedy hominin trzyma coś w ustach i odcina to – odcina dominującą ręką. Wygląda to tak (ilustracje z artykułu Lozano i in.):


<span>Ilustracja 1.  Pokazanie, jak znaki były prawdopodobnie robione na siekaczach i kłach. Osobnik praworęczny trzyma narzędzie kamienne, przecinając przedmiot trzymany w przednich zębach. Czasami, kiedy narzędzie przypadkiem uderza w powierzchnię zęba, pozostawia trwałe wyżłobienie na wargowej powierzchni zęba. Powtarzające się wyżłobienia na powierzchni zęba pozwalają na ocenę, która ręka była używana do tego zadania. </span>
Ilustracja 1.  Pokazanie, jak znaki były prawdopodobnie robione na siekaczach i kłach. Osobnik praworęczny trzyma narzędzie kamienne, przecinając przedmiot trzymany w przednich zębach. Czasami, kiedy narzędzie przypadkiem uderza w powierzchnię zęba, pozostawia trwałe wyżłobienie na wargowej powierzchni zęba. Powtarzające się wyżłobienia na powierzchni zęba pozwalają na ocenę, która ręka była używana do tego zadania. 

Czasami uderzasz w zęby tnącym narzędziem i nacięcia (wyżłobienia), jakie pozostawia to na zębach – szczególnie siekaczach i kłach, a zwłaszcza górnych siekaczach – mówią ci, która ręka dokonywała cięcia. Spróbuj!  Wyobraź sobie, że trzymasz kawałek mięsa lub skóry w zębach i tniesz prawą ręką (jeśli jesteś praworęczny, to właśnie będziesz robić). Jeśli uderzysz w zęby narzędziem (zaostrzonym kamieniem), zrobisz wyżłobienie od dołu po prawej stronie do góry po lewej, ponieważ tak będzie ustawione narzędzie (przytrzymaj w ustach kawałek papieru i udawaj, że go przecinasz). Jeśli używasz lewej ręki, wyżłobienie będzie od dołu z lewej strony do góry z prawej. A ponieważ wiesz, gdzie w szczęce są zęby, może ustalić lewo- lub praworęczność, jeśli jest stały kierunek wyżłobień.

Czasami te ślady będą poziome lub pionowe, a czasami nie są zrobione przez ludzi, ale pośmiertnie przez siły naturalne. Z tym ostatnim można sobie poradzić przez używanie śladów tylko po przedniej stronie zębów i porównanie ich z tylną stroną, która powinna być poddana tym samym siłom naturalnym. Poza tym, nie potrzeba procentu zębów, które pokazują lewo-lub praworęczność. Aby uporać się z pierwszym i ostatnim problemem, autorzy użyli następujących metod: 

Tak więc wyżłobienia zostały podzielone na cztery kategorie, zależnie od kierunku: poziome (H: 0°–22,5°, 157,5°–180°), pionowe (V: 67,5°–112,5°), prawe ukośne (RO: >22,5°–<67,5°) i lewe ukośne (LO: >112,5°–<157,5°). To zaniża liczbę prawo- lub leworęcznych; na przykład, ukośny ślad 21° będzie zaklasyfikowany jako poziomy, a więc jeśli przedziały zostałyby rozszerzone, badany ząb mógłby pochodzić od osobnika praworęcznego. Ponieważ jednak w większości badań nie opublikowano surowych danych i używano przedziały według Bermúdez de Castro i in., my także posłużyliśmy się nimi.


Wiele zębów jest izolowanych, szczególnie w próbie z Krapiny. Dla tego stanowiska użyliśmy połączonych zestawów zębów Wolpoffa, które oznaczył jako Krapina Dental Person (KDP). Jego zestawy opierały się na podobnej morfologii, stopniu zużycia i zazębiających się krawędziach, nie zaś na obecności wargowych nacięć. Jest nieprawdopodobne, by którekolwiek KDP w naszej próbie dało się zgrupować w mniejszą liczbę osobników.

Sprawdzali również hipotezę ”kierunku” robiąc nakładki na usta, które można było zadrapywać, jak również przyglądając się dzisiejszym łowcom-zbieraczom i Inuitom. Pokazywały one kierunek wyżłobień zgodny z zaobserwowaną lewo- lub praworęcznością.


Autorzy analizowali także kilka zbiorów zębów homininów: całkowita próba obejmowała pięć różnych typów (Homo habilis [OH 65, 1,8 miliona lat], Homo antecessor [z Gran Dolina, 860‐936 tysięcy lat], skamieniałości Sima de los Huesos [430 tysięcy lat, prawdopodobnie przodkowie neandertalczyków], europejskich neandertalczyków i nowoczesnych Homo sapiens).


Tutaj jest najwcześniejszy, OH-65 Homo habilis, liczący 1,8 miliona lat. Wykres poniżej pokazuje kierunek wyżłobień, a przewaga czerwonej kolumny (skos w prawo) nad niebieską kolumną (skos w lewo) pokazuje, że osobnik był prawdopodobnie praworęczny:


<span>OH‐65 pokazuje koncentrację wyżłobień na wargowych stronach przednich zębów. Widać je gołym okiem.  W badaniu mikroskopowym dopasowują się do wyżłobień znajdowanych u znacznie późniejszych hominidów. Wyżłobienia głównie ograniczają się do lewego i prawego I1, prawego I2 i prawego C1. Dominują prawoskośne zadrapania, prowadząc do identyfikacji OH‐65 jako osobnika praworęcznego. (n = liczba wyżłobień dla kategorii)</span>
OH‐65 pokazuje koncentrację wyżłobień na wargowych stronach przednich zębów. Widać je gołym okiem.  W badaniu mikroskopowym dopasowują się do wyżłobień znajdowanych u znacznie późniejszych hominidów. Wyżłobienia głównie ograniczają się do lewego i prawego I1, prawego I2 i prawego C1. Dominują prawoskośne zadrapania, prowadząc do identyfikacji OH‐65 jako osobnika praworęcznego. (n = liczba wyżłobień dla kategorii)

H. antecessor z Gran Dolina nie miał wystarczająco wielu zadrapań, by dało się go zidentyfikować, ale tutaj jest praworęczny osobnik sprzed około 300-400 tysięcy lat: 



Tutaj są trzy zęby neandertalczyków z wyżłobieniami: pierwszy jest leworęczny, a pozostałe dwa praworęczne w oparciu o liczebną przewagę skośnych zadrapań:





Tutaj jest końcowa tabela pokazująca prawo- i leworęczność. Najwcześniejsze homininy były praworęczne, jak też wszystkie 15 z Sima de los Huesos, co sugeruje, że przynajmniej pół miliona lat temu praworęczność dominowała u homininów. Neandertalczycy z Krapiny wykazują praworęczność w 90%, podobnie do dzisiejszych ludzi.


Należy dodać, że znaleźli skośne zadrapania na starszych zadrapaniach (emalia częściowo odbudowuje się), a więc ukierunkowanie kontynuowało przez całe życie. Znaleźli również ukierunkowane zadrapania na zębach ocenianych jako zęby 10-letnich dzieci.



Wygląda na to, że od czasu, kiedy linia homininów oddzieliła się od linii prowadzącej do szympansów i bonobo, byliśmy na ogół praworęczni: w około 90%. Dobrze byłoby mieć dane z wcześniejszych skamieniałości, ale już to, co mamy, dużo mówi. Uważam, że metodologia z kontrolami i obserwacjami nowoczesnych ludzi jest solidna. Autorzy konkludują:


Utrzymujemy, że dane o prawo- i leworęczności analizowane tutaj pokazują, że praworęczność rozciąga się daleko w przeszłość naszego gatunku. Częstotliwość praworęczności we wcześniejszych ludzkich skamieniałościach z Sima de les Huesos i nowych okazów z wczesnego plejstocenu w Chinach i Afryce sugerują, że praworęczność rozciąga się daleko wstecz, przed pojawieniem się Homo sapiens. Europejscy neandertalczycy reprezentują największą próbę i kontynuują ten wzór, pokazując proporcje prawo- do leworęczności niemal identyczne do tych, jakie są u żyjących Homo sapiens. Naszym zdaniem stosunek 9:1 prawo- do leworęcznych pojawia się na długo przed wyłonieniem się nowoczesnych Homo sapiens i jest typowy dla naszego rodzaju gdziekolwiek i kiedykolwiek znajdowanego.  


Pozostaje jedno pytanie:


Dlaczego musi istnieć dominująca ręka? Dlaczego ludzie (i te zwierzęta, które wykazują prawo- i leworęczność) nie mogą być oburęczne?


To może być produkt uboczny struktury naszego mózgu (autorzy proponują tezę, że jest to wynik lateralizacji dla języka lub z innego powodu) lub że może istnieć jakaś przyczyna, której nie rozumiemy, a dla której jedna ręka musi być dominująca (i nie może to być losowe, ponieważ większość z nas jest praworęczna i jest tam czynnik genetyczny). Kto wie? Wiemy jednak, że większość naszych przodków była praworęczna, przynajmniej według tych danych i danych z pracy Fiore i in.

____________

Lozano, M. et al. 2017. Right-handed fossil humans. Evol. Anthropol. 26: 313-324.

Fiore, I., L. Bondoli, J. Radovčić, and D. W. Frayer. 2015. Handedness in the Krapina Neandertals: A Re-Evaluation. PaleoAnthropology 2015:19-36.


How do we know that Neanderthals were mostly right-handed?

Why Evolution Is True, 25 października 2018

Tłumaczenie: Malgorzata Koraszewska


Jerry Coyne

Profesor (emeritus) na wydziale ekologii i ewolucji University of Chicago, jego książka "Why Evolution is True" (Polskie wydanie: "Ewolucja jest faktem", Prószyński i Ska, 2009r.) została przełożona na kilkanaście języków, a przez Richarda Dawkinsa jest oceniana jako najlepsza książka o ewolucji.  Jerry Coyne jest jednym z najlepszych na świecie specjalistów od specjacji, rozdzielania się gatunków.  Jest wielkim miłośnikiem kotów i osobistym przyjacielem redaktor naczelnej.

Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nauka

Znalezionych 1466 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Przepływ genów od neandertalczyków i denisowian do ludzi „współczesnych” i odwrotnie   Coyne   2024-03-14
Wejdź – skoro nalegasz   Tonhasca Júnior   2024-03-09
Czy “bezpłciowe” bakterie tworzą biologiczne gatunki?   Coyne   2024-03-06
Carl Zimmer o gatunkach i ochronie     2024-02-29
Kolejna błędna próba skorygowania ewolucji   Coyne   2024-02-22
Ryjący w ziemi przedsiębiorcy   Tonhasca Júnior   2024-02-15
Olbrzymie armie o niezliczonych umiejętnościach    Tonhasca Júnior   2024-02-08
Wejdź, powiedziała, dam ci schronienie przed burzą   Tonhasca Júnior   2024-01-15
Czy ludzie wyewoluowali w wodzie?   Coyne   2024-01-08
Jak upadają wielcy   Tonhasca Júnior   2024-01-04
Oczy reniferów zmieniają kolor, żeby łatwiej im było dostrzec jadalne porosty   Coyne   2023-12-30
Życzliwi przestępcy   Tonhasca Júnior   2023-12-28
Conor Friedesdorf (i Alexander Barvinok) o ideologicznym przymusie na amerykańskich uczelniach   Coyne   2023-12-26
Zdumiewający manipulatorzy   Tonhasca Júnior   2023-12-25
Nie gryzie się ręki, która cię zapyla   Tonhasca Júnior   2023-10-19
Rewolucja komunikacyjna   Hannam   2023-10-18
BBC szerzy propagandę rolnictwa organicznego, a biedni na świecie cierpią   i Kathleen Hefferon   2023-10-13
Niezwykły przypadek koewolucji i specyficzności zapylacz/storczyk   Coyne   2023-10-07
Płeć męska lub żeńska: nie ma nic pomiędzy   Elliot   2023-10-03
Myślenie intuicyjne i analityczne   Novella   2023-09-29
„Kryzys klimatyczny” to mistyfikacja   Williams   2023-09-25
Jak (i dlaczego) ośmiornica edytuje swój RNA   Lewis   2023-09-23
„Najbardziej znany zabójca ludzi”: jakie są prawdziwe początki XIV-wiecznej Czarnej Śmierci?   Lewis   2023-09-15
Do jakiego stopnia pary mają wspólne cechy?   Novella   2023-09-14
Kenia daje zielone światło 58 projektom GMO – naukowcy na całym świecie kontynuują badania w dziedzinie biotechnologii, mimo procesów sądowych i dezinformacji   Ombogo   2023-09-08
Lancet atakuje anty-przebudzenie, a czytelnik odpowiada   Coyne   2023-08-24
Więcej wyrafinowanej teologii: uczony religijny zastanawia się, czy neandertalczycy mieli nieśmiertelne dusze   Coyne   2023-08-16
Aktywiści anty-GMO w Afryce szerzą mity i strach, ale nie przedstawiają żadnych naukowych dowodów   Abutu   2023-08-14
Mało znana strona ryjkowców   Tonhasca Júnior   2023-08-11
Dlaczego nie można być osobą transrasową?   Coyne   2023-08-10
Walka z malarią za pomocą inżynierii genetycznej   Novella   2023-08-08
Jak restrykcje Unii Europejskiej podsycały głosy przeciwko GMO, jak również głód na globalnym Południu, a zwłaszcza w Afryce   Oria   2023-08-02
Nieznośni mali pomocnicy   Tonhasca Junior   2023-07-29
Macedońskie skarby   Tonhasca Júnior   2023-07-26
GMO i motyle   Novella   2023-07-25
Narzucanie ideologii naturze: Kew Garden celebruje „rośliny queer”   Coyne   2023-07-24
Smak miesiąca   Tonhasca Júnior   2023-07-20
Kłopoty na wylocie   Szczęsny   2023-07-18
Ideologiczne podważanie biologii   i Luana S. Maroja   2023-07-17
Role mężczyzn i kobiet w polowaniu, raz jeszcze   Coyne   2023-07-15
David Hillis o specjacji   Coyne   2023-07-13
Niechętni dawcy i pracowici biorcy   Tonhasca Júnior   2023-07-08
Grube problemy z jelitem   Szczęsny   2023-07-07
Badaczka z Leakey Foundation twierdzi, że kości orangutanów mówią nam, że biologiczna płeć jest spektrum, a nie binarna   Coyne   2023-06-30
Przez dziurkę od klucza   Szczęsny   2023-06-24
Nowa (nie podparta żadnymi dowodami) hipoteza, która eliminuje role płciowe w społecznościach łowców-zbieraczy   Coyne   2023-06-22
Błędne wyobrażenia o ewolucji   Coyne   2023-06-16
Influencerzy z podziemia   Tonhasca Júnior   2023-06-13
Jak wyewoluowało ubarwienie ostrzegawcze?   Coyne   2023-06-12
„San Francisco Chronicle” bardzo myli się w sprawie biologicznej płci   Coyne   2023-06-09
Kolczasty problem   Tonhasca Júnior   2023-06-06
Wpaść w amok. Empiryczna analiza szaleńczych zabójstw pokazuje, że wyłaniają się dwa różne wzorce.   King   2023-06-03
Błędna krytyka genetycznych testów na pochodzenie   Coyne   2023-06-02
Zdatny do lotu   Tonhasca Júnior   2023-06-01
‘Raniąca’ idea merytorycznych podstaw nauki    i Jerry Coyne   2023-05-29
Główny problem w filogenezie zwierząt wydaje się być rozwiązany   Coyne   2023-05-26
Americana   Tonhasca Júnior   2023-05-24
Czy uprawa jabłek odzwierciedla bigoterię?   Coyne   2023-05-18
Kenia: Musimy zająć się brakiem bezpieczeństwa żywnościowego, ale najpierw musimy położyć kres dezinformacji na temat upraw modyfikowanych genetycznie   Oria   2023-05-16
Czytanie myśli z fMRI i AI   Novella   2023-05-05
Jest lepiej niż myślisz   Lomborg   2023-05-03
Dwudziestu dziewięciunaukowców publikuje artykuł w obronie merytorycznych podstaw w nauce     2023-05-01
Niewygodna historia   Ferguson   2023-04-28
Biologia rezygnacji z działania: kiedy kontynuować, a kiedy spasować   Coyne   2023-04-26
Porywacze ciał   Tonhasca Júnior   2023-04-25
Porażka jest kluczowym składnikiem innowacji   Ridley   2023-04-22
Używanie roślin jako biofrabryk   Novella   2023-04-14
Dawno zmarli przemawiają do nas   Tonhasca Júnior   2023-04-12
Wątpliwi pomocnicy    Tonhasca Júnior   2023-04-08
Uganda: aktywiści przeciwni biotechnologii szerzą dezinformację   Wetaya   2023-04-05
Anglia pozwala na uprawy poddane edycji genów   Novella   2023-04-03
Recenzja z książki  Can “The Whole World” Be Wrong?   Rose   2023-04-01
Psychologia ewolucyjna dla początkujących   Coyne   2023-03-27
“Konwergentna” ewolucja mrówek grzybiarek Starego i Nowego świata   Coyne   2023-03-23
Gigantyczna armia małych zabójców   Tonhasca Júnior   2023-03-22
Colin Wright broni binarności płci u zwierząt   Coyne   2023-03-15
AI: gorąca randka z “Sydneyem ”   Gotefridi   2023-03-15
Zmienić język w ekologii i biologii ewolucyjnej! Przykład anemii sierpowatej   Coyne   2023-03-13
Wzrost liczby nieobecnych ojców i towarzyszące temu społeczne problemy   Geary   2023-03-11
No pasarán    Tonhasca Júnior   2023-03-04
Dezinformacja o GMO: Kenijczykom będzie trudno podejmować racjonalne decyzje i to może kosztować życie   Mykonyo   2023-02-24
Twardy kwiat do zgryzienia    Tonhasca Júnior   2023-02-22
ChatGPT niemal zdaje lekarski egzamin końcowy   Novella   2023-02-21
“Rogi” trylobitów mogły być używane jako broń w walkach między samcami   Coyne   2023-02-15
Postmodernizm obnażony   Dawkins   2023-02-14
Powody naszych wierzeń. Jak i dlaczego irracjonalność trzyma nas w swoich szponach i jak możemy z tym walczyć?   Pinker   2023-02-13
Kiedy zapada noc i ziemia jest ciemna   Tonhasca Júnior   2023-02-10
W nowej książce jest słuszna krytyka idei, że są lepsze i gorsze gatunki, ale jest także błędne twierdzenie, że gatunki nie są realne   Coyne   2023-02-06
Kolczatki wydmuchują bąbelki śluzu z nosa, żeby się ochłodzić   Coyne   2023-02-02
Mali i zręczni influencerzy   Tonhasca Júnior   2023-01-31
Dowody na ewolucję: Bezwłose zwierzęta mają martwe geny na sierść   Coyne   2023-01-23
Krew, znój, łzy i pot   Tonhasca Júnior   2023-01-19
Bąkojady czyszczą nosorożce   Coyne   2023-01-18
Mózg używa geometrii hiperbolicznej   Novella   2023-01-16
O wspaniały nowy świecie   Tonhasca Júnior   2023-01-12
Ciepło zabija. Zimno zabija wielu więcej   Jacoby   2023-01-09
Po co badać przestrzeń kosmiczną?   Jacoby   2023-01-04
Rdzenni Amerykanie żądają doczesnych resztek pumy z Griffith Park   Coyne   2023-01-03
Świetny artykuł o epigenetyce   Coyne   2022-12-30
Śmiało podążaj tam, gdzie nie dotarł jeszcze żaden owad   Tonhasca Júnior   2022-12-28

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


&#8222;Choroba&#8221; przywrócona przez Putina


&#8222;Przebudzeni&#8221;


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk