Posługujące się narzędziami papugi używają kamyków do kruszenia muszli morskich
Ed Yong
2016-01-06
Wiosną 2013r. Megan Lambert zauważyła, że papuzice duże w Lincolnshire Wildlife Park robią coś dziwnego. Wyglądało jakby lizały muszle sercówki, które wyściełały podłogę w ich zamknięciu zewnętrznym. Kiedy jednak Lambert przyjrzała się bliżej, zobaczyła, że w dziobach trzymają kamyk albo pestkę daktyla i pocierają je o muszle.
Używały narzędzi.
Kilka ptaków potrafi używać narzędzi. Kłowacze kaktusowe wydobywają larwy spod kory drzew patyczkami, wrony brodate robią to samo, sępy egipskie zrzucają kamienie na jaja, żeby je rozbić, a gawrony potrafią podnieść poziom wody w dzbanku przez wrzucanie do niego kamieni. Ale wśród 300 gatunków papug używanie narzędzi jest stosunkowo rzadkie. Kakadu palmowe używają kamieni do bębnienia o drzewa, a modroara hiacyntowa używa patyków do otwierania orzechów. Nestor kea, rozkosznie psotne papugi z Nowej Zelandii, potrafią używać i tworzyć narzędzia w laboratorium, ale nikt nie wie, czy robią to w naturze.
Dzięki obserwacji Lambert papuzice duże dołączyły do tego ekskluzywnego klubu. Występujące na Madagaskarze papuzice mają czarne i ciemnoszare upierzenie. Są społeczne i ciekawskie, i w niewoli często badają i manipulują przedmiotami; obserwując je Lambert widziała jedną z nich, jak przewlekała gałązkę przez ogniwo w łańcuchu. Wyglądało to jak zabawa. W odróżnieniu od tego to, co robiły z muszlami, prawdopodobnie było bardziej celowe.
Muszle zrobione są z węglanu wapnia, a ptaki potrzebują wapna do budowania skorupek swoich jaj. Lambert sądzi, że papuzice używają kamyków i pestek, żeby rozdrobnić muszle i uwolnić zawarte w nich wapno. Widziano inne składające jaja zwierzęta, włącznie z rybitwami czubatymi i żółwiami norowymi, jak jadły muszle, przypuszczalnie z tego samego powodu. Papuzice jednak są jedynymi zwierzętami, o jakich wiemy, które poddają muszle obróbce. „Jest to szczególnie ciekawe, ponieważ ludzie są jedynymi innymi zwierzętami, o jakich wiemy, używającymi narzędzi do rozdrabniania” – mówi Lambert.
Jeśli tak jednak jest, to dlaczego tylko samce papuzic rozdrabniają muszle? Jeśli próbują zdobyć wapno potrzebne do składania jaj, z pewnością powinny zajmować się tym samice? Być może, ale podczas zalotów i seksu samce papuzic spędzają wiele czasu na karmieniu samic zwróconym posiłkiem. Być może zawartość wapna w tych płynach jest sygnałem jakości samca jako partnera?
Tak czy inaczej to zachowanie jest z pewnością powszechne. W ciągu kilku miesięcy Lambert widziała wszystkie dziesięć papuzic w parku, jak zajmowały się muszlami, a przynajmniej pięć z nich ścierało muszle kamykami lub pestkami. Jeden z ptaków, samiec nazwany JD, szczególnie często używał narzędzi.
Był także częstym dawcą narzędzi. Przy 16 okazjach Lambert widziała jedną z samic podwędzającą narzędzie innej papudze – zazwyczaj JD, który tolerował „kradzież”. „Jest czymś całkiem wyjątkowym, że narzędzia przechodzą bezpośrednio między ptakami, bo nieczęsto widzi się coś takiego w królestwie zwierzęcym i może to dostarczyć wskazówki, jak w ogóle powstało to zachowanie” – mówi Lambert.
Jak dotąd Lambert i jej zespół nie wykonali żadnych eksperymentów z papugami, co pozostawia wiele pytań bez odpowiedzi. Czy ptaki same uczą się używać narzędzi, czy nabywają tej umiejętności od innych? Jaki jest cel tego zachowania i czy rzeczywiście wpływa ono na sukces reprodukcyjny ptaków? Czy na wolności papugi rozdrabniają muszle i czy używają innych narzędzi? I do czego jeszcze zdolne są te ptaki?
Mieszka w Londynie i pracuje w Cancer Research UK. Jego blog „Not Exactly Rocket Science” jest próbą zainteresowania nauką szerszej rzeszy czytelników poprzez unikanie żargonu i przystępną prezentację. Strona www autora
