Prawda

Wtorek, 19 marca 2024 - 10:06

« Poprzedni Następny »


Polityczny szympans


Elio Martino 2018-03-09


Symboliczny Zegar zagłady w styczniu 2018 r. pokazywał dwie minuty do północy. W obecnym wieku globalnej niestabilności i niepewności odrodziła się dyskusja o odwiecznym pytaniu: czy wojna jest zakorzeniona w naturze ludzkiej? Wojny bada się od stuleci i badają je wszyscy, od historyków w starożytnej Grecji do prymatologów. Coś dziwnego dzieje się jednak w sposobie, w jaki rozważamy ten temat, szczególnie jeśli chodzi o badania przemocy między szympansami. Wewnątrzgatunowe zabijanie wśród szympansów (czyli, kiedy szympansy zabijają się wzajemnie) stało się bardzo politycznym i kontrowersyjnym tematem i rywalizujące argumenty wydają się odzwierciedlać ideologiczne preferencje i światopogląd badaczy po obu stronach debaty. Spór toczy się o implikacje danych o wojnach wśród naczelnych dla naszego zrozumienia ludzkiej przemocy.

Wiodący prymatolodzy mówili o bezpośrednim związku między wojną szympansów i ludzi i sugerowali, że pokazuje to wrodzoną skłonność ludzi do przemocy. Zetknąłem się z tą kontrowersją po raz pierwszy jako student. Steven Pinker właśnie opublikował Zmierzch przemocy. Lepsza strona naszej natury, która wywołała gorącą dyskusję o wojowniczym zachowaniu jako mechanizmie ewolucyjnym u ludzi. Potem, kiedy dwa lata później zaczynałem badania do mojego doktoratu o doświadczeniach zabijania podczas walk na froncie,  Douglas Fry zredagował książkę War, Peace, and Human Nature, która przedstawiała wnioski wielu badaczy z wielu dziedzin, argumentujących, że wojna w rzeczywistości ani nie jest wrodzona, ani nie jest starodawną częścią ludzkiej cywilizacji.1 W tych nowych badaniach krytykowano spopularyzowane teorie, że wojna jest równie stara jak sami ludzie i debata weszła do popularnego dyskursu publicznego poprzez artykuły publikowane w “Nature”2  i na blogu New Scientist i posypała się lawina argumentów na temat niebezpieczeństwa przyjmowania koncepcji, że ludzie i szympansy są stworzeni do wojny.  


Wojny wśród szympansów są badane od dziesięcioleci. Badanie szympansów z Ngogo z 2010 r. najlepiej podsumowuje kontrowersje w tej dziedzinie.3 Przez okres dziesięciu lat badacze obserwowali stado szympansów z Ngogo, jak systematycznie wykańczało sąsiadujące grupy. Szympansy nie zabijały po prostu rywali; tworzyły patrole, które atakowały i zabijały każdą słabszą siłę, jaką spotykały i dominująca grupa kontynuowała zabijanie aż udało jej się przyłączyć całe terytorium stada przeciwnika. Czy była to po prostu wyjątkowo agresywna grupa szympansów? Inne badania sugerują, że odpowiedź jest przecząca. Szczegółowe obserwacje międzygrupowego zabijania znajdują się w wielu badaniach nad szympansami z różnych miejsc, włącznie z Budongo i Gombe. Niektóre badania sugerują, że prawdopodobnie do 30 procent szympansów ginie podczas wojen między samcami.14


Można argumentować, że motywacją zwierząt do koalicyjnego zabijania jest po prostu zdobycie więcej zasobów (być może z powodu niedoborów żywności), że jest zbyt niebezpiecznie pozostawać w bliskim sąsiedztwie innej grupy lub że możliwość dodatkowych kopulacji jest zbyt kusząca, by pozostawać w pokoju z sąsiednim plemieniem. Badacze jednak informowali o przypadkach koalicyjnych zabójstw, kiedy ryzyko dla atakujących było minimalne lub kiedy zasoby w sposób oczywisty nie były główną motywacją.4 Michael Wilson, wybitny prymatolog w dziedzinie koalicyjnego zabijania zaobserwował wypadki, kiedy dominujący samiec atakował inne szympansy bez jasnego motywu1 i zajmował się terroryzowaniem innych.


Na ogół takie zachowanie wyjaśnia się przy pomocy hipotezy prymatologa z Harwardu, Richarda Wranghama, o “nierównowadze siły”,5 według której dobór faworyzuje tendencję do polowania i zabijania rywali, kiedy koszty są wystarczająco niskie (tj., kiedy jedna strona może atakować bezkarnie). Wrangham pisze, że długoterminowe korzyści dla tych zwierząt z napaści na terytorium innych nie są wyraźne. Obserwowanie szympansów podczas plemiennych starć przekonało go, że musi tam być biologiczny czyli wrodzony czynnik, napędzający to zachowanie. Szympansy wysyłają patrole, by polowały i zabijały wroga, kiedy szale przechylają się na ich korzyść, nie zaś dla jakiegoś oczywistego zysku. Przy braku wyraźnej rywalizacji o zasoby oznacza to, że jeśli i kiedy zaczną występować braki, grupa zabijająca będzie miała więcej samców podczas nieuniknionego starcia.6Dodajmy mundur polowy i karabin szturmowy, a staje się oczywiste, dlaczego niektórzy ludzie uznają te teorie za niepokojące. Podobieństwa do ludzkiego zachowania dominacji dla długofalowych zysków wytrącają z równowagi.


Mimo zbioru obfitych dowodów na poparcie tej teorii John Horgan (autor The End of War) i Brian Ferguson, obaj ostrzy krytycy Wranghama, sugerują, że popularność hipotezy nierównowagi siły ma więcej wspólnego z militaryzmem amerykańskiej kultury niż z jakąkolwiek wartością naukową. Horgan wręcz sugeruje, że myślenie zgodne z Wranghamem ułatwia uchylanie się od odpowiedzialności za zakończenie wojen po prostu przez obwinianie natury ludzkiej. Inni mówili, że wojny szympansów nie są wcale wrodzone, i że tworzy je ingerencja człowieka w środowisko w postaci wylesiania i wyrębu, co zmusza szympansy do większej bliskości i konkurowania o zasoby. W odpowiedzi na to ostatnie twierdzenie Wilson we współpracy z 30 innymi prymatologami przeprowadził analizę 152 zabójstw w 18 społecznościach szympansów.2 Badacze znaleźli dowody na poparcie tezy o adaptacyjnych strategiach koalicyjnego zabijania (zwiększony dostęp do zasobów i atakujący przewyższający liczebnie ofiary), ale żadnych dowodów na poparcie tezy o tym, że przemoc szympansów była spowodowana ludzkim wpływem na środowisko.


Odmawiając przyznania racji Horgan kontrował argumentem, że Wilson i jego koledzy bezpośrednio zaobserwowali 15 zabójstw - przeciętnie jedno zabicie co 28 lat w typowej społeczności. Horgan twierdzi, że w badaniach obserwacyjnych koalicyjnego zabijania wśród szympansów, prowadzonych od lat 1960., wiele z tych zabójstw “podejrzewano” lub o nich “wnioskowano” ale nie zaobserwowano ich bezpośrednio. W dalszej próbie zdystansowania  ludzi (i szympansów) od jakiejkolwiek koncepcji wrodzonego zachowania wojennego argument przeszedł od szympansów zajmujących się wewnątrzgatunkowym zabijaniem do motywacji niezwiązanych z bezpośrednimi potrzebami, do czynników środowiskowych i do krytyki metodologii.


Nadal toczy się zaciekła debata i jest mało prawdopodobne, że skończy się wkrótce. Nie jest tak dlatego, że ludzie i szympansy nie eliminują członków własnego gatunku (oczywiście, robią to), ale dlatego, że krytycy Wilsona boją się implikacji jego hipotezy: że ludzie są zabójczymi szympansami z dodatkiem nadaktywnych płatów czołowych i pary przeciwstawnych kciuków.


Badacze już sugerowali, że jesteśmy urodzonym i mordercami i że najprawdopodobniej odziedziczyliśmy te agresywne wzory zachowania od naszego wspólnego przodka.


Przy istnieniu apokaliptycznej broni, która może spowodować całkowite wyginięcie, pytanie o to, czy wojna jest, czy nie jest częścią naszej genetycznej natury, nieodmiennie wypłynie następnym razem, kiedy Donald Trump i Kim Jong Un wymienią się ostrymi słowami lub kiedy Korea Północna wystrzeli kolejny pocisk balistyczny na Morze Japońskie. Przyznanie, nieuniknionego wniosku, że ludzie mają wrodzoną skłonność do przemocy, doprowadza nas do sedna sprawy.


Krytycy Wilsona i jego kolegów popełniają częsty błąd naturalistyczny przez łączenie przyznania istnienia wrodzonej przemocy z jej poparciem i zatwierdzeniem. Co jest bardziej nieodpowiedzialne, opierają naszą odpowiedzialność za zapobieganie wojnom na koncepcji, że przemoc nie jest wrodzona, mimo że istnieje tak wiele danych, wskazujących na to, że jest. Najbardziej niepokojące ze wszystkiego jest to, że krytycy Wilsona opierają swoje pojmowanie rzeczywistości na tym, co uważają za pożądane i odrzucają twierdzenia, które uważają za niepożądane. Ponieważ obiektywna rzeczywistość jest obojętna na ludzkie preferencje ideologiczne, jest to niezmiernie zawodna metoda prowadzenia badania naukowego.


Opieranie moralnych i etycznych twierdzeń na opisie rzeczywistości, który następnie może zostać obalony, jest niemądre. I jest niepotrzebne. Jak pisał Steven Pinker pod koniec rozdziału o przemocy w swojej książce z 2002 roku, Tabula Rasa:


Wielu intelektualistów odwraca wzrok od ewolucyjnej logiki przemocy, obawiając się, że przyznanie jej jest równoznaczne z akceptacją, a wręcz aprobatą. Trzymają się zamiast tego urojenia o Szlachetnym Dzikusie, według którego przemoc jest arbitralnym wytworem uczenia się lub patogenem, który wdziera się w nas z zewnątrz. Zaprzeczanie tej logice przemocy czyni jednak, że łatwo zapomnieć jak szybko wybucha przemoc, a ignorowanie tych części umysłu, które inicjują przemoc, czyni, że łatwo jest przeoczyć te części, które mogą ją wygasić. W sprawie przemocy, jak z wieloma kłopotami, problemem jest natura ludzka, ale natura ludzka jest także rozwiązaniem.7


Jak twierdzi Pinker, na całym świecie zachodzi stałe obniżanie się poziomu przemocy. Po części jest to spowodowane naszą zdolnością do pohamowania naszych najgorszych skłonności, żebyśmy mogli funkcjonować i współpracować jako społeczeństwo. Robimy to przez wyrażanie naszych pokojowych inklinacji. Stworzyliśmy prawa i systemy sprawiedliwości, by zająć się cyklami przemocy i zabójstwami w odwecie. I stworzyliśmy sojusze oparte na handlu i ochronie, wzajemnie korzystne porozumienia, które zapobiegają niepotrzebnej śmierci z powodu inwazji i rabunku. Właśnie przez przyznanie istnienia naszych mrocznych stron i przez opanowanie ich nauczyliśmy się działać we wzajemnym interesie własnym, by stworzyć społeczeństwa wolne od codziennego strachu przed śmiercią na wojnie.   


Przypisy:

1 FRY, D.P., 2013. War, Peace, and Human Nature: The Convergence of Evolutionary and Cultural Views. Oxford: Oxford University Press.
2 WILSON, M.L., et al., 2014. Lethal Aggression in Pan Is Better Explained by Adaptive Strategies than Human Impacts. Nature, 513(7518), pp.414-417. 

Dr. Elio Martino

Psycholog specjalizujący się w problematyce skutków psychicznych uczestnictwa w walce zbrojnej. Można obserwować go na twitterze @SpartanMindPsy 

 

 


Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nauka

Znalezionych 1467 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Ideolodzy: dlaczego nauczanie genetyki musi mieć charakter społeczno-polityczny   Coyne   2024-03-19
Przepływ genów od neandertalczyków i denisowian do ludzi „współczesnych” i odwrotnie   Coyne   2024-03-14
Wejdź – skoro nalegasz   Tonhasca Júnior   2024-03-09
Czy “bezpłciowe” bakterie tworzą biologiczne gatunki?   Coyne   2024-03-06
Carl Zimmer o gatunkach i ochronie     2024-02-29
Kolejna błędna próba skorygowania ewolucji   Coyne   2024-02-22
Ryjący w ziemi przedsiębiorcy   Tonhasca Júnior   2024-02-15
Olbrzymie armie o niezliczonych umiejętnościach    Tonhasca Júnior   2024-02-08
Wejdź, powiedziała, dam ci schronienie przed burzą   Tonhasca Júnior   2024-01-15
Czy ludzie wyewoluowali w wodzie?   Coyne   2024-01-08
Jak upadają wielcy   Tonhasca Júnior   2024-01-04
Oczy reniferów zmieniają kolor, żeby łatwiej im było dostrzec jadalne porosty   Coyne   2023-12-30
Życzliwi przestępcy   Tonhasca Júnior   2023-12-28
Conor Friedesdorf (i Alexander Barvinok) o ideologicznym przymusie na amerykańskich uczelniach   Coyne   2023-12-26
Zdumiewający manipulatorzy   Tonhasca Júnior   2023-12-25
Nie gryzie się ręki, która cię zapyla   Tonhasca Júnior   2023-10-19
Rewolucja komunikacyjna   Hannam   2023-10-18
BBC szerzy propagandę rolnictwa organicznego, a biedni na świecie cierpią   i Kathleen Hefferon   2023-10-13
Niezwykły przypadek koewolucji i specyficzności zapylacz/storczyk   Coyne   2023-10-07
Płeć męska lub żeńska: nie ma nic pomiędzy   Elliot   2023-10-03
Myślenie intuicyjne i analityczne   Novella   2023-09-29
„Kryzys klimatyczny” to mistyfikacja   Williams   2023-09-25
Jak (i dlaczego) ośmiornica edytuje swój RNA   Lewis   2023-09-23
„Najbardziej znany zabójca ludzi”: jakie są prawdziwe początki XIV-wiecznej Czarnej Śmierci?   Lewis   2023-09-15
Do jakiego stopnia pary mają wspólne cechy?   Novella   2023-09-14
Kenia daje zielone światło 58 projektom GMO – naukowcy na całym świecie kontynuują badania w dziedzinie biotechnologii, mimo procesów sądowych i dezinformacji   Ombogo   2023-09-08
Lancet atakuje anty-przebudzenie, a czytelnik odpowiada   Coyne   2023-08-24
Więcej wyrafinowanej teologii: uczony religijny zastanawia się, czy neandertalczycy mieli nieśmiertelne dusze   Coyne   2023-08-16
Aktywiści anty-GMO w Afryce szerzą mity i strach, ale nie przedstawiają żadnych naukowych dowodów   Abutu   2023-08-14
Mało znana strona ryjkowców   Tonhasca Júnior   2023-08-11
Dlaczego nie można być osobą transrasową?   Coyne   2023-08-10
Walka z malarią za pomocą inżynierii genetycznej   Novella   2023-08-08
Jak restrykcje Unii Europejskiej podsycały głosy przeciwko GMO, jak również głód na globalnym Południu, a zwłaszcza w Afryce   Oria   2023-08-02
Nieznośni mali pomocnicy   Tonhasca Junior   2023-07-29
Macedońskie skarby   Tonhasca Júnior   2023-07-26
GMO i motyle   Novella   2023-07-25
Narzucanie ideologii naturze: Kew Garden celebruje „rośliny queer”   Coyne   2023-07-24
Smak miesiąca   Tonhasca Júnior   2023-07-20
Kłopoty na wylocie   Szczęsny   2023-07-18
Ideologiczne podważanie biologii   i Luana S. Maroja   2023-07-17
Role mężczyzn i kobiet w polowaniu, raz jeszcze   Coyne   2023-07-15
David Hillis o specjacji   Coyne   2023-07-13
Niechętni dawcy i pracowici biorcy   Tonhasca Júnior   2023-07-08
Grube problemy z jelitem   Szczęsny   2023-07-07
Badaczka z Leakey Foundation twierdzi, że kości orangutanów mówią nam, że biologiczna płeć jest spektrum, a nie binarna   Coyne   2023-06-30
Przez dziurkę od klucza   Szczęsny   2023-06-24
Nowa (nie podparta żadnymi dowodami) hipoteza, która eliminuje role płciowe w społecznościach łowców-zbieraczy   Coyne   2023-06-22
Błędne wyobrażenia o ewolucji   Coyne   2023-06-16
Influencerzy z podziemia   Tonhasca Júnior   2023-06-13
Jak wyewoluowało ubarwienie ostrzegawcze?   Coyne   2023-06-12
„San Francisco Chronicle” bardzo myli się w sprawie biologicznej płci   Coyne   2023-06-09
Kolczasty problem   Tonhasca Júnior   2023-06-06
Wpaść w amok. Empiryczna analiza szaleńczych zabójstw pokazuje, że wyłaniają się dwa różne wzorce.   King   2023-06-03
Błędna krytyka genetycznych testów na pochodzenie   Coyne   2023-06-02
Zdatny do lotu   Tonhasca Júnior   2023-06-01
‘Raniąca’ idea merytorycznych podstaw nauki    i Jerry Coyne   2023-05-29
Główny problem w filogenezie zwierząt wydaje się być rozwiązany   Coyne   2023-05-26
Americana   Tonhasca Júnior   2023-05-24
Czy uprawa jabłek odzwierciedla bigoterię?   Coyne   2023-05-18
Kenia: Musimy zająć się brakiem bezpieczeństwa żywnościowego, ale najpierw musimy położyć kres dezinformacji na temat upraw modyfikowanych genetycznie   Oria   2023-05-16
Czytanie myśli z fMRI i AI   Novella   2023-05-05
Jest lepiej niż myślisz   Lomborg   2023-05-03
Dwudziestu dziewięciunaukowców publikuje artykuł w obronie merytorycznych podstaw w nauce     2023-05-01
Niewygodna historia   Ferguson   2023-04-28
Biologia rezygnacji z działania: kiedy kontynuować, a kiedy spasować   Coyne   2023-04-26
Porywacze ciał   Tonhasca Júnior   2023-04-25
Porażka jest kluczowym składnikiem innowacji   Ridley   2023-04-22
Używanie roślin jako biofrabryk   Novella   2023-04-14
Dawno zmarli przemawiają do nas   Tonhasca Júnior   2023-04-12
Wątpliwi pomocnicy    Tonhasca Júnior   2023-04-08
Uganda: aktywiści przeciwni biotechnologii szerzą dezinformację   Wetaya   2023-04-05
Anglia pozwala na uprawy poddane edycji genów   Novella   2023-04-03
Recenzja z książki  Can “The Whole World” Be Wrong?   Rose   2023-04-01
Psychologia ewolucyjna dla początkujących   Coyne   2023-03-27
“Konwergentna” ewolucja mrówek grzybiarek Starego i Nowego świata   Coyne   2023-03-23
Gigantyczna armia małych zabójców   Tonhasca Júnior   2023-03-22
Colin Wright broni binarności płci u zwierząt   Coyne   2023-03-15
AI: gorąca randka z “Sydneyem ”   Gotefridi   2023-03-15
Zmienić język w ekologii i biologii ewolucyjnej! Przykład anemii sierpowatej   Coyne   2023-03-13
Wzrost liczby nieobecnych ojców i towarzyszące temu społeczne problemy   Geary   2023-03-11
No pasarán    Tonhasca Júnior   2023-03-04
Dezinformacja o GMO: Kenijczykom będzie trudno podejmować racjonalne decyzje i to może kosztować życie   Mykonyo   2023-02-24
Twardy kwiat do zgryzienia    Tonhasca Júnior   2023-02-22
ChatGPT niemal zdaje lekarski egzamin końcowy   Novella   2023-02-21
“Rogi” trylobitów mogły być używane jako broń w walkach między samcami   Coyne   2023-02-15
Postmodernizm obnażony   Dawkins   2023-02-14
Powody naszych wierzeń. Jak i dlaczego irracjonalność trzyma nas w swoich szponach i jak możemy z tym walczyć?   Pinker   2023-02-13
Kiedy zapada noc i ziemia jest ciemna   Tonhasca Júnior   2023-02-10
W nowej książce jest słuszna krytyka idei, że są lepsze i gorsze gatunki, ale jest także błędne twierdzenie, że gatunki nie są realne   Coyne   2023-02-06
Kolczatki wydmuchują bąbelki śluzu z nosa, żeby się ochłodzić   Coyne   2023-02-02
Mali i zręczni influencerzy   Tonhasca Júnior   2023-01-31
Dowody na ewolucję: Bezwłose zwierzęta mają martwe geny na sierść   Coyne   2023-01-23
Krew, znój, łzy i pot   Tonhasca Júnior   2023-01-19
Bąkojady czyszczą nosorożce   Coyne   2023-01-18
Mózg używa geometrii hiperbolicznej   Novella   2023-01-16
O wspaniały nowy świecie   Tonhasca Júnior   2023-01-12
Ciepło zabija. Zimno zabija wielu więcej   Jacoby   2023-01-09
Po co badać przestrzeń kosmiczną?   Jacoby   2023-01-04
Rdzenni Amerykanie żądają doczesnych resztek pumy z Griffith Park   Coyne   2023-01-03
Świetny artykuł o epigenetyce   Coyne   2022-12-30

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk