Prawda

Piątek, 29 marca 2024 - 07:38

« Poprzedni Następny »


Nie kłacz, gdy kaszlesz


Paulina Łopatniuk 2018-07-14

<span>Włosy w żołądku już były, włosy w drogach oddechowych to na patologach nowość</span>
Włosy w żołądku już były, włosy w drogach oddechowych to na patologach nowość

Kiedy siedemnastoletnia fryzjerka trafiła do szpitala z trwającym już drugi dzień krwiopluciem, nikt nie spodziewał się przyczyny za jej problemami stojącej. Dziewczyna wykaszlała z siebie w tym krótkim okresie mniej więcej pół szklanki krwi – to wystarczające w końcu zmartwienie, by nie szukać dalszych niespodzianek. Ale w medycynie zawsze warto się spodziewać hiszpańskiej inkwizycji.

Możecie sobie wyobrazić zaskoczenie personelu, gdy okazało się, że dziewczynie poza utraconą ostatnio krwią od pół roku już zdarzało się odkrztuszać też włosy i białawe kruche masy przypominające rozmokłą kredę. I nie, nikomu nie skarżyła się na te nietypowe objawy – założyła, że tego właśnie w branży fryzjerskiej można się spodziewać. Wiecie, praca z włosami w końcu. Poza tym nic nic więcej jej nie dolegało, zatem czym tu się kłopotać? Ot, kłaczek tu, kłaczek tam, trochę jak kotek. Khy, khy, khy, kłaczek, przepraszam.


Nasza fatalistka zakładająca, że skoro już kłaczy podczas kaszlu, to widać tak właśnie musi być, taka karma i los fryzjerski, nie jest jedyną w literaturze medycznej osobą demonstrującą ten szczególny objaw (z łaciny zwany trichoptysis). Annals of Thoracic Surgery w 2011 roku opisywało dwudziestodwuletnią kobietę kaszlącą i odkasłującą również włosy od lat czterech zanim zgłosiła się po pomoc. Tu także odkrztuszane włosy nie wydawały się wpływać na stan ogólny pacjentki, stąd nie zostały uznane za problem na tyle istotny, by szukać pomocy lekarskiej – nie było gorączki, nie było duszności, nie było nawet krwioplucia, które sprowadziło do szpitala wspomnianą wcześniej siedemnastolatkę.


Włosy odkrztuszane przez sześćdziesięciolatkę opisaną w Journal of Thoracic Oncology; https://www.jto.org/article/S1556-0864(15)33429-8/fulltext

Włosy odkrztuszane przez sześćdziesięciolatkę opisaną w Journal of Thoracic Oncology; https://www.jto.org/article/S1556-0864(15)33429-8/fulltext



Problem nie dotyczy jedynie pierwszych dekad życia naturalnie, choć rzeczywiście wtedy obserwowany jest najczęściej. Pośród odnotowanych zgłaszających się z dolegliwościami tego typu pacjentów i pacjentek były dwudziesto- i trzydziestolatki, były “kłaczkujące” kilkuletnie dzieci, ale taki na przykład Journal of Thoracic Oncology opisuje też historię odkrztuszającej długie jedwabiste brązowawe włosy sześćdziesięciolatki. Przy czym tę akurat kobietę nietypowa domieszka w plwocinie zaniepokoiła wystarczająco, by zasięgnąć porady medycznej już po tygodniu.


Wszystkie te historie poza objawami łączy rozpoznanie. Jest szansa, że część spośród was już na nie zresztą wpadła. Macie w końcu wystarczające do rozwikłania zagadki podstawy – sprawca za niezwykły symptom odpowiedzialny gościł już niejednokrotnie zarówno tu na blogu, jak i na fanpejdżu. Pomyślcie – włosy w dziwnych miejscach. Coś kołacze? I nie, nie chodzi o bezoar. Te włosy nie pochodziły z przewodu pokarmowego. No dalej – na pewno wiecie.


<span>Włosy, łój i zęby to nader częste znaleziska w torbielowatych potworniakach jajnika</span>
Włosy, łój i zęby to nader częste znaleziska w torbielowatych potworniakach jajnika

Fakt, najczęściej widuje się tego delikwenta w jajniku, ewentualnie w jądrze. Bo też i gonady stanowią najbardziej typową lokalizację potworniaków. Owszem. Jeśli komuś przez myśl przemknęły potworniaki, to bingo! To ten właśnie nowotwór odpowiadał za odkrztuszane przez wymienione osoby kłaczki. Przypomnę tylko – potworniak, z łaciny teratoma, rozwija się z pierwotnych komóreczek będących rozwojowo prekursorkami komórek rozrodczych, a że wędrują one w czasie rozwoju wewnątrzmacicznego w kierunku gonad i tam zazwyczaj trafiają, nowotwory zlokalizowane gdzie indziej to jedynie pewien margines, który gdzieś tam w trakcie wędrówki utknął czy pobłądził. I mogą te zbłąkane guzki pojawić się w najdziwniejszych miejscach, od różnych zakątków jamy brzusznej i klatki piersiowej począwszy, po głowę i szyję, ale też po tak ekscentryczne miejscówki jak pośladek czy stopa. A i skład potworniaka potrafi być ekscentryczny. Powstaje w końcu z komórek docelowo potencjalnie dających początek całemu nowemu organizmowi, zatem i on próbuje mniej lub bardziej udatnie ten potencjał realizować. Stąd właśnie w potworniakach skóra, włosy i zęby, stąd też kości i chrzęści, ale także utkanie tarczycy (to akurat kwestia szczególnej wagi w podlinkowanej chwilę temu noteczce), trzustki, mózgu czy nawet całe pętle jelitowe. I to wszystko w jajniku, jądrze, lub też w dowolnym nieomalże innym miejscu.

<span>Potworniak śródpiersia po rozcięciu; guz mierzył sobie około 13cm i nie wywoływał odkrztuszania włosów, za to uciskał prawe płuco aż do jego zapadnięcia; po lewej ząb, po prawej masy łojowe i włosy; </span>https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3693251/
Potworniak śródpiersia po rozcięciu; guz mierzył sobie około 13cm i nie wywoływał odkrztuszania włosów, za to uciskał prawe płuco aż do jego zapadnięcia; po lewej ząb, po prawej masy łojowe i włosy; https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3693251/

Ostatecznie poza narządami płciowymi lokalizuje się zaledwie około 3% potworniaków(mówiłam – margines), przy czym większość z nich u dorosłych rozwinie się w obrębie klatki piersiowej, w śródpiersiu (u dzieci najczęstsze są potworniaki okolicy krzyżowo-guzicznej). W płucach – bo tam właśnie znajdowała się znakomita część “kłaczkujących” guzów – po raz pierwszy potworniaka opisano w 1839 roku i zdecydowanie nie są takie zmiany częstą przypadłością. Literatura opisuje kilkadziesiąt może przypadków.


Oczywiście sama obecność potworniaka w płucach wcale tak fascynujących objawów nie gwarantuje – możesz mieć w płucu guz i może to nawet być teratoma, wcale jednak nie musi to oznaczać, że będziesz odcharkiwać kłaczki niczym kotek. Nie każde z nas może być kotkiem. Trichoptysis obserwuje się u parunastu zaledwie procent osób mogących się taką patologią pochwalić. To zresztą logiczne – żeby dało się odkrztuszać włosy czy inne twory w potworniaku obecne, wpierw musi on mieć jakieś połączenie z drzewem oskrzelowym.


<span>Nie jest to najwyższej jakości fotografia, ładnie jednak pokazuje łączność oskrzela z guzem z potworniakową macką wślizgującą się do jego światła; </span>https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10402179
Nie jest to najwyższej jakości fotografia, ładnie jednak pokazuje łączność oskrzela z guzem z potworniakową macką wślizgującą się do jego światła; https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10402179

Czasami połączenie jest drobne i nieurazowe, niejednokrotnie jednak wchodzi w grę pękniecie wcześniej bez- lub małoobjawowego guzka czy lokalny odczyn zapalny. Te same czynniki mogą przyczynić się też do innego (częstszego zresztą) objawu – tego, który przywiódł do szpitala otwierającą artykuł siedemnastolatkę, czyli krwioplucia (haemoptysis – na pewno już się domyślacie, że ptysis to plucie po prostu, które przywędrowało do tego terminu z greki). Włosy w plwocinie być może rzeczywiście nie każdego i nie każdą zaniepokoją, że zdrowy człowiek nie powinien kaszleć krwią, zdają sobie chyba jednak sprawę wszyscy. Ale czasami nawet tego nie będzie – ot, kaszel, jeśli guz podrażnia drogi oddechowe, duszności, jeśli jest duży i powoduje ucisk, jak guz z fotografii kawałek wyżej, który, co prawda, nie znajdował się w płucu, ale tkwił tuż obok, wywoływał jednak na płuco ucisk tak duży, że doprowadził do zapadnięcia się narządu (spokojnie, problem udało się naprawić zabiegowo). A niekiedy będzie teratoma w płucu czy śródpiersiu zupełnie przypadkowym znaleziskiem przy okazji badań obrazowych wykonywanych z zupełnie niezależnych odeń powodów. Na przykład podczas badań okresowych.


<span>Guzek pełen futerka wycięty ze śródpiersia pewnej dwudziestolatki podejrzewanej o zmiany gruźlicze z powodu nawracającego krwioplucia; </span>https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3767022/
Guzek pełen futerka wycięty ze śródpiersia pewnej dwudziestolatki podejrzewanej o zmiany gruźlicze z powodu nawracającego krwioplucia; https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3767022/

Wracając zatem do naszej siedemnastoletniej fryzjerki (czy może po wieku sądząc – praktykantki fryzjerskiej) – zdjęcie Rtg ukazało (potwierdzoną potem w tomografii komputerowej) torbielowatą masę w obrębie wnęki lewego płuca. Bronchoskopia pomogła zlokalizować świeże krwawienie w oskrzelu, a dalsze procedury – orzec, że zmiana w dużej mierze tkwi wewnątrz górnego płata lewego płuca.   Wraz z tymże płatem siedmiocentymetrowe źródło kłaczków zostało dziesięć dni później usunięte, ukazując dorodnego dojrzałego (bez potencjalnie groźnych niedojrzałych płodowych tkanek i bez śladów złośliwienia) potworniaka wypełnionego włosami, masami łojowymi i tkanką tłuszczową.

Poskręcane loczki i grudki łoju w potworniaku wyciętym z lewego płuca pewnego trzydziestoośmiolatka; https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1626485/

Poskręcane loczki i grudki łoju w potworniaku wyciętym z lewego płuca pewnego trzydziestoośmiolatka; https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1626485/



Mam nadzieję, że pacjentce przy okazji wytłumaczono, że choć fryzjerstwo może nieść ze sobąnieco zwiększone ryzyko pewnych symptomów ze strony układu oddechowego (i nie tylko oddechowego), to ani odkrztuszanie włosów i łoju, ani potworniaki nie znajdują się pośród nich.


I jeszcze tylko mała ciekawostka gwoli zaostrzenia apetytu na przyszłość. Wspominałam o źródłosłowie naszego odkrztuszania kłaczków, prawda? W samym tekście prócz plucia kłaczkami pojawiało się też krwioplucie. Trichoptysishaemoptysis… Na pewno się zastanawiacie czy to jedyne dostępne warianty. A skoro o tym wspominam, na pewno domyślacie się już, że nie. Co powiecie na choleptysis? Z czymś się może kojarzy? Może zdarzyło się wam zetknąć z cholecystitis na przykład? Zapaleniem pęcherzyka żółciowego? Tak, łacińskie chole, z greckiego kholḗ wzięte, oznacza żółć. A teraz pokontemplujcie sobie tylko przyczyny mogące doprowadzić do odkrztuszania żółci.


A to potworniak z poprzedniej fotografii pod mikroskopem na różnych przekrojach – widać struktury skórne (naskórek i gruczoły łojowe na fotce A), chrząstkę (to granatowe na B), utkanie trzustki (C) i śluzówki żołądka (D); https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1626485/

A to potworniak z poprzedniej fotografii pod mikroskopem na różnych przekrojach – widać struktury skórne (naskórek i gruczoły łojowe na fotce A), chrząstkę (to granatowe na B), utkanie trzustki (C) i śluzówki żołądka (D); https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1626485/



(Przypominam też, że patologów możecie śledzić też na fejsbuku – warto tam zaglądać, bo strona jest codziennie aktualizowana)

 

Literatura:

Trichoptysis: a hairy presentation of a rare tumour. TP Makarawo, S Finnikin, S Woolley, E Bishay; Interactive CardioVascular and Thoracic Surgery 2009;9(4):733-5

Mediastinal Teratoma and Trichoptysis. N. Guibert, D Attias, S Pontier, J Berjaud, Lavialle-Guillautreau, Didier; Annals of Thoracic Surgery 2011;92(1):351–353

Intrapulmonary Teratoma Presenting with Trichoptysis. HS Kang, HY Lee, HH Kang, CK Park, SH Lee, HS Moon; Journal of Thoracic Oncology 2013;8(1):126-7

A case of intrapulmonary teratoma presenting with hair expectoration. MO Ustün, A Demircan, N Paksoy, C Ozkaynak, S Tüzüner; Thoracic and Cardiovascular Surgeon 1996;44(5):271-3

Trichoptysis due to an intrapulmonary teratoma. R Agarwal, R Srinivas, AK Saxena; Respiratory Care 2007;52(12):1779-81

Teratoma presenting with trichoptysis. A Marchioni, G Rossi; Canadian Respiratory Journal : Journal of the Canadian Thoracic Society 2014;21(6):333

Imaging of trichoptysis – how a radiologist can help? A Upadhyay, A Verma, J Sharma, RC Shukla, A Srivastava; International Journal of Trichology 2014;6(4):177-179

Trichoptysis caused by intrapulmonary teratoma: computed tomography and magnetic resonance imaging findings. F Alper, H Kaynar, M Kantarci, O Onbas, P Polat, F Erdogan, M Akgun, A Okur; Australasian Radiology 2005;49:53-56

Giant Intrapulmonary Teratoma: A Rare Case. RA Dar, M Mushtaque, SH Wani, RA Malik; Case Reports in Pulmonology 2011;2011:298653

Benign mediastinal teratoma with intrapulmonary and bronchial rupture presenting with recurrent hemoptysis. F Badar, S Yasmeen, N Afroz, N Khan, SF Azfar; Iranian Journal of Radiology 2013;10(2):86-89

A 31-year-old woman with hemoptysis and an intrathoracic mass. M Macht, JD Mitchell, C Cool, DA Lynch, A Babu, MI Schwarz; Chest 2010;138(1):213-219

Intrapulmonary mature Teratoma. ML Saini, S Krishnamurthy, RV Kumar; Diagnostic Pathology2006;1:38

Giant pulmonary teratoma with huge splenic lymphangiomatosis: a very rare caseHM Alsubaie, KM AlsubaieM Mahfouz; Journal of Surgical Case Reports 2017;2017(9):rjx117

Anterior Mediastinal Teratoma- A Case Report with Review of Literature. GH Yalagachin; The Indian Journal of Surgery 2013;75(Suppl 1):182-184

A large ruptured mediastinal cystic teratoma. JS Machuca, D Tejwani, M Niazi, G Diaz-Fuentes; Journal of Bronchology and Interventional Pulmonology 2010;17(3):269-72

Traumatic Rupture of A Posterior Mediastinal Teratoma following Motor-Vehicle Accident. C Bell, F Domingo, AD Miller, JS Smith, JR Headrick; Case Reports in Surgery 2016;2016:7172062



Paulina Łopatniuk


Lekarka ze specjalizacją z patomorfologii, pasjonatka popularyzacji nauki, współtwórczyni strony poświęconej nowinkom naukowym Nauka głupcze, ateistka, feministka. Prowadzi blog naukowy Patolodzy na klatce.
 

Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nauka

Znalezionych 1470 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Po raz kolejny twierdzenie, że płeć nie jest binarna, ale bez żadnych nowych argumentów   Coyne   2024-03-29
Jak małpy człekokształtne (włącznie z ludźmi) straciły swoje ogony   Coyne   2024-03-26
Ale najpierw kawa   Tonhasca Júnior   2024-03-21
Ideolodzy: dlaczego nauczanie genetyki musi mieć charakter społeczno-polityczny   Coyne   2024-03-19
Przepływ genów od neandertalczyków i denisowian do ludzi „współczesnych” i odwrotnie   Coyne   2024-03-14
Wejdź – skoro nalegasz   Tonhasca Júnior   2024-03-09
Czy “bezpłciowe” bakterie tworzą biologiczne gatunki?   Coyne   2024-03-06
Carl Zimmer o gatunkach i ochronie     2024-02-29
Kolejna błędna próba skorygowania ewolucji   Coyne   2024-02-22
Ryjący w ziemi przedsiębiorcy   Tonhasca Júnior   2024-02-15
Olbrzymie armie o niezliczonych umiejętnościach    Tonhasca Júnior   2024-02-08
Wejdź, powiedziała, dam ci schronienie przed burzą   Tonhasca Júnior   2024-01-15
Czy ludzie wyewoluowali w wodzie?   Coyne   2024-01-08
Jak upadają wielcy   Tonhasca Júnior   2024-01-04
Oczy reniferów zmieniają kolor, żeby łatwiej im było dostrzec jadalne porosty   Coyne   2023-12-30
Życzliwi przestępcy   Tonhasca Júnior   2023-12-28
Conor Friedesdorf (i Alexander Barvinok) o ideologicznym przymusie na amerykańskich uczelniach   Coyne   2023-12-26
Zdumiewający manipulatorzy   Tonhasca Júnior   2023-12-25
Nie gryzie się ręki, która cię zapyla   Tonhasca Júnior   2023-10-19
Rewolucja komunikacyjna   Hannam   2023-10-18
BBC szerzy propagandę rolnictwa organicznego, a biedni na świecie cierpią   i Kathleen Hefferon   2023-10-13
Niezwykły przypadek koewolucji i specyficzności zapylacz/storczyk   Coyne   2023-10-07
Płeć męska lub żeńska: nie ma nic pomiędzy   Elliot   2023-10-03
Myślenie intuicyjne i analityczne   Novella   2023-09-29
„Kryzys klimatyczny” to mistyfikacja   Williams   2023-09-25
Jak (i dlaczego) ośmiornica edytuje swój RNA   Lewis   2023-09-23
„Najbardziej znany zabójca ludzi”: jakie są prawdziwe początki XIV-wiecznej Czarnej Śmierci?   Lewis   2023-09-15
Do jakiego stopnia pary mają wspólne cechy?   Novella   2023-09-14
Kenia daje zielone światło 58 projektom GMO – naukowcy na całym świecie kontynuują badania w dziedzinie biotechnologii, mimo procesów sądowych i dezinformacji   Ombogo   2023-09-08
Lancet atakuje anty-przebudzenie, a czytelnik odpowiada   Coyne   2023-08-24
Więcej wyrafinowanej teologii: uczony religijny zastanawia się, czy neandertalczycy mieli nieśmiertelne dusze   Coyne   2023-08-16
Aktywiści anty-GMO w Afryce szerzą mity i strach, ale nie przedstawiają żadnych naukowych dowodów   Abutu   2023-08-14
Mało znana strona ryjkowców   Tonhasca Júnior   2023-08-11
Dlaczego nie można być osobą transrasową?   Coyne   2023-08-10
Walka z malarią za pomocą inżynierii genetycznej   Novella   2023-08-08
Jak restrykcje Unii Europejskiej podsycały głosy przeciwko GMO, jak również głód na globalnym Południu, a zwłaszcza w Afryce   Oria   2023-08-02
Nieznośni mali pomocnicy   Tonhasca Junior   2023-07-29
Macedońskie skarby   Tonhasca Júnior   2023-07-26
GMO i motyle   Novella   2023-07-25
Narzucanie ideologii naturze: Kew Garden celebruje „rośliny queer”   Coyne   2023-07-24
Smak miesiąca   Tonhasca Júnior   2023-07-20
Kłopoty na wylocie   Szczęsny   2023-07-18
Ideologiczne podważanie biologii   i Luana S. Maroja   2023-07-17
Role mężczyzn i kobiet w polowaniu, raz jeszcze   Coyne   2023-07-15
David Hillis o specjacji   Coyne   2023-07-13
Niechętni dawcy i pracowici biorcy   Tonhasca Júnior   2023-07-08
Grube problemy z jelitem   Szczęsny   2023-07-07
Badaczka z Leakey Foundation twierdzi, że kości orangutanów mówią nam, że biologiczna płeć jest spektrum, a nie binarna   Coyne   2023-06-30
Przez dziurkę od klucza   Szczęsny   2023-06-24
Nowa (nie podparta żadnymi dowodami) hipoteza, która eliminuje role płciowe w społecznościach łowców-zbieraczy   Coyne   2023-06-22
Błędne wyobrażenia o ewolucji   Coyne   2023-06-16
Influencerzy z podziemia   Tonhasca Júnior   2023-06-13
Jak wyewoluowało ubarwienie ostrzegawcze?   Coyne   2023-06-12
„San Francisco Chronicle” bardzo myli się w sprawie biologicznej płci   Coyne   2023-06-09
Kolczasty problem   Tonhasca Júnior   2023-06-06
Wpaść w amok. Empiryczna analiza szaleńczych zabójstw pokazuje, że wyłaniają się dwa różne wzorce.   King   2023-06-03
Błędna krytyka genetycznych testów na pochodzenie   Coyne   2023-06-02
Zdatny do lotu   Tonhasca Júnior   2023-06-01
‘Raniąca’ idea merytorycznych podstaw nauki    i Jerry Coyne   2023-05-29
Główny problem w filogenezie zwierząt wydaje się być rozwiązany   Coyne   2023-05-26
Americana   Tonhasca Júnior   2023-05-24
Czy uprawa jabłek odzwierciedla bigoterię?   Coyne   2023-05-18
Kenia: Musimy zająć się brakiem bezpieczeństwa żywnościowego, ale najpierw musimy położyć kres dezinformacji na temat upraw modyfikowanych genetycznie   Oria   2023-05-16
Czytanie myśli z fMRI i AI   Novella   2023-05-05
Jest lepiej niż myślisz   Lomborg   2023-05-03
Dwudziestu dziewięciunaukowców publikuje artykuł w obronie merytorycznych podstaw w nauce     2023-05-01
Niewygodna historia   Ferguson   2023-04-28
Biologia rezygnacji z działania: kiedy kontynuować, a kiedy spasować   Coyne   2023-04-26
Porywacze ciał   Tonhasca Júnior   2023-04-25
Porażka jest kluczowym składnikiem innowacji   Ridley   2023-04-22
Używanie roślin jako biofrabryk   Novella   2023-04-14
Dawno zmarli przemawiają do nas   Tonhasca Júnior   2023-04-12
Wątpliwi pomocnicy    Tonhasca Júnior   2023-04-08
Uganda: aktywiści przeciwni biotechnologii szerzą dezinformację   Wetaya   2023-04-05
Anglia pozwala na uprawy poddane edycji genów   Novella   2023-04-03
Recenzja z książki  Can “The Whole World” Be Wrong?   Rose   2023-04-01
Psychologia ewolucyjna dla początkujących   Coyne   2023-03-27
“Konwergentna” ewolucja mrówek grzybiarek Starego i Nowego świata   Coyne   2023-03-23
Gigantyczna armia małych zabójców   Tonhasca Júnior   2023-03-22
Colin Wright broni binarności płci u zwierząt   Coyne   2023-03-15
AI: gorąca randka z “Sydneyem ”   Gotefridi   2023-03-15
Zmienić język w ekologii i biologii ewolucyjnej! Przykład anemii sierpowatej   Coyne   2023-03-13
Wzrost liczby nieobecnych ojców i towarzyszące temu społeczne problemy   Geary   2023-03-11
No pasarán    Tonhasca Júnior   2023-03-04
Dezinformacja o GMO: Kenijczykom będzie trudno podejmować racjonalne decyzje i to może kosztować życie   Mykonyo   2023-02-24
Twardy kwiat do zgryzienia    Tonhasca Júnior   2023-02-22
ChatGPT niemal zdaje lekarski egzamin końcowy   Novella   2023-02-21
“Rogi” trylobitów mogły być używane jako broń w walkach między samcami   Coyne   2023-02-15
Postmodernizm obnażony   Dawkins   2023-02-14
Powody naszych wierzeń. Jak i dlaczego irracjonalność trzyma nas w swoich szponach i jak możemy z tym walczyć?   Pinker   2023-02-13
Kiedy zapada noc i ziemia jest ciemna   Tonhasca Júnior   2023-02-10
W nowej książce jest słuszna krytyka idei, że są lepsze i gorsze gatunki, ale jest także błędne twierdzenie, że gatunki nie są realne   Coyne   2023-02-06
Kolczatki wydmuchują bąbelki śluzu z nosa, żeby się ochłodzić   Coyne   2023-02-02
Mali i zręczni influencerzy   Tonhasca Júnior   2023-01-31
Dowody na ewolucję: Bezwłose zwierzęta mają martwe geny na sierść   Coyne   2023-01-23
Krew, znój, łzy i pot   Tonhasca Júnior   2023-01-19
Bąkojady czyszczą nosorożce   Coyne   2023-01-18
Mózg używa geometrii hiperbolicznej   Novella   2023-01-16
O wspaniały nowy świecie   Tonhasca Júnior   2023-01-12
Ciepło zabija. Zimno zabija wielu więcej   Jacoby   2023-01-09

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


&#8222;Choroba&#8221; przywrócona przez Putina


&#8222;Przebudzeni&#8221;


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk