Prawda

Czwartek, 28 marca 2024 - 20:27

« Poprzedni Następny »


Mrówki, altruizm i poświęcenie


Matt Ridley 2014-11-14


Dobrze, że różnica opinii o pochodzeniu zachowań mrówek między dwoma emerytowanymi biologami ewolucyjnymi (jeden powyżej osiemdziesiątki, a drugi powyżej siedemdziesiątki), dostała się do wiadomości przekazywanych szerokiej publiczności. W telewizji biolog z Harvardu, E. O. Wilson nazwał biologa z Oksfordu, Richarda Dawkinsa, “dziennikarzem”, co jest zdecydowanie jedną z najgorszych obelg w świecie nauki; i tak właśnie zostało to odebrane.

Znam i podziwiam obu tych naukowców, ale po przeczytaniu artykułów, będących przedmiotem sporu, uważam, że w sprawie tej poważnej różnicy zdań racja jest po stronie Dawkinsa.  

 

Zanim zanurzymy się (tylko pobieżnie) w arytmetykę pokrewieństwa genetycznego w kolonii mrówek, pozwólcie, że zadam proste pytanie: dlaczego ludzie dbają o swoje dzieci? Wychowywanie dzieci jest kosztowne, jest to ciężka i wyczerpująca praca, związana z nieustannym stresem, a jednak większość ludzi uważa, że daje ogromne nagrody. Co przez to rozumieją?

 

Czy robią to, żeby dogodzić sobie, samolubnie  szukając tych nagród, co jakoś deprecjonowałoby ich altruizm wobec dzieci? Nie sądzę.

 

Z pewnością jest bardziej prawdopodobne, że ludzie rodzą, wychowują i cenią swoje dzieci z tego samego powodu, który skłania króliki, szpaki i pająki do troski o swoje potomstwo – bo pochodzą od osobników, które dbały o swoje potomstwo. W całej naszej długiej historii ludzie, którzy uważali, że wychowywanie dzieci warte jest wysiłku, pozostawili więcej potomków niż ci, którzy tak nie uważali.

 

Wybrałem się podczas weekendu na ryby. Łosoś, którego miałem szczęście złowić (i wypuścić) jest skrajnym przykładem. Chociaż ryba była w świetnej formie, kiedy ją wypuściłem, najprawdopodobniej umrze w ciągu najbliższych dwóch miesięcy, wyczerpana wysiłkiem i niebezpieczeństwami dotarcia do strumienia, gdzie może złożyć ikrę. Jej instynkt rozmnażania się jest dokładną odwrotnością jednostkowej samolubności. Ale pozwala przetrwać jej genom.

 

Tego właśnie większość krytyków książki Richarda Dawkinsa Samolubny gen uparcie nie dostrzega: samolubność genów skłania nas do altruizmu. Teoria, że większość stworzeń robi rzeczy, które pomagają w przetrwaniu ich genów, tłumaczy i wyjaśnia akty autentycznej wielkoduszności.

 

Jest to całkowita odwrotność teorii, która mówi, że powinniśmy być samolubni, choć istotnie twierdzi, że prawdopodobnie jesteśmy selektywni w naszym altruizmie. (Ale o tym wiedzieliśmy.)

 

I tu właśnie docieramy do problemu mrówek. Mrówki na ogół nie są altruistyczne. W rzeczywistości prowadzą mordercze walki z mrówkami z innych mrowisk, a czasami biorą w niewolę mrówki innych gatunków. Niemniej wewnątrz mrowiska robotnice wychowują swoje siostry zamiast swoich córek. Wilson uważa, że jest tak dlatego, że przetrwanie mrowiska jako całości jest główną nagrodą, która napędza ich altruizm: jest to teoria nazywana „doborem grupowym”; Dawkins uważa, że przetrwanie genów mrówek, wspólnych z tymi siostrami, które zostaną przyszłymi królowymi, jest główną przyczyną: teoria zwana „doborem krewniaczym”. Zostawmy na boku matematykę i obelgi, bo ta kwestia, jak pisze Jerry Coyne, stanowi sedno sporu.

 

Wiele silnych dowodów popiera Dawkinsa, lub raczej jego nieżyjącego już kolegę, Billa Hamiltona, który stworzył fundamenty teorii doboru krewniaczego. Na przykład, chociaż zwyczaj wychowywania sióstr powstał także u termitów i golców, u mrówek, pszczół i os pojawił się niezależnie osiem razy.

 

Ta grupa owadów ma osobliwą cechę, a mianowicie, że – ponieważ samce powstają z niezapłodnionych jajeczek – samice są bardziej podobne do swoich sióstr niż do córek, pod warunkiem, że mają tego samego ojca. I we wszystkich ośmiu liniach rodowych okazuje się, że już wśród gatunków przodków królowe kojarzyły się tylko jeden raz, zapewniając genetyczne podobieństwo całego potomstwa.  

 

Wilson kiedyś akceptował ten argument, ale teraz mówi, że “porzucił” teorię samolubnego genu na rzecz teorii opartej na selektywnym przetrwaniu konkurujących grup. Nie ulega wątpliwości, że grupy czasami konkurują lub że jednostki muszą być w grupach, by prosperować. Czy jednak dzieje się to wystarczająco często, by stworzenia rozwinęły tendencje genetyczne do przedkładania sukcesu grupy nad własne przeżycie?

 

Wilson lubi nazywać ludzi stworzeniami “eusocjalnymi”, które to pojęcie normalnie używane jest wobec mrówek, pszczół i termitów żyjących w koloniach, gdzie rozmnaża się wyłącznie królowa. Mimo jednak całej „grupowości” ludzi, nie ma dowodów, że poświęcamy własne możliwości rozmnażania się jako jednostki, nie mówiąc już o tym, żeby nasze grupy jako takie rozmnażały się. Wręcz przeciwnie, rozmnażać lubimy się sami.

 

I dlatego spór Wilsona z Dawkinsem ma znaczenie polityczne. „Dobór grupowy” zawsze przedstawiano jako bardziej poprawną politycznie koncepcję, sugerując, że istnieje tendencja ewolucyjna ku ogólnemu altruizmowi u ludzi. Dobór na poziomie genów wydawał się bardziej prawicową ideą, w której jednostki są na łasce surowej kalkulacji genów.

 

W istocie, te ludowe interpretacje, są niesłychanie wprowadzające w błąd. Społeczeństwo nie jest oparte na jednostronnym altruizmie, ale na wzajemnie korzystnej (samolubnej) kooperacji.

 

Niemal wszystko, co ludzie robią, robione jest w imię uświadomionego interesu własnego. Pomyśl o ludziach, którzy dzisiaj sprzedali ci kawę, prowadzili pociąg, którym jechałeś, napisali twoją gazetę. Otrzymują wynagrodzenie za tę pracę, ale zrobili te rzeczy dla ciebie (a ty dla nich). Podobnie, dobór genowy wyraźnie kieruje ewolucją instynktu kooperacji i to nie tylko wobec najbliższych krewnych.

 

Może także podsycać tendencję do obrony członków własnej grupy, jeśli przetrwanie grupy pomaga przetrwaniu genów. Dobór grupowy jest jednak teorią konkurencji między grupami, a to znamy na ogół pod inną nazwą. Nazywamy to wojną. Gdyby dobór grupowy miał działać porządnie, wojna oznaczałaby całkowite unicestwienie wroga przez zwycięską grupę.

 

Richard Dawkins i E. O. Wilson byli kiedyś po tej samej stronie barykady, pisząc ważne książki wyjaśniające ewolucję zachowań niemal w tym samym czasie w latach 1970.

 

Dawkins nadal podziwia Wilsona, ale uważa, że popełnia on błąd. Jest to trochę tak, jak kiedy  Charles Darwin w latach 1880. napominał Alfreda Russela Wallace’a za jego uparte twierdzenia, że “wyższa inteligencja kierowała rozwojem człowieka w określonym kierunku i dla specjalnego celu”. Na co Darwin odpowiedział,  besztając go w liście: “Mam nadzieję, że nie zamordowałeś twojego i mojego dziecka”.

 

Pierwsza publikacja w Times.

 

Ants, altruism and self sacrifice

Rational Optimist, 11 listopada 2014

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska



Matt Ridley


Brytyjski pisarz popularnonaukowy, sympatyk filozofii libertariańskiej. Współzałożyciel i b. prezes International Centre for Life, "parku naukowego” w Newcastle. Zrobił doktorat z zoologii (Uniwersytet Oksfordzki). Przez wiele lat był korespondentem naukowym w "The Economist". Autor książek: The Red Queen: Sex and the Evolution of Human Nature (1994; pol. wyd. Czerwona królowa, 2001, tłum. J.J. Bujarski, A. Milos), The Origins Of Virtue (1997, wyd. pol. O pochodzeniu cnoty, 2000, tłum. M. Koraszewska), Genome (1999; wyd. pol. Genom, 2001, tłum. M. Koraszewska), Nature Via Nurture: Genes, Experience, and What Makes us Human (także jako: The Agile Gene: How Nature Turns on Nurture, 2003), Rational Optimist 2010.

Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj




Komentarze
1. Tako rzecze Ridley Lengyel 2014-11-14


Nauka

Znalezionych 1469 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Jak małpy człekokształtne (włącznie z ludźmi) straciły swoje ogony   Coyne   2024-03-26
Ale najpierw kawa   Tonhasca Júnior   2024-03-21
Ideolodzy: dlaczego nauczanie genetyki musi mieć charakter społeczno-polityczny   Coyne   2024-03-19
Przepływ genów od neandertalczyków i denisowian do ludzi „współczesnych” i odwrotnie   Coyne   2024-03-14
Wejdź – skoro nalegasz   Tonhasca Júnior   2024-03-09
Czy “bezpłciowe” bakterie tworzą biologiczne gatunki?   Coyne   2024-03-06
Carl Zimmer o gatunkach i ochronie     2024-02-29
Kolejna błędna próba skorygowania ewolucji   Coyne   2024-02-22
Ryjący w ziemi przedsiębiorcy   Tonhasca Júnior   2024-02-15
Olbrzymie armie o niezliczonych umiejętnościach    Tonhasca Júnior   2024-02-08
Wejdź, powiedziała, dam ci schronienie przed burzą   Tonhasca Júnior   2024-01-15
Czy ludzie wyewoluowali w wodzie?   Coyne   2024-01-08
Jak upadają wielcy   Tonhasca Júnior   2024-01-04
Oczy reniferów zmieniają kolor, żeby łatwiej im było dostrzec jadalne porosty   Coyne   2023-12-30
Życzliwi przestępcy   Tonhasca Júnior   2023-12-28
Conor Friedesdorf (i Alexander Barvinok) o ideologicznym przymusie na amerykańskich uczelniach   Coyne   2023-12-26
Zdumiewający manipulatorzy   Tonhasca Júnior   2023-12-25
Nie gryzie się ręki, która cię zapyla   Tonhasca Júnior   2023-10-19
Rewolucja komunikacyjna   Hannam   2023-10-18
BBC szerzy propagandę rolnictwa organicznego, a biedni na świecie cierpią   i Kathleen Hefferon   2023-10-13
Niezwykły przypadek koewolucji i specyficzności zapylacz/storczyk   Coyne   2023-10-07
Płeć męska lub żeńska: nie ma nic pomiędzy   Elliot   2023-10-03
Myślenie intuicyjne i analityczne   Novella   2023-09-29
„Kryzys klimatyczny” to mistyfikacja   Williams   2023-09-25
Jak (i dlaczego) ośmiornica edytuje swój RNA   Lewis   2023-09-23
„Najbardziej znany zabójca ludzi”: jakie są prawdziwe początki XIV-wiecznej Czarnej Śmierci?   Lewis   2023-09-15
Do jakiego stopnia pary mają wspólne cechy?   Novella   2023-09-14
Kenia daje zielone światło 58 projektom GMO – naukowcy na całym świecie kontynuują badania w dziedzinie biotechnologii, mimo procesów sądowych i dezinformacji   Ombogo   2023-09-08
Lancet atakuje anty-przebudzenie, a czytelnik odpowiada   Coyne   2023-08-24
Więcej wyrafinowanej teologii: uczony religijny zastanawia się, czy neandertalczycy mieli nieśmiertelne dusze   Coyne   2023-08-16
Aktywiści anty-GMO w Afryce szerzą mity i strach, ale nie przedstawiają żadnych naukowych dowodów   Abutu   2023-08-14
Mało znana strona ryjkowców   Tonhasca Júnior   2023-08-11
Dlaczego nie można być osobą transrasową?   Coyne   2023-08-10
Walka z malarią za pomocą inżynierii genetycznej   Novella   2023-08-08
Jak restrykcje Unii Europejskiej podsycały głosy przeciwko GMO, jak również głód na globalnym Południu, a zwłaszcza w Afryce   Oria   2023-08-02
Nieznośni mali pomocnicy   Tonhasca Junior   2023-07-29
Macedońskie skarby   Tonhasca Júnior   2023-07-26
GMO i motyle   Novella   2023-07-25
Narzucanie ideologii naturze: Kew Garden celebruje „rośliny queer”   Coyne   2023-07-24
Smak miesiąca   Tonhasca Júnior   2023-07-20
Kłopoty na wylocie   Szczęsny   2023-07-18
Ideologiczne podważanie biologii   i Luana S. Maroja   2023-07-17
Role mężczyzn i kobiet w polowaniu, raz jeszcze   Coyne   2023-07-15
David Hillis o specjacji   Coyne   2023-07-13
Niechętni dawcy i pracowici biorcy   Tonhasca Júnior   2023-07-08
Grube problemy z jelitem   Szczęsny   2023-07-07
Badaczka z Leakey Foundation twierdzi, że kości orangutanów mówią nam, że biologiczna płeć jest spektrum, a nie binarna   Coyne   2023-06-30
Przez dziurkę od klucza   Szczęsny   2023-06-24
Nowa (nie podparta żadnymi dowodami) hipoteza, która eliminuje role płciowe w społecznościach łowców-zbieraczy   Coyne   2023-06-22
Błędne wyobrażenia o ewolucji   Coyne   2023-06-16
Influencerzy z podziemia   Tonhasca Júnior   2023-06-13
Jak wyewoluowało ubarwienie ostrzegawcze?   Coyne   2023-06-12
„San Francisco Chronicle” bardzo myli się w sprawie biologicznej płci   Coyne   2023-06-09
Kolczasty problem   Tonhasca Júnior   2023-06-06
Wpaść w amok. Empiryczna analiza szaleńczych zabójstw pokazuje, że wyłaniają się dwa różne wzorce.   King   2023-06-03
Błędna krytyka genetycznych testów na pochodzenie   Coyne   2023-06-02
Zdatny do lotu   Tonhasca Júnior   2023-06-01
‘Raniąca’ idea merytorycznych podstaw nauki    i Jerry Coyne   2023-05-29
Główny problem w filogenezie zwierząt wydaje się być rozwiązany   Coyne   2023-05-26
Americana   Tonhasca Júnior   2023-05-24
Czy uprawa jabłek odzwierciedla bigoterię?   Coyne   2023-05-18
Kenia: Musimy zająć się brakiem bezpieczeństwa żywnościowego, ale najpierw musimy położyć kres dezinformacji na temat upraw modyfikowanych genetycznie   Oria   2023-05-16
Czytanie myśli z fMRI i AI   Novella   2023-05-05
Jest lepiej niż myślisz   Lomborg   2023-05-03
Dwudziestu dziewięciunaukowców publikuje artykuł w obronie merytorycznych podstaw w nauce     2023-05-01
Niewygodna historia   Ferguson   2023-04-28
Biologia rezygnacji z działania: kiedy kontynuować, a kiedy spasować   Coyne   2023-04-26
Porywacze ciał   Tonhasca Júnior   2023-04-25
Porażka jest kluczowym składnikiem innowacji   Ridley   2023-04-22
Używanie roślin jako biofrabryk   Novella   2023-04-14
Dawno zmarli przemawiają do nas   Tonhasca Júnior   2023-04-12
Wątpliwi pomocnicy    Tonhasca Júnior   2023-04-08
Uganda: aktywiści przeciwni biotechnologii szerzą dezinformację   Wetaya   2023-04-05
Anglia pozwala na uprawy poddane edycji genów   Novella   2023-04-03
Recenzja z książki  Can “The Whole World” Be Wrong?   Rose   2023-04-01
Psychologia ewolucyjna dla początkujących   Coyne   2023-03-27
“Konwergentna” ewolucja mrówek grzybiarek Starego i Nowego świata   Coyne   2023-03-23
Gigantyczna armia małych zabójców   Tonhasca Júnior   2023-03-22
Colin Wright broni binarności płci u zwierząt   Coyne   2023-03-15
AI: gorąca randka z “Sydneyem ”   Gotefridi   2023-03-15
Zmienić język w ekologii i biologii ewolucyjnej! Przykład anemii sierpowatej   Coyne   2023-03-13
Wzrost liczby nieobecnych ojców i towarzyszące temu społeczne problemy   Geary   2023-03-11
No pasarán    Tonhasca Júnior   2023-03-04
Dezinformacja o GMO: Kenijczykom będzie trudno podejmować racjonalne decyzje i to może kosztować życie   Mykonyo   2023-02-24
Twardy kwiat do zgryzienia    Tonhasca Júnior   2023-02-22
ChatGPT niemal zdaje lekarski egzamin końcowy   Novella   2023-02-21
“Rogi” trylobitów mogły być używane jako broń w walkach między samcami   Coyne   2023-02-15
Postmodernizm obnażony   Dawkins   2023-02-14
Powody naszych wierzeń. Jak i dlaczego irracjonalność trzyma nas w swoich szponach i jak możemy z tym walczyć?   Pinker   2023-02-13
Kiedy zapada noc i ziemia jest ciemna   Tonhasca Júnior   2023-02-10
W nowej książce jest słuszna krytyka idei, że są lepsze i gorsze gatunki, ale jest także błędne twierdzenie, że gatunki nie są realne   Coyne   2023-02-06
Kolczatki wydmuchują bąbelki śluzu z nosa, żeby się ochłodzić   Coyne   2023-02-02
Mali i zręczni influencerzy   Tonhasca Júnior   2023-01-31
Dowody na ewolucję: Bezwłose zwierzęta mają martwe geny na sierść   Coyne   2023-01-23
Krew, znój, łzy i pot   Tonhasca Júnior   2023-01-19
Bąkojady czyszczą nosorożce   Coyne   2023-01-18
Mózg używa geometrii hiperbolicznej   Novella   2023-01-16
O wspaniały nowy świecie   Tonhasca Júnior   2023-01-12
Ciepło zabija. Zimno zabija wielu więcej   Jacoby   2023-01-09
Po co badać przestrzeń kosmiczną?   Jacoby   2023-01-04

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk