Prawda

Wtorek, 19 marca 2024 - 10:39

« Poprzedni Następny »


Swędzikami jesień się zaczyna


Paulina Łopatniuk 2019-10-11

Jesienne zdjęcia opanowały media społecznościowe
Jesienne zdjęcia opanowały media społecznościowe

Jesień na dobre już się u nas zadomowiła. Ta słoneczna, złota, na przemian z klasyczną szarugą jesienną, która jednakowoż nie odstrasza amatorów/ek  jesiennych spacerów, grzybobrania i innych gier i zabaw terenowych. Osobom mniej za jesienią przepadającym i unikającym spacerów innych aniżeli te pomiędzy domem a pracą (z uwzględnieniem ewentualnych środków komunikacji) wieści z frontu przynoszą media społecznościowe przepełnione zdjęciami opadających liści, kolorowych krajobrazów, koszy pełnych grzybów oraz jesiennie przyodzianych osób epatujących swetrami, kołderkami i kubkami czekolady (ponoć słowo “jesieniara” ma szanse na sukces równy sukcesom słowa “dzban”). Na patologach jesień i opadające liście nieodmiennie kojarzą się ze śmiercią, jeśli do kogoś nie przemawiają jednak mroczne apoptotyczne bąbelki, znajdą się dlań i inne jesienne atrakcje. Żywsze i pogodniejsze.

 

 


Swędzik jesienny podczas spaceru; MK – fotky, https://www.flickr.com/photos/m_klimes/33173969244/

Swędzik jesienny podczas spaceru; MK – fotky, https://www.flickr.com/photos/m_klimes/33173969244/



Swędzik jesienny (Neotrombicula lub Trombicula autumnalis) to maleńkie (dorosłe osiąga 1,7-2mm), żwawe, żywo wybarwione zwierzątko jesienne spacery wprost uwielbiające. Na pewno już uważnie liczycie nóżki swędzika z sąsiedniej fotografii. Tak, jest ich osiem. To pajęczak, roztocz konkretniej. Tak, zupełnie jak nużeńce, które przecież lubicie, zupełnie jak generujące nieco mniejszy jednak entuzjazm świerzbowce, zupełnie jak wzbudzające powszechną niechęć kleszcze czy ptaszyńce. Cóż, roztocz roztoczowi nierówny. Swędzik na szczęście nie jest parazytkiem przesadnie groźnym.

Larwa swędzika; London (No. 15 Brewer Street) : F.P. Nodder & Co., 1 Septr. 1790, Wellcome Collection, CC BY 4.0, https://wellcomecollection.org/works/fjvrz7a4

Larwa swędzika; London (No. 15 Brewer Street) : F.P. Nodder & Co., 1 Septr. 1790, Wellcome Collection, CC BY 4.0, https://wellcomecollection.org/works/fjvrz7a4



Lęgnie się z jaj złożonych na glebie i pośród wilgotnych liści. Głównie późnym latem i jesienią. Swędzikowe larwy, sześcionogie zaokrąglone złocistopomarańczowe lub czerwoniutkie maluchy długości około 0,2mm, pokryte od strony grzbietowej pierzastymi ułożonymi w rządkach szczecinkami, wychodzą na zewnątrz po mniej więcej tygodniu, by udać się na wędrówkę. Znalazłszy sobie odpowiednie miejsce, na przykład źdźbło trawy, zaczajają się, oczekując na swego przyszłego gospodarza, przy czym ten zazwyczaj wcale nie będzie człowiekiem, swędziki pasożytują chętnie na najrozmaitszych ssakach, bez przesadnej wybiórczości, nie gardząc też zresztą ptakami, a całe rozdziały poświęcają im podręczniki medycyny nie tylko ludzkiej, ale też weterynaryjnej.


Larwa swędzika przyssie się na chwilę, uczepi, natnie skórę ostrzami swych chelicerów (bardzo piękne słowo oznaczające po prostu szczękoczułki), napluje, nadtrawi nieco śliną powłoki, wessie poprzez wytworzony w uszkodzonych tkankach w kontakcie z larwią wydzieliną stwardniały tunelik (stylostom), “słomkę” tkankową jak gdyby, rezultat nadtrawienia – taką komórkową zupkę (nie, nie jest krwiożerczym zwierzątkiem, nie stara się nawet o kontakt z krwią, nadtrawionego płynu tkankowego też nazbyt wiele nie wypija), spędzi tak parę – trzy, cztery, pięć dni – i odpadnie. Daleko im do intymnych związków łączących nas z naszymi nużeńcami i – nie aż tak często na szczęście – świerzbowcami.


Szczeciniasta larwa z bliska; https://www.esccapuk.org.uk/page/Mites/35/

Szczeciniasta larwa z bliska; https://www.esccapuk.org.uk/page/Mites/35/



Nakarmiona larwa, syta i szczęśliwa nieco większa teraz (potrafi, żerując, nawet podwoić lub potroić swój rozmiar) i nieco bledsza (traci na kolorze) czerwoniutka czy żółtawa kuleczka, gdy już opuści swego dobroczyńcę, może się zająć w spokoju samorozwojem. Dojrzewa, znaczy. Przepoczwarza się. Jako wolno już żyjąca ośmionoga nimfa przechodzi kolejne linienia, osiągając swą dorosłą drapieżną (spokojnie, zainteresowaną raczej innymi stawonogami, wam nijak już nie zaszkodzi) formę. Z czasem samiczka złoży jaja – nawet kilkaset, ponownie rozpoczynając całą zabawę. Cały cykl zajmuje pajęczakowi jakieś 50-70 dni.


Świąd i zaczerwienienia związane z żerowaniem larw swędzika; https://s3-eu-west-1.amazonaws.com/thejournalhub/10.15570/actaapa.2017.14/actaapa.2017.14.pdf

Świąd i zaczerwienienia związane z żerowaniem larw swędzika; https://s3-eu-west-1.amazonaws.com/thejournalhub/10.15570/actaapa.2017.14/actaapa.2017.14.pdf



Gdzie tkwi tutaj problem medyczny? W końcu, jak już wcześniej zdążyłam zauważyć, maleństwo wielkości jednej piątej milimetra nie zuboży zanadto swego karmiciela czy karmicielki, niezależnie w sumie od zaatakowanego przez zwierzątko gatunku, prawda? Ano prawda. Nie w tym kłopot. Rzecz w tym, że nasz zwierzak, wgryzając się i rozpuszczając okolicę, przyczynia się do powstania stanu zapalnego, że składnikami swej śliny podrażnia i alarmuje nadgryzany organizm.



<span>Objawy skórne bywają nieprzyjemne; </span>https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28686755
Objawy skórne bywają nieprzyjemne; https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28686755

Wokół miejsca żerowania pojawia się zaczerwienienie, powstają grudki, pęcherze, dokucza świąd, czasem powiększają się okoliczne węzły chłonne. Drapanie się prowadzi do powstawania mniejszych czy większych ranek, grożąc nadkażeniami i innymi przykrymi powikłaniami. Cały ten nieprzyjemny stan nazywamy trombikulozą (niekiedy możecie zetknąć się z piękniejszymi jeszcze określeniami “lądzienica”, “lądziennica” lub “świąd żniwiarzy“). Tyle dobrego, że “nasze” roztocze nie przenoszą dodatkowych, potencjalnie szkodliwych pasażerów na gapę. Co warto zresztą podkreślić, bo już ich pomieszkujących w cieplejszych rejonach świata krewniaków przyłapywano na przenoszeniu riketsji na przykład, a dur to wszak żadna przyjemność.


Udanego spaceru 


Swędzik jesienny podczas spaceru; MK – fotky, https://www.flickr.com/photos/m_klimes/33173969244/

Swędzik jesienny podczas spaceru; MK – fotky, https://www.flickr.com/photos/m_klimes/33173969244/



Edit: Pojawiły się zastrzeżenia odnośnie poprawności oryginalnych opisów dorosłych swędzików z fotografii i sugestie, że zdjęcia mogą raczej przedstawiać lądzienie, prawdopodobnie Trombidium holosericeum.


(Przypominam też, że patologów możecie śledzić również na fejsbuku – warto tam zaglądać, bo strona jest codziennie aktualizowana)


Literatura:

Veterinary Ectoparasites: Biology, Pathology, and Control (2nd ed.). R Wall, D Shearer, 2001

Zarys parazytologii lekarskiej (wyd. VII). R Kadłubowski, A Kurnatowska (red.), 2001

Pushing the edge of dermoscopy in new directions: entomodermoscopy of Trombicula autumnalis. N di Meo, M Fadel, G Trevisan; Acta Dermatovenerologica Alpina, Pannonica et Adriatica 2017;26:45-6

What’s eating you? chiggers. ME Hohenberger, DM Elston; Cutis 2017;99(6):386-388

Trombiculiasis: an underreported ectoparasitosis in Sicily. V Caputo, F Santi, A Cascio, M Trizzino, C Colomba; Le Infezioni in Medicina 2018;1:77-80

Stylostome formation in trombiculid mites (Acariformes: Trombiculidae). AB Shatrov; Experimental & Applied Acarology 2009;49(4):261-80

Dermatozy pasożytnicze wieku dziecięcego. R Fölster-Holst, H Hamm; Dermatologia po Dyplomie 2010;1(4):64-73



Paulina Łopatniuk


Lekarka ze specjalizacją z patomorfologii, pasjonatka popularyzacji nauki, współtwórczyni strony poświęconej nowinkom naukowym Nauka głupcze, ateistka, feministka. Prowadzi blog naukowy Patolodzy na klatce, autorka wydanej przez Wydawnictwo Poznańskie książki Patolodzy. Panie doktorze, czy to rak?

Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nauka

Znalezionych 1467 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Ideolodzy: dlaczego nauczanie genetyki musi mieć charakter społeczno-polityczny   Coyne   2024-03-19
Przepływ genów od neandertalczyków i denisowian do ludzi „współczesnych” i odwrotnie   Coyne   2024-03-14
Wejdź – skoro nalegasz   Tonhasca Júnior   2024-03-09
Czy “bezpłciowe” bakterie tworzą biologiczne gatunki?   Coyne   2024-03-06
Carl Zimmer o gatunkach i ochronie     2024-02-29
Kolejna błędna próba skorygowania ewolucji   Coyne   2024-02-22
Ryjący w ziemi przedsiębiorcy   Tonhasca Júnior   2024-02-15
Olbrzymie armie o niezliczonych umiejętnościach    Tonhasca Júnior   2024-02-08
Wejdź, powiedziała, dam ci schronienie przed burzą   Tonhasca Júnior   2024-01-15
Czy ludzie wyewoluowali w wodzie?   Coyne   2024-01-08
Jak upadają wielcy   Tonhasca Júnior   2024-01-04
Oczy reniferów zmieniają kolor, żeby łatwiej im było dostrzec jadalne porosty   Coyne   2023-12-30
Życzliwi przestępcy   Tonhasca Júnior   2023-12-28
Conor Friedesdorf (i Alexander Barvinok) o ideologicznym przymusie na amerykańskich uczelniach   Coyne   2023-12-26
Zdumiewający manipulatorzy   Tonhasca Júnior   2023-12-25
Nie gryzie się ręki, która cię zapyla   Tonhasca Júnior   2023-10-19
Rewolucja komunikacyjna   Hannam   2023-10-18
BBC szerzy propagandę rolnictwa organicznego, a biedni na świecie cierpią   i Kathleen Hefferon   2023-10-13
Niezwykły przypadek koewolucji i specyficzności zapylacz/storczyk   Coyne   2023-10-07
Płeć męska lub żeńska: nie ma nic pomiędzy   Elliot   2023-10-03
Myślenie intuicyjne i analityczne   Novella   2023-09-29
„Kryzys klimatyczny” to mistyfikacja   Williams   2023-09-25
Jak (i dlaczego) ośmiornica edytuje swój RNA   Lewis   2023-09-23
„Najbardziej znany zabójca ludzi”: jakie są prawdziwe początki XIV-wiecznej Czarnej Śmierci?   Lewis   2023-09-15
Do jakiego stopnia pary mają wspólne cechy?   Novella   2023-09-14
Kenia daje zielone światło 58 projektom GMO – naukowcy na całym świecie kontynuują badania w dziedzinie biotechnologii, mimo procesów sądowych i dezinformacji   Ombogo   2023-09-08
Lancet atakuje anty-przebudzenie, a czytelnik odpowiada   Coyne   2023-08-24
Więcej wyrafinowanej teologii: uczony religijny zastanawia się, czy neandertalczycy mieli nieśmiertelne dusze   Coyne   2023-08-16
Aktywiści anty-GMO w Afryce szerzą mity i strach, ale nie przedstawiają żadnych naukowych dowodów   Abutu   2023-08-14
Mało znana strona ryjkowców   Tonhasca Júnior   2023-08-11
Dlaczego nie można być osobą transrasową?   Coyne   2023-08-10
Walka z malarią za pomocą inżynierii genetycznej   Novella   2023-08-08
Jak restrykcje Unii Europejskiej podsycały głosy przeciwko GMO, jak również głód na globalnym Południu, a zwłaszcza w Afryce   Oria   2023-08-02
Nieznośni mali pomocnicy   Tonhasca Junior   2023-07-29
Macedońskie skarby   Tonhasca Júnior   2023-07-26
GMO i motyle   Novella   2023-07-25
Narzucanie ideologii naturze: Kew Garden celebruje „rośliny queer”   Coyne   2023-07-24
Smak miesiąca   Tonhasca Júnior   2023-07-20
Kłopoty na wylocie   Szczęsny   2023-07-18
Ideologiczne podważanie biologii   i Luana S. Maroja   2023-07-17
Role mężczyzn i kobiet w polowaniu, raz jeszcze   Coyne   2023-07-15
David Hillis o specjacji   Coyne   2023-07-13
Niechętni dawcy i pracowici biorcy   Tonhasca Júnior   2023-07-08
Grube problemy z jelitem   Szczęsny   2023-07-07
Badaczka z Leakey Foundation twierdzi, że kości orangutanów mówią nam, że biologiczna płeć jest spektrum, a nie binarna   Coyne   2023-06-30
Przez dziurkę od klucza   Szczęsny   2023-06-24
Nowa (nie podparta żadnymi dowodami) hipoteza, która eliminuje role płciowe w społecznościach łowców-zbieraczy   Coyne   2023-06-22
Błędne wyobrażenia o ewolucji   Coyne   2023-06-16
Influencerzy z podziemia   Tonhasca Júnior   2023-06-13
Jak wyewoluowało ubarwienie ostrzegawcze?   Coyne   2023-06-12
„San Francisco Chronicle” bardzo myli się w sprawie biologicznej płci   Coyne   2023-06-09
Kolczasty problem   Tonhasca Júnior   2023-06-06
Wpaść w amok. Empiryczna analiza szaleńczych zabójstw pokazuje, że wyłaniają się dwa różne wzorce.   King   2023-06-03
Błędna krytyka genetycznych testów na pochodzenie   Coyne   2023-06-02
Zdatny do lotu   Tonhasca Júnior   2023-06-01
‘Raniąca’ idea merytorycznych podstaw nauki    i Jerry Coyne   2023-05-29
Główny problem w filogenezie zwierząt wydaje się być rozwiązany   Coyne   2023-05-26
Americana   Tonhasca Júnior   2023-05-24
Czy uprawa jabłek odzwierciedla bigoterię?   Coyne   2023-05-18
Kenia: Musimy zająć się brakiem bezpieczeństwa żywnościowego, ale najpierw musimy położyć kres dezinformacji na temat upraw modyfikowanych genetycznie   Oria   2023-05-16
Czytanie myśli z fMRI i AI   Novella   2023-05-05
Jest lepiej niż myślisz   Lomborg   2023-05-03
Dwudziestu dziewięciunaukowców publikuje artykuł w obronie merytorycznych podstaw w nauce     2023-05-01
Niewygodna historia   Ferguson   2023-04-28
Biologia rezygnacji z działania: kiedy kontynuować, a kiedy spasować   Coyne   2023-04-26
Porywacze ciał   Tonhasca Júnior   2023-04-25
Porażka jest kluczowym składnikiem innowacji   Ridley   2023-04-22
Używanie roślin jako biofrabryk   Novella   2023-04-14
Dawno zmarli przemawiają do nas   Tonhasca Júnior   2023-04-12
Wątpliwi pomocnicy    Tonhasca Júnior   2023-04-08
Uganda: aktywiści przeciwni biotechnologii szerzą dezinformację   Wetaya   2023-04-05
Anglia pozwala na uprawy poddane edycji genów   Novella   2023-04-03
Recenzja z książki  Can “The Whole World” Be Wrong?   Rose   2023-04-01
Psychologia ewolucyjna dla początkujących   Coyne   2023-03-27
“Konwergentna” ewolucja mrówek grzybiarek Starego i Nowego świata   Coyne   2023-03-23
Gigantyczna armia małych zabójców   Tonhasca Júnior   2023-03-22
Colin Wright broni binarności płci u zwierząt   Coyne   2023-03-15
AI: gorąca randka z “Sydneyem ”   Gotefridi   2023-03-15
Zmienić język w ekologii i biologii ewolucyjnej! Przykład anemii sierpowatej   Coyne   2023-03-13
Wzrost liczby nieobecnych ojców i towarzyszące temu społeczne problemy   Geary   2023-03-11
No pasarán    Tonhasca Júnior   2023-03-04
Dezinformacja o GMO: Kenijczykom będzie trudno podejmować racjonalne decyzje i to może kosztować życie   Mykonyo   2023-02-24
Twardy kwiat do zgryzienia    Tonhasca Júnior   2023-02-22
ChatGPT niemal zdaje lekarski egzamin końcowy   Novella   2023-02-21
“Rogi” trylobitów mogły być używane jako broń w walkach między samcami   Coyne   2023-02-15
Postmodernizm obnażony   Dawkins   2023-02-14
Powody naszych wierzeń. Jak i dlaczego irracjonalność trzyma nas w swoich szponach i jak możemy z tym walczyć?   Pinker   2023-02-13
Kiedy zapada noc i ziemia jest ciemna   Tonhasca Júnior   2023-02-10
W nowej książce jest słuszna krytyka idei, że są lepsze i gorsze gatunki, ale jest także błędne twierdzenie, że gatunki nie są realne   Coyne   2023-02-06
Kolczatki wydmuchują bąbelki śluzu z nosa, żeby się ochłodzić   Coyne   2023-02-02
Mali i zręczni influencerzy   Tonhasca Júnior   2023-01-31
Dowody na ewolucję: Bezwłose zwierzęta mają martwe geny na sierść   Coyne   2023-01-23
Krew, znój, łzy i pot   Tonhasca Júnior   2023-01-19
Bąkojady czyszczą nosorożce   Coyne   2023-01-18
Mózg używa geometrii hiperbolicznej   Novella   2023-01-16
O wspaniały nowy świecie   Tonhasca Júnior   2023-01-12
Ciepło zabija. Zimno zabija wielu więcej   Jacoby   2023-01-09
Po co badać przestrzeń kosmiczną?   Jacoby   2023-01-04
Rdzenni Amerykanie żądają doczesnych resztek pumy z Griffith Park   Coyne   2023-01-03
Świetny artykuł o epigenetyce   Coyne   2022-12-30

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


&#8222;Choroba&#8221; przywrócona przez Putina


&#8222;Przebudzeni&#8221;


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk