Prawda

Wtorek, 19 marca 2024 - 06:20

« Poprzedni Następny »


Jak wieloryb stracił swoje geny


Jerry A. Coyne 2019-10-10


Ewolucja wielorybów, morświnów i delfinów – waleni – jest dobrze rozumiana dzięki wielu skamieniałościom, w większości znalezionych w niedawnych latach (dobre streszczenie danych znajduje się tutaj). Zaczynając od małego, podobnego do jelenia parzystokopytnego, który żył około 48 milionów lat temu (Indohyus może być spokrewniony z wspólnym przodkiem waleni) ta ewolucja postępowała szybko, z dwiema grupami współczesnych waleni - Odontoceti (zębowce – zębate walenie, w tym delfiny) i Mysticeti (fiszbinowce), rozchodzącymi się dopiero około 12 milionów lat później. Innymi słowy, w zaledwie 12 milionów lat – tylko około dwukrotność czasu od kiedy oddzieliliśmy się od linii, która prowadziła do współczesnych szympansów – ewolucja przeszła od lądowego parzystokopytnego do w pełni morskiego walenia. To z pewnością jest makroewolucja, jakkolwiek ją definiujesz, i zadaje kłam twierdzeniu kreacjonistów, że nie widzimy dużych przejść zachodzących z czasem. (Omawiam dużo dowodów ze skamieniałości w mojej książce Ewolucja jest faktem).

Tutaj jest ilustracja ewolucyjnej sekwencji niektórych postaci i czas, w jakim pojawiają się w zapisie kopalnym, zaczerpnięta ze strony UC Berkeley Understanding Evolution. 



W tym krótkim okresie przodkowie waleni stracili tylne kończyny i rozwinęły płetwę ogonową, ciało   stało się opływowe, utraciły sierść na ciele (niepotrzebną w pełni wodnemu waleniowi), nozdrza powędrowały do tyłu i zamieniły się w nozdrze wieloryba, wyewoluowało wiele adaptacji potrzebnych do nurkowania, jak również zdolność kurczenia płuc przy nurkowaniu, rozwinęły warstwę tłuszczu wielorybiego i zaszło jeszcze wiele innych fizjologicznych i anatomicznych zmian. Są one opisane w nowym artykule w „Science Advances” (kliknij na link pod zrzutem z ekranu poniżej, pdf tutaj, odnośnik pod spodem).


Autorzy jednak niezbyt przejmują się morfologicznymi zmianami, które są dobrze opisane, bo chcieli zobaczyć, jakie geny zmieniły się, a zwłaszcza, które geny przodków waleni zostały wyłączone, ponieważ były bezużyteczne dla w pełni morskich ssaków.


Aby znaleźć te geny, autorzy spojrzeli na całe genomy waleni (delfinów butlonosów, orki oceanicznej, płetwali karłowatych i kaszalotów) i porównali je z genomami 62 ssaków łożyskowych. Znaleźli w waleniach 2472 „popsute” geny: geny z delecjami, kodonami stopu, mutacjami splice-site, mutacjami przesuwającymi ramkę odczytu i inne zmiany, które wstrzymywały ekspresję tych genów. Następnie wybrali podzbiór tych genów, które nie były wyłączone u 95% lądowych ssaków użytych do porównania, tak że wyłączone geny były w zasadzie unikatowe dla wszystkich waleni. To zmniejszyło liczbę wyłączonych u waleni genów do 350.


Następnie wykluczyli geny, o których już było wiadomo, że są wyłączone w linii waleni, włącznie z genami receptorów węchowych (omawiam utratę „genów węchu” u waleni w Ewolucja jest faktem) i genami związanymi z keratyną, głównie zaangażowanymi w tworzenie włosów.  


Na koniec wykluczyli geny, o których wiadomo, że są nienaruszone u najbliższych żyjących krewnych waleni- hipopotamów. To zostawiło autorów z 85 genami, które były wyłączone u wszystkich badanych walenie (fiszbinowców i zębowców) ale nie u ich żyjących krewnych; były to przypuszczalnie geny, które zostały wyłączone u wspólnego przodka tych dwóch grup waleni i które w nieczynnym stanie zostały przekazane wszystkim żyjącym waleniom.


Dlaczego gen miałyby zostać wyłączony w tej grupie? No cóż, przypuszczalnie dlatego, że nie jest potrzebny. Istnieją jednak dwa sposoby, na jakie bezużyteczny gen może zostać wyłączony przez nagromadzenie unieczynniających mutacji. Po pierwsze, wyłączenie może być „neutralne”: gen, który nie jest potrzebny i staje się niefunkcjonalny może nie dawać selekcyjnej korzyści lub niekorzyści w porównaniu z jego czynną postacią i może z czasem stać się „zafiksowany” (obecny we wszystkich osobnikach w populacji) poprzez losowy dryf genetyczny.  


Alternatywnie, wyłączony gen może zwiększać swoją frekwencję w populacji, ponieważ ma selekcyjną przewagę nad swoimi funkcjonującymi rywalami. To jest, brak produkcji przez gen może oszczędzać energii, którą można skierować  do innych funkcji, lub może to zredukować niepotrzebny narząd, który mógłby ulegać uszkodzeniom (obu tych argumentów używano do wytłumaczenia, dlaczego zwierzęta w jaskiniach, które nie „potrzebują” oczu, na ogół je tracą). Autorzy  zakładają, że większość wyłączonych genów u waleni nagromadziła się przez neutralne procesy, ale bardzo trudno odróżnić ten scenariusz od argumentu „wzrostu przez dobór”, ponieważ wymagałoby to porównania sekwencji DNA i szukania „podpisu selekcji”, co jest niemal niemożliwe z takimi danymi.


To jest jednak poboczna kwestia. Ważne są tu dwie rzeczy. Pierwszą podkreślałem w Ewolucja jest faktem:


1). Obecność niefunkcjonalnych genów w genomie waleni – genów, które są funkcjonalne u ich żyjących krewnych – jest mocnym dowodem na wspólne pochodzenie waleni i lądowych organizmów, i jest sprzeczna z każdym scenariuszem kreacjonistów. Jest także dowodem na makroewolucję. Doprawdy bardzo trudno podać powody, dla których inteligentny projektant lub bóg miałby zainstalować niepotrzebne geny w genomie, które jednak pozostają użyteczne w grupie krewnych. Jest to jednak właśnie to, czego oczekuje się, jeśli walenie wyewoluowały ze zwierząt lądowych, których inni potomkowie nadal mają te geny i są one użyteczne. Od dawna jednak wiedzieliśmy o tych wyłączonych genach (np. genach węchowych) i zwolennicy Inteligentnego Projektu oraz kreacjoniści nadal nie potrafią ich wyjaśnić.  


2.) Wyłączone geny dostarczają dowodu do czego były używane u przodków i dlaczego nie były potrzebne waleniom.
 Tak więc autorzy spojrzeli na to, co robią te geny, kiedy są funkcjonalne, co pomaga w zrozumieniu, dlaczego mogły nie być potrzebne u waleni. Wyłączone geny dzielą się na kilka kategorii; omówię tylko trzy:

a. Geny związane z koagulacja krwi. Kiedy walenie nurkują, obwodowy przepływ krwi zostaje zredukowany, zwiększając prawdopodobieństwo tworzenia się szkodliwych skrzepów krwi, szczególnie, kiedy w krwi tworzą się pęcherzyki azotu (to właśnie powoduje narkozę azotową u płetwonurków). Autorzy znaleźli dwa geny związane z koagulacją krwi, które były wyłączone u waleni.  Podobnie jak z wszystkimi wyłączonymi genami, ten scenariusz, dlaczego te geny są wyłączone, jest zgadywaniem, ale może skłonić do dalszych badań. 


b. Geny związane z naprawą DNA.
 Kiedy tkance brakuje tlenu, jak w sytuacji, kiedy walenie nurkują, a porcję tlenu otrzymują później, zbiera się rodzaj „reaktywnego” tlenu, który może uszkodzić DNA. Walenie utraciły enzym, POLM, który naprawia DNA, ale robiąc to wprowadza wiele błędów do zreperowanego DNA. Ponieważ istnieją inne, mniej skłonne do błędów sposoby naprawy DNA, autorzy zgadują, że utrata POLM jest sposobem unikania „mutagenicznego czynnika ryzyka” u waleni. Chodzi o to, że jeśli jesteś podatny na uszkodzenia DNA z powodu nurkowania, jest lepiej pozbyć się systemu, który naprawia z błędami, i zamiast tego polegać na innym systemie, który naprawia wolniej, ale z mniejszą liczbą błędów.


c. Geny związane z biosyntezą melatoniny.
 Walenie, podobnie jak kaczki, śpią tylko połową mózgu, druga zaś jest aktywna i obudzona, żeby pilnować, czy nie ma niebezpieczeństwa, jak również u waleni, by zwierzę mogło pływać, wychodzić na powierzchnię wody i oddychać oraz utrzymywać ciepłotę ciała. Strony zamieniają się rolami, tak że w końcu cały mózg otrzymuje niezbędny odpoczynek. (To pokazuje, jak ważny jest sen, chociaż nadal nie wiemy, dlaczego.) Melatonina jest hormonem syntetyzowanym przez szyszynkę, która pomaga zwierzęciu w regulowaniu rytmów dobowych. Autorzy odkryli, że cztery geny związane z syntezą melatoniny  (AANAT, MTNR1A, MTNR1B, and ASMT) były nieczynne u walenie, ale aktywne u ich krewnych.  


Autorzy zgadują, że utrata syntezy melatoniny „pomaga rozłączyć wzory sen/czuwanie od czasu dnia”, jako że walenie śpią połową mózgu zarówno w ciągu dnia, jak nocy. Ponadto, ponieważ synteza melatoniny hamuje regulację temperatury ciała, jej nieobecność może pomagać waleniom zachować wysoką temperaturę ciała w zimnym środowisku.

Są jeszcze inne szlaki, gdzie walenie mają nieczynne geny, włącznie z genami związanymi z transportowaniem aminokwasów do nerek i genami ulegającymi ekspresji w płucach, co może ułatwiać nieszkodliwe kurczenie się płuc, jakie zachodzi u waleni. Można przeczytać o tym w artykule; powody ich utraty są przekonujące, ale oparte na przypuszczeniach.


Wreszcie – autorzy przyjrzeli się dwóm innym grupom ssaków wodnych, których przodkowie niezależnie zeszli do morza: manatowatym (brzegowce, spokrewnione ze słoniami i góralkowcami) oraz płetwonogim, takim jak foki i lwy morskie (pochodzące od lądowych drapieżników). Chcieli zobaczyć, czy zachodziła niezależna, „konwergentna” utrata podobnych genów między tymi grupami a waleniami. Znaleźli dwa geny, włącznie z  AANAT, które były wyłączone u manatowatych i płetwonogich, ale nie u ich lądowych krewnych.  


Co to wszystko znaczy? 
Jak powiedziałem powyżej, ten artykuł podaje dalsze dowody na ewolucję w postaci martwych genów; genów niepotrzebnych w pewnych grupach zwierząt, ale potrzebnych i ”żywych” u ich lądowych krewnych i przypuszczalnie u ich przodków. To są dalsze dowody na ewolucję, a szczególnie na wspólne pochodzenie, chociaż dowody (także w postaci martwych genów) są obecnie już niezbyt potrzebne.


Co ważniejsze jednak, ta praca mówi nam, jakie geny mogły być bezużyteczne – a więc wyłączone – u przodków wszystkich waleni: geny, które byłyby przeszkodą w pełnym zaadaptowaniu się do morskiego trybu życia. No cóż, nie wiemy z pewnością, czy wspomniane powyżej geny zostały wyłączone z powodu nowego sposobu życia, ale autorzy dostarczają sugestywnej i pożytecznej listy do dalszych badań.  


Ale jaki mechanizm doprowadził do wyłączenia genów? Autorzy zakładają mutację, po której nastąpiły pokolenia „neutralnej” postaci genu, z wyłączoną postacią zafiksowaną u waleni przez dryf genetyczny:

Wiele z tej utraty genów było prawdopodobnie neutralne i ich utrata zdarzyła się z powodu rozluźnionej selekcji na zachowanie ich funkcji.  

No cóż, to może być prawdą, ale taka fiksacja wyłączonych genów zabiera bardzo dużo czasu, a jeśli są neutralne, to prawdopodobnie przez bardzo długi czas występują zarówno wyłączone, jak i czynne geny, szczególnie jeśli populacja jest duża. Dlaczego więc wyłączone geny zawsze są „zafiksowane” u walenia zamiast współistnieć z ich czynnymi postaciami?


Biorąc pod uwagę to, że autorzy spekulują, iż utrata funkcji genu mogła być adaptacyjna u waleni, wydaje się bardziej prawdopodobne, że dobór naturalny doprowadził do fiksacji wyłączonych genów, ponieważ były adaptacyjnie lepsze od czynnych genów (patrz powyżej, dlaczego). Jest to wyzwanie dla przyszłych prac – ustalenie przez analizę sekwencji DNA, czy wyłączone geny zostały zafiksowane przez pozytywny dobór czy przez losowy dryf genetyczny z powodu „rozluźnionej selekcji” (tj. żadnego doboru nieczynnych kontra czynnych genów).   

____________________

Huelsmann, M., N. Hecker, M. S. Springer, J. Gatesy, V. Sharma, and M. Hiller. 2019. Genes lost during the transition from land to water in cetaceans highlight genomic changes associated with aquatic adaptations. Science Advances 5:eaaw6671.


How the whale lost its genes

Why Evolution Is True, 27 września 2019

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska



Jerry A. Coyne

Emerytowany profesor na wydziale ekologii i ewolucji University of Chicago, jego książka "Why Evolution is True" (Polskie wydanie: "Ewolucja jest faktem", Prószyński i Ska, 2009r.) została przełożona na kilkanaście języków, a przez Richarda Dawkinsa jest oceniana jako najlepsza książka o ewolucji.  Jerry Coyne jest jednym z najlepszych na świecie specjalistów od specjacji, rozdzielania się gatunków. Jest również jednym ze znanych "nowych ateistów" i autorem książki "Faith vs Fakt". Jest wielkim miłośnikiem kotów i osobistym przyjacielem redaktor naczelnej.
 

Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nauka

Znalezionych 1466 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Przepływ genów od neandertalczyków i denisowian do ludzi „współczesnych” i odwrotnie   Coyne   2024-03-14
Wejdź – skoro nalegasz   Tonhasca Júnior   2024-03-09
Czy “bezpłciowe” bakterie tworzą biologiczne gatunki?   Coyne   2024-03-06
Carl Zimmer o gatunkach i ochronie     2024-02-29
Kolejna błędna próba skorygowania ewolucji   Coyne   2024-02-22
Ryjący w ziemi przedsiębiorcy   Tonhasca Júnior   2024-02-15
Olbrzymie armie o niezliczonych umiejętnościach    Tonhasca Júnior   2024-02-08
Wejdź, powiedziała, dam ci schronienie przed burzą   Tonhasca Júnior   2024-01-15
Czy ludzie wyewoluowali w wodzie?   Coyne   2024-01-08
Jak upadają wielcy   Tonhasca Júnior   2024-01-04
Oczy reniferów zmieniają kolor, żeby łatwiej im było dostrzec jadalne porosty   Coyne   2023-12-30
Życzliwi przestępcy   Tonhasca Júnior   2023-12-28
Conor Friedesdorf (i Alexander Barvinok) o ideologicznym przymusie na amerykańskich uczelniach   Coyne   2023-12-26
Zdumiewający manipulatorzy   Tonhasca Júnior   2023-12-25
Nie gryzie się ręki, która cię zapyla   Tonhasca Júnior   2023-10-19
Rewolucja komunikacyjna   Hannam   2023-10-18
BBC szerzy propagandę rolnictwa organicznego, a biedni na świecie cierpią   i Kathleen Hefferon   2023-10-13
Niezwykły przypadek koewolucji i specyficzności zapylacz/storczyk   Coyne   2023-10-07
Płeć męska lub żeńska: nie ma nic pomiędzy   Elliot   2023-10-03
Myślenie intuicyjne i analityczne   Novella   2023-09-29
„Kryzys klimatyczny” to mistyfikacja   Williams   2023-09-25
Jak (i dlaczego) ośmiornica edytuje swój RNA   Lewis   2023-09-23
„Najbardziej znany zabójca ludzi”: jakie są prawdziwe początki XIV-wiecznej Czarnej Śmierci?   Lewis   2023-09-15
Do jakiego stopnia pary mają wspólne cechy?   Novella   2023-09-14
Kenia daje zielone światło 58 projektom GMO – naukowcy na całym świecie kontynuują badania w dziedzinie biotechnologii, mimo procesów sądowych i dezinformacji   Ombogo   2023-09-08
Lancet atakuje anty-przebudzenie, a czytelnik odpowiada   Coyne   2023-08-24
Więcej wyrafinowanej teologii: uczony religijny zastanawia się, czy neandertalczycy mieli nieśmiertelne dusze   Coyne   2023-08-16
Aktywiści anty-GMO w Afryce szerzą mity i strach, ale nie przedstawiają żadnych naukowych dowodów   Abutu   2023-08-14
Mało znana strona ryjkowców   Tonhasca Júnior   2023-08-11
Dlaczego nie można być osobą transrasową?   Coyne   2023-08-10
Walka z malarią za pomocą inżynierii genetycznej   Novella   2023-08-08
Jak restrykcje Unii Europejskiej podsycały głosy przeciwko GMO, jak również głód na globalnym Południu, a zwłaszcza w Afryce   Oria   2023-08-02
Nieznośni mali pomocnicy   Tonhasca Junior   2023-07-29
Macedońskie skarby   Tonhasca Júnior   2023-07-26
GMO i motyle   Novella   2023-07-25
Narzucanie ideologii naturze: Kew Garden celebruje „rośliny queer”   Coyne   2023-07-24
Smak miesiąca   Tonhasca Júnior   2023-07-20
Kłopoty na wylocie   Szczęsny   2023-07-18
Ideologiczne podważanie biologii   i Luana S. Maroja   2023-07-17
Role mężczyzn i kobiet w polowaniu, raz jeszcze   Coyne   2023-07-15
David Hillis o specjacji   Coyne   2023-07-13
Niechętni dawcy i pracowici biorcy   Tonhasca Júnior   2023-07-08
Grube problemy z jelitem   Szczęsny   2023-07-07
Badaczka z Leakey Foundation twierdzi, że kości orangutanów mówią nam, że biologiczna płeć jest spektrum, a nie binarna   Coyne   2023-06-30
Przez dziurkę od klucza   Szczęsny   2023-06-24
Nowa (nie podparta żadnymi dowodami) hipoteza, która eliminuje role płciowe w społecznościach łowców-zbieraczy   Coyne   2023-06-22
Błędne wyobrażenia o ewolucji   Coyne   2023-06-16
Influencerzy z podziemia   Tonhasca Júnior   2023-06-13
Jak wyewoluowało ubarwienie ostrzegawcze?   Coyne   2023-06-12
„San Francisco Chronicle” bardzo myli się w sprawie biologicznej płci   Coyne   2023-06-09
Kolczasty problem   Tonhasca Júnior   2023-06-06
Wpaść w amok. Empiryczna analiza szaleńczych zabójstw pokazuje, że wyłaniają się dwa różne wzorce.   King   2023-06-03
Błędna krytyka genetycznych testów na pochodzenie   Coyne   2023-06-02
Zdatny do lotu   Tonhasca Júnior   2023-06-01
‘Raniąca’ idea merytorycznych podstaw nauki    i Jerry Coyne   2023-05-29
Główny problem w filogenezie zwierząt wydaje się być rozwiązany   Coyne   2023-05-26
Americana   Tonhasca Júnior   2023-05-24
Czy uprawa jabłek odzwierciedla bigoterię?   Coyne   2023-05-18
Kenia: Musimy zająć się brakiem bezpieczeństwa żywnościowego, ale najpierw musimy położyć kres dezinformacji na temat upraw modyfikowanych genetycznie   Oria   2023-05-16
Czytanie myśli z fMRI i AI   Novella   2023-05-05
Jest lepiej niż myślisz   Lomborg   2023-05-03
Dwudziestu dziewięciunaukowców publikuje artykuł w obronie merytorycznych podstaw w nauce     2023-05-01
Niewygodna historia   Ferguson   2023-04-28
Biologia rezygnacji z działania: kiedy kontynuować, a kiedy spasować   Coyne   2023-04-26
Porywacze ciał   Tonhasca Júnior   2023-04-25
Porażka jest kluczowym składnikiem innowacji   Ridley   2023-04-22
Używanie roślin jako biofrabryk   Novella   2023-04-14
Dawno zmarli przemawiają do nas   Tonhasca Júnior   2023-04-12
Wątpliwi pomocnicy    Tonhasca Júnior   2023-04-08
Uganda: aktywiści przeciwni biotechnologii szerzą dezinformację   Wetaya   2023-04-05
Anglia pozwala na uprawy poddane edycji genów   Novella   2023-04-03
Recenzja z książki  Can “The Whole World” Be Wrong?   Rose   2023-04-01
Psychologia ewolucyjna dla początkujących   Coyne   2023-03-27
“Konwergentna” ewolucja mrówek grzybiarek Starego i Nowego świata   Coyne   2023-03-23
Gigantyczna armia małych zabójców   Tonhasca Júnior   2023-03-22
Colin Wright broni binarności płci u zwierząt   Coyne   2023-03-15
AI: gorąca randka z “Sydneyem ”   Gotefridi   2023-03-15
Zmienić język w ekologii i biologii ewolucyjnej! Przykład anemii sierpowatej   Coyne   2023-03-13
Wzrost liczby nieobecnych ojców i towarzyszące temu społeczne problemy   Geary   2023-03-11
No pasarán    Tonhasca Júnior   2023-03-04
Dezinformacja o GMO: Kenijczykom będzie trudno podejmować racjonalne decyzje i to może kosztować życie   Mykonyo   2023-02-24
Twardy kwiat do zgryzienia    Tonhasca Júnior   2023-02-22
ChatGPT niemal zdaje lekarski egzamin końcowy   Novella   2023-02-21
“Rogi” trylobitów mogły być używane jako broń w walkach między samcami   Coyne   2023-02-15
Postmodernizm obnażony   Dawkins   2023-02-14
Powody naszych wierzeń. Jak i dlaczego irracjonalność trzyma nas w swoich szponach i jak możemy z tym walczyć?   Pinker   2023-02-13
Kiedy zapada noc i ziemia jest ciemna   Tonhasca Júnior   2023-02-10
W nowej książce jest słuszna krytyka idei, że są lepsze i gorsze gatunki, ale jest także błędne twierdzenie, że gatunki nie są realne   Coyne   2023-02-06
Kolczatki wydmuchują bąbelki śluzu z nosa, żeby się ochłodzić   Coyne   2023-02-02
Mali i zręczni influencerzy   Tonhasca Júnior   2023-01-31
Dowody na ewolucję: Bezwłose zwierzęta mają martwe geny na sierść   Coyne   2023-01-23
Krew, znój, łzy i pot   Tonhasca Júnior   2023-01-19
Bąkojady czyszczą nosorożce   Coyne   2023-01-18
Mózg używa geometrii hiperbolicznej   Novella   2023-01-16
O wspaniały nowy świecie   Tonhasca Júnior   2023-01-12
Ciepło zabija. Zimno zabija wielu więcej   Jacoby   2023-01-09
Po co badać przestrzeń kosmiczną?   Jacoby   2023-01-04
Rdzenni Amerykanie żądają doczesnych resztek pumy z Griffith Park   Coyne   2023-01-03
Świetny artykuł o epigenetyce   Coyne   2022-12-30
Śmiało podążaj tam, gdzie nie dotarł jeszcze żaden owad   Tonhasca Júnior   2022-12-28

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk