Prawda

Czwartek, 28 marca 2024 - 10:58

« Poprzedni Następny »


Swędzikami jesień się zaczyna


Paulina Łopatniuk 2019-10-11

Jesienne zdjęcia opanowały media społecznościowe
Jesienne zdjęcia opanowały media społecznościowe

Jesień na dobre już się u nas zadomowiła. Ta słoneczna, złota, na przemian z klasyczną szarugą jesienną, która jednakowoż nie odstrasza amatorów/ek  jesiennych spacerów, grzybobrania i innych gier i zabaw terenowych. Osobom mniej za jesienią przepadającym i unikającym spacerów innych aniżeli te pomiędzy domem a pracą (z uwzględnieniem ewentualnych środków komunikacji) wieści z frontu przynoszą media społecznościowe przepełnione zdjęciami opadających liści, kolorowych krajobrazów, koszy pełnych grzybów oraz jesiennie przyodzianych osób epatujących swetrami, kołderkami i kubkami czekolady (ponoć słowo “jesieniara” ma szanse na sukces równy sukcesom słowa “dzban”). Na patologach jesień i opadające liście nieodmiennie kojarzą się ze śmiercią, jeśli do kogoś nie przemawiają jednak mroczne apoptotyczne bąbelki, znajdą się dlań i inne jesienne atrakcje. Żywsze i pogodniejsze.

 

 


Swędzik jesienny podczas spaceru; MK – fotky, https://www.flickr.com/photos/m_klimes/33173969244/

Swędzik jesienny podczas spaceru; MK – fotky, https://www.flickr.com/photos/m_klimes/33173969244/



Swędzik jesienny (Neotrombicula lub Trombicula autumnalis) to maleńkie (dorosłe osiąga 1,7-2mm), żwawe, żywo wybarwione zwierzątko jesienne spacery wprost uwielbiające. Na pewno już uważnie liczycie nóżki swędzika z sąsiedniej fotografii. Tak, jest ich osiem. To pajęczak, roztocz konkretniej. Tak, zupełnie jak nużeńce, które przecież lubicie, zupełnie jak generujące nieco mniejszy jednak entuzjazm świerzbowce, zupełnie jak wzbudzające powszechną niechęć kleszcze czy ptaszyńce. Cóż, roztocz roztoczowi nierówny. Swędzik na szczęście nie jest parazytkiem przesadnie groźnym.

Larwa swędzika; London (No. 15 Brewer Street) : F.P. Nodder & Co., 1 Septr. 1790, Wellcome Collection, CC BY 4.0, https://wellcomecollection.org/works/fjvrz7a4

Larwa swędzika; London (No. 15 Brewer Street) : F.P. Nodder & Co., 1 Septr. 1790, Wellcome Collection, CC BY 4.0, https://wellcomecollection.org/works/fjvrz7a4



Lęgnie się z jaj złożonych na glebie i pośród wilgotnych liści. Głównie późnym latem i jesienią. Swędzikowe larwy, sześcionogie zaokrąglone złocistopomarańczowe lub czerwoniutkie maluchy długości około 0,2mm, pokryte od strony grzbietowej pierzastymi ułożonymi w rządkach szczecinkami, wychodzą na zewnątrz po mniej więcej tygodniu, by udać się na wędrówkę. Znalazłszy sobie odpowiednie miejsce, na przykład źdźbło trawy, zaczajają się, oczekując na swego przyszłego gospodarza, przy czym ten zazwyczaj wcale nie będzie człowiekiem, swędziki pasożytują chętnie na najrozmaitszych ssakach, bez przesadnej wybiórczości, nie gardząc też zresztą ptakami, a całe rozdziały poświęcają im podręczniki medycyny nie tylko ludzkiej, ale też weterynaryjnej.


Larwa swędzika przyssie się na chwilę, uczepi, natnie skórę ostrzami swych chelicerów (bardzo piękne słowo oznaczające po prostu szczękoczułki), napluje, nadtrawi nieco śliną powłoki, wessie poprzez wytworzony w uszkodzonych tkankach w kontakcie z larwią wydzieliną stwardniały tunelik (stylostom), “słomkę” tkankową jak gdyby, rezultat nadtrawienia – taką komórkową zupkę (nie, nie jest krwiożerczym zwierzątkiem, nie stara się nawet o kontakt z krwią, nadtrawionego płynu tkankowego też nazbyt wiele nie wypija), spędzi tak parę – trzy, cztery, pięć dni – i odpadnie. Daleko im do intymnych związków łączących nas z naszymi nużeńcami i – nie aż tak często na szczęście – świerzbowcami.


Szczeciniasta larwa z bliska; https://www.esccapuk.org.uk/page/Mites/35/

Szczeciniasta larwa z bliska; https://www.esccapuk.org.uk/page/Mites/35/



Nakarmiona larwa, syta i szczęśliwa nieco większa teraz (potrafi, żerując, nawet podwoić lub potroić swój rozmiar) i nieco bledsza (traci na kolorze) czerwoniutka czy żółtawa kuleczka, gdy już opuści swego dobroczyńcę, może się zająć w spokoju samorozwojem. Dojrzewa, znaczy. Przepoczwarza się. Jako wolno już żyjąca ośmionoga nimfa przechodzi kolejne linienia, osiągając swą dorosłą drapieżną (spokojnie, zainteresowaną raczej innymi stawonogami, wam nijak już nie zaszkodzi) formę. Z czasem samiczka złoży jaja – nawet kilkaset, ponownie rozpoczynając całą zabawę. Cały cykl zajmuje pajęczakowi jakieś 50-70 dni.


Świąd i zaczerwienienia związane z żerowaniem larw swędzika; https://s3-eu-west-1.amazonaws.com/thejournalhub/10.15570/actaapa.2017.14/actaapa.2017.14.pdf

Świąd i zaczerwienienia związane z żerowaniem larw swędzika; https://s3-eu-west-1.amazonaws.com/thejournalhub/10.15570/actaapa.2017.14/actaapa.2017.14.pdf



Gdzie tkwi tutaj problem medyczny? W końcu, jak już wcześniej zdążyłam zauważyć, maleństwo wielkości jednej piątej milimetra nie zuboży zanadto swego karmiciela czy karmicielki, niezależnie w sumie od zaatakowanego przez zwierzątko gatunku, prawda? Ano prawda. Nie w tym kłopot. Rzecz w tym, że nasz zwierzak, wgryzając się i rozpuszczając okolicę, przyczynia się do powstania stanu zapalnego, że składnikami swej śliny podrażnia i alarmuje nadgryzany organizm.



<span>Objawy skórne bywają nieprzyjemne; </span>https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28686755
Objawy skórne bywają nieprzyjemne; https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28686755

Wokół miejsca żerowania pojawia się zaczerwienienie, powstają grudki, pęcherze, dokucza świąd, czasem powiększają się okoliczne węzły chłonne. Drapanie się prowadzi do powstawania mniejszych czy większych ranek, grożąc nadkażeniami i innymi przykrymi powikłaniami. Cały ten nieprzyjemny stan nazywamy trombikulozą (niekiedy możecie zetknąć się z piękniejszymi jeszcze określeniami “lądzienica”, “lądziennica” lub “świąd żniwiarzy“). Tyle dobrego, że “nasze” roztocze nie przenoszą dodatkowych, potencjalnie szkodliwych pasażerów na gapę. Co warto zresztą podkreślić, bo już ich pomieszkujących w cieplejszych rejonach świata krewniaków przyłapywano na przenoszeniu riketsji na przykład, a dur to wszak żadna przyjemność.


Udanego spaceru 


Swędzik jesienny podczas spaceru; MK – fotky, https://www.flickr.com/photos/m_klimes/33173969244/

Swędzik jesienny podczas spaceru; MK – fotky, https://www.flickr.com/photos/m_klimes/33173969244/



Edit: Pojawiły się zastrzeżenia odnośnie poprawności oryginalnych opisów dorosłych swędzików z fotografii i sugestie, że zdjęcia mogą raczej przedstawiać lądzienie, prawdopodobnie Trombidium holosericeum.


(Przypominam też, że patologów możecie śledzić również na fejsbuku – warto tam zaglądać, bo strona jest codziennie aktualizowana)


Literatura:

Veterinary Ectoparasites: Biology, Pathology, and Control (2nd ed.). R Wall, D Shearer, 2001

Zarys parazytologii lekarskiej (wyd. VII). R Kadłubowski, A Kurnatowska (red.), 2001

Pushing the edge of dermoscopy in new directions: entomodermoscopy of Trombicula autumnalis. N di Meo, M Fadel, G Trevisan; Acta Dermatovenerologica Alpina, Pannonica et Adriatica 2017;26:45-6

What’s eating you? chiggers. ME Hohenberger, DM Elston; Cutis 2017;99(6):386-388

Trombiculiasis: an underreported ectoparasitosis in Sicily. V Caputo, F Santi, A Cascio, M Trizzino, C Colomba; Le Infezioni in Medicina 2018;1:77-80

Stylostome formation in trombiculid mites (Acariformes: Trombiculidae). AB Shatrov; Experimental & Applied Acarology 2009;49(4):261-80

Dermatozy pasożytnicze wieku dziecięcego. R Fölster-Holst, H Hamm; Dermatologia po Dyplomie 2010;1(4):64-73



Paulina Łopatniuk


Lekarka ze specjalizacją z patomorfologii, pasjonatka popularyzacji nauki, współtwórczyni strony poświęconej nowinkom naukowym Nauka głupcze, ateistka, feministka. Prowadzi blog naukowy Patolodzy na klatce, autorka wydanej przez Wydawnictwo Poznańskie książki Patolodzy. Panie doktorze, czy to rak?

Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nauka

Znalezionych 1469 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Kameleon przekazuje różne informacje różnymi częściami ciała   Yong   2013-12-14
Paradoksalne cechy genetyki inteligencji   Ridley   2013-12-18
Wielki skandal z biopaliwami   Lomborg   2013-12-19
Przedwczesna wiadomość o śmierci samolubnego genu   Coyne   2013-12-22
Czy jest życie na Europie?   Ridley   2013-12-22
Nowa data udomowienia kotów: około 5300 lat temu – i to w Chinach   Coyne   2013-12-26
Na Zeusa, natura jest przeżarta rują i korupcją   Koraszewski   2013-12-26
Proces cywilizacji   Ridley   2013-12-28
Jak karakara wygrywa z osami   Cobb   2013-12-29
Żebropławy, czyli dziwactwa ewolucji   Coyne   2013-12-30
Czy może istnieć sztuka bez artysty?    Wadhawan   2013-12-30
Zderzenie mentalności   Koraszewski   2014-01-01
Skrzydlaci oszuści i straż obywatelska   Young   2014-01-02
Delfiny umyślnie narkotyzują się truciznami rozdymków   Coyne   2014-01-04
Długi cień anglosfery   Ridley   2014-01-05
Ciemna materia genetyki psychiatrycznej   Zimmer   2014-01-06
Co czyni nas ludźmi?   Dawkins   2014-01-07
Twoja choroba na szalce   Yong   2014-01-08
Czy mamut włochaty potrzebuje adwokata?   Zimmer   2014-01-09
Pradawne rośliny kwitnące znalezione w bursztynie   Coyne   2014-01-10
Ratując gatunek możesz go niechcący skazać   Yong   2014-01-11
Ewolucja ukryta w pełnym świetle   Zimmer   2014-01-13
Koniec humanistyki?   Coyne   2014-01-15
Jak poruszasz nogą, która kiedyś była płetwą?   Yong   2014-01-16
Jak wyszliśmy na ląd, kość za kością   Zimmer   2014-01-19
Twoja wewnętrzna mucha   Cobb   2014-01-22
Ukwiał żyje w antarktycznym lodzie!   Coyne   2014-01-25
Dlaczego poligamia zanika?   Ridley   2014-01-26
Wspólne pochodzenie sygnałów płodności   Cobb   2014-01-28
Ewolucja i Bóg   Coyne   2014-01-29
O delfinach, dużych mózgach i skokach logiki   Yong   2014-01-30
Dziennikarski „statek upiorów” Greg Mayer   Mayer   2014-01-31
Dlaczego leniwce wypróżniają się na ziemi?   Bruce Lyon   2014-02-02
Moda na kopanie nauki   Coyne   2014-02-03
Neandertalczycy: bliscy obcy   Zimmer   2014-02-05
O pochodzeniu dobra i zła   Coyne   2014-02-05
Sposób znajdowania genów choroby   Yong   2014-02-07
Czy humaniści boją się nauki?   Coyne   2014-02-07
Kiedy zróżnicowały się współczesne ssaki łożyskowe?   Mayer   2014-02-10
O przyjaznej samolubności   Koraszewski   2014-02-12
Skąd wiesz, że znalazłeś je wszystkie?   Zimmer   2014-02-15
Nauka odkrywa nową niewiedzę o przeszłości   Ridley   2014-02-18
Żyjące gniazdo?   Zimmer   2014-02-19
Planeta tykwy pospolitej   Zimmer   2014-02-21
Nowe niezwykłe skamieniałości typu “Łupki z Burgess”   Coyne   2014-02-22
Dziennik z Mozambiku: Pardalota   Naskręcki   2014-02-23
Wskrzeszona odpowiedź z kredy na “chorobę królów”   Yong   2014-02-26
Dziennik z Mozambiku: Sybilla     2014-03-01
Spojrzeć ślepym okiem   Yong   2014-03-02
Intelektualne danie dnia  The Big Think   Coyne   2014-03-04
Przeczołgać się przez mózg i nie zgubić się   Zimmer   2014-03-05
Gdzie podziewają się żółwiki podczas zgubionych lat?   Yong   2014-03-10
Supergen, który maluje kłamcę   Yong   2014-03-14
Idea, którą pora oddać na złom   Koraszewski   2014-03-15
Zwycięstwa bez chwały   Ridley   2014-03-17
Twarde jak skała   Naskręcki   2014-03-18
Pasożyty informacyjne   Zimmer   2014-03-19
Seymour Benzer: humor, historia i genetyka   Cobb   2014-03-21
Kto to był Per Brinck?   Naskręcki   2014-03-23
Potrafimy rozróżnić między przynajmniej bilionem zapachów   Yong   2014-03-25
Godzina Ziemi czyli o celebrowaniu ciemności   Lomborg   2014-03-27
Słonie słyszą więcej niż ludzie   Yong   2014-03-30
Niebo gwiaździste nade mną, małpa włochata we mnie   Koraszewski   2014-03-31
Wielkoskrzydłe   Naskręcki   2014-04-02
Najstarsze żyjące organizmy   Coyne   2014-04-03
Jak zmienić bakterie jelitowe w dziennikarzy   Yong   2014-04-06
Eureka! Sprytne wrony to odkryły   Coyne   2014-04-07
Sukces upraw GM w Indiach   Lomborg   2014-04-09
Wirus, który sterylizuje owady, ale je pobudza   Yong   2014-04-12
Przystosować się do zmiany klimatu   Ridley   2014-04-14
Jeden oddech, który zmienił planetę   Naskręcki   2014-04-16
Najgorsze w karmieniu komarów jest czekanie   Yong   2014-04-17
Kłopotliwa podróż w przyszłość   Ridley   2014-04-19
Pierwsze spojrzenie na mikroby współczesnych łowców zbieraczy     2014-04-23
Seksizm w nauce o jaskiniowych owadach   Coyne   2014-04-26
Musza bakteria zaprasza inne muszki na uczty owocowe   Yong   2014-04-27
Zachwycający rabuś, który liczy sto milionów lat   Cobb   2014-04-28
Mądrość (małych) tłumów   Zimmer   2014-04-29
Tak bada się ewolucję inteligencji u zwierząt   Yong   2014-05-02
Fantastyczna mimikra tropikalnego pnącza   Coyne   2014-05-03
Dlaczego większość zasobównie wyczerpuje się   Ridley   2014-05-04
Pomidory tworzą pestycydy z zapachu swoich sąsiadów   Yong   2014-05-07
Potrawy z pasożytów   Zimmer   2014-05-08
Technologia jest często matką nauki, a nie odwrotnie   Ridley   2014-05-09
Montezuma i jego flirty   Coyne   2014-05-11
Insekt dziedziczy mikroby z plemnika taty   Yong   2014-05-12
Polowanie na nietoperze   Naskręcki   2014-05-14
Zmień swoje geny przez zmianę swojego życia   Coyne   2014-05-15
Obrona śmieciowego DNA   Zimmer   2014-05-17
Gdzie są badania zwierzęcych wagin?   Yong   2014-05-20
Niemal ssaki   Naskręcki   2014-05-21
Zobaczyć jak splątane są gałęzie drzewa   Zimmer   2014-05-23
Dlaczego ramiona ośmiornicy nie plączą się   Yong   2014-05-24
Niezwykły pasikonik szklany   Naskręcki   2014-05-27
Wąż zgubiony i ponownie odnaleziony   Mayer   2014-05-28
Niespodziewani krewni mamutaków   Yong   2014-05-30
Trochę lepszy  świat   Ridley   2014-05-31
Tam, gdzie są ptaki   Mayer   2014-06-01
Ewolucja, ptaki i kwiaty   Coyne   2014-06-02
Jestem spełniony   Naskręcki   2014-06-04

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


&#8222;Choroba&#8221; przywrócona przez Putina


&#8222;Przebudzeni&#8221;


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk